RADOVI / ARMENSKO-AZERBEJDŽANSKI NAGORNO-KARABAHSKI SUKOB / Istupi, obraćanja i izjave

Izjava predsjednika Republike Azerbejdžan Hajdara Alijeva na sjednici Savjeta predsjednika država ZND-a u vezi s napadima Oružanih snaga Armenije širokih razmjera na teritoriju Azerbejdžana – Moskva, 15. april 1994. godine


 Vandredne okolnosti me tjeraju da Vam se obratim ovom izjavom.

10. aprila 1994. godine  oružane snage Republike Armenije su izvršile napad širokih razmjera u pravcu Geranbojskog i Terterskog regiona, a od 11. aprila u pravcu Agderinskog i Agdamskog regiona Republike Azerbejdžan. Ovih dana azerbejdžanski odredi, odbijajući neprekidne napade brojčano nadmoćnijih jedinica oružanih snaga Armenije, vode krvave odbrambene borbe. S teritorije Armenije u zonu sukoba je prebačen vojni kontingent od oko 3.000 ljudi zajedno s desetinama oklopnih jedinica i teške artiljerije, uključujući bacače raketa „Grad“ iz kojih se gađaju naseljena mjesta navedenih regiona Azerbejdžana. U tim selima ima puno razaranja i puno žrtava među civilnim stanovništvom.

Tako Republika Armenija, nastavljajući svoj okupatorski rat na teritoriji Azerbejdžana, atakira na nezavisnost, suverenitet i teritorijalnu cjelovitost Republike Azerbejdžan stavljajući pod prijetnju samu nezavisnost Azerbejdžana.

Nastavljajući agresiju Armenija blokira mirovni proces u kojem Azerbejdžan najaktivnije učestvuje. Poduzimajći svaki put novi napad u toku ili uoči velikih incijativa posredovanja, agresor cinično izaziva međunarodnu zajednicu koja, nažalost, do današnjeg dana bezuspješno pokušava da riješi tak krvavi konflikt. 

Posljednju armensku ofanzivu kvalificiram kao novu etapu agresije Republike Armenije čiji je cilj okupacija novih teritorija Azerbejdžana. Uprkos mnogobrojnim deklaracijama o naporu za mirno rješavanje konflikta Republika Armenija posljednjom ofanzivom u dubinu teritorije suverene države—članice ZND-a demonstrira svoje prave namjere koje se ogledaju u pokušaju da izvrši pritisak na Azerbejdžan i njegovo rukovodstvo i da blokiraju mirovni proces.

Želim vam posebno skrenuti pažnju na to da je nova ofanziva armenskih oružanih snaga počela dan prije otvaranja sjednice Minske grupe OSCE-a u Pragu 11. aprila na kojoj između ostalih učestvuju i predstavnici Azerbejdžana i Armenije.

Eskalacija agresije Republike Armenije protiv Azerbejdžana dešava se u vrijeme vođenja intenzivnih pregovora u okvirima ruske posredničke inicijative i u vrijeme današnjeg susreta šefova država zemalja Zajednice Nezavisnih Država.

Mora se konstatirati da poslije zasjedanja šefova država ZND-a u Ašgabatu, decembra 1993. godine, kada je održan moj susret s predsjednikom Armenije L. Ter-Petrosjanom, u politici Republike Armenije u odnosu prema Republici Azerbejdžan nije bilo pozitivnih promjena. Oružane snage Armenije nastavljaju s okupacijom više od 20 procenata teritorije Azerbejdžana i vrše etničko čišćenje, ljudi ginu, milion azerbejdžanskih izbjeglica koji se pate u šatorskim naseljima podvrgava se nezamislivim gubicima i patnjama.

Želim da kažem da je Azerbejdžan uzeo najaktivnije učešće u svim naporima posredovanja svjetske zajednice kao i međunarodnih organizacija i velikih država. U tom smislu, osim mojih pregovora s predsjednikom Armenije - sastanak 18. februara 1994. godine ministara odbrane Azerbejdžana, Armenije i Ruske Federacije, dolazak u Azerbejdžan i Armeniju predsjednika Minske grupe OSCE-a, Jana Eliassona, marta 1994. godine, sastanak predsjednika Donjeg doma parlamenata Azerbejdžana i Armenije 12. marta, pregovori u Bakuu i Moskvi sa specijalnim predstavnikom predsjednika Ruske Federacije, V.N. Kazimirovim, dolazak  mirotvorne grupe Međuparlamentarne skupštine ZND-a marta 1994. godine.    

Republika Armenija minira sve konstruktivne prijedloge postavljajući od ranije neprihvatljive uslove. Njihova suština se sastoji u namjeri Republike Armenije, koja je na teritoriji Azerbejdžana stvorila mjesto ratnih operacija, da okupirane teritorije nezavisne države zamijeni za Nagorni Karabah, t.j. da faktički prepolovi Republiku Azerbejdžan.  

Pravedna pozicija Republike Azerbejdžan se sastoji u naporu da izbori oslobođenje svih okupiranih teritorija i obnovi svoj suverenitet, vrati izbjeglice i raseljene u njihova prijeratna prebivališta i ukloni posljedice agresije Republike Armenije. Azerbejdžan ne želi rat i poziva Armeniju na mir na osnovi općeprihvaćenih principa uzjamnih odnosa suverenih država. U svojim naporima za ostvarenje  građanskog mira azerbejdžanska država je spremna da garantira sigurnost i građanska prava armenskim stanovnicima regiona Nagorni Karabah pod uslovom njihovog potčinjavanja Ustavu Azerbejdžana.

Kao što se sjećate, u Ašgabatu je Azerbejdžan predlagao da se razradi sistem dvostranih i višestranih sporazuma usmjerenih na stabilizaciju političke situacije, uzajamno priznanje i poštovanje suvereniteta, teritorijalne cjelovitosti i nepovredivosti granica svake od država-članica ZND-a.

Moram još jednom da govorim o tome zato što život potvrđuje: ravnodušan odnos prema eklatantnom slučaju kada jedna članica Zajednice Nezavisnih Država – Republika Armenija – vrši očiglednu agresiju protiv druge članice ZND-a – Republike Azerbejdžan - praktično elimniše perspektive za stvaranje međunarodne organizacije koja bi bila sposobna za život kakvu bismo ZND-a svi mi htjeli da vidimo.   

Htio bih vas pozvati da na današnjem sastanku razmotrite pitanje armensko-azerbejdžanskog sukoba s ciljem poduzimanja konkretnih rješenja koja eliminiraju agresiju protiv Republike Azerbejdžan i njezine posljedice.

Obraćajući se šefovima država, ponovo izričito pozivamo:  

- dati političku ocjenu agresije Republike Armenije protiv Republike Azerbejdžan;

- zahtijevati od Republike Armenije da prekine vojne akcije protiv Azerbejdžana i odmah, bezuslovno i bez odgađanja povuče svoje oružane snage s teritorije suverenog Azerbejdžana;

- zahtijevati od Republike Armenije jake političke garancije neobnavljanja vojnih dejstava;

- poduzeti sankcije prema članici ZND-a – Republici Aremeniji – koja vrši oružanu agresiju protiv druge članice ZND-a.

Dalje odugovlačenje i pasivnost prijete puno većim nevoljama za države Zajednice.  

Hajdar Alijev,

predsjednik Republike Azerbejdžan.

Novine „Bakinskij rabočij“,  19. april 1994. godine