حیدر علی اف: جناب وزیر محترم.

مهمانان ارجمند.

من در آذربایجان خدمت تان صمیمانه خیر مقدم عرض می کنم. به آذربایجان خوش آمدید.

اکنون سازمان امنیت و همکاری اروپا نه تنها در اروپا، بلکه در جهان نقش مهمی ایفا می نماید. فعالیت این سازمان، چند شاخه ای است. ما بعنوان عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا، طبعاً، در همه زمینه ها با آن همکاری می کنیم و منبعد هم خواهیم کرد. فلذا سفر رییس فعلی این سازمان و هیات همراه به آذربایجان را بسیار حائز اهمیت تلقی می کنم.

به مناسبت انتخاب کشور دوست- رومانی به ریاست سازمان امنیت و همکاری اروپا تبریک عرض می کنم و مایلم اظهار امیدواری نمایم که کشور رومانی و شخص شما جناب وزیر، طی مدت ریاست خود تلاشهای تان را برای افزایش فعالیت سازمان امنیت و همکاری اروپا بکار خواهید گرفت. مایلم همچنین به این مطلب هم بویژه تاکید کنم که بمحض اینکه، رومانی امسال اختیارات ریاست سازمان امنیت و همکاری اروپا را با کمال میل بعهده گرفت، شما- جناب وزیر بعنوان رییس فعلی این سازمان به منطقه ما آذربایجان سفر کرده اید.

پس شما، توجه و نگرش سازمان امنیت و همکاری اروپا را نسبت به جریانات موجود در منطقه ما اظهار می دارید.

جناب وزیر، بفرمایید.

میرچا جؤانه: متشکرم، جناب آقای رییس جمهور. به خاطر اینکه ما را در پایتخت آذربایجان بطور صمیمانه بحضور پذیرفتید، از شما تشکر می کنیم. ما از آمدن به اینجا خوشحالیم. نمایندگان اتحادیه اروپا، اتریش و پرتغال نیز جزو این هیات هستند. در ترکیب این هیات، نمایندگانی از نهادهای مختلف سازمان امنیت و همکاری اروپا نیز قرار دارند. برای مثال، همراه ما معاون رییس دفتر نهادهای دموکراتیک و حقوق بشر سازمان امنیت و همکاری اروپا و همچنین نمایندگان یکی از مهمترین نهادها- مرکز جلوگیری از مناقشات هم حضور دارند. حتما شما این دو نفر را که در سمت راست و چپ من نشسته اند، خوب می شناسید. آنها نیز فعالیت بسیار گسترده ای دارند. ما فعالیت شان را ارزنده توصیف می نماییم. در این هیات معاون مدیر اداره کل اروپای کمیساریای عالی در امور آوارگان وابسته به سازمان ملل متحد نیز حضور دارد. آن هم تشکل خیلی مهمی است و در اینجا فعالیتهای گسترده ای دارد. مسلماً، سفیرمان هم جزو هیات نمایندگی قرار گرفته است.

از زمان آغاز ریاست رومانی در سازمان امنیت و همکاری اروپا ما در دوران اول فعالیت خود تصمیم گرفتیم به این منطقه سفر کنیم. زیرا این منطقه از لحاظ ژئو استراتژیکی دارای اهمیت فوق العاده زیادی است. این منطقه برای کشورمان رمانی نیز منطقه همسایه است و ما در اینجا منافعی داریم.

مایلم همچنین اظهار رضایت نمایم که علاقه اتحادیه اروپا نیز به این منطقه افزایش یافته است. آنها شریک این علاقه ما هستند. در واقع ما پس از سفر هیات بلند پایه اتحادیه اروپا به این منطقه آمده ایم. این امر گواه بر آن است که هم سازمان امنیت و همکاری اروپا و هم اتحادیه اروپا سعی دارند توجه خود را به این منطقه افزایش دهند و مشکلات موجود را حل کنند.

