خواهران، برادران و هم میهنان عزیز.

مسلمانان عزیز آذربایجان!

من به مناسبت این عید- مولود پیامبر بزرگ حضرت محمد (ص) به شما تهنیت عرض می کنم. برای همه تان آرزوی سلامتی، برای ملت و مسلمانان آذربایجان و مسلمانان کل جهان صلح، آرامش و سعادت آرزومندم.

امروز- در این روز عید که، برای مان عزیز است، رویداد تاریخی در حیات جمهوری آذربایجان، سرزمین و ملت آن اتفاق می افتد. امروز ما در یک مکانی که، در قرن ۱۳، یعنی ۷۰۰ سال قبل به محل مقدسی تبدیل شد، جمع شده ایم. این مکان مقدس، مزار حضرت حکیمه دخت حضرت امام موسی کاظم (ع) و خواهر حضرت امام رضا (ع) است. این جایگاه از آن زمان تاکنون برای مسلمانان به مکانی مقدس تبدیل شده است. مسلمانان این محل را طول قرنها زیارت کرده، در اینجا برای خویش امید و پناه جسته، به خداوند و پیامبر دعا کرده و صداقت خود به دین اسلام را به نمایش گذاشته اند.

ما افتخار داریم که، در آذربایجان نیز اماکن مقدس جهان اسلام وجود دارد. از این اماکن مقدس گرامی ترین آن، محلی است که امروز ما دور آن جمع شده ایم- قبر حضرت حکیمه، محلی که زمانی در آن مسجدی بنا شده بود. صادقین به خداوند متعال و دین اسلام ۷۰۰ سال قبل در این جایگاه مسجد بزرگی احداث نموده و این مکان به عنوان خانه خدا و معبد اسلام وسعت بیشتری یافته و تبدیل به زیارتگاه گردیده است. مسلمانان آذربایجان ۷۰۰ سال در همین مسجد، در این مکان مقدس به خداوند یکتا دعا کرده، آرزوهای معنوی شان را بجای آورده و وفاداری خود را نسبت به دین، اخلاق و معنویات خود نشان داده اند. دین اسلام سعی کرده است تا، والاترین ویژگیها را در انسانها تربیت و پرورش دهد.

ارزشهای دین اسلام عالیترین ماهیت را دارا میباشد. حفظ این ارزشها و تربیت انسانها در سطح این ارزشهای عالی و والا، حکم خداست و راهی است که پیامبر ما تعیین نموده است. اینجانب تؤام با احساس افتخار فراوان بیان می دارم که، ملت آذربایجان ضمن سپری کردن همه مشکلات، بلاها، محرومیتها و ذلتها، همواره به دین و ارزشهای معنوی خود وفادار بوده و هیچ حکومت و حاکمی موفق به از بین بردن اینها نشده است.

مسجدی که، زمانی در این جایگاه مقدس بنا گردیده است، ۶۰ سال پیش بطور وحشیانه منفجر و تخریب شده است. ضربه بزرگی به معنویت و ارزشهای معنوی ما و دین اسلام وارد آمده است. ملت ما از این آسیب دیده، جریحه دار شده، زجر کشیده، ولی محو و نابود نگردیده، شکست نخورده و ناگزیر به تحمل این ضربات، زخمها و رنجها شده است. لیکن با تحمل همه اینها، عشق و محبت و ایمان خود به این مکان مقدس را در دل خود حفظ کرده و هرگز از این مکان مقدس جدا نشده است. بی جهت نیست که، پس از ویران شدن این مسجد و تخریب قبر حضرت حکیمه در اینجا نیز، انسانها این جایگاه را برای خود مکان نجات و امید همیشگی قرار داده اند. این مکان بعنوان یک زیارتگاه، معنی واقعی خود را هرگز از دست نداده است. انسانها همواره برای زیارت به این مکان آمده، در اینجا اعمال معنوی خویش را بجای آورده و برای موجودیت و سازندگی از این مقام مقدس پشتوانگی، قدرت معنوی و حمایت گرفته اند.

