پرسش: جناب رئیس جمهور، جاده بزرگ ابریشم از اوکراین نخواهد گذشت. آیا این پروژه شما برای دولت اوکراین چه نوع فوایدی می تواند بهمراه داشته باشد؟

پاسخ: چرا می گوئید که از اوکراین نخواهد گذشت؟

خبرنگار: من در نقشه نگاه کردم.

حیدر علی اف: نقشه را می توان بشکل دلخواه کشید. اولاً، اوکراین به برنامه تراسکا (TRACECA) پیوسته است. و جاده تاریخی ابریشم نیز قرار است صرفاً بر اساس برنامه تراسکا مصوب سال ۱۹۹۳ احیای گردد. اوکراین به این برنامه ملحق شده و بنظرم، بسیار تمایل به مشارکت در جاده بزرگ ابریشم دارد. بدین منظور همه زمینه ها وجود دارد.

پرسش: آیا جمهوری آذربایجان و سایر کشورهای عضو برنامه تراسکا از کنفرانس امروز کدام فواید سیاسی و اقتصادی را بدست خواهند آورد؟

پاسخ: ببینید، برنامه تراسکا که از پنج سال قبل در حال اجرا میباشد، سودمند است. خطوط مواصلاتی، کریدور و شاهراه حمل و نقلی اروپا- قفقاز- آسیا تشکیل شده است. خود این امر فواید اقتصادی را بهمراه دارد. و اما منافع سیاسی، ما هر چه قدر با یکدیگر همکاری کنیم و ارتباط برقرار سازیم، بهمان اندازه شرکای قوی خواهیم بود و این عامل بهمان اندازه فواید سیاسی در پی خواهد داشت. مهمترین فایده سیاسی آن هم عبارت از برقراری صلح، آرامش و تفاهم متقابل بین کشورها است. همه این فاکتورها نیز مجموعاً سود اقتصادی و سیاسی را تشکیل می دهند.

پرسش: جناب رئیس جمهور، همانطور که مستحضرید، نخست وزیر ارمنستان نیز در این کنفرانس شرکت خواهد کرد. آیا بنظر جنابعالی، این امر می تواند در حل مناقشه ارمنستان- آذربایجان مؤثر واقع گردد؟

پاسخ: اولاً، ارمنستان یکی از کشورهایی است که در تصویب برنامه تراسکا مشارکت کرده است. کشورهای قفقاز و آسیای مرکزی در سال ۱۹۹۳ برنامه تراسکا را در بروکسل تهیه و تدوین نموده اند. بنابراین، ارمنستان حق شرکت در این کنفرانس را دارد.

دوماً، ما خواهان حل صلح آمیز مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان هستیم. بدین منظور بایستی از روحیه خصومت بین دو کشور به روحیه اعتماد متقابل روی آورد. در صورت نبود اعتماد متقابل، حل صلح آمیز این مسأله نیز می تواند سخت باشد. البته، ظرف ۱۰ سال اخیر ما متحمل آسیبهای زیادی بوده و خسارات فراوانی به ما وارد آمده است. قربانی های زیادی داده ایم، خون ریزی شده و سرزمینهای ما اشغال گردیده است.

سرزمینهای اشغالی ویران گشته و در شرایط وخیمی بسر می برد.

همه اینها معلوم است. ولی باید به آینده نگاه کرد. برای نگاه به آینده نیز بایستی فکر کرد که دو کشور همسایه