Axtarış

ƏSƏRLƏRİ / XARİCİ SİYASƏT / Azərbaycan - Avropa

Heydər Əliyev: Hörmətli qonaqlar, Azərbaycana xoş gəlmisiniz! Mən sizi səmimi qəlbdən salamlayıram. Almaniya ilə Azərbaycan arasındakı əlaqələrin inkişaf etməsində sizin bu ziyarətinizi mühüm hadisə hesab edirəm.

Təəssüflər olsun ki, xeyli zamandır Almaniya parlamentinin nümayəndələri Azərbaycana gəlməmişlər. Doğrudur, sizin parlamentin bir deputatı - cənab Vimmer əvvəllər bura tez-tez gəlirdi. Cənab səfir, elədir, yoxsa yox?

Kristian Zibek: Cənab prezident, bəli, elədir.

Heydər Əliyev: Amma belə geniş tərkibdə parlament nümayəndələri çoxdandır gəlmirdi. Mən bilirəm, sizin özünüzün də başınız qarışıq idi - seçkilər keçirirdiniz, yeni hökumət qururdunuz, yeni parlament yaratmısınız. Ancaq biz arzu edirik ki, istəyirik ki, Almaniya ilə Azərbaycan arasındakı əlaqələr daim inkişaf etsin. Bir vaxt var idi ki, bu əlaqələr çox intensiv inkişaf edirdi. Almaniyanın xarici işlər naziri cənab Kinkel bura gəlmişdi, parlament nümayəndələri gəlmişdilər.

Mən 1996-cı ildə Almaniyaya rəsmi səfər etdim və çox dəyərli görüşlər keçirdim. Bizim parlamentin, Milli Məclisin sədri Murtuz Ələsgərovun da sizin parlamentin sədri ilə görüşü olubdur. Amma bunlar azdır. Biz istəyirik ki, bu görüşlər daha çox olsun və bir daha qeyd edirəm ki, biz Almaniya ilə Azərbaycan arasındakı əlaqələrə xüsusi əhəmiyyət veririk. Buyurun.

Hans-Ulrix Kloze: Cənab prezident, səmimi sözlərinizə görə sizə öz minnətdarlığımı bildirirəm. Bu, bizim üçün çox böyük şərəfdir ki, siz bizi qəbul etmək üçün vaxt tapa bilmisiniz. Mən sizin sözlərinizlə razıyam. Biz öz münasibətlərimizi gücləndirməliyik. Əgər bilmək istəsəniz, bizim bugünkü görüşümüz də Azərbaycana ardı-arası kəsilməyən marağımızın bir təzahür formasıdır.

Biz son iki ildə Balkandakı və Kosovodakı problemlərlə ciddi məşğul idik. Bunlar elə problemlərdir ki, əfsuslar olsun, bizi hələ uzun müddət məşğul edəcəkdir.

Keçmiş kanslerimiz cənab Şmidt ilə söhbətim zamanı o, bizim orada qalma müddətimizi, bu məsələ ilə məşğul olma müddətimizi təqribən 25 il müəyyənləşdirdi. Yəni biz hələ 25 il bu məsələ ilə məşğul olacağıq.

Heydər Əliyev: Hansı məsələ ilə?

Hans-Ulrix Kloze: Yəni Balkanda neçə il qalacağımız məsələsini ki, biz orada bütün problemləri yoluna qoya bilək.

Heydər Əliyev: Hansı kansler?

Hans-Ulrix Kloze: Keçmiş kansler cənab Şmidt.

Heydər Əliyev: Cənab Şmidt - bəli, bilirəm. Hələ o vaxt bunu deyibdir?

Hans-Ulrix Kloze: Xeyr, mən onunla on gün bundan qabaq görüşmüşəm, onda deyirdi.

Heydər Əliyev: Bəli, bu, onun fikridir.