همه اینها تاریخ ملت آذربایجان است. تاریخ بزرگ و دیرینه ما همپای صحفات پرافتخار و موفقیت آمیز، دارای صحفات فجیع نیز میباشد. همه اینها متعلق به ماست. ما به دستاوردها، پیروزیها و موفقیتهای ملتمان در طول تاریخ، افتخار کرده ایم. این دستاوردها ملت ما را حفظ کرده، پیش برده و توسعه داده است. ولی ما به صحفات و مراحل پررنج و عذاب و فجیع تاریخ مان تحمل داشته ایم. کیان و اجداد غیور و با ناموس ما در برابر همه این سختی ها شکیبا بوده، اما شکست نخورده و اراده خود را از دست نداده و تؤام با امید زندگی کرده اند. ارزشهای معنوی و اسلامی ما از نسلی به نسل دیگر منتقل شده، حفظ گردیده و به این روزها رسیده است. این ارزشها امروز هم بعنوان بزرگترین ثروت معنوی ملت ماست.

ما چند سال پیش به آبادانی در این مکان مقدس و بازسازی مسجد ویران شده اقدام نموده ایم. ملت ما پیوسته خواهان بازسازی این مسجد بوده است. بخصوص پس از فروپاشی حکومت شوروی و کسب استقلال کشور در آذربایجان و اعطای آزادی به دین اسلام، این خواست و آرزو در انسانها بیشتر شده است. امروز برای ما رخداد مهم تاریخی و نهایت خوشبختی است که، توانستیم این آرزوهای خود را بجا آوریم. موفق شدیم در اینجا، در این مکان مقدس مسجد زیبایی شایسته این جایگاه مقدس، دین اسلام و ملتمان بنا کنیم. این، یک رویداد تاریخی میباشد. در این روز عید ما بمناسبت موجودیت و ظهور مجدد این مسجد، در این محل اجتماع یافته ایم. این امر، در نزد مسلمانان آذربایجان و فکر می کنم، در نزد کل جهان اسلام دوبرابر عید است. افتتاح مسجد با عظمتی بر سر قبر حضرت حکیمه و قبور فرزندان و بستگان امامان معصوم (ع)، دومین عید است.

خواهران و برادران عزیز، من به مناسبت این رویداد تاریخی به شما و تمام ملت آذربایجان و جهان اسلام تبریک عرض می نمایم. مایلم اظهار امیدواری کنم که، این مسجد منبعد نیز گسترش و عظمت هر چه بیشتری خواهد یافت و بطور ابد و جاویدانه در راستای خدمت به ملتمان و دین اسلام عمل خواهد کرد.

من با تماشای این مسجد و ساختمان، بیش از حد خوشحال می شوم. در آذربایجان آثار معماری بزرگی هست. این آثار را افرادی که، طول قرنها به مردم و ملت خود خدمت کرده، بنا ساخته اند. ظرف ده ساله های اخیر آثار معماری بزرگ و زیبایی در آذربایجان- باکو و سایر شهرهای کشورمان و در مناطق مسکونی احداث شده است. این مسجد همپای معنی و هدف ویژه خود، اثر معماری بزرگ، گرانبها و زیبای ملت مان است. بنابراین، این مسجد بعنوان یک اثر غنی کننده تاریخ تمدن و معماری آذربایجان به شمار می رود. معنی این واقعاً بسیار والاست. این مسجد، هم عبادتگاه، هم مکان مقدس، هم زیارتگاه و هم اثر معماری زیبایی است. امیدوارم که، نسلهای آینده از این عملکرد تاریخی و خیرخواه ما بشایستگی تمجید نموده، این مسجد و زیارتگاه را جاویدانه محفوظ خواهند داشت و بار دیگر اجازه نخواهند داد تا، بلاهایی که در گذشته بر سر این مکان مقدس آمده است، تکرار شود.

من در عین حال، ساخت این مسجد را بعنوان کار عموم ملت مردم آذربایجان، مسلمانان آن و افرادی که نسبت به دین اسلام احترام قایلند و وفادارند، قلمداد می نمایم. صرفاً در اثر کار همگانی ملت، ما امروز مقابل این عبادتگاه و اثر زیبا جمع شده ایم. فلذا تک تک دست اندرکاران در این کار، شایسته احترام است.

