حیدر علی اف: از دیدار مجدد با شما خیلی خوشحالم.به آذربایجان خوش آمدید. میدانم که، شما چند روز است که در اینجا حضور دارید، در وزارت امور خارجه و سایر وزارتخانه ها ملاقاتهایی داشته و دیدار و گفتگوهای بسیار مفیدی انجام داده اید.

خیلی خوب شد که، در این موقع تشریف آوردید. در مراسمهای هشتاد و پنجمین سالگرد جناب آقای احسان دوغراماجی هم دوست ما و هم دوست شما باهم شرکت کردیم. خیلی متشکرم.

اونور اویمن: جناب آقای رئیس جمهور محترم، سپاسگزارم. از اینکه لطف کرده ما را بحضور پذیرفتید، بسیار تشکر می کنم. در واقعً من برای یک سفر خصوصی آمده بودم. فرصت حضور در مراسمی را بمناسبت سالگرد تولد جناب آقای دوغراماجی ترتیب داده بودید، یافتم. لذا، از بابت این افتخار ویژه یی دارم.

با وزیر محترم امور خارجه، وزیر دفاع، معاون رئیس مجلس و رئیس کمیسیون دایمی روابط بین المللی مجلس مذاکرات بسیار ارزنده یی داشتیم.

همانطور که مطلع هستید، در زمان فعالیت من در وزارت امور خارجه در آنکارا تماسهای بسیار نزدیکی برقرار و همکاری می کردیم. در مقایسه با آن دوران، اکنون در آذربایجان- باکو پیشرفت قابل توجهی به چشم می خورد. واقعاً خیلی خوشحال شدیم. هم اکنون بعنوان نماینده ترکیه در ناتو مشغول هستم. در آنجا نیز با آقای میرحمزه افندی اف سفیر ارزشمند کشورتان همکاری می کنیم. فعالیتهای آذربایجان در آنجا هم خیلی خوب و پرتحرک است.

مستحضرید که، ناتو با ۲۸ کشور هم پیمان روابط مشارکت دارد. بین این کشورها آذربایجان یکی از مهمترین ها است. ما به این افتخار می کنیم. ما بعنوان ترکیه، با اغتنام از هر فرصتی از آذربایجان حمایت می نماییم. با وزیران محترم و سایر همکاران در مورد این موضوع به تبادل نظر می پردازیم و فعالیتهای هر چه بهتر خود را مورد مذاکره قرار می دهیم. ما بعنوان ترکیه، همیشه همراه شما هستیم. شاید هم گفتن این لازم نیست.

نظرات من کاملاً مثبت است. آذربایجان به رهبری شما خیلی توسعه یافته است. اینجانب آخرین بار در سال ۱۹۹۶ بهمراه رئیس جمهور محترم کشورمان به آذربایجان سفر کرده بودم. ظرف این چهار سال آذربایجان تبدیل به یک کشور کاملاً دیگری شده است. بسیار خوشوقتم.

حیدر علی اف: بسیار خوب. متشکرم. اینجانب خیلی خرسندم و دیروز هم این مطلب را بیان کردم که،- موقع دیدار با آقای احسان دوغراماجی و مهمانان همراه وی در اینجا این بحث پیش آمد که، در آذربایجان پیشرفت و تحولات عظیمی وجود دارد. دیروز اینجانب در آنجا مطلبی را گفتم که، با امروز و حقایق آذربایجان در حد امکان آشنا شوید. کسی که اولین بار به اینجا سفر می کند، برای وی خیلی جالب است تا ببیند که، آذربایجان چیست. و کسی که دوباره سفر می کند، یعنی قبلاً هم آمده است، برای او نیز خیلی حایز اهمیت است- خواهد دید که، از دفعه قبل تابحال آذربایجان عقب رفته یا پیش رفته است. طبیعتاً، ما خودمان می دانیم که، آذربایجان همه ساله چه قدر پیشرفت می کند. من دیروز هم بیان داشتم، سپس در سخنرانی خود در کاخ هم اشاره کردم،- آذربایجان مشکلات فراوانی دارد. چنانچه بزرگترین مشکل آذربایجان، یعنی مناقشه ارمنستان- آذربایجان، مشکل قره باغ کوهستانی نبود، اکنون پیشرفت در آذربایجان بمراتب بیشتر از فعلی می شد. ولی این مشکل هست. این مشکل چیست؟ ۲۰ درصد از سرزمینهای ما تحت اشغال قرار دارد، متجاوز از یک میلیون شهروند آذربایجانی از خانه و کاشانه خود بزور طرد شده و در چادرها بسر می برند. صلح برقرار نشده، آتش بس است. ما خواهان برقراری صلح و در صدد باز پس گیری سرزمینهای خود هستیم. خواستار تأمین تمامیت ارضی آذربایجان می باشیم. این امر، از طرفی تأثیر معنوی و منفی بر ما دارد، از دیگر سو نیز مشکلات مادی عدیده یی را برای ما ایجاد می کند. از طرفی هم، برای مثال، ۳۰- ۴۰ درصد از کار من بعنوان رئیس جمهور آذربایجان صرف این مشکل می گردد. حالا تصور کنید، اگر این مشکل نباشد و صلح برقرار شود و من این ۳۰- ۴۰ درصد را صرف دیگر کارهای ضروری مان کنم، چه بهتر می شود. ولی نه تنها من، بلکه افراد زیادی به اتفاق من سرگرم این مسأله هستند. در احاطه این مشکلات ما باز هم پیشرفت می کنیم.