Hans-Ulrix Kloze: Əgər biz bu hadisələrdən nəticə çıxarsaq, onda belə demək olar ki, yaranmaqda olan böhranla yaranmamışdan qabaq, meydana gəlməmişdən əvvəl məşğul olmaq daha sərfəlidir, nəinki sonrakı mərhələdə ona hərbi güclə təsir edəsən. Bu da o deməkdir ki, siyasət ümumiyyətlə hərbdən qabağa düşməlidir və ondan əvvəl həll etməlidir. Əgər siyasətlə mümkün olmursa, onda hərb öz sözünü deməli olur.

Hazırda Çeçenistanda böhran vardır. Əfsuslar olsun ki, biz buna heç nə edə bilmirik. Bizim narahatlığımız ondan ibarətdir ki, bu böhran cənuba doğru genişlənə bilər və onda narahatlığımız daha da artar. Bütün bunlara görə biz qərara gəldik ki, müəyyən müddət geri qalmağımıza, buradan kənarda qalmağımıza baxmayaraq, indi Qafqaza bir daha səfər edək. Biz burada iqtisadi maraqları təmsil etmirik. Bu, parlamentin xarici əlaqələr komissiyasının işi, səlahiyyəti deyildir. Biz sadəcə olaraq, öyrənmək istəyirik ki, ümumiyyətlə Qafqazdakı dövlətlərin bir-birinə münasibətləri necədir və eləcə də şimaldakı və cənubdakı böyük qonşu dövlətlərlə münasibətləri nə şəkildədir.

Cənab prezident, bizimlə gələn nümayəndə heyətinin tərkibində bir çox partiyaların nümayəndələri təmsil olunublar. Burada həm Xristian Demokrat İttifaqının, həm sosial-demokratların, həm də ASP-nin, yəni keçmiş Almaniya Vahid Sosialist Partiyasının yerinə yaranan Sosialist Partiyasının...

Heydər Əliyev: Keçmiş Kommunist Partiyası?

Hans-Ulrix Kloze: Bəli. Onların nümayəndəsi vardır. Bununla göstərmək istəyirik ki, bizim xarici siyasət məsələlərinə bütün partiyaların necə böyük marağı vardır.

Cənab prezident, siz çox təcrübəli bir siyasətçisiniz. Biz də sizin bu təcrübənizdən özümüz üçün, daxili siyasətimiz üçün müəyyən biliklər götürmək istəyirik.

Cənab prezident, nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki, Azərbaycandan sonra biz Gürcüstana, Tbilisiyə gedəcəyik və görüşlərimizi Ermənistanda, Yerevanda tamamlayacağıq. Bu region barədə biz bura gəlməzdən qabaq Moskvada Rusiya siyasətçiləri ilə söhbət aparmışıq. Eləcə də Tehranda İran siyasətçiləri ilə bu məsələni müzakirə etmişik. Biz maraqlanırıq ki, bu regionda, bu geniş əhatə dairəsində nələr baş verir.

Çeçenistanda baş verən hadisələrə biz çox diqqətlə yanaşırıq, onu çox diqqətlə izləyirik. Ümumiyyətlə, belə qərara gəlmişik ki, orada baş verənlər dinc əhali üçün çox dəhşətli olaylardır. Cənab prezident, zəifliyimiz ondadır ki, ümumiyyətlə, biz siyasi məsələnin nə olmasına, görünür, düzgün tərif verə bilmirik. Əsas diqqətimiz bundan ibarətdir ki, Rusiyanın Çeçenistandakı uğurları bu hərbi tamaşanın artistlərini cənuba doğru yeriməyə sövq edə bilər, onlar cənuba doğru yeriyə bilərlər. Onda bütün region üçün çətinliklər, ağır nəticələr baş verə bilər. Biz rusiyalı həmkarlarımıza bu barədə danışanda həmişə demişik ki, mütləq bundan qaçmaq lazımdır. Amma ümumiyyətlə, Rusiyanın maraq dairəsi barədə aydın təsəvvürümüz yoxdur. Bizim buraya gəlişimizin səbəbi də elə budur.