من از همه تشکر می کنم. مخصوصاً، شهرداری باکو و آقای رافائل الله وردی اف شهردار باکو کارهای زیادی در اینجا انجام داده است. من از خدمات آنان بویژه تجلیل می کنم و از آنان سپاسگزاری می نمایم. از خدمات حاج حکمت که، زحماتی در اینجا داشته و همواره با این مکان مقدس در پیوند بوده، واقعاً میهن پرستی و به ملت خود صداقت نشان می دهد، بخصوص ستایش می کنم. اینجانب هر موقع حضور در اینجا نه تنها حاج حکمت را می دیدم، بلکه شاهد نهایت علاقه و بستگی و خدمات وی در این مکان بوده ام. از اینرو مراتب احترام، ارادت و تشکر خود را به حاج حکمت محترم و تمام شخصیتهای دینی که، همراه او در اینجا مشغول فعالیت هستند، اظهار می نمایم.

این کارهای انجام شده، نشانگر وضع کنونی دین اسلام در آذربایجان میباشد. وضع فعلی هم عبارت از این است که، دین اسلام در کشور و جامعه ما جایگاه منحصر به خود را اخذ کرده، بمنزله حاوی ارزشهای معنوی و منبع تغذیه معنوی، به ملتمان خدمت نموده است. به اعتقاد من، این امر، یکی از بهترین دستاوردهای ملت ما ظرف سالهای اخیر است. اداره مسلمانان قفقاز و شیخ الاسلام حاج الله شکور پاشازاده رئیس محترم این اداره خدمات ویژه یی در اعتلای دین تنی اسلام ما به جایگاه خود در آذربایجان، پردازش انسانها به اعتقادات دینی خود و احراز دین مان مقام مخصوص خود را، دارد. من بعنوان رئیس جمهوری آذربایجان با اغتنام از این فرصت، بخاطر دستاوردهایی در زمینه اجرای تمام شرایط دین اسلام در کشورمان و اعطای آزادی اعتقاد به انسانها و فعالیت در امر تحکیم و توسعه اتحاد و همبستگی ملت آذربایجان، مراتب احترام و ارادت خود را به اداره مسلمانان قفقاز و حاج الله شکور پاشازاده ریاست محترم آن ابراز می دارم، از ایشان و اطرافیان روحانی وی تشکر می کنم. برادران عزیز، در کارهای آینده تان برای شما موفقیت آرزومندم.

هر کسی که، در آبادانی این مکان مقدس و زیارتگاه و احداث این مسجد شرکت می کند، خدمات زیادی برای ملت، مردم و دین خود انجام داده است. بهمین خاطر من از معماران، ساختمان سازان، کارگران، حتی هر کسی که سنگی روی سنگ گذاشته است، تشکر و قدردانی می کنم.

این مسجد و اثر بزرگی که امروز می بینید، مایه خوشحالی ماست. لیکن معتقدم که، این، نخستین مرحله کار است. این ساختمان بر اساس طرح خود بایستی کاملاً تکمیل گردد. امروز اعلام می نمایم که، تکمیل کامل این مسجد بر اساس طرح آن را من بعهده خود می گیرم و همه امکانات لازم را برای اجرای آن فراهم خواهم ساخت و کمکهای مورد نیاز را در اختیار قرار خواهم داد.

