حیدر علی اف: آقایویکتور ایوانویچ، آیا شما اکنون دیگر نقش جدیدی را ایفا می کنید؟

ویکتور کالیوژنی: بله. ولی مهم اینکه، باز هم در آنجا هستم و مشغول همان مسایل عملی میباشم.

حیدر علی اف: پس،همچنینمشغول همان مسایلمربوط به آذربایجان هم هستید.

ویکتور کالیوژنی: بطور کلی، معتقدم که، من به خانه خودمان آمدم. آمدن به باکو همیشه مایه خوشحالی است و من با احساسات خوبی به اینجا می آیم.

حیدر علی اف: من در نقش جدیدتان به شما شادباش می گویم. فکر می کنم، تاسیس صرفاً یک چنین تشکلی و انتصاب شما به سرپرستی آن توسط جناب ولادیمیر پوتین رییس جمهوری محترم روسیه، تصمیم درستی است و می تواند به همکاری مفید همه کشورهای ساحلی خزر و همچنین حل برخی مسایلی که، گاهاً در حل آن ناتوان بودیم، کمک کند.

ویکتور کالیوژنی: از اینکه وقت کردید و ما را بحضور پذیرفتید، از شما متشکرم. مایه بسی خوشحالی است که، صرفاً این سفر، از دیدار و گفتگو با شما آغاز می شود. من بیان کردم که، آمدن به اینجا موجب خشنودی است، پیوند قلبی و اتفاق نظر وجود دارد. ما متخصصین نفتی چگونگی فعالیت هر کسی و نحوه زندگی افراد در رشته نفتی را پیگیری می کنیم، فلذا بسیار خوب است که، اکنون آذربایجان آغاز به پیشرفت می کند و می بینیم که، در کشورتان حتی میزان تولیدات ناخالص داخلی رشد می یابد و بخش صنعت در حال پیشرفت است. این مورد، خیلی خوب است.

این امر نشانگر آن است که، آذربایجان راه درستی را در پیش گرفته است و لازم است همه این کارها را تسریع، بهبود و گسترش داد. متخصصان نفتی همواره پشتیبان هر حکومتی بوده، و حکومت هم که اگر خردمند باشد، آنها به پشتیبان محکمی تبدیل می شوند. به اعتقاد من، آذربایجان پس از دومین مرحله رشد بخش نفتی خود، در سایه نفوذ و توجه جنابعالی تحرک فوق العاده خوبی برای توسعه گرفته است.

در مورد مسایل خزر. این مسایل موجود است، بوده و خواهد بود. ما موقع این سفر خود مایلیم در مورد موضع خویش گفتگو و صحبت کنیم. مایلم عرض کنم که، من نه در جو دیپلماتیک، بلکه در محیط تولید پرورش یافته ام و برای من هر چه زودتر نتیجه نهایی لازم است. فلذا بمنظور آشنایی با نظر کشورها در مورد این مساله و جستجوی راه حل مساله ضمن جمع بندی نظر آنان، بسیار فعالانه اقدام بکار کردم. اینجانب با آکادمیسینها و شرکتهای نفتی پیشرو دیدار کرده ام. بعد از قزاقستان، از شمال به طرف جنوب حرکت می کنیم. امروز در کشورتان بسر می بریم، در هیجدهم تا نوزدهم ماه جاری در عشق آباد، در بیست و پنجم نیز در ایران خواهیم بود.

حیدر علی اف: آیا در قزاقستان بودید؟

ویکتور کالیوژنی: من در قزاقستان بودم، تاریخ این سفر را برای روز تولد آقای نورسلطان نظربای اف تعیین کرده بودم. پیام تبریک رییس جمهورمان را تقدیم وی نمودم، روز تولد را جشن گرفتیم و همچنین به گفت و گو پرداختیم.

و سپس مایلم از طرف روسیه اصولاً ابتکاری مبنی بر گردهمایی تقریباً در اوایل ماه اوت در آستارخان، از خود نشان دهم. همانند در پشت سفره خانوادگی، نوعی در رژیم کار و در شرایط نیمه رسمی گفتگو خواهیم کرد و سعی خواهیم داشت تمام مسایل را مذاکره، جابجا و تناوب آنها را مشخص سازیم. چرا که، تهران تشکیل نشست بعدی را طول می دهد.

حیدر علی اف: آنها که قول داده بودند. موقعی که، من در ارتباط با نشست سازمان اکو در سطح عالی در ایران بسر می بردم، آنها بیان داشته بودند که، این جلسه را برگزار خواهند کرد. من اظهار کردم که، ما شرکت خواهیم نمود. ولی اکنون به تعویق می اندازند...

ویکتور کالیوژنی: بله،آنها می گویند که،گویا چندان پیشنهاد مثبتی وجود ندارد، نباید اتلاف وقت کرد و غیره. سپس من با معاون وزیر امور خارجه ایران دیدار کردم و به وی گفتم که، اگر شما تمایل به جمع شدن نیستید، در آن صورت ما خودمان جمع می شویم و شما هم در مورد اینکه، با ما خواهید یا نخواهید بود، فکر کنید. وی اظهار داشت، در آن صورت ما جمع می شویم. به احتمال قوی، وقت آنرا به تاریخ بیست و چهارم و بیست و پنجم ماه جاری تعیین کردند. امروز ما با وزیر امور خارجه کشورتان گفتگو کردیم، آنها تصمیم قطعی نگرفته اند، مثل اینکه، مصمم هستند در ماه سپتامبر برگزار نمایند. بنظرم، ما نبایستی منتظر باشیم، پیشنهادهایی هست، ضرورت دیدار وجود دارد و لازم است مذاکره فعال این مساله را آغاز کرد. به اعتقاد من، چنانچه ما مذاکره فعالانه آنرا آغاز کنیم، راه حلهای این مسئله را خواهیم یافت. فلذا، اکنون شرایط اولیه چنین است.