Heydər Əliyev: Təşəkkür edirəm. Mən bir də qeyd etmək istəyirəm ki, müstəqil Azərbaycan Almaniya ilə əlaqələrinə xüsusi əhəmiyyət verir. Bütün sahələrdə - həm siyasi sahədə, həm iqtisadi sahədə, həm humanitar sahədə. Biz bilirik və bu, məlum bir şeydir ki, Almaniya dünyada böyük dövlətlərdən, iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş, böyük iqtisadi potensiala malik olan dövlətlərdən biridir. Almaniya Avropada ən böyük - həm əhalisinə görə, həm də iqtisadi potensialına görə böyük bir dövlətdir.

Biz bilirik ki, Almaniya Avropa Birliyində, Avropa Şurasında çox mühüm rol oynayır və buna görə də biz həmişə hesab etmişik ki, Almaniya Qafqaz məsələləri ilə yaxından məşğul olmalıdır və burada səmərəli iş görə bilər. Hətta Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi, - yəqin ki, sizə bu məlumdur, - onun sülh yolu ilə həll olunması prosesində biz Almaniyanı bu işə ciddi cəlb etməyə çalışdıq.

Siz bilirsiniz ki, Almaniya ATƏT tərəfindən təşkil olunmuş Minsk qrupunun üzvüdür. 1996-cı ilin dekabr ayında ATƏT-in Lissabon zirvə görüşündə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həll olunması üçün mühüm bir bəyanat qəbul edildi. O vaxt da ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərində dəyişiklik aparılırdı. ATƏT-in Minsk qrupuna Rusiya və bir də Finlandiya sədrlik edirdi. Finlandiyanın vaxtı qurtardı. Biz çox istəyirdik ki, Finlandiyanın yerinə Rusiya ilə bərabər Almaniya Minsk qrupunun həmsədri olsun.

Minsk qrupunda sizin ölkənin səfiri var idi - Lambax. O, bu problemləri çox yaxşı bilirdi. Vaxtaşırı Ermənistana, Azərbaycana gəlirdi və biz görürdük ki, o, ədalətli mövqe tutur. Amma bir ona görə yox. Təbiidir ki, öz şəxsi mövqeyini tutmurdu, öz ölkəsinin mövqeyini təmsil edirdi. Ona görə biz təklif etdik ki, Rusiya ilə bərabər, Almaniya Minsk qrupuna həmsədrlik etsin. Ancaq hansısa proseslər getdi. Mən belə hiss etdim ki, Rusiya bunu istəmədi və Almaniya da özü bu təklifdən imtina etdi. Yəni mən bunu sizə çatdırmaqla, - bəlkə bu sizə məlum deyil, ancaq hörmətli səfir bilir, - onu demək istəyirəm ki, biz Almaniyaya nə qədər ümid bəsləyirik, nə qədər etibar edirik. Almaniya namizədliyini geri götürəndən sonra Minsk qrupuna üç ölkə - Rusiya, Amerika Birləşmiş Ştatları, Fransa sədrlik etdi.

Mən keçən ilin noyabr ayında İstanbulda ATƏT-in zirvə görüşündə sizin ölkənin federal kansleri hörmətli Şröder ilə görüşdüm. Vaxtın az olmasına baxmayaraq biz onunla da bu məsələ barəsində fikir mübadiləsi apardıq. Amma bütün bunlara baxmayaraq, mən sizə deyirəm - biz hiss edirik ki, Almaniya bizim bu problemə əvvəlkinə nisbətən daha soyuq yanaşır. İndi Lambax da yoxdur. Heç olmasa o, hərdənbir bura gəlirdi, regionda olurdu - Ermənistanda, Azərbaycanda olurdu. İndi bu da yoxdur. Təbiidir ki, biz bundan narazıyıq.

