حیدر علی اف: میهمانان گرامی، می دانم که شما مشغله زیادی داشته اید. هم دیروز و هم تمام شب کار کرده اید. نمی دانم، فرصت استراحت داشتید یا نه، در هر حال اطلاع دارم که شما خیلی زیاد کار کرده اید. ولی توانستید استراحت کنید یا نکنید- این مربوط به خود شماست.

در جریان دیدار با شما گفتگوی مفصلی انجام دادیم و به این توافق رسیدیم که، پس از پایان انتخابات مجدداً دیدار خواهیم نمود. بفرمایید.

پاؤلا کوکّونِن (سرپرست هیأت نظارت مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا، عضو مجلس فنلاند، نماینده ویژه رئیس فعلی سازمان امنیت و همکاری اروپا): خیلی متشکرم، جناب آقای رئیس جمهور. از اینکه با وجود برنامه کاری زیاد و فعالیتهای مقدماتی شما بخاطر سفر مهمانان خیلی مهم، فرصت پیدا کرده ما را بحضور پذیرفتید، از طرف کل هیأتهای نمایندگی از جنابعالی سپاسگزارم. خوشحالم که، در مقایسه با دیدارمان پس از انتخابات ۵ نوامبر با احوال بهتری به دیدار امروز آمده ایم. حین ملاقات قبلی با شما گفتیم که از کارکرد زیاد جنابعالی خبر داریم. نظر عمومی ما این است که، اقدامات و کارهای انجام شده توسط شما دیروز نتایج مثبت خود را نشان داد. با وجود کاستی هایی، جو و احوال دیروزی از انتخابات ماه نوامبر خیلی متفاوت بود. می توان گفت، در همه حوزه های انتخاباتی از ناظران بطور دوستانه و با حسن نیت استقبال بعمل آوردند. به اصطلاح دیگر، دستورات جنابعالی از بالا به پایینی ها به کارمندان محلی خوب ابلاغ شده است. هم اکنون مایلم رشته سخن را به همکاران خود که می خواهند نظراتشان را با شما در میان بگذارند، بدهم.

آندرئاس گروس (رئیس کمیته مجمع پارلمانی شورای اروپا در امور نظارت بر انتخابات، عضو پارلمان سوئیس): خیلی متشکرم، جناب آقای رئیس جمهور. سپاسگزاریم، چنین امکانی را برای ما فراهم آوردید تا، در مورد انتخابات نه از طریق نشست خبری، بلکه راجع به نظرات و استنباط ما مستقیماً به شما گزارش دهیم. اینجانب مایلم سه مورد را بویژه مورد اشاره قرار دهم.

اولاً، ابراز حسن نیت از سوی رئیس جمهور و برگزاری مجدد انتخابات در ۱۱ حوزه اگر حکایت از حسن نیت حکومت داشت، انتخابات دیروز نشان داد که برگزاری انتخابات خوبی در آذربایجان امکانپذیر میباشد.

اراده و دخالت رئیس جمهور برای برگزاری انتخابات مجدد را بخاطر آن بویژه مورد اشاره قرار می دهم که، این امر در راستای تقویت اعتماد و اطمینان نسبت به نهادهای دولتی در آذربایجان گام بسیار مهمی بوده است.

ثانیاً، من در نتیجه مشاهدات خود بار دیگر تأیید کردم و به این نتیجه رسیدم که، تلاشهای من در راه عضویت کامل الحقوق آذربایجان در شورای اروپا درست و صحیح بود و در این کار اشتباه نکرده بودم. در عین حال من بار دیگر به این نتیجه رسیدم و نظراتم تأیید شد که، کشورتان بلا فاصله پس از عضویت کامل الحقوق در شورای اروپا، باید مجمع پارلمانی شورای اروپا بمنظور کنترل تحولات جاری در آذربایجان بزودی گروه نظارت ویژه ای را تشکیل دهد.

جناب آقای رئیس جمهور، همانطور که موقع دیدارهای شما با ما جو همکاری را برای ماها فراهم نمودید و ما، یعنی نمایندگان شورای اروپا همانطور که برای همیشه به این اطمینان داشتیم، می خواهم تا ایجاد جو همکاری برای گروه نظارت آینده و سایر نمایندگان شورای اروپا را که در این مذاکرات ما با شما مستقیماً حضور ندارند، تأمین نمائید. همان افراد نیز شاهد این باشند که آذربایجان واقعاً در راه درست است و این امر، موجب افزایش اطمینان و اعتماد مجمع پارلمانی شورای اروپا نسبت به جنابعالی و آذربایجان و دولت آن باشد.