حومه این مکان مقدس نیز باید بنحو شایسته آن باشد. فلذا اینجانب معتقدم که، لازم است در اطراف این مسجد امور عمرانی انجام شود. ممکن است، این کارهای عمرانی مرتبط با تغییر محل برخی ساختمانهای اطراف باشد. فکر می کنم که، ما بایستی این مکان مقدس را از هر لحاظ شایسته سازیم. زیرا پس از احداث کامل این مسجد و مشخص شدن قبور حضرت حکیمه و فرزندان امامان در داخل آن، این مکان مقدس نه تنها برای مسلمانان آذربایجان، بلکه مسلمانان کل جهان نیز تبدیل به زیارتگاه بزرگی خواهد گشت. تعداد زایرین این مکان بطور سالیانه افزایش خواهد یافت. فلذا بر این باورم که، لازم است در اطراف این مسجد یک مجتمع بزرگی ساخت شود. اگر شخصیتهای دینی ما موافق این نظرات من شوند، پس آرزو دارم تا چنین طرحی را به من تقدیم نمایند. اینجانب به اجرای چنین پروژه یی قول می دهم.

ما قسمتی از جهان اسلام هستیم. در جهان اسلام اماکن مقدس و زیارتگاههای مخصوص تاریخ اسلام وجود دارد. ما باید افتخار داشته باشیم که، در آذربایجان نیز از این امکان مقدس و زیارتگاهها موجود است. محترم ترین و با ارزش ترین از بین آنها، محلی است که امروز ما در آن جمع شده ایم. بدین جهت این مکان بعنوان زیارتگاه مقدس جهان اسلام باید در دنیا شناخته شود و تبلیغ گردد تا، تاریخ اسلام با اهمیت امروز و گذشته این مکان هر چه بیشتر غنی گردد. و همچنین بخاطر اینکه، هر یک از اماکن مقدس تاریخ اسلام در کتب تاریخ عمومی جای گیرد. بایستی این کار را هم انجام داد. معتقدم که، بمنظور عملی ساختن همه این امور پیشنهادات من بسیار لازم است. آیا شما موافق این هستید؟

نداهایی از جا: بله، موافقیم.

حیدر علی اف: برادران، خواهران و دوستان عزیز!

در زندگی ما روزهای پرسعادت چندان زیاد نیست. زندگی ما سخت و دشوار است. ولی امروز باید شاکر خدا باشیم که، ما لحظات خوشبختی را طی می کنیم، در روز عید گرد هم آمده، مولود پیامر خود را باهم جشن می گیریم و این مراسم را بهمراه رویداد زیبایی گرامی می داریم. این رویداد، خوشبختی بزرگی است.

من این روز با سعادت و عید را بار دیگر صمیمانه به شما شادباش می گویم. عشق و محبت خود را به شما، تمام مردم آذربایجان و ملت تنی خود اظهار می دارم. به شما اطمینان می دهم که، استقلال کشور و آزادی ملی آذربایجان مهمترین ضامن موجودیت سنتهای معنوی ملی ماست. مطمئن باشید که، استقلال کشور آذربایجان اکنون در دستهای معتبر است. مطمئن باشید که، من و تمام دولت آذربایجان همه اقدامات ممکن را برای تقویت روزافزون آزادی ملی و استقلال کشور ملت آذربایجان بعمل می آوریم و منبعد نیز بعمل خواهیم آورد. بدینوسیله، ما موجودیت ملت خود را بعنوان یک ملت تامین خواهیم نمود و جایگاه شایسته ملت آذربایجان را در بین ملتهای جهان مستحکمتر خواهیم ساخت. ملتهای جهان را برای احترام گذاشتن به ارزشهای ملی، معنوی و دینی آذربایجان هم در کشورمان و هم در جهان فرا خواهیم خواند و موفق به این خواهیم شد. لازمه تحقق همه اینها، اتحاد و همبستگی ملی است. این اتحاد و همبستگی امروز هست و اطمینان دارم که، این اتحاد و همبستگی روز به روز افزایش خواهد یافت. اینجانب به شما اطمینان می دهم که، آزادی ملی و استقلال کشور آذربایجان استحکام روزافزونی خواهد یافت و تزلزل ناپذیر، جاودان و لا یتناهی خواهد بود.

اینجانب برای همه شما آرزوی سلامتی می کنم. برای تک تک تان سعادت خانوادگی آرزومندم. برای ملتمان آرزوی آینده با سعادت، صلح و آرامش دارم. متشکرم.

روزنامه "آذربایجان"، ۱۴ ژویه سال ۱۹۹۸

© aliyev-heritage.org