حیدر علی اف: سفیران محترم.

مهمانان، خانمها و آقایان محترم.

من خدمت همه شما در آذربایجان خیرمقدم عرض می کنم. نهایت خوشحالی خود را از اینکه، در آذربایجان گرد هم آمدید و باکو، آذربایجان را برای خود محل ملاقات انتخاب کردید، اظهار می دارم.

از آنجا که می دانم، شما در اینجا اقدامات زیادی بعمل آورده و کار خود را انجام می دهید، دستاوردهایی کسب می کنید. بهمین مناسبت من به شما تبریک می گویم. خدمت جناب اِسکودِرو سفیر ایالات متحده آمریکا در آذربایجان و تمام کارمندان این سفارت بویژه تهنیت عرض می نمایم. زیرا این همه سفیران آمریکا در آذربایجان اجتماع یافته و سفارتخانه ایالات متحده آمریکا در باکو را برای خویش محل ملاقات انتخاب کرده اند.

برگزاری چنین اجلاس بزرگی در سفارتخانه ایالات متحده آمریکا در آذربایجان، طبعاً، هم نشانه اعتماد و توجه حکومت ایالات متحده آمریکا و هم سفارتخانه های مستقر در کشورهای مختلف نسبت به سفارت آمریکا در آذربایجان میباشد. در عین حال، ما برگزاری این اجلاس شما در آذربایجان- پایتخت آن باکو را، طبیعتاً، بعنوان توجه و عنایت نسبت به آذربایجان تلقی می نماییم. اینجانب مایلم نهایت خوشحالی خود را از این امر ابراز دارم. فکر می کنم، اکثر شماها اولین بار است که، در آذربایجان- باکو حضور دارید و امکان آشنایی با حیات و امروز کشورمان را بدست آورده اید. این امر، برای ما حائز اهمیت بسزایی است. ما علاقه مند در این مسئله هستیم. چرا که ما خواهان این هستیم تا، امروز آذربایجان مستقل را هر کسی بچشم خود ببیند و از نزدیک با آن آشنا شود.

آذربایجان بعنوان کشور مستقل، نوپاست. ما نهمین سال استقلال کشورمان را طی می کنیم. ما مشکلاتی داریم و معضلات دوران گذر زیاد است. ولی همپای این، ما دستاورد و موفقیتهایی هم داریم. بویژه ما طی سالهای اخیر در شرایط استقلال به دستاوردهای زیادی نایل شده ایم. فلذا، آشنایی تان با اینها، مسلماً، می تواند تصور کامل، صحیح و عینی در مورد آذربایجان برای شما ایجاد کند. اینجانب مجدداً به شما خوش آمد می گویم و آماده ام سخنان تان را بشنوم.

اِستِنلی اِسکودِرو: خیلی متشکرم، جناب آقای رئیس جمهور. از اینکه، چنین هیأت نمایندگی آمریکا را در اینجا، در دفتر خود- کاخ سفید بحضور پذیرفته اید، از شما سپاسگزاری می کنیم. برای خود افتخار بزرگی می دانم که، با ابتکار سفارتخانه ما در آذربایجان نشست بزرگی با چنین هیأت گسترده برگزار می گردد و در این اجلاس سفیران بسیار معتبر شرکت می کنند.

جناب رئیس جمهور محترم، سفرای ایالات متحده آمریکا در کشورهای منطقه قفقاز و خزر، نمایندگان سفارتخانه های آمریکا در ترکیه و روسیه، مقامات بلند پایه بنمایندگی از وزارتخانه های مختلف حکومت ایالات متحده آمریکا امروز به دیدار شما آمده اند.

جناب آقای رئیس جمهور، امروز آمدن این افراد برای ملاقات با شما، در واقع به معنی اجتماع تمام مأموران حکومت ایالات متحده آمریکا مشغول امور قفقاز، از جمله کشورهای منطقه خزر در باکو میباشد. خود گردهمایی مان صرفاً با چنین ترکیبی و مذاکره مسایل مورد علاقه متقابل نشانگر آن است که، حکومت ایالات متحده آمریکا اهمیت بسزایی برای آذربایجان، قفقاز، تمام کشورهای منطقه خزر و آسیای مرکزی قایل است. ما مرتب مشغول مسایل فرا روی این کشورها می شویم.

جناب آقای رئیس جمهور، طی یک و نیم روز اخیر ما با این هیأت کامل پیرامون راه حلهای صلح آمیز مناقشه قره باغ کوهستانی نیز به تبادل نظر پرداختیم. در عین حال، تبادل نظر مفصل در مورد ضرورت انجام اقداماتی برای جذب کشورهای مددکار به بازسازی مناطق اشغالی پس از حل مناقشه و آزادسازی این سرزمینها، نیز انجام دادیم.