حیدر علی اف: درست است، آقای ویکتور ایوانویچ. من همیشه گفتم و امروز هم بیان می کنم که، ما از همان اول طرفدار مذاکره و حل این مساله میباشیم. روشن است که، آذربایجان از ابتدا، یعنی از مرحله جدید بهره برداری از ذخایر انرژی دریای خزر مشغول این مساله بوده است. ما در سال ۱۹۹۴، ضمناً، با مشارکت روسیه و شرکت "لوک اؤیل" آن "قرارداد قرن" را به امضا رساندیم. ما بمحض امضای این قرارداد، مذاکره همین مساله قوت گرفت، برخی ها می گفتند که، یعنی چه، آخر وضعیت خزر وجود دارد. ولی ما در همان موقع نیز بیان داشتیم و امروز هم بیان می کنیم که، چنین قاعده ثابتی هست- اگر قانون جدید یا قرارداد تازه و غیره وجود ندارد، پس، رویه شکل گرفته موجود است. رویه موجود هم نشان می دهد که، هنوز در زمان حکومت اتحاد شوروی و وزارت صنایع نفتی دریای خزر را از لحاظ استخراج نفت به بخشها تقسیم کرده بود.

ما در قسمت خود مشغول این کار شدیم و همواره اینرا در نظر داشتیم که، اکنون در شرایط جدیدی هستیم و تمام کشورهای ساحلی خزر آزاد و مستقل هستند. شما همچنین اطلاع دارید که، حصول نفت در خزر هنوز از سال ۱۹۴۹، موقع استخراج نفت اولیه از میادین واقع در "نفت داشلاری" آغاز شده بود. سپس همه کارهای اکتشافی را در خزر دانشمندان آذربایجانی انجام دادند و معادن زیادی، از جمله در سواحل نزدیک ترکمنستان معادن نفتی کشف کردند. آنها کار کردند، چرا که، در آن زمان دولت واحدی وجود داشت و در خزر مجتمع نفتی دریای خزر آذربایجان کار می کرد. همان مجتمع در قسمت متعلق به آذربایجان و ترکمنستان مشغول استخراج نفت بود. نحوه تهیه گزارش چنین بود: میزان نفت حاصله در بخش ترکمنستانی به حساب ترکمنستان و نفت حاصله در قسمت متعلق به آذربایجان نیز به حساب آذربایجان ثبت می شد. در قسمت متعلق به ترکمنستان نفت کمی استخراج می گردید.

در آن زمان در قسمتهای دیگر- هم در قسمت متعلق به روسیه و هم قزاقستان بمقدار کمی نفت حاصل می شد. در آن موقع قسمت ایران مشخص گردیده بود و مرز وجود داشت. در ضمن، اکنون ایران زود زود به سالهای ۱۹۲۱ و ۱۹۴۱ استناد می نماید. بین اتحاد شوروی و ایران در امتداد خط آستارا- حسن قلی مرز وجود داشت و نیروهای مرزبانی از این مرز بطور جدی حراست می کردند و هرگز اجازه به نقض آن از طرف ایران نمی دادند. در باکو هنگ، هواپیماها و سایر وسایلی وجود داشت که، بطور اختصاصی مشغول این کار بود و آنها از مرز اتحاد شوروی در دریای خزر جداً حراست می نمودند.

پس، بنا به رویه پیشین، ایران هم صاحب قسمت خود میباشد. در آن زمان ایران اصلاً فکر نمی کرد که، بایستی از دریای خزر استخراج نفت کرد، چرا که همه چیز آن در خلیج ایران و جنوب بود. اکنون همه چیز عوض شده است. در خزر پنج کشور ساحلی وجود دارد- روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران. ما نمی توانستیم منتظر باشیم تا، وضعیت خزر مشخص گردد و لذا از رویه شکل یافته استفاده نمودیم. با وجود این، ما طرفدار آن هستیم که، لازم است وضعیت دریای خزر را و اینکه، عملاً چه اقدامی می توانیم انجام دهیم و قسمت متعلق به هر کدام از طرفها را بطور قطعی مشخص سازیم.

ضمناً، یک بار در آستارخان تشکیل جلسه داده شد. در آن دوران، بنظرم، در سال ۱۹۹۴ آقای ویکتور استپانویچ چرنومردین همه کشورها را گرد هم آورد. سپس چند بار این قبیل دیدارها برگزار شد. یکی از آن نشستها، بنظر من، در عشق آباد و بقیه در ایران، مسکو و آلماتی انجام شد. به یک کلام، مذاکره انجام گرفت، ولی ترتیب اثری نیافت. اما اکنون می بینم که، مرحله تازه یی آغاز می شود و این، خوب است. ما خواهان این هستیم و بعقیده من، چنانچه اکنون شما جداً مشغول این کار بشوید، در آن صورت کشورهای ساحلی شاید هم به توافق همگانی برسند و وضعیت خزر را مشخص خواهند کرد. در این صورت، آرام می شوند و کسی ادعاهایی بر علیه دیگری مطرح نخواهد ساخت. از این لحاظ، من از ابتکار و سفر شما استقبال می کنم.

روزنامه "آذربایجان"،

۱۴ ژویه سال ۲۰۰۰

© aliyev-heritage.org