اینجانب راجع به گروه نظارت اظهار نظر کردم، ولی بایستی یک مورد را هم مشخص کنم. منظور من از نظارت، نظارت هیأت نمایندگی شورای اروپا بر شما نیست. این امر فقط شامل مساعی مشترک شورای اروپا و آذربایجان جهت همکاری در راه دموکراسی خواهد بود.

جناب آقای رئیس جمهور، سوماً، ضمن انطباق حوادث دیروز با رویداد فردا مایلم از شما چنین سؤالی کنم. قرار است جناب پوتین رئیس جمهور روسیه به کشورتان سفر کند. آیا شما برای تأمین نقش فعال جناب پوتین و روسیه در حل مناقشه قره باغ کوهستانی از آنها خواستار انجام کدام کارهایی را خواهید شد؟ در این باره چه می توانید به ما بگویید تا، در آینده ما هم در زیر نظر مجمع پارلمانی شورای اروپا در راستای حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ کوهستانی در چارچوب کشورهای عضو سازمان بتوانیم سهم خود را ادا نماییم.

پاؤلا کوکّونِن: جناب آقای رئیس جمهور، با اجازه شما، ابتدا ما تمامی سؤالات خود را بدهیم، سپس جنابعالی پاسخ بدهید.

حیدر علی اف: بفرمایید.

ژِرار اشتودمان (رئیس دفتر نهادهای دموکراتیک و حقوق بشر سازمان امنیت و همکاری اروپا): جناب آقای رئیس جمهور، معتقدم که تصمیم شما مبنی بر برگزاری مجدد انتخابات در ١١ حوزه صحیح بود. این امر بار دیگر گواه بر آن شد که سیاستهای شما در راستای عضویت در شورای اروپا و همکاریهای نزدیکی با سازمان امنیت و همکاری اروپا و اقداماتی که در این راه انجام داده اید، درست بود. انتخابات دیروز رویداد الهام بخشی از نظر گسترش تماسهای نزدیکترمان با آذربایجان و توسعه همکاریها با شما برای پیشرفت دموکراسی واقع گردید.

همانطور که در اینجا ذکر شد، دیروز ما شاهد پیشرفتهایی در انتخابات مجدد شدیم. این پیشرفتها بویژه شامل فعالیتهای کمیسیون مرکزی انتخابات، ثبت نامزدها و عملکرد در راستای رسیدگی به شکایات مربوطه میباشد. این امر، در برخورد با ناظران خارجی، ایجاد شرایط لازم برای آنها در حوزه های انتخاباتی و بطور کلی، در مسایل تشریفاتی در برگزاری انتخابات نیز نمایان گردید. بدون شک و تردید، همه اینها نتیجه علنی دستورات صادره از سوی جنابعالی بود.

بدینوسیله، ما به این نتیجه رسیده ایم که، در انتخابات آینده دستیابی به موفقیتها و نتایجی که دیروز در یازده حوزه حاصل شده است، در همه حوزه های انتخاباتی امکانپذیر است. در رابطه با انتخابات، دستوراتی از بالا صادر گردیده بود، ولی با وجود این، ما اطلاعاتی را در دست داریم که در بعضی از حوزه ها به این دستورات عمل نشده است. نمایندگان برخی فرمانداری ها و کمیسیونهای انتخاباتی خودشان ابتکار نشان داده و اقداماتی را انجام داده اند. حال اینکه، می دانیم که در دستورات جنابعالی این قبیل موارد غیر قابل قبول تلقی می شد.

بنابر اطلاعاتی که در دست داریم، مواردی هم پیش آمده است که گاهاً آرا دو بار شمارش شده، بولتنهای اضافی جعلی وارد صندوقهای رأی شده و موارد رشوه خواری وجود داشته است. اعضای کمیسیون انتخاباتی تحت فشار قرار گرفته اند، یعنی اعضای کمیسیون بعلت عدم اجرای دستور رئیس کمیسیون مبنی بر حمایت از کاندیدای مورد نظر از کار برکنار شده اند.