Siz dediniz ki, Kosovo, Balkan problemləri ilə məşğul olursunuz və dediniz ki, sizi Çeçenistan problemi çox narahat edir. Mən sizin bu fikirlərinizlə razıyam. Həqiqətən, bu problemlər dünya üçün, Avropa üçün çox ciddi problemlərdir.

Sizi narahat edir ki, Rusiyanın hərbi hissələri Çeçenistanda insan hüquqlarını pozur. Mən bununla da razıyam. Bizi həmişə təəccübləndirir ki, bu problemlərə siz ciddi münasibət göstərirsiniz, ancaq artıq 12 il davam edən Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə belə münasibət göstərmirsiniz.

Miloşeviç Kosovoda etnik təmizləmə aparırdı. Siz, yəni Avropa ölkələri onun əleyhinə qalxdınız. Amerika Birləşmiş Ştatları da bu işə qoşuldu. Amma məsələni sülh yolu ilə həll edə bilmədiniz, misli görünməmiş bir hərbi aksiya keçirdiniz. Biz sizin bu hərəkətlərinizi dəstəklədik. Mən düz bir il bundan əvvəl Vaşinqtonda NATO-nun 50 illik yubileyi mərasimində çıxış edərkən bunu rəsmi olaraq bəyan etdim. Çünki o cür vəhşicəsinə həyata keçirilən etnik təmizləmənin qarşısını siz ala bilmədiniz, güc tətbiq etdiniz. Təbiidir ki, orada vəziyyəti tamamilə normallaşdırmasanız da, onu müəyyən qədər dayandırdınız.

Lakin Ermənistan və onlarla bağlı olan Dağlıq Qarabağ erməniləri 1989-cu ildən başlayaraq Azərbaycana qarşı təcavüz ediblər, Dağlıq Qarabağdan bütün azərbaycanlıları çıxarıb, etnik təmizləmə aparıblar, xalqımıza qarşı soyqırımı ediblər, ondan sonra müharibəni genişləndiriblər. Aparılan müharibə nəticəsində Ermənistan guya Dağlıq Qarabağı müdafiə edərək, Azərbaycan ərazisinin 20 faizini işğal edibdir və işğal olunmuş torpaqlardan bir milyon azərbaycanlı zorla çıxarılıbdır. Həddindən çox insan şəhid, tələf olubdur. Yerindən-yurdundan zorla qovulmuş azərbaycanlılar 8 ildir çadırlarda ağır şəraitdə yaşayırlar.

1994-cü ildə müharibəni saxlayandan sonra biz bu münaqişəni sülh yolu ilə həll etmək istəyirik, amma bizim harayımıza gələn yoxdur. Orada da insan hüquqları həddindən artıq pozulubdur. Bəs niyə Avropa ölkələri, siz bu məsələyə münasibət göstərmirsiniz? Bütün bunlara baxmayaraq biz məsələni sülh yolu ilə həll etmək istəyirik. Biz 1994-cü ildə Ermənistanla atəşkəs haqqında saziş imzalamışıq və atəşkəsi qoruyuruq, bu sazişə sadiqik. Biz müharibənin yenidən başlanmasının əleyhinəyik, münaqişəni sülh yolu ilə həll etmək istəyirik. Amma sülh yolu ilə həll etmək üçün burada adicə beynəlxalq hüquq normalarından istifadə etmək lazımdır. Beynəlxalq hüquq normaları tələb edir ki, hər bir ölkənin ərazisi, sərhədləri toxunulmazdır. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü Ermənistan tərəfindən pozulub. Dediyim kimi, Azərbaycan torpaqlarının 20 faizi Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır.

ATƏT-in Lissabon zirvə görüşündə qəbul olunmuş bəyanatda bu məsələnin sülh yolu ilə həll edilməsi üçün göstərilmişdir ki, birincisi, Azərbaycanın və Ermənistanın ərazi bütövlüyünü təmin etmək lazımdır; ikincisi, Dağlıq Qarabağa Azərbaycanın tərkibində yüksək dərəcəli özünüidarə hüququ verilməlidir; üçüncüsü, Dağlıq Qarabağın həm erməni, həm də azərbaycanlı əhalisinin təhlükəsizliyi təmin olunmalıdır.