با استفاده از فرصت، مایلم به مناسبت پذیرش به شورای اروپا به جنابعالی و مردم آذربایجان شادباش بگویم. این امر بار دیگر دلالت بر آن دارد و گواه دیگری است که آذربایجان بتدریج بایستی بیش از پیش با خانواده کشورهای دموکراتیک اروپا همگرایی نماید. این امر به سازمان امنیت و همکاری اروپا و همچنین دفتر نهادهای دموکراتیک و حقوق بشر این سازمان امکان می دهد تا، در آینده همکاریهای بیشتری داشته باشیم و روابط فیمابین موجود در زمینه های مختلف را گسترش دهیم. دموکراسی مقتدر و جامعه مدنی و در عین حال اقتصاد با مدیریت خوب، امروزه آرمان پیشرفت اروپا است و بسیار خوشحالیم که در حال سرایت به این منطقه نیز میباشد.

جناب آقای رییس جمهور، رومانی در دوره ریاست خود در سازمان امنیت و همکاری اروپا دو وظیفه مهمی در پیشرو دارد. اولا، عبارت است از هدایت هیاتها و نمایندگی های سازمان امنیت و همکاری اروپا در مناطق بسوی همکاری پیرامون مسایل عام المنافع بین کشورهای منطقه و اتخاذ موضع واحدی توسط شان. زیرا مسایل موجود در مناطق معمولا بسیار مشابه هم هستند. مشکلات ناشی از این مسایل رابطه عضوی با یک دیگر دارد. لذا بایستی بر اساس برخورد کلی به حل آنها دست یافت. من با گفتن این سخنان در مورد منطقه قفقاز جنوبی، همچنین می توانم این مطلب را به منطقه بالکان هم شامل کنم. ثانیا، تبدیل کردن سازمان امنیت و همکاری اروپا به تشکلی که در این زمینه سازمان امنیت و همکاری اروپا نه در راستای جایگزینی از سایر سازمانهای بین المللی- سازمان ملل، شورای اروپا، اتحادیه اروپا و ناتو، بلکه در شرایط همکاری تنگاتنگ با آنها و در شرایط تکمیل ماموریت هم دیگر، فعالیت هماهنگی داشته باشند.

ما این منطقه را بعنوان منطقه ای فوق العاده مهم برای سازمان امنیت و همکاری اروپا تلقی می نماییم. سازمان امنیت و همکاری اروپا باید در اینجا نقش مهمی ایفا کند، ایفای نقش می نماید و ما خواستار ایفای این نقش در آینده نیز میباشیم. معتقدیم که در آینده ی نه چندان دور دستیابی به پیشرفتهای جدی امکانپذیر است و در سایه این می توان حضور سازمان امنیت و همکاری اروپا در این منطقه را بیش از پیش گسترش داد.

جناب آقای رییس جمهور، اجازه فرمایید همچنین بیان کنم که ما از انجام گفتگوهای مستقیم بین شما و رییس جمهوری ارمنستان استقبال می نماییم. ما این گفتگوها را می پسندیم و بر این باوریم که این گفتگوها و مذاکرات انجام شده در چارچوب سازمان امنیت و همکاری اروپا، بویژه در قالب رییسان مشترک گروه مینسک، جایگزین یک دیگر نیستند. ما از این گفتگوها انتظار موفقیت را داریم.

می دانیم که طی دوران اخیر در اینجا گفتگوها و مذاکرات زیادی در مورد گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، کشورهای رییس مشترک آن و نمایندگان آنها انجام گرفته است. ولی جناب آقای رییس جمهور، مایلیم به شما اطمینان دهیم که سازمان امنیت و همکاری اروپا، گروه مینسک آن، رهبران کشورهای رییس مشترک گروه مینسک سعی دارند تمام اقدامات مقتضی را انجام دهند تا، بتوانند در حل این مناقشه نقش مفید و مثبت ایفا نمایند. ما این فعالیت خود را منبعد نیز ادامه خواهیم داد. در عین حال، اعتقاد داریم که سازمان امنیت و همکاری اروپا در صورت حل این مناقشه که امیدواریم هر چه زودتر این مناقشه از راه صلح حل شود، در امر بسیج جامعه بین المللی و ذخایر بین المللی نیز برای حمایت سیاسی و مالی از روند موجود نقش کاتالیزاتور را ایفا خواهد نمود.

