БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі басшысына Көшірмесі: БҰҰ-ның Бас секретарына 26-шілде 1993-ші жыл


Құрметті басшы мырза!

Суверендік Азербайжан мемлекетінің аймағының бөлінуіне жол берілген армян шабуылының жалғастырылуы және күштендірілуі нәтижесінде өлкемізде тудырылған қиын жағдай мені осы хатпен Сізге өтінішпен баруға мәжбүр етті. 

Халықаралық заңның принциптеріне және нормаларына сенімді екендігін Азербайжан оған Армения Республикасы тарапынан зорға қабыл болынған қанды қақтығыстың тыныштықпен ортадан алынуына АБҚҰ көмегімен, халықаралық қауіпсіздік және бірге еңбек идеяларын негізгі деп және осы халықаралық ұжымның мүшелерінің құқықтарына және міндеттеріне сүйене отырып разылық білдірген. Ұзын және қиын жүйеге, тәртіпке салу процесі барысында Азербайжан өкіметі қақтығыстың тыныштықпен ортадан алынуына тырысып және максимум жылдамдықпен конструктивтік демонстрация етіп қан төгілуін тоқтату және келісімдердің мықты негізін құру жолдарының қиын ізденуін жүргізген болатын. Бірақ Арменияның дүние бірлігі және Азербайжан алдында өз міндеттерін дөрекі бұзуы бейбітшілік идеяларымызды жоққа жығарып жатыр. 

Минск конференциясы туралы АБҚҰ-ның Министрлер Кеңесінің шешім қабылдаған күннен бір жылдан астам уақыт өтті, бірақ осы идея реалдықтан енді әрқашанғынан да алыста. Егер бір жыл бұрын біз Министрлер Кеңесінің шешімінің қабыл болған уақыттағы жағдайдың қайтадан құрылуын және осымен де Минск конференциясына шығудың жалғыз мүмкін жолы сияқты Шуша мен Лачынның азат болынуының керектігінен айтып жатсақ, енді Азербайжан аймағының 17 пайызынан көбі армян шабуылшылары тарапынан зорлықпен жаулап алынған. Қарабақтың барлық таулық бөлігі, Азербайжанның Лачын району (оның оңтүстік бөлігі 1992-ші жылдың мамыр айында, солтүстік бөлігі 1993-ші жылдың сәуір айында жаулап алынған), Келбежер районы, Нахчиван Автаном Республикасының, Газах, Фүзули, Зәнгилан, Ағдам райондарының ауылдарын жаулап алған. Барлығы 503 елді мекені зорлықпен алынған болатын, қашқындармен көшкіндердің жалпы саны 567 мың адам. 

Таулық Қарабақты өз аймағына бірлестіру туралы қас шешімдер қабылдануында сөзін тапқан саяси шабуылдан бастағаннан кейін емиссарлар, террористер, және қару жіберілуіне өткен Армения бүгін Азербайжан топырағында кең масштабты әскери операция жүргізіп жатыр. БҰҰ-ның шақыруы және шешімдеріне, сол үшін де шабуыл күштерін Азербайжаннан шығаруға бірмағыналы талап ететін Қауіпсіздік Кеңесінің № 822 шешіміне жауап бермей жатыр. Армян тарапынан келістірушінің заңды талаптарының орындалуынан толығымен кері етуі, қосымша жағымсыз шарттарын алға қоюуы нәтижесінде АБҚҰ сол қаулының орындалуына бағытталған шараларына кедергі жасалынған. Армения Республикасының осы әрекеті нәтижесінде Миро Рафаельдінің аймаққа бұрынғы саяхаты сияқты соңыншы саяхаты да БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі резолюциясы, шешімі тез арада орындалатынына және қан төгілудің көптен күткен тоқтатылуына арналған үміттер үшін еш бір мән берілмеген. 

Таулық Қарабақта әрекет еткен армян қарулы бірлесулерінің Армения Республикасына бағынбағандары туралы армяндар тарапынан айтылып жатқандар толығымен мағынасыз. Барлық ауыр қарулардың, соғыс азық-түлігін, тірі күштерінің жіберілуін, сонымен қатар әскери операцияларға тікелей басшылық етілуін Армения Республикасы басып алған Лачын районынан тікелей орындап жатыр. 

Армения жасалынған үзілістен пайдаланып, Рафаеллінің миссиясы кеткенен кейін жаңадан күшті шабуылға бастаған еді. Сол шабуыл кезеңі Арменияның қарулы күштері Ағдам қаласын басып алған.

Осы қастандық әрекеті әлі де бастанбаған бейбітшілік процесіне сарсытатын күш жұмсаған еді. Бұдан бұрын Азербайжан өкіметі Қауіпсіздік Кеңесіне процестің созылуы бұдан да үлкен пәлекетке апарып соғатын қауіпті жағдай тудырып жатқанын хабарлаған еді. 

Қазіргі жағдай БҰҰ жарғысына қатысты Қауіпсіздік Кеңесіне берілген өкілдік құқықтар негізінде оның іске араласуын қатаң талап етіп жатыр. 

Шабуылшының жүгенделуіне, қан төгілуінің тоқтатылуына және жаулап алынған Азербайжан аймағының азат етілуіне бағытталған тоқтатылмайтын жағдайлар жасалуы керек. 

Айтылғандармен байланысты Қауіпсіздік Кеңесінің тез арада шақырылуын өтінемін. 

Гейдар Алиев,

Азербайжан Республикасы президентінің өкілдік құқығын іске

асыратын Азербайжан Республикасы Жоғары Кеңесінің басшысы. 

«Азербайжан» газеті, 27 шілде 1993-ші жыл.