...اکنون به بررسی پیش نویس سند موسوم به "بیانیه نشست لیسبن" می پردازیم. تقاضا دارم توجه کنید که، تمام این متن در پرانتز آورده شده است. یک سؤال دارم: آیا امکان دستیابی به تفاهم متقابل که، همواره لازمه موافقت می باشد، وجود دارد؟ چرا که موافقت- تنها شرط و زمینه ی صلح و ثبات در اروپاست. فلذا خواهشمندم، به توافق برسید. سؤال می کنم: اکنون بمنظور برداشتن این پرانتزها موافقت هست؟ آذربایجان.

حیدر علی اف رییس جمهوری آذربایجان: جناب رییس جلسه، سران محترم کشورها و دولتها. آذربایجان برای این سند رضایت نمی دهد، چرا که ماده ۲۰ این سند در پرانتز گرفته شده است، یعنی جمهوری ارمنستان به ماده ۲۰ موافقت نمی دهد. همانطوریکه مستحضرید، ماده ۲۰ مربوط به مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی است. سازمان امنیت و همکاری اروپا سالهای مدیدی است که، مشغول این مناقشه میباشد. پس از نشست بوداپست گفتگوهای مستمری طی دو سال انجام گرفته است. بنابراین، چنانچه در این سند نهایی نشست لیسبن در مورد مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی چیزی گفته نشود، این امر، نامفهوم خواهد ماند. بهمین خاطر من کل سند را تو پرانتز گرفته ام. معتقدم که، بخاطر تصمیم گیری من در مورد این مساله بایستی جمهوری ارمنستان پرانتزها را از ماده ۲۰ بردارد. اگر جمهوری ارمنستان نسبت به ماده ۲۰ رضایت دهد، من میتوانستم نسبت به حذف پرانتز ابراز توافق نمایم.

رئیس جلسه: خواهشمندم ملاحظه داشته باشید که، ماده ۲۰ این پیش نویس سند هم در پرانتز است. آیا اکنون برای برداشتن این پرانتزها از ماده ۲۰ موافقت هست؟ ارمنستان.

لوون تر- پتروسیان رییس جمهوری ارمنستان: مجموعاً روشن است که، ما از این بیانیه استقبال می نماییم، ولی، متاسفانه، ارمنستان نمی تواند اعتراض خود را در باره ماده ۲۰ پس بگیرد و پیشنهاد می کنم بنا به ملاحظاتی که، در سخنرانی دیروز خود توضیح دادم، آنرا از متن کلی بیانیه خارج نمایید. خیلی متشکرم.

رئیس جلسه: آیا از بین هیاتهای نمایندگی کسی دیگری مایل است سخنرانی کند؟ ایالات متحده آمریکا.

آلبرت گور معاون رییس جمهوری ایالات متحده آمریکا: تشکر می کنم، جناب رئیس جلسه. من از اوضاع پدید آمده چنین متوجه می شوم که، در مورد هیچ یک از اسناد موافقت حاصل نشده است. آذربایجان پرانتزهای خود را که، کل متن را در بر می گیرد، برنداشت. سؤال چنین است: آیا ما ضمن توافق در مورد تعادلی که بایستی در سند منعکس گردد، می توانیم ماهیت ماده ۲۰ را برداریم و تقاضا کنیم تا ماهیت ماده ۲۰ نه در سند، بلکه در بیانیه رییس فعلی سازمان امنیت و همکاری اروپا گنجانده شود؟ چنانچه این امر در شرایط فعلی امکانپذیر باشد، شاید در آن صورت آذربایجان موافق برداشتن پرانتزهای خود پیرامون کل سند باشد. مسئله در این است. متشکرم.

رئیس جلسه: تشکر می کنم. بعقیده من، نظر بسیار خوبی است. پیشنهاد عبارت از این است. سند حاضر بدون ماده ۲۰ تصویب گردد. ماده ۲۰ به استثنای کشوری که در برابر آن شروطی مطرح نموده است، با حمایت همه اعضای سازمان امنیت و همکاری اروپا در بیانیه رئیس جلسه آورده می شد. آیا در این صورت آذربایجان می تواند شروط و پرانتزهای خود را بردارد؟

حیدر علی اف رییس جمهوری آذربایجان: بشرطی که، آذربایجان با اظهار احترام خود نسبت به فعالیت سازمان امنیت و همکاری اروپا و نشست لیسبن و همکارانی که، در اینجا گرد هم آمده و ظرف دو روز مسایل بسیار مهم امنیت و همکاری در اروپا را مورد مذاکره قرار داده اند، موافق برداشتن پرانتزها، یعنی اعتراض های خود را در مورد کل متن پس بگیرد، بدان معنی که، از طرف ریاست فعلی سازمان و از جانب سران کشورهای حاضر در این جلسه بیانیه یی که، ریاست محترم جلسه در مورد آن گفتند، صادر خواهد شد.

رئیس جلسه: جناب رییس جمهور، از اینکه متوجه ما شدید، از شما سپاسگزارم. آیا ما می توانیم این سند را بشکل کنونی به تصویب رسانیم- "بیانیه نشست لیسبن" با اصلاحیه مطرح شده در جریان این جلسه تصویب می گردد. رشته سخن به ریاست فعلی سازمان امنیت و همکاری اروپا واگذار می شود.

فلاویو کوتّی رییس سازمان امنیت و همکاری اروپا: ریاست محترم جلسه، خانمها و آقایان. بنظرم، شما موافق می شوید، جوی که، طی این جلسه مرکزی سازمان امنیت و همکاری اروپا در لیسبن حکمفرما شده، واقعاً عالی بوده است. اینجانب مایلم از نمایندگان آذربایجانی بخاطر نهایت جدیتشان نسبت به این مساله تشکر کنم. همه تان مستحضرید که، ظرف دو سال اخیر در حل مناقشه قره باغ کوهستانی و مساله تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان پیشرفت حاصل نشده است. متأسفم که، تلاشهای رؤسای مشترک کنفرانس مینسک در راستای نزدیک سازی نظرات طرفین مبنی بر اصول حل و فصل مناقشه، طرفی نبسته است. از طرف رؤسای مشترک گروه مینسک سه اصل مبتنی بر حل و فصل مناقشه قره باغ کوهستانی توصیه شده است. این اصول مورد حمایت همه کشورهای عضو گروه مینسک میباشد که، بشرح زیر است: تمامیت ارضی جمهوری ارمنستان و جمهوری آذربایجان، وضعیت حقوقی مقرر قره باغ کوهستانی بر پایه تعیین سرنوشت خود و اعطای بالاترین حق خودمختاری به قره باغ کوهستانی در قلمرو کشور آذربایجان، امنیت تؤام با ضمانت قره باغ کوهستانی و کل اهالی آن اعم از تعهدات متقابل ضامن پایبندی همه طرفها به مواد حل مناقشه.

تأسف می کنم که، ارمنستان نتوانست اینرا بپذیرد. این اصول از سوی همه کشورهای شرکت کننده دیگر مورد حمایت قرار می گیرد.

این بیانیه در اسناد نشست لیسبن آورده خواهد شد. از شما متشکرم، جناب رئیس جلسه.