حیدر علی اف: متشکرم، جناب آقای وزیر. بخاطر اظهار نظرات و دیدگاههای سازمان امنیت و همکاری اروپا در مورد کشورمان از شما قدردانی می کنم. پذیرش آذربایجان به عضویت شورای اروپا را برای کشورمان رویداد تاریخی می دانم. بدین ترتیب، آذربایجان ضمن اینکه در قاره اروپا قرار دارد، در عین حال، بعنوان عضو کامل الحقوق وارد خانواده اروپا گردیده است. طبعاً، اجرای تمام اصول شورای اروپا و سازمان امنیت و همکاری اروپا در آذربایجان، وظیفه ای است در پیش رو ما.

همانطور که اشاره کردید، طی دوران اخیر افزایش توجه سازمان امنیت و همکاری اروپا و در عین حال اتحادیه اروپا نسبت به منطقه ما، موجب نهایت رضایت خاطر ماست. همکاریهای کشورمان آذربایجان با سازمان امنیت و همکاری اروپا، در چند جهت تحقق می یابد. ولی هم بمنظور اجرای اصول سازمان امنیت و همکاری اروپا در آذربایجان و هم تحکیم استقلال دولتی آذربایجان و تامین تمامیت ارضی و مصونیت مرزهای آن، ما اهمیت فراوانی نسبت به همکاری مان با سازمان امنیت و همکاری اروپا، بویژه همکاری با گروه مینسک تاسیسی سال ۱۹۹۲ توسط سازمان امنیت و همکاری اروپا و نیز همکاریهای مان با رییسان مشترک گروه مینسک قایلیم و امیدهای زیادی به این همکاری داریم که مدت ۷ سال است با گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا و رؤسای آن همکاریهای تنگاتنگی داریم. هدف و دلیل این همکاریها عبارت است از آزادسازی مسالمت آمیز سرزمینهای مان که بر اثر ادعای ارضی ارمنستان به آذربایجان و تجاوز نظامی آن به خاک آذربایجان، از طرف نیروهای نظامی ارمنستان اشغال شده است.

مسئله ای که بعنوان به اصطلاح مشکل قره باغ کوهستانی پیش آمده است، بعدا تبدیل به جنگی بین ارمنستان و آذربایجان گردیده و این جنگ مسبب آسیبهای فراوانی شده و خسارات بزرگی به آذربایجان وارد آمده است. ابتدا استان قره باغ کوهستانی آذربایجان و سپس ۷ ناحیه حومه منطقه قره باغ کوهستانی- عموماً ۲۰ درصد اراضی آذربایجان از سوی ارتش ارمنستان به اشغال رفته است.

در اثر این اشغال حدود یک میلیون آذربایجانی از این سرزمینهای خود بزور اخراج شده اند. آنها در مناطق مختلف آذربایجان در شرایط دشوار بسر می برند. اکثرشان نیز در چادرها زندگی می کنند.

در ماه می سال ۱۹۹۴ میان ارمنستان و آذربایجان موافقت نامه آتش بس امضا شده است. سپس مذاکرات صلح آغاز گردیده است. ما تاکنون رژیم آتش بس را حفظ می کنیم. نماینده سازمان امنیت و همکاری اروپا که پهلوی شما نشسته است، سالهاست شاهد این است و برای حفظ آتش بس به ما کمک می کند. ما این را مثبت ارزیابی می نماییم. ولی در عین حال صلح حاصل نشده است. سرزمینهای اشغالی آزاد نگردیده و انسانهایی که از خانه و کاشانه خود طرد شده اند، در شرایط وخیم بسر می برند.