ما همزمان با انجام تبادل نظر مبنی بر مسایل حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان، در مورد فواید همکاریهای اقتصادی منطقه ای برای این کشورها در صورت دستیابی به چنین صلح، همچنین برای مذاکره تمام مسایل اخیر رو به اتمام پیرامون خط لوله نفتی صادرات اصلی باکو- جیهان و مسایل در مورد خط لوله گاز سراسر خزر، وقت زیادی اختصاص دادیم.

جناب رئیس جمهور، پس از این ملاقات با شما، ما در سفارت آمریکا در باکو گرد هم خواهیم آمد، پیرامون مسایل برنامه ریزی امنیت منطقه ای و کارهای بعدی مان مجدداً به تبادل نظر خواهیم پرداخت. معتقدم که، این گفتگوهای ما از امروز تا ظهر فردا ادامه خواهد یافت.

جناب آقای رئیس جمهور، مایلم توجه شما را به دومین برنامه معتبری هم که، این روزها در باکو انجام خواهد گرفت، جلب کنم. این هم گردهمایی محافل تجاری ایالات متحده آمریکا در نشست اتاق بازرگانی آمریکا در باکو است. روشن است که، تجارت آمریکا و مناسبات اقتصادی آمریکا و آذربایجان نیز نقش مهمی در توسعه روابط تجاری اقتصادی بین کشورهایمان، ایفا می کند.

جناب آقای رئیس جمهور، همانطور که برای شما معلوم است، اتاق بازرگانی آمریکا در ۲۱ ژانویه مراسم افتتاح دفتر بزرگ خود را در باکو برگزار خواهد کرد. دیدار مشترک اتاقهای بازرگانی آمریکا واقع در این منطقه نیز صرفاً در باکو انجام خواهد گرفت.

جناب رئیس جمهور، شما قبل از آغاز این دیدار ضمن ابراز لطف خود، به هر یک از اعضای این هیأت نمایندگی کامل شخصاً خوش آمد گفتید. فلذا من وقت شما را نمی گیرم و تمام اعضای این هیأت را به شما معرفی نخواهم کرد. فقط بدان بسنده خواهم شد که، مایلم سه نفری که، با آنها آشنا شدید و در حضور جنابعالی سخنرانی خواهند نمود، به شما معرفی نمایم.

در سمت چپ من سفیر ویلیام تیلور نشسته است. همانطور که مستحضرید، وی، هماهنگ کننده ایالات متحده آمریکا در امور کمک به تمام کشورهای تازه استقلال یافته شوروی سابق، می باشد.

در سمت چپ جناب تیلور نیز سفیر جان وولف نشسته است. همانطور که اطلاع دارید، سفیر وولف مشاور ویژه جناب بیل کلینتون رئیس جمهور و خانم البرایت وزیر امور خارجه در امور انرژی در کشورهای منطقه خزر است. وی، مهمترین شخصی است که، نمایندگی آمریکا را در ارتباط با خطوط لوله بر عهده دارد و مذاکراتی انجام می دهد.

در کنار جناب حسین اف، جناب کِنی حوزی نشسته است. وی، رئیس اتاق بازرگانی آمریکا در آذربایجان است.

ویلیام تیلور: جناب آقای رئیس جمهور، مایلم علاوه بر نظرات جناب اِسکودِرو سفیر محترم در مورد مذاکراتمان در سفارت آمریکا، بیان کنم که، در جریان این سفرم ما با حکومت آذربایجان در دو رشته دیگری پیشروی بزرگی بدست خواهیم آورد.

اولاً، پس از این ملاقات، وزیر دارایی آذربایجان و من یادداشتی دائر بر همکاریهای اقتصادی حکومت ایالات متحده آمریکا و حکومت جمهوری آذربایجان امضا خواهیم کرد. این سند، تحرک جدید ویژه یی در توسعه هر چه بیشتر مناسبات اقتصادی میان کشورهایمان خواهد بود.

مهمترین بخش دوم از سفر من به باکو نیز شامل ملاقاتهای من با مقامات بلندپایه حکومت آذربایجان خواهد شد. در این دیدارها یکی از موضوعات اصلی، انجام تبادل نظر پیرامون تشریک ظرفیتهای موجود جهت اجرای امور بازسازی پس از دستیابی به صلح بین ارمنستان و آذربایجان و نیز برنامه ریزی مقدماتی این امور، میباشد.