طی این روزها بانک جهانی، بانک اروپا و صندوق بین المللی پول در اینجا مشغول به کار هستند. اقتصاد ما تا سال ۱۹۹۵ در تنزل بود. یعنی اقتصاد ما رکود داشت و عقب می رفت. در سال ۱۹۹۵ اوضاع را تثبیت کردیم. از سال ۱٩٩۶ آغاز به پیشرفت نمودیم. ظرف سه ماه سال جاری تولیدات ناخالص داخلی همچنان شش درصد افزایش یافته است. ببینید، تورم وجود ندارد، سه چهار سال است که ما آنرا مهار کرده ایم. ببخشید، عذر می خواهم، ترکیه کارهای خیلی زیادی انجام می دهد، ولی تاکنون نمی تواند تورم را مهار کند. درست است، اخیراً کاهش داده است، ولی کاملاً نمی تواند از بین ببرد. یعنی منظور من این نیست که، کارهای ما از ترکیه بهتر است. نه خیر. ولی ما موفق شدیم این رشته را مهار سازیم و بدست بگیریم. موارد دیگری هم زیاد است.

فلذا اینجانب خیلی خوشحالم که، تحولات چهار سال اخیر را که از آخرین سفر شما به اینجا در سال ۱۹۹۶ تاکنون صورت گرفته است، مشاهده فرموده اید. مجدداً تکرار می کنم، باید دید. دوستان ما بایستی ببینند و مطمئن باشند که، در آذربایجان کارها روبراه است و روز به روز بهتر خواهد شد.

در مورد روابطمان با ناتو نیز، بله، ما در برنامه "مشارکت برای صلح" شرکت می کنیم، در سایر برنامه ها نیز مشارکت داریم و این مشارکت و این کارمان را نیز بسیار مهم تلقی می نماییم.

اکنون ترکیه امکان آنرا دارد تا، سفیر ویژه یی را در ناتو نگه دارد و سفیر در آنجا فعالیت کند. همچنین ترکیه عضو کامل الحقوق ناتو است. ولی ما در برنامه "مشارکت برای صلح" شرکت می کنیم. لیکن در تجربه چنین بوده است: آذربایجان پس از کسب استقلال خود در هر کشوری که سعی برای تأسیس نمایندگی دیپلوماتیک کند و سفارتخانه خود را دایر نماید، بنوبه اول در سفارتخانه ترکیه مستقر گردیده است. سپس برای خود جا پیدا کرده و سپس کار خود را سازماندهی نموده است. اکنون در اینجا ما سفارتخانه خود را داریم، ولی در عین حال ما بایستی در بروکسل سه سفارتخانه داشته باشیم: یکی نمایندگی سیاسی- سفارتخانه دولت آذربایجان و یکی در اتحادیه اروپا. باید ما سفارتخانه یی را در اتحادیه اروپا داشته باشیم. طی این روزها اینجانب سفیر را منصوب خواهم کرد. تصمیم گرفته ام، فقط به دنبال یک نفر هستیم که چه کسی را انتصاب نمایم. وی را منصوب خواهم کرد. ولی مجدداً از شما تقاضا خواهیم کرد تا، فعالیتهای ما در ناتو را جنابعالی پیگیری کنید. می دایند که، نمایندگان ما گاه گاهی به آنجا سفر می کنند.