رؤسای مشترک گروه مینسک- روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه بزرگترین کشورهای جهان هستند. ولی افسوس که با وجود امکانات بزرگ در جهان و علیرغم داشتن قدرت تاثیر زیاد، هم سران این کشورها و هم نمایندگان آنها بوسیله کارهایی که تابحال انجام داده اند، نتوانسته اند نتایج مورد نظر را بدست آوردند.

چند روز قبل ما این مسایل را در مجلس ملی آذربایجان مذاکره می کردیم. سه پیشنهادی که از سال ۱۹۹۷ تا به حال از طرف رؤسای مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا ارایه شده است، برای اولین بار در جراید منتشر گردید و به اطلاع افکار عمومی آذربایجان رسانده شد. با وجود اینکه، ما دو پیشنهاد ارایه شده در سال ۱۹۹۷- یکی از آن را در ماه ژویه ارایه کرده و یکی را هم در ماه سپتامبر- بطور مشروط قبول کرده بودیم. لیکن ارمنستان این پیشنهادات را رد کرده بود. حتی این پیشنهادات از طرف اعضای پارلمان آذربایجان و دیگر می توان گفت که از سوی جامعه بطور جدی انتقاد می شود.

در سال ۱۹۹۸ پیشنهاد جدیدی ارایه شده است- یک پیشنهاد حاوی فرمول "دولت عمومی". ما هنگام دریافت این پیشنهاد به رؤسای مشترک گروه مینسک گفتیم که این، بزرگترین بی عدالتی بود که در حق آذربایجان کردید. ما آن را رد کردیم. ولی ارمنستان این را پذیرفت. چرا؟ زیرا این پیشنهاد، نظر ارمنستان را کاملا تامین می کرد. این سند، فعالیت ارمنستان را در مورد قره باغ کوهستانی که از سال ۱۹۸۸ شروع شده است، تماما قانونی می ساخت.

من در پارلمان بیان کردم. برغم اینکه، ما در سال ۱۹۹۸ این پیشنهاد را رد کردیم، من می توانم پوست کنده به شما بگویم، تابحال انسانها نمی توانند آرام شوند که چطور می شود، گروه مینسک تا این اندازه نسبت به آذربایجان مرتکب بی عدالتی گردد و چنین پیشنهادی را تقدیم آذربایجان کند؟ ما از سازمان امنیت و همکاری اروپا تشکر می کنیم که برای حل مناقشه ارمنستان و آذربایجان گروه مینسک را تاسیس کرده و رؤسای مشترک گروه مینسک، کشورهای بزرگ جهان میباشند. ولی در عین حال بخاطر ناتوانی گروه مینسک و رؤسای مشترک آن تاکنون در حل این مساله، طبعاً، ناراضی هستیم و جامعه ما و دولت آذربایجان نسبت به فعالیت آنها بسیار منتقد است.

در اوایل سال ۱۹۹۹ به ابتکار و توصیه گروه مینسک، ملاقاتهای مستقیم بین رییسان جمهور ارمنستان و آذربایجان آغاز شده است. ما طی این مدت دیدارهای زیادی برگزار کرده ایم. حتی گاها محاسبه می کنند که ۱۵ و یا ۱۶ دوره ملاقات برگزار نمودیم. از اول هم بیان کرده ایم که بخاطر حل این مسئله بایستی به انعطافهایی تن داد. ولی نتوانستیم به نتایجی دست یابیم. زیرا ارمنستان انعطافهایی خیلی زیاد از آذربایجان می طلبد که ما هم نمی توانیم به این رضایت بدهیم. ارمنستان از یک طرف سرزمینهای آذربایجان را اشغال کرده، یک میلیون انسان را در شرایط آوارگی قرار داده و تجاوزکار است و اکنون نیز قصد دارد سرزمینهایی را که بزور بدست آورده است، جنبه قانونی بپوشاند. لذا ما اصلاً نمی توانیم با این موافق باشیم. در روزهای ۵-۴ ماه مارس مجدداً ملاقات بین رؤسای جمهور ارمنستان و آذربایجان در پاریس برگزار خواهد شد. سپس دیدار سه جانبه میان رییسان جمهور فرانسه، ارمنستان و آذربایجان انجام خواهد گرفت. من خیلی آرزو می کنم که رییس جمهور ارمنستان در ملاقات آتی موضع عملی اتخاذ نماید.