ما پیش از سفر به اینجا گفتگوهای مفصلی با نهادهای وابسته به بانک جهانی عضو اتحادیه اروپا انجام دادیم که، اگر چنین موافقت نامه یی حاصل گردد، حتماً موفق به حمایت آن از طرف جامعه جهانی شویم.

جناب رئیس جمهور، هر دو قسمت کار من در اینجا بسیار موفق و پرثمر بوده است. امیدوارم تا، این کارها را با موفقیت به پایان خواهیم رساند.

جان وولف: جناب آقای رییس جمهور، جناب بیل کلینتون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا طی سخنرانی ۶ دسامبر خود موافقت نامه منعقده در مورد خط لوله صادرات اصلی باکو- جیهان را بعنوان یکی از بزرگترین موفقیتهای سیاست خارجی سال ۱۹۹۹ خود ارزیابی نموده است.

معتقدیم که، خطوط لوله فقط وسیله یی جهت کمک به همکاری آینده، خط و استراتژی تأسیس نهادهای اقتصادی و سیاسی که، جنابعالی و رهبران سایر کشورهای منطقه برای این منطقه خردمندانه پیش بینی کرده اید، میباشد. نظر ما این است که، بطور کلی، همه این سیاستها در راستای تحکیم استقلال دولتهایتان میباشد.

مراسم امضا اسناد که، در ۱۸ نوامبر در استانبول برگزار شد، اول کار است. لیکن در فراروی ما هنوز وظایف زیادی و امور بزرگی که، انتظار اجرای سریع آن می رود، قرار دارد. بهمین خاطر کاخ سفید مرا به اینجا روانه کرده است تا، مذاکراتی در منطقه انجام دهم و کمک خود را برای پیشرفت این امور ارایه دهم. جناب دمیرال و جناب شواردنادزه رئیسان محترم جمهور به من گفتند و مراتب امیدواری خود را اظهار داشتند که، در اثر مذاکرات آنکارا که از ۲۱ ژانویه آغاز می شود، تمام مسایل مربوط به خط لوله صادرات اصلی باکو- جیهان حل و فصل خواهد شد. ایالات متحده آمریکا از این حمایت و استقبال می کند. ما بر این عقیده هستیم که، این موافقت نامه ضمن اینکه برای کشورها و ملتها عادلانه خواهد بود، همچنین بایستی در راستای تأمین منافع تجاری کمک کند. این، باید چنان موافقت نامه یی باشد که، چنانچه کسی می خواهد پیروز شود، پس همه باید از این کار پیروز درآیند.

برای توسعه خطوط لوله سراسر خزر نیز امکانات خوبی وجود دارد. این امکانات موجب توسعه چنین خط لوله، بهره برداری از میادین گاز ترکمنستان و آذربایجان و تامین نیاز ترکیه به گاز خواهد گردید. در عین حال، این امر به گسترش همکاری اقتصادی در منطقه و برقراری ارتباط کشورهای منطقه با هم دیگر در شرایط صلح کمک خواهد کرد.

درست است، دستیابی به همه اینها چندان آسان نیست. ولی این طرحها و موافقت نامه ها به نسلهای آینده خدمت خواهد کرد و شاید هم دوره یی بسیار طولانی از عمر دست اندرکاران این کار را در بر خواهد گرفت.

اینجانب سخنرانی خود را با سخنان بیل کلینتون رئیس جمهور محترم آغاز کردم. از من خیلی سؤال می کنند که، شما نظرات و دیدگاههای خصوصی جناب بیل کلینتون در مورد منطقه خزر را ابلاغ می نمایید، لیکن مایلیم بدانیم، آیا پس از اتمام مدت ریاست جمهوری جناب بیل کلینتون همین سیاست حکومت آمریکا در مورد این منطقه ادامه خواهد یافت؟

من این مطلب را بارها اعلام داشتم و اکنون نیز بیان می کنم: ما اعتقاد داریم که، از آنجایی که، این سیاست در راستای بهره برداری مفید از منابع انرژی غنی موجود در منطقه و توسعه همکاریهای اقتصادی منطقه ای میباشد، شایسته حمایت محافل سیاسی وسیع آمریکا است. این کار در آینده نیز تداوم خواهد یافت. من بر این عقیده هستم که، خط لوله صادرات اصلی باکو- تفلیس- جیهان و همچنین خط لوله گاز سراسر خزر با موفقیت احداث و تکمیل خواهد شد. ما بعنوان دوستان این منطقه، کار ساخت خطوط لوله متعدد از این منطقه را منبعد نیز استمرار خواهیم بخشید تا، این خطوط لوله به توسعه اقتصادی منطقه و شکوفایی آن کمک کند و برای این منطقه ثبات و امنیت ببار آورد.