مسلماً، مواردی که ذکر کردم، به وجود پیشرفتهایی در انتخابات فعلی در مقایسه با انتخابات قبلی اصلاً سایه نمی افکند. نتوانستیم موارد گفته شده را با جزئیات کامل مورد پیگیری قرار دهیم. فقط، این قبیل اتهاماتی مطرح شده است. نمی دانیم اینها مشخصاً کدام موارد را تحت پوشش قرار می دهد. ولی خواهشمندیم که، مراجع دادستانی این موارد را بررسی نموده و تدابیر لازم را بعمل آورند. بخصوص، در حوزه انتخاباتی سومقائیت.

در مورد این کاستی ها ما به رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات اطلاع دادیم و گفتیم که آماده ایم به او کمک کنیم. در عین حال، مراتب آمادگی مان به کارکنان مربوطه شما را نیز اعلام می دارم. بار دیگر تکرار می کنم که، نواقص مورد اشاره من نباید به رأی مثبت همگان در ارتباط با انتخابات سایه بیفکند.

پِیترو اِرکوله (سرپرست گروه نظارت "AGO" کمیته وزیران شورای اروپا و سفیر ایتالیا در شورای اروپا): جناب آقای رئیس جمهور، پس از آشنایی با نظرات ناظران بین المللی، از جمله اظهارات خانم کوکّونن، جناب گروس و جناب اشتودمان، من هم بار دیگر اطمینان یافتم و استنباط خود ما هم این است که، در تاریخ ١٧ ژانویه شورای اروپا می تواند برای عضویت آذربایجان در این سازمان رأی مثبت بدهد. بر این باوریم که، انتخابات مجدد سهم ارزنده ای به روند طولانی، یعنی روند پذیرش آذربایجان به شورای اروپا ادا نموده است.

بنابه اطلاعاتی که در اختیار داریم، شما در نظر دارید در آینده نزدیکی برنامه عفو بزرگی را تشکیل دهید. معتقدیم که خیلی خوب می شد چنانچه این اقدام را به عضویت آذربایجان در شورای اروپا نسبت دهید. اگر تا ١٧ ژانویه به ما- شورای اروپا ابلاغ می شد که، در آینده نزدیکی چنین برنامه ای پیش بینی می شود و این اقدام به افتخار پذیرش آذربایجان به شورای اروپا انجام خواهد گرفت، این امر در راستای اهداف عمومی ما عمل می کرد و ما از این استقبال می کردیم.

گیلیِرمو مارتینِز کاسان (گزارشگر کمیته ویژه مجمع پارلمانی شورای اروپا در امور آذربایجان، عضو پارلمان اسپانیا): جناب آقای رئیس جمهور، اگر بخاطر دارید، موقع دیدار اخیرمان خدمت جنابعالی بیان داشته بودم که در صورت رأی مثبت ناظران از این انتخابات، من بعنوان گزارشگر در امور آذربایجان به کمیته وزیران و مجمع پارلمانی شورای اروپا توصیه خواهم نمود تا، بایستی کشورتان را بعضویت کامل الحقوق شورای اروپا درآورد. اکنون من چنین گامی را خواهم برداشت. همچنین توصیه خواهم کرد که، بلا فاصله تشریفات نظارتی نیز بر آذربایجان اعمال گردد و ما این نظارت را بهمراه نمایندگان محترم در شورای اروپا عملی خواهیم ساخت. اینجانب دو روز پیش در غذای شام افتخار دیدار با برخی از اعضای آتی هیأت نمایندگی شورای اروپا را داشتم. با بعضی از آنها آشنایی خیلی نزدیکی پیدا کردم. مخصوصاً با یک شاعر بسیار محترم که، وی نماینده مجلس و عضو حزب مساوات میباشد.

جناب آقای رئیس جمهور، مایلم اظهار امیدواری کنم که، در آینده در سایه شما انتخابات پارلمانی و سایر انتخابات در آذربایجان در شرایط هر چه دموکراتیک برگزار خواهد گردید. در این انتخابات هم نیروهای حکومتی و هم نیروهای مخالفین و احزاب سیاسی آذربایجان در هیأت کاملی شرکت خواهند نمود. بدینوسیله، آذربایجان با دموکراسی خود به خانه عموم اروپایی و دموکراسی ما سهم ارزنده خود را ادا خواهد کرد. برای دستیابی به همه اینها ما هر زمان در خدمت شما هستیم.