ما بارها اعلام کردیم، این مطلب را من به شما نیز بعنوان نماینده بلند پایه سازمان امنیت و همکاری اروپا بیان می نمایم که آذربایجان طرفدار حل مسالمت آمیز این مسئله است و برای حل صلح آمیز آن تلاش می کند. علیرغم اینکه افکار عمومی آذربایجان پس از مذاکره آن در مجلس ملی، نسبت به حل مناقشه از راه نظامی و جنگ برتری بیشتری قایل است. دلیل این هم روشن است. در طول تاریخ در برابر زور همواره توسل بزور شده و بر علیه تجاوز از اقدام بزرگ رستگاری استفاده گردیده است. ولی من بعنوان رییس جمهوری آذربایجان اعلام می کنم که هنوز امکانات بزرگی برای حل مسالمت آمیز مساله وجود دارد. و این امکانات نیز بنوبه اول در دست گروه مینسک و رییسان آن میباشد. طبعاً، این امکانات در رهبران ارمنستان و آذربایجان است. آذربایجان موضع سازنده ی اتخاذ کرده است. لیکن ما نمی توانیم تمام مطالبات ارمنستان را هم بجا بیاوریم. فلذا، جناب وزیر، خواهشمندم تا، شما این مسئله را در گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا مجدداً مطرح نمایید.

من با همه سران کشورهای ریاست گروه مینسک بارها ملاقات کرده و این مسئله را مورد مذاکره قرار داده ام. ولی مجلس ملی آذربایجان این اقدامات را کافی نمی داند و مصوبه پارلمان مبنی بر ارسال پیام و درخواست انجام اقدامات جدی هم از رؤسای مشترک گروه مینسک، یعنی سران کشورها و هم از ریسات سازمان امنیت و همکاری اروپا و هم از رییس سازمان ملل متحد، از جمله رییس شورای امنیت، به تایید رسیده است.

معتقدم که دیدارهای رییسان جمهور ارمنستان و آذربایجان باید تداوم یابد. ولی این امر نباید منجر به تضعیف فعالیت رؤسای گروه مینسک گردد. ما باید در راستای هر دو هدف اقدامات بسیار سریع انجام دهیم.

مایلم صریحاً به شما بگویم که ۸ سال است کاسه صبر انسانهای ساکن در چادرها لبریز شده است. به جهت اینکه، اقدامات مان برای حل مسالمت آمیز این مساله نتیجه ی ندارد، حوصله مردم آذربایجان سر رفته است. بنابراین تقاضا دارم که شما- مسؤلین سازمان امنیت و همکاری اروپا اقداماتی جدید و بسیار مؤثری در این زمینه انجام دهید.

میرچا جؤانه: خیلی ممنون، جناب آقای رییس جمهور. اجازه فرمایید، به شما اطمینان دهم که سازمان امنیت و همکاری اروپا و گروه مینسک آن همچنان بعنوان طرف معتبر در این گفتگوهای سخت میان شما و رییس جمهوری ارمنستان خواهد ماند. رؤسای مشترک به مذاکرات با طرفها و انجام کارهای خود ادامه خواهند داد و از این پس هم به این فعالیت خود استمرار خواهند بخشید. اینجانب نیز بعنوان رییس فعلی سازمان امنیت و همکاری اروپا آماده ام تا همه امکانات خود را برای تقویت این فعالیت بکار برم.

فرانسه، روسیه و ایالات متحده آمریکا در بالاترین سطح صریحاً اعلام می کنند که آنها نسبت به دستیابی به حل مسالمت آمیز این مناقشه پایبنداند و برای انجام هرگونه تلاش در این راستا آمادگی دارند.