Biz bunu qəbul edirik, amma Ermənistan qəbul etmir. Ermənistan nə istəyir? Dağlıq Qarabağa dövlət müstəqilliyi statusu istəyir. Birincisi, bu, beynəlxalq hüquq normalarına ziddir; ikincisi, biz buna razı ola bilmərik. Çünki Dağlıq Qarabağ Azərbaycan torpağıdır. Münaqişə başlanana qədər Dağlıq Qarabağda əhalinin 70 faizini ermənilər, 30 faizi azərbaycanlılar idi. Hələ 1989-90-cı illərdə oradan azərbaycanlılar tamamilə çıxarılıbdır. İndi orada ermənilər yaşayır, onların sayı da azalıbdır. İndi orada cəmi 60 min erməni yaşayır.

Bu ədalətsiz iddiaya görə biz indiyə qədər sülh əldə edə bilmirik və bir milyondan çox azərbaycanlı çadırlarda yaşayır. Yenə də deyirəm, biz məsələni sülh yolu ilə həll etmək istəyirik. Şərtlər də məlumdur, mən onları sizə dedim. Ancaq Ermənistan bu şərtləri qəbul etmir. ATƏT-in Minsk qrupu və onun həmsədrləri də bu məsələni həll etməkdə passivlik göstərirlər.

Belə vəziyyəti görərək və görərək ki, illər keçir, məsələ həll olunmur, mən Ermənistan prezidenti Robert Koçaryanla bir başa görüşlər keçirməyə başladım. Biz 1999-cu ildə bir neçə dəfə təkbətək görüşdük, o cümlədən, iki dəfə Cenevrədə, yəni Avropada görüşdük. Belə fikrə gəldik ki, həm bunlar, həm də biz müəyyən kompromislərə getməliyik.

Bu görüşlər faydalı oldu. Mən ümid edirdim ki, biz hansısa razılığa gələ biləcəyik. Ancaq keçən il oktyabr ayının sonunda Ermənistanda böyük terror hadisələri baş verdi. Ondan sonra Ermənistanda daxili sabitlik pozuldu. Bir ay bundan öncə Dağlıq Qarabağda terror hadisəsi baş verdi. Dağlıq Qarabağda bir-birinə zidd olan qüvvələr silah işlətdilər və oranın başçısını ağır yaraladılar. O, indi Yerevanda xəstəxanada yatır.

İndi Dağlıq Qarabağda da, Ermənistanda da sabitlik müəyyən qədər pozulubdur. Amma biz səbirlə gözləyirik ki, sabitlik təmin olunsun, bundan sonra sülh danışıqlarını yenə bərpa edək.

Mən sizə bu tarixi qısaca dedim. Sizə açıq-aydın deyirəm ki, münaqişələrin həll olunmamasının günahkarı Ermənistandır. Ermənistan böyük iddialar edir, amma Minsk qrupu, yaxud başqa qüvvələr ona lazımi təsir göstərmirlər ki, o, bu iddialardan əl çəksin. Ona görə də mən deyirəm ki, siz Balkanlarda bir münasibət, Çeçenistanda bir münasibət, amma burada - Cənubi Qafqazda başqa bir münasibət göstərirsiniz.

Cənubi Qafqaz dünyanın ən mühüm bölgələrindən biridir. O, böyük strateji əhəmiyyətə malik olan bir yerdir. Əgər Cənubi Qafqazdakı üç ölkə arasında sülh, əmin-amanlıq yaranmasa, burada işlər daha da pis olacaqdır. Biz Gürcüstanla çox yaxşı dostluq əlaqəsindəyik. Gürcüstanla Azərbaycan arasında nəinki problem yoxdur, bizim çox yaxın mehriban dostluq əlaqələrimiz vardır. Amma Cənubi Qafqazda sülhü təmin etmək üçün gərək Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə son qoyulsun.