پاؤلا کوکّونن: جناب آقای رئیس جمهور، مجدداً از شما اظهار تشکر می کنیم. چنانچه در آینده احساس نیاز کنید، ما همگی در خدمت شما هستیم. اگر توجه فرمودید، امروز ما گزارش وسیعی ارایه ندادیم.

حیدر علی اف: تاکنون همه آن را انجام داده اید. حتماً، تا هفته آینده موضوعات جدیدی را تهیه خواهید نمود.

مهمانان و دوستان گرامی.

از بابت گزارشاتی که ارایه دادید، از شما سپاسگزارم. نظرات مثبت کلی شما در مورد انتخابات مجدد دیروز باعث خوشحالی من می شود. ما ضمن چند بار ملاقات بیان داشتیم که، دموکراسی روندی است همواره در توسعه و حرکت. این امر باید از یک مرحله تا دیگری راه تکمیلی را بپیماید.

اینجانب چند بار گفته ام و باز هم می گویم که، این روند تکمیلی بایستی از راه تکامل صورت بگیرد. زیرا دستیابی به هر چیزی بزودی سخت است. اگر شما معتقد هستید که در انتخابات دیروز مراجع حکومتی آذربایجان، کمیسیون مرکزی انتخابات و دستگاههای انتخابات محلی پیشرفت کرده اند، این طبیعی است که گواه بر سخنان من میباشد.

به من گفتند که، در این انتخابات ۴۸ درصد رأی دهندگان شرکت کرده اند. بر این باورم که، این رقم نمودار بزرگی است. اگر در نظر بگیرید که این انتخابات مجدد است و همانطور که دفعه قبل متذکر شدم، نه انتخابات مردمی، بلکه وجود این رقم گواه بر آن است که در هر حال رأی دهندگان نسبت به انتخابات علاقه ورزیده و بی اعتنا نمانده اند.

من بارها بیان داشته ام که، در انتخابات ۵ نوامبر نواقص و اشتباهاتی رخ داده است و تعداد اینها کم نیست. فلذا کمیسیون مرکزی انتخابات و دادگاه قانون اساسی در مورد لغو نتایج انتخابات در ۱۱ حوزه رأی صادر کرد. ولی بطور کلی، اینجانب با ارزیابی کاملاً منفی انتخابات ۵ نوامبر موافق نیستم. اکثر اعضای مجلس انتخاب گردیده، پارلمان مشغول فعالیت است و نمایندگان خیلی از احزاب و نیروها به آن راه یافته اند. لیکن مجدداً تکرار می کنم، طبیعتاً اشتباهات و نواقصی بوده است. طی این مدت شما هم به ما خیلی کمک کردید. ما خودمان هم توانستیم نواقص خود را عمیقاً مورد تحلیل قرار دهیم. فلذا اکنون شما اعتراف می کنید که پیشرفت هست و منبعد نیز می تواند باشد. مهم این است که، آذربایجان راه دموکراسی را می پیماید و از این پس می تواند از این راه پیروی نماید. ما در آینده هم به کمکهای شما نیاز خواهیم داشت.

شما گفتید که، مایلید گروه نظارت تشکیل دهید. خیلی خوب. فکر می کنم که، با ورود به شورای اروپا همواره تحت کنترل خواهیم بود. ولی بنظرم، زمانی خواهد رسید تا، ما هم به سن بلوغ برسیم و نیاز به کنترل نداشته باشیم. زیرا در خانواده تا زمان بزرگ شدن بچه، پدر- مادر به او خیلی نظارت می کنند. ولی بعد از اینکه فرزند بزرگ می شود و زندگی مستقلی تشکیل می دهد و مستقلاً کار می کند، نیاز به نظارت والدین نمی شود. فکر می کنم که، شورای اروپا نسبت به آذربایجان بعنوان "والدین" بسیار دلسوز و دقیقی خواهد بود.

پاؤلا کوکّونن: جناب آقای رئیس جمهور، من متوجه مطالب مورد اشاره جنابعالی شدم. فقط نمی دانم، واقعاً نیز اینطور خواهد بود یا نه. حتی در کشورهایی که زمان طولانی در شرایط دموکراتیک زندگی می کنند، نیز ما در جنت نیستیم.

حیدر علی اف: چنانچه شما در جنت زندگی نمی کنید، پس، بنظر می رسد که، برای ورود ما به جنت هنوز وقت هست. ما هم سعی خواهیم کرد تا، برسیم.