ولی بمنظور دستیابی به حل بلند مدت و مستمر این مناقشه بایستی همه طرفها هم آماده مصالحات جدی باشند و نیت انجام آن را نشان دهند. لیکن من، هم شخصاً و هم بعنوان نماینده سازمان بین المللی نگران شدم که هنوز هم اقشاری در جامعه هستند که روحیه دوران جنگ را در خود می پرورند و راه فلسفه شرایط صلح را در پیش نمی گیرند.

جناب آقای رییس جمهور، بیایید به این قبیل افراد ثابت نماییم که آنها اشتباه می کنند. به آنها نشان دهیم که صلح، ترقی و غرور ملی، از راه گفتگوها نیز ممکن است. جنابعالی بعنوان رهبر کشورتان بسیار بحق به مساله رانده شدن شهروندان کشور از سرزمینهای خود و همچنان زندگی شان در شرایط وخیم، اشاره کردید.

با تکرار نظرات خود که در ملاقات خصوصی مان قبل از این دیدار با شما اظهار داشتم، مایلم بار دیگر بیان کنم: من بعنوان رییس فعلی سازمان امنیت و همکاری اروپا همه اقدامات مقتضی را برای تعیین و بسیج امکانات موجود بکار خواهم برد تا، در راستای مساعدت جهت حل مسالمت آمیز مناقشه عمل کند. از جمله آماده ایم برای انجام اقداماتی بمنظور پاکسازی اراضی از مین در مناطق مناقشه، بازگشت آوارگان و جنگ زدگان به زاد و بوم خود، انجام امور بازسازی و سازندگی در مناطقی که از قید اشغال آزاد خواهد شد، احیای زیر ساختها و نیز انجام نظارت بر صلح، کمک نماییم. سرانجام، اجازه دهید به شما اطمینان دهم که گروه مینسک فعالیت خود را کاهش و تضعیف نخواهد کرد. بلکه برعکس، ما هرگونه نیرو، امکان و اراده سیاسی در دست داریم تا، فعالیت گروه مینسک را تقویت دهیم که به گفتگوهای شما دو رییس جمهور کمک داشته باشد و تحفه خود را بدهد.

جناب آقای رییس جمهور، سرانجام تقاضا دارم، از این هیات سازمان امنیت و همکاری اروپا، از دفتر آن در این کشور و بطور کلی، فعالیت نهادهای موجود سازمان امنیت و همکاری اروپا استفاده نمایید. ما را بعنوان همکار خود بپذیرید تا به اتفاق نهادهای سازمان امنیت و همکاری اروپا فعالیت مشترک برای حل هرگونه مشکلات و مسایل، از جمله بهبود امور در زمینه حقوق بشر با ما و شورای اروپا داشته باشید. از امکانات در دست مان استفاده نمایید و بدینوسیله تلاشهای مان را برای تقویت و دموکراتیزه شدن کشورتان بیش از پیش افزایش دهیم.

در سفرتان به پاریس موفقیت برای شما آرزومند هستم. به وزیر امور خارجه کشورتان نیز آرزوی توفیق داریم.

جناب آقای رییس جمهور، اجازه فرمایید، سرانجام، پیام جناب ایلیسکو رییس جمهوری کشورمان را تقدیم حضورتان کنم. جناب ایلیسکو سلامهای صمیمانه خود را به جنابعالی و مردم آذربایجان می رساند و آرزوی صلح و پیشرفت برای کشورتان دارد. وی در این نامه خود، از جنابعالی بار دیگر در زمان مناسب برای سفر رسمی به رومانی دعوت بعمل می آورد.

حیدر علی اف: تشکر می کنم. از دریافت چنین پیامی بسیار خوشحالم. خواهش می کنم، سلامهای مرا و بهترین آرزوهایم را به جناب ایلیسکو رییس جمهور محترم برسانید. من هم این دعوت را با کمال میل می پذیرم.

© aliyev-heritage.org