Biz bunu istəyirik. Biz istəyirik ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh yaransın, iqtisadi, ticarət əlaqələri bərpa olunsun. Bu, birinci növbədə Ermənistana çox fayda verəcəkdir. Ancaq Cənubi Qafqazda sülh yaranacaqdır. Buna nail olmaq üçün biz müəyyən kompromislərə gedirik. Lakin xalqımızın, ölkəmizin milli maraqlarını qurban verə bilmərik.

Mən bütün bunları açıqca deyərək, bildirirəm ki, gərək sizin kimi dövlətlər, Avropa Birliyi bütün ölkələrə, regionlara eyni münasibət göstərsinlər. Cənubi Qafqaz bölgəsi Avropaya daxildir. İndi biz Avropa Şurasına daxil olmaq ərəfəsindəyik. Üç ildir namizədlik dövrü keçiririk. Gürcüstan Avropa Şurasına qəbul olundu, amma Azərbaycan və Ermənistan hələ qəbul edilməyibdir.

Biz bunu nə üçün istəyirik? Çünki biz Avropa qitəsində olduğumuza görə istəyirik ki, Avropa Birliyində olaq, öz işimizi Avropa dəyərləri əsasında quraq.

Siz sual verdiniz, şimal, cənub qonşularımız haqqında məndən məlumat almaq istədiniz. Biz sülhsevər siyasət aparırıq. Biz istəyirik ki, böyük şimal qonşumuz Rusiya ilə sağlam və sıx əlaqələrimiz olsun. Eləcə də istəyirik ki, cənub qonşumuz İranla da bizim çox yaxşı əlaqələrimiz olsun. Biz bunun üçün çalışırıq. Amma Ermənistan ilə Rusiya arasında olan əlaqələr xüsusi xarakter daşıyır. Bu, nədən ibarətdir. Rusiya Ermənistanda külli miqdarda hərbi qüvvələr-ordu, hərbi bazalar saxlayır. Təkcə ona görə deyil ki bunu Rusiya istəyir. Bunu Ermənistan da istəyir. Rusiya ildən ilə, ardıcıl olaraq Ermənistanda öz silahlarının sayını artırır.

Azərbaycanda Rusiyanın, yaxud da başqa bir ölkənin heç bir ordusu, heç bir hərbi bazası yoxdur. Bu bizim müstəqilliyimizi nümayiş etdirən əsas amillərdən biridir. Biz bu sahədə öz müstəqilliyimizi qoruyuruq. Amma Ermənistanda vəziyyət belə deyildir. Ermənistan Rusiya ilə hərbi ittifaq haqqında müqavilə imzalayıbdır.

Biz Ermənistanda Rusiyanın silahlarının artmasına etiraz edirik. Mən bu etirazları Rusiyanın keçmiş prezidenti Boris Yeltsinə və yeni seçilmiş prezident Vladimir Putinə bildirmişəm. Amma onlar buna fikir vermirlər. Soruşanda ki, ordu, bu qədər silah, raket, təyyarə Ermənistanda nəyə lazımdır, - bizə deyirlər ki, bunlar Azərbaycana qarşı yönəldilməyibdir, NATO-ya qarşıdır. Mən təəccüb edirəm ki, Ermənistanla NATO arasında böyük məsafə olduğu halda, Ermənistandakı bazalar Rusiyanı NATO-dan qorumaq üçündür.

Hans-Ulrix Kloze: Bəs Türkiyə?

Heydər Əliyev: Siz hesab edirsiniz ki, Türkiyə Ermənistana hücum edəcəkdir?

Hans-Ulrix Kloze: Mən düşünmürəm ki, Türkiyə Ermənistana hücum edəcək, amma o, Ermənistanın birbaşa qonşusudur və Türkiyə NATO-nun üzvüdür. Ermənistan ilə Türkiyə arasındakı münasibətlər sevgi üzərində qurulmamışdır. Keçmiş təcrübəyə əsasən ermənilərin türklərə münasibətləri həmişə gərgin vəziyyətdə olubdur.