مجدداً تکرار می کنم، ما اهمیت ویژه یی نسبت به همکاری با ناتو قایل هستیم و من از شما خیلی تشکر می کنم که، طی این روزها شما در وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و مجلس ملی اطلاعات خوبی در مورد اوضاع و مشکلات آنجا ارایه داده اید. این مسأله را فوراً به من گزارش کردند. بنظرم، در جایی که ترکیه در کنار ماست، ما همیشه با موفقیت پیش خواهیم رفت.

اونور اویمن: طبیعتاً،جناب آقای رئیس جمهور محترم. زمانی که من در آلمان سفیر بودم، سفارتخانه آذربایجان تأسیس می شد. در سفارتخانه ما جا اختصاص دادیم و با آقای حسین آقا صادق اف سفیر محترم کشورتان باهم کار کردیم. به اتفاق وی یکی دو سال در یک ساختمان فعالیت داشتیم. سپس به ساختمان خودشان منتقل شدند. ولی مثل برادر کار کردیم.

حیدر علی اف: همینطور است.

اونور اویمن: از اینکه، تا این حد همکاریهای نزدیکی با آذربایجان برقرار می سازیم، بسیار خوشحالیم. فرمایش شما درست است، ترکیه عضو دایمی ناتو میباشد. ترکیه بعنوان عضو دایمی ناتو، طبعاً، در کلیه مسایل مرتبط با ناتو صاحب رأی میباشد.

یکی از مهمترین کارهای ما شامل مسایل برقراری همکاریهای نزدیک با کشورهایی مانند آذربایجان، افزایش قدرت این کشورها جهت ایجاد صلح و تشکیل همکاریهای نظری با ناتو بنحو خواستشان میباشد. آذربایجان در این امور با موفقیت کامل سعی می کند. ما هم بعنوان ترکیه همه کمکهای ممکن را ارایه می دهیم.

وضع امروز آذربایجان از خیلی از کشورهای هم پیمان بهتر است. این کشور بیشتر در برنامه ها شرکت کرده و در طرح های آموزشی از نزدیک مشارکت می نماید. در آنکارا مرکز آموزشی موسوم به "مشارکت برای صلح" داریم. آذربایجان در آنجا نیز بسیار فعالانه مشارکت دارد. یعنی ما از این فعالیتهای آذربایجان خیلی خوشحالیم.

همانطوری که جنابعالی فرمودید، مسأله آوارگان معضل بزرگی است. نه فقط برای آذربایجان، بلکه برای جهان دردناک است. چنانچه در کشور دیگری آوارگان به این تعداد آوارگان باشد، کل دنیا- مطبوعات جهانی، سیاستمداران و روزنامه ها داد و فریاد می کنند. باید این فاجعه بزرگ در آذربایجان را نیز دنیا هر روز به خاطر بیاورد. یعنی مثل آذربایجان کشور دیگری نیست که، در آن از هر هشت نفر یک نفر آن آواره باشد. اینکه شما زیر چنین بار سنگینی این حادثه را تحمل می کنید، واقعاً رویداد تاریخی است. باید پیوسته این مسأله را به توجه جامعه جهانی برسانیم. بایستی همه دولتهای جهان و سازمانهای بین المللی مساعدتهای خود را به آذربایجان ارایه دهند. همانطور که، سازمان ملل متحد و سایر سازمانها به کشورهای دیگر کمک می کنند. آنها در اینجا نیز حضور پیدا می کنند، ولی شاید هم لازم است کارهای بیشتری انجام دهند.

مسأله اصلی، بازگشت آوارگان به منازل خویش است. ما خواهان این هستیم که، طبق فرموده شما، راه حل مسالمت آمیز این مسأله یافت شود و تمامی سرزمینهای تحت اشغال آزاد گردد، حقانیت آذربایجان در این مسأله ثابت شود، کشورتان به مرزهای شناخته شده خود در جامعه جهانی مجدداً دست یابد و کلیه این انسانها به منازلشان باز گردند. هم این مسأله بزرگ انسانی حل و فصل گردد و هم اینکه این بار سنگین از دوش حکومت آذربایجان رفع شود و سپس آذربایجان هر چه بیشتر توسعه پیدا کند.

جناب آقای رئیس جمهور محترم، این، خواست ماست. واقعاً، در این مسایل همواره ترکیه از شما حمایت می کند و آماده ایم در چارچوب ناتو نیز از هیچ اقدامی دریغ نکنیم. این مطلب را مجدداً بیان می دارم.

حیدر علی اف: خیلی متشکرم.

روزنامه آذربایجان مورخ ۲۶ آوریل سال ۲۰۰۰

© aliyev-heritage.org