اینجانب بار دیگر از شما تشکر می کنم. شما بیان داشتید که آذربایجان دیگر می تواند بعضویت شورای اروپا درآید. طبعاً، ما اینرا بعنوان رویدادی بسی مهم تلقی می نماییم و تلاش خواهیم کرد تا، در خانواده شورای اروپا دانشجوی ممتاز هم نشده، دانشجوی خوبی باشیم.

جناب گروس در مورد سفر فردا از من پرسید. طبیعتاً، این نخستین سفر رئیس جمهور روسیه به آذربایجان میباشد. اینجانب راجع به این سفر قبل از موعد نمی خواهم چیزی بگویم و نمی توانم هم بگویم. ولی فقط می توانم بگویم که، در مذاکرات و گفتگوهای ما حل مسالمت آمیز مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی از جایگاه ویژه ای برخوردار خواهد بود. جناب گروس سؤال کرد که، ما چه چیزی را می توانیم از آنها بگیریم؟ تاکنون از گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا هنوز چیزی نتوانستیم بگیریم. رهبری گروه مینسک را روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه بعهده دارند. بیش از شش سال است که، در رژیم آتش بس زندگی می کنیم. مذاکرات صلح انجام می دهیم. خواهان برقراری صلح هستیم. لیکن موضع غیر سازنده ارمنستان مانع رسیدن به این نتیجه می شود.

طبیعتاً، من سعی خواهم کرد نظرات خود را در مورد افزایش فعالیتهای حکومت روسیه در این زمینه اظهار دارم. ولی در عین حال، همانطور که شورای اروپا وظایفی خطیری به ما واگذار کرده است، اکنون ما هم از شورای اروپا توقع انجام اقدامات مؤثری برای حل این مسأله داریم. برای همین، مایلم اظهار امیدواری کنم که، شورای اروپا می تواند فعالیتهای خود را در این زمینه به جهانیان ثابت کند. مناقشه ١٢ سال است که، ادامه پیدا می کند. سرزمینهای آذربایجان اشغال شده است. از مناطق اشغالی بیش از یک میلیون آذربایجانی با توسل به زور اخراج شده اند. سرانجام، باید به این بی عدالتی پایان داده شود. از اینرو، هر کسی در این باره به ما کمک کند، ممکن است طول تاریخ ما از او تشکر کنیم. اگر یک کار مؤثری انجام داده باشد، از جمله از روسیه، شورای اروپا و یا چنانچه سازمان امنیت و همکاری اروپا بتواند فعالیتهای خود را در این زمینه تقویت دهد- از آنها متشکر می شویم. همه چیز بستگی به این سازمانها و این کشورها دارد.

من با امید زندگی می کنم. معتقدم که، سرانجام، بایستی جامعه جهانی برای پایان دادن به این وضع اقدامات جدی بکار بگیرد. بار دیگر از شما قدردانی می کنم. مجدداً به آذربایجان تشریف بیاورید. نه تنها بعنوان گروه نظارت، بلکه فقط بعنوان میهمان بیایید و همیشه شاهد وقایع آذربایجان باشید.

پاؤلا کوکّونن: جناب آقای رئیس جمهور، من هم از شما خیلی سپاسگزارم. اجازه فرمایید، من یک نسخه از گزارشی را که برای جراید تهیه کرده ایم و رأی اولیه ناظران ما را به شما تقدیم کنم. بعلاوه، در حالی که ما از متن سخنرانی ها خیلی صحبت کردیم، مایلم کتابی را هم در مورد دموکراسی به جنابعالی اهدا نمایم و می خواستم که، در دیدار بعدی پیرامون این مسأله به تبادل نظر بپردازیم.

حیدر علی اف: آیا اینجانب باید این کتاب را مطالعه کنم، سپس به شما امتحان بدهم؟

پاؤلا کوکّونن: تقاضا می کنم. هر چه قدر وقت بخواهید، می توانید مشغول آن باشید. برای شما تست نخواهد بود. جناب آقای رئیس جمهور، تصمیم زمان برگزاری این تست و امتحان را خود شما خواهید گرفت. خیلی متشکرم.

حیدر علی اف: سپاسگزارم.

روزنامه آذربایجان مورخ ۹ ژانویه سال ۲۰۰۱

© aliyev-heritage.org