Heydər Əliyev: Mən sizinlə razı deyiləm. Əgər siz hesab edirsiniz ki, Rusiya Ermənistanda bu qədər silahlar, hərbi bazalar saxlamalıdır və bu da NATO-nun, Türkiyənin əleyhinədir, - bu, sizin fikriniz ola bilər. Amma mən bununla razı deyiləm.

Hans-Ulrix Kloze: Bu mənim fikrim deyildir. Mən bunu ona görə dedim ki, siz bildirdiniz ki, qonşu deyillər. Mən isə demək istədim ki, NATO-nun üzvü olan Türkiyə Ermənistanla qonşudur. Mən sadəcə olaraq izah edirəm. Bu, mənim baxışım deyil. Türkiyə NATO-nun üzvü olan qüdrətli dövlətlərdən biridir və Amerika Birləşmiş Ştatlarının ən birinci partnyorudur. Bunu Rusiya belə düşünür. Düşünür ki, bir vaxt vəziyyət pisləşə bilər. NATO-nun üzvü və ABŞ-ın ən yaxın müttəfiqi kimi Türkiyə təhlükə törədə bilər.

Heydər Əliyev: Bəs Almaniyanın müttəfiqi deyilmi?

Hans-Ulrix Kloze: Mən sadəcə faktları ortaya qoymaq istəyirəm. Əgər müəyyən məsələləri təhlil etmək istəyirəmsə, faktlara əsaslanıram. Mən bu məsələyə Rusiyanın baxışı ilə yanaşdım. Təbiidir ki, mən bunu dəyərləndirmirəm. Təbiidir, Rusiya deyir ki, Türkiyə NATO-nun üzvü olduğuna və mən də NATO-ya qarşı çıxış etdiyimə görə orda silahlarımı və bazalarımı yerləşdirirəm.

Mən peşə etibarı ilə hüquqşünasam. Qədim Romadan gələn ənənədir, hüquqşünaslar müəyyən bir şey haqqında hökm vermək üçün ikinci tərəfi də dinləməli olurlar.

Bir məsələni də nəzərinizə çatdırım. Filosofların böyük əksəriyyəti ona görə filosof olublar ki, onlar birinci növbədə şəkkak olublar. Mən öyrənmişəm ki, siyasətdə tək halda həqiqət yoxdur, cəm halda həqiqətlər vardır.

Mən ikili standartlar barədə sizin gileylərinizə münasibətimi bildirmək istəyirəm. Hesab edirəm ki, siz öz tənqidinizdə tamamilə haqlısınız. Bu, doğrudan da ikili standartlardır. Təbiidir ki, dünyada çox böyük kütləvi qırğınlar və digər hadisələr də olmuşdur. Yəni onlar yazılanlardan, deyilənlərdən də böyük olmuşdur.

Kosovoda baş vermiş hadisələr zamanı oraya qoşun yeridilməsinə mən tamamilə razılığımı bildirirəm və mən onu dəstəkləyirəm. Amma açıq surətdə demək istəyirəm ki, bu məsələyə ürəyimdə münasibətim 50,1 faizlə 49,99 faiz nisbətində idi. Əgər ikili standartlar varsa, biz onun olmadığını deyə bilmərik. Bu, doğrudan da vardır. Biz nə Tibetdə, nə Anqolada, nə də Efiopiyada, eləcə də Çeçenistanda heç nə edə bilmirik. Elə bunun özü ikili standartdır. Çünki Kosovoda bu işi yerinə yetirdik.

Mən bilmirəm, jurnalistlərin yanında hər şeyi açıq demək mümkündürmü?

Heydər Əliyev: Yaxşı, jurnalistləri buraxıram.

"Azərbaycan" qəzeti, 28 aprel 2000-ci il.

© aliyev-heritage.org