جناب آقای رئیس جمهور، مایلم مراتب قدردانی خود را از شما بخاطر حمایت شخصی تان در پیشبرد تمامی این اهداف، اظهار دارم. خیلی متشکرم.

کِنی حوزی: جناب رئیس جمهور، ما از شرایطی که برای برنامه های امروز و فردای اتاق بازرگانی آمریکا فراهم نموده اید، بسیار خوشوقتیم.

آقای اِسکودِرو سفیر محترم خیلی صحیح گفت- این، اولین نشست باکو اتاقهای بازرگانی ایالات متحده آمریکا واقع در منطقه، می باشد و نمایندگان اتاقهای بازرگانی ما مستقر در قفقاز و آسیای مرکزی در این نشست حضور خواهند یافت.

آرمان اصلی این نشست ما، عبارت است از تبادل تجربه اتاقهای بازرگانی مختلف آمریکا، انجام تبادل نظر و اقدامات بیشتری جهت ریشه دار کردن هر چه عمیقتر منافع تجاری و اقتصادی آمریکا در این منطقه.

اتاق بازرگانی آمریکا، سازمانی متشکل از نمایندگان محافل تجاری شامل بخشهای گوناگون است. شرکتهای فعال در چارچوب این سازمان، شرکتهایی هستند که در بخشهای مختلف آذربایجان سرمایه گذاری کرده اند. ما جهت کمک به توسعه روابط اقتصادی بین آمریکا و آذربایجان و جذب سرمایه گذاریهای بیشتری به آذربایجان، تلاش می کنیم.

اتاقهای بازرگانی آمریکایی فعال در سایر مناطق نیز مأموریت مشابه را انجام می دهند.

فعالیت ما در آذربایجان با موفقیت هر چه بیشتر ادامه دارد. دلیل اصلی آن این است که، ما موفق به برقراری مناسبات بسیار قوی با محافل حکومت آذربایجان و با شخص شما جناب رئیس جمهور، شده ایم. فلذا ما هرگونه حمایت و پشتیبانی را از شما در انجام فعالیت خود دریافت می کنیم.

اخیراً ما گروههای کاری بسیار موفقی به اتفاق اداره کل بازرسی مالیاتی و کمیته دولتی گمرک آذربایجان تشکیل داده ایم. مسؤلان هر دو سازمان برخورد خوبی با ما می کنند. آنها هرگونه مساعدت را جهت همکاری با ما در آذربایجان و کمک به رفع مشکلاتمان در کشورتان، ارایه داشته اند.

ما امیدواریم که، مناسبات و روابطمان با ساختارهای دولتی آذربایجان را بیش از پیش گسترش خواهیم داد. بار دیگر عرض می کنم، هدف اصلی مان، کمک به ورود سرمایه های آمریکایی بیشتری آذربایجان میباشد.

جناب رئیس جمهور، من کمی قبل از حمایت حکومت آذربایجان و شخص شما به محافل کاری ایالات متحده آمریکا فعال در آذربایجان سخن گفتم. با اجازه شما، هدیه ناچیزمان- این تابلو را بعنوان نمونه ستایش از این حمایت و مساعدت جنابعالی، تقدیم حضورتان کنم.

جناب آقای رئیس جمهور، ابتدا مایلم پیام تشکر ستاد کل اتاقهای بازرگانی ایالات متحده آمریکا را بجهت حمایت جنابعالی از اتاق بازرگانی آمریکا و محافل کاری در این کشور، تقدیم شما کنم.

و ثانیاً، اینجانب مایلم این لوح را به شما تقدیم کنم. این تابلو، نشانه قدردانی از حمایت شخص جنابعالی از فعالیت اتاق بازرگانی آمریکا در آذربایجان است.

جناب آقای رییس جمهور، بخاطر حمایت از ما مجدداً از شما تشکر می کنیم و این امر را بسیار ارزنده توصیف می نماییم. امید داریم که، این حمایت خود را از ما دریغ نخواهید ساخت. خیلی متشکریم.

حیدر علی اف: سفیران محترم!

خانمها و آقایان ارجمند!

من با دقت و علاقه شایانی سخنان شما را استماع کردم. اطلاعاتی که ارایه دادید، باعث احساس خوشحالی فراوان من می شود.

گزارش کوتاه جناب اِسکودِرو سفیر محترم پیرامون مسایل مورد مذاکره در اینجا، طبعاً، مایه خشنودی ماست. زیرا این مهم، نشانگر افزایش توجه ایالات متحده آمریکا نسبت به منطقه قفقاز، خزر، آسیای مرکزی و کشورهای همجوار ما، میباشد. ما از این استقبال می کنیم. معتقدیم که، این برخورد بایستی بوسیله کارهای عملی نمایان شود و مستمر باشد.

ما اهمیت ویژه یی نسبت به گسترش مناسباتمان در تمامی زمینه ها با ایالات متحده آمریکا قایلیم. در جریان سفر خود به ایالات متحده آمریکا- در اول ماه اوت سال ۱۹۹۷ که، بیانیه مشترکی با جناب بیل کلینتون رئیس جمهور محترم امضا کردیم، طی آن اهمیت همکاریهای آذربایجان و ایالات متحده آمریکا و ارتقای سطح آن منعکس گردیده است. تعهداتی را که ما در این بیانیه مشترک عهده دار شده ایم، بطور مستمر انجام می دهیم و سعی بر توسعه هر چه بیشتر آن داریم.

افزایش علاقه ایالات متحده آمریکا به آذربایجان، کل منطقه قفقاز، قفقاز جنوبی، آسیای مرکزی و کشورهای همجوار و نیز سیاست مستمر آن در مورد همکاری اقتصادی و همکاری در زمینه امنیت، مورد پسند ماست. بنظرم، این امر، کاملاً مستدل است.

در وهله اول این مهم می تواند مساعدت بسیار مهمی در توسعه اقتصادی کشورهایمان، توسعه دموکراسی، اقتصاد بازار و تأمین امنیت، داشته باشد. سیاست ایالات متحده آمریکا و فعالیت عملی آن شاید هم در مواردی باعث تعجب می شود. ولی نظر من این است که، دلیلی برای متعجب شدن نیست. ایالات متحده آمریکا، کشور توسعه یافته اقتصادی جهان می باشد. این پدیده، نشانگر علاقه ایالات متحده آمریکا نسبت به توسعه دموکراسی، حفظ حقوق بشر و توسعه اقتصاد بازار در تمام نقاط جهان، از جمله در کشورهای تازه استقلال یافته است و بدینوسیله این کشور، کمکهای عملی خود را در اختیار این کشورها قرار می دهد.

اجرای این اصول و طرحها در کشورهای ما، طبیعتاً، در عین حال بستگی به استقرار ثبات و آرامش در این کشورها دارد. بهمین خاطر طبعاً، این سیاست ایالات متحده آمریکا باعث احساس رضایت می شود.

هر کدام از کشورهای منطقه ما ویژگیها و مشکلات خاص خود را دارد. لیکن برای همه ما روشن است که،- ما در آذربایجان این مورد را چنین قبول می کنیم،- شباهت زیادی در مشکلات ما وجود دارد. و این مشکلات هم، یعنی معضلات مشابه هم مرتبط با دوران گذر این کشورهاست. در دوران گذر نیز لازم است در هر کشوری دولت دموکراتیک، قانونمدار و لائیک تشکیل داد، اقتصاد بازار را توسعه داد و سایر اقدامات مقتضی را انجام داد.

اینجانب بیان می کنم که، آذربایجان از زمان کسب استقلال خود تاکنون این راه را می پیماید. در آذربایجان دولت دموکراتیک، قانونمند و لائیک تأسیس گردیده و توسعه می یابد. آذربایجان اصلاحات اقتصادی و اجتماعی متعددی را جهت پیاده کردن اقتصاد بازار انجام می دهد. آذربایجان اصلاحات سیاسی زیادی انجام می دهد. طبیعتاً، همه اینها مجموعاً بطور نمایان نشان می دهد که، ما از راه دموکراسی می رویم.

می دانم که، کشورهای همسایه ما نیز به لحاظ برخی ویژگیهای خاص خود، همه شان این راه را می پیمایند. ولی طبیعتاً، بین کشورهای مان مشکلات متفاوت از هم نیز وجود دارد. بین این مشکلات، بنظرم، چنانچه با تمام کشورهای دیگر مقایسه شود، آذربایجان سختترین و دشوارترین مشکل را دارا است. این هم مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی میباشد که، برای شما معلوم است، که در اثر این مناقشه مشکل نقض تمامیت ارضی آذربایجان، اشغال ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان از سوی واحدهای مسلح ارمنستان، اخراج یک میلیون آذربایجانی از مناطق اشغالی با توسل بزور از خانه و کاشانه خود و تماماً ویران شدن سرزمینهای اشغالی نهفته است. با دلیل کامل امروز می توانم بیان دارم که، هیچ کشوری- یعنی منظور من کشورهایی است که سفیران آن در اینجا حضور دارند- با این قبیل مشکلات مسبب خسارات بزرگ وارده به کشورمان آذربایجان مواجه نمی شوند.

روشن است که، آذربایجان پس از تحمل این همه تلفات و خسارات سنگین، با وجود این، در ماه می سال ۱۹۹۴ موافقت نامه آتش بس را با ارمنستان امضا کرده و پیش از پنج سال است که، به این رژیم آتش بس پایبندیم و در چنین شرایطی زندگی می نماییم. ولی آتش بس هدف نیست، بلکه وسیله است، وسیله یی است برای دستیابی به صلح فراگیر. وسیله یی است جهت آزادسازی سرزمینهای اشغالی آذربایجان، وسیله یی است برای برقراری تمامیت ارضی آذربایجان و وسیله یی است برای بازگشت بیش از یک میلیون نفر از آوارگان آذربایجانی به زاد و بوم خویش.

متأسفانه، مذاکرات سالهای اخیر، فعالیت گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا و بویژه فعالیت روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه بعنوان رؤسای مشترک گروه مینسک و گفتگوهای انجام شده بوسیله سایر سازمانها نتایج مورد نظر را نداده است.

مستحضرید که، اخیراً اینجانب با کوچاریان رئیس جمهور ارمنستان برای حل صلح آمیز این مسأله دیدار و گفتگوهای خصوصی داشته ام. ما در این مذاکرات به اتفاق نظر رسیدیم که،- این، نظر شخص من است، فکر می کنم که، کوچاریان نیز چنین اعتقاد دارد- حل مسالمت آمیز مسأله امکانپذیر میباشد. رؤسای مشترک گروه مینسک- حکومتهای روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه نیز از این موضوع آگاه هستند.

مسأله خیلی پیچیده است و حل آن سخت میباشد. ۱۲ سال است که این مناقشه ادامه دارد. بهمین خاطر نظر ما این است که، هر دو طرف بایستی بخاطر حل مسأله به مصالحاتی تن دهند. این، نظر من است. این، نظر کوچاریان رئیس جمهور ارمنستان است. اکنون وظیفه فراروی مان، عبارت از تشخیص این مصالحات و رسیدن به نتیجه نهایی میباشد.

من امروز در برابر شما مجدداً بیان می کنم که، حکومت آذربایجان طرفدار حل مسالمت آمیز این مسأله است و منبعد نیز تلاشهای خود را در این زمینه بکار خواهد بست. ما آرزوی ایجاد هر چه زودتر صلح فراگیر را داریم. آرزو می کنیم تا، سرزمینهای اشغالی آزاد شود و آوارگان از آن مناطق، به زاد و بوم خویش باز گردند.

اینجانب بسیار خوشحالم که، طبق گفته جناب اِسکودِرو در اینجا، شما در مذاکرات خود وقت زیادی به حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی اختصاص داده و به تبادل نظر پرداخته اید و بنظرم، مذاکرات شما نیز به حل مسأله کمک خواهد کرد.

ما خواهان دستیابی به صلح فراگیر در منطقه قفقاز، مخصوصاً در قفقاز جنوبی هستیم و معتقدیم که، علیرغم مناقشات، تلفات، خونریزی ها و خسارات اقتصادی و معنوی وارده بر آذربایجان در تمام سالهای گذشته، بایستی ایجاد صلح شود.

چنانچه بین ارمنستان و آذربایجان ایجاد صلح شود، در اینجا- قفقاز جنوبی همکاری در تمام زمینه ها و واقعاً، توسعه سریع کشورهای قفقاز جنوبی امکانپذیر خواهد بود.

شما اظهار داشتید که، موقع این مذاکرات، پیرامون بازسازی سرزمینهای اشغالی پس از ایجاد صلح، نیز تبادل نظر انجام داده و اقدامات لازم را جهت بسیج امکانات بانک جهانی و سایر مراکز مالی بعمل آورده اید. اینها نشانگر آن است که، شما به برقراری صلح باور دارید و نسبت به این مسأله خوشبینانه می نگرید. من از بابت اینها از شما تشکر می کنم.

من با نظرات جناب تیلور سفیر محترم کاملاً موافق هستم. اگر صلح برقرار شود، سرزمینهای اشغالی آزاد گردد و در آنجا امور بازسازی آغاز شود، می توان برنامه همکاری بسیار مفیدی در قفقاز جنوبی به اجرا درآورد و طبعاً، اجرای این برنامه فقط و فقط با مساعدت و پشتیبانی ایالات متحده آمریکا امکانپذیر خواهد بود. ما متوجه هستیم که، برقراری صلح بخودی خود نمی تواند آرامش در منطقه قفقاز- قفقاز جنوبی را تأمین کند، بلکه لازم است تا، آنرا تقویت نمود، آن هم بایستی اقدامات مقتضی را بمنظور تأمین امنیت در قفقاز جنوبی انجام داد. صرفاً از این دیدگاه، ابتکارات ایالات متحده آمریکا نیز بسیار ارزنده است.

آذربایجان بعنوان کشور مستقلی با تمامی کشورهای جهان روابط صلح، همکاری و حسنه برقرار می سازد. از این لحاظ، صلح، همکاری گسترده و اصول تفاهم متقابل با همسایگان مان را ملاک قرار می دهیم و روابط خود را با همه کشورهای همسایه بر پایه اصول دوستی، حسن همجواری و همکاری تشکیل می دهیم.

یکی دیگر از موضوعات مورد مذاکره شما، اکنون آغاز احداث خط لوله نفت باکو- تفلیس- جیهان و انجام تدابیر لازم در مورد خط لوله گاز سراسر خزر میباشد. گزارش جناب وولف سفیر محترم مبنی بر بیانیه ۶ دسامبر جناب بیل کلینتون رئیس جمهور، موجب خشنودی شخص من است. چنانچه جناب بیل کلینتون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا انعقاد قرارداد راه اندازی خط لوله نفت باکو- جیهان را بمنزله موفقترین رویداد در سیاست خارجی سال ۱۹۹۹ خود قلمداد می کند، این امر، طبعاً، احساس افتخار بزرگ در ما ایجاد می نماید.

اکنون روشن است که، پایه گذاری خط لوله نفت باکو- تفلیس- جیهان صرفاً توسط دولت مستقل آذربایجان عملی شده است. ما پنج سال پیش- در ماه سپتامبر سال ۱۹۹۴، در آن زمان در یک شرایطی که هنوز ثبات کامل در داخل کشورمان حاصل نشده بود و کشورمان در بحران شدید بسر می برد، ضمن انعقاد "قرارداد قرن"، همکاریهای با چشم اندازهای وسیع بین آذربایجان با کشورهای غربی و ایالات متحده آمریکا را پایه ریزی نمودیم.

مشهود است، آذربایجان که بنیانگذار خط لوله نفتی باکو- جیهان و معمار آن میباشد، بیشتر از همه علاقه مند به اجرای عملی این پروژه است.

در ماه اکتبر سال ۱۹۹۸ امضای بیانیه بزرگی در آنکارا و سپس در تاریخ ۱۸ نوامبر سال ۱۹۹۹ انعقاد قراردادهای مربوط به خط لوله باکو-تفلیس-جیهان در استانبول و شرکت جناب بیل کلینتون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در مراسم امضای این قراردادها و همچنین امضای بیانیه اجرای قراردادها و امضای آن سند توسط وی، فعالیت شدید ظرف پنج سال را به نتیجه نهایی رساند. ما بعنوان آذربایجان، خواهان آغاز سریع ساخت خط لوله باکو- تفلیس- جیهان هستیم. از طرف آذربایجان هیچ مشکلی در این باره نیست.

از ۲۱ الی ۲۲ ماه جاری هیأتهای نمایندگی ترکیه، گرجستان و آذربایجان در آنکارا ملاقات خواهند کرد. اگر بیانیه سفیر وولف را در نظر بگیریم که، جناب سلیمان دمیرال رئیس جمهور محترم ترکیه و جناب ادؤارد شواردنادزه رئیس جمهوری گرجستان اظهار داشته اند که، مشکلی از طرف آنها برای حل مسأله وجود ندارد، پس اکنون می توان محسوب کرد که، همه چیز آغاز می شود. بخصوص بیانیه جناب شواردنادزه که، سفیر وولف در اینجا اعلام کرد، برای ما حائز اهمیت بسزایی است.

همانطور که گفتم، از ۲۱ تا ۲۲ ماه جاری هیأتهای نمایندگی در آنکارا دیدار خواهند کرد. آرزو می کنم تا، بعد از آن ملاقاتهای تازه یی نباشد و ما هم اقدام به کار عملی کنیم.

مستحضرید که، دیروز در عشق آباد نشست هیأتهای نمایندگی آذربایجان، ترکیه، گرجستان و ترکمنستان پیرامون خط لوله گاز سراسر خزر برگزار شده است. هیأت نمایندگی به سرپرستی آقای شریفوف معاون نخست وزیر آذربایجان در آنجا حضور یافته است. امیدوارم که، در این زمینه نیز کارها بایستی منبعد با موفقیت پیش برود.

من کاملاً موافق نظرات شما هستم که، هم خط لوله نفتی باکو- تفلیس- جیهان و هم خط لوله گاز سراسر خزر اهمیت تجاری بزرگی دارد و امکانات فراوانی جهت توسعه اقتصاد کشورهای ما فراهم می آورد. در عین حال این امر، شرط اصلی برای ایجاد امنیت در منطقه و کشورهای ما محسوب می گردد. ما ضمن اینکه، طی پنج سال برای حصول موافقت نامه یی در مورد ساخت خط لوله نفت باکو- جیهان کوشش می کردیم، صرفاً این طرف مسأله را نیز همیشه مد نظر داشته و گاهاً نیز بدان اولویت داده ایم.

پس از امضای موافقت نامه در خصوص خط لوله نفت باکو- جیهان، در کشورهای مختلف نظرات گوناگونی پیرامون این موضوع اظهار می شود و مقالات متنوعی در جراید منتشر می گردد و اکثر اینها در جهت مغایر با کارهای ماست. مؤلفان آن مقالات سعی دارند ثابت کنند که، ذخایر نفتی دریای خزر در حد مورد نظر نیست. خط لوله نفت باکو- تفلیس- جیهان واقعی نمی باشد و به اجرا درنخواهد آمد. امروز اینجانب به آنان پاسخ می دهم. شما مرتکب اشتباه بزرگی می شوید. در جواب آنها اعلام می کنم که، اهدافی که شما بدنبال دارید- آنرا خودتان می دانید. ولی گزارشات ناصحیح و اخبار جعلی شما هرگز نمی تواند جلوی این کارهای ما را بگیرد. چرا که ذخایر نفتی در دریای خزر از ارقام مورد پیش بینی ما هم خیلی بیشتر است. آنها نیز منابع نفتی کلانی دارند. خط لوله نفتی باکو- تفلیس- جیهان حتماً احداث خواهد شد، به بهره برداری خواهد رسید و سود هنگفتی برای کشورهای ما خواهد آورد. گزارش در مورد فعالیت اتاق بازرگانی آمریکا- آذربایجان، مایه بسی خوشحالی من است. من از عملکرد این اتاق تاکنون حمایت نموده و بخاطر تجلیل از این فعالیت من و این پیام و این هدیه بسیار متشکرم.

فردا افتتاح دفتر این اتاق در آذربایجان، بنظرم، رخداد مهمی است. نخست وزیر آذربایجان در این مراسم افتتاحیه حضور خواهد داشت. گزارشات مبنی بر عملکرد و برنامه های آتی اتاق بازرگانی مایه خوشحالی من است و در عین حال این امر، پاسخ محکمی است برای بدخواهان آذربایجان و کسانی که، نظراتی در مورد به اصطلاح عدم جذب سرمایه گذاریهایی به سایر بخشها غیر از بخش نفتی در آذربایجان، اظهار می کنند.

سرمایه های خارجی جذب شده به بخش غیر نفتی اقتصاد آذربایجان، یعنی علاقه کشورهای خارجی، از جمله ایالات متحده آمریکا به این بخش غیر نفتی روز به روز افزایش می یابد و من امروز هم می توانم بگویم که، ۶۰ درصد سرمایه گذاریها در آذربایجان، به بخش غیر نفتی اختصاص یافته و ۴۰ درصد آن به بخش نفتی سرازیر شده است. طبیعتاً، در اینجا سهم تجارت ایالات متحده آمریکا نیز بزرگ است. امید دارم که، در اینجا تشکیل دفتر اتاق بازرگانی از طرفی نشان می دهد که، امکانات بزرگی در این کشور وجود دارد. از سوی دوم هم ما را تشویق می کند که، پس، در آینده می توانیم کارهای بیشتری انجام دهیم.

تردیدی ندارم که، این بخش خصوصی و تجاری ایالات متحده آمریکا از این پس علاقه بیشتری نسبت به آذربایجان نشان خواهد داد، کارهای بزرگتری در اینجا به انجام خواهد رساند و اینها نیز بنوبه خود ضامن توسعه روابط اقتصادی ایالات متحده آمریکا و آذربایجان خواهد شد.

بدینوسیله، اینجانب نظرات و پیشنهادات خود را در ارتباط با گزارشات شما در اینجا پیرامون مقالاتی که، مورد مذاکره قرار داده اید، به استحضارتان رساندم. فکر می کنم که، این امر، می تواند تا حدی به کار شما کمک کند. خیلی متشکرم.

روزنامه "آذربایجان"، ۲۲ ژانویه سال ۲۰۰۰

© aliyev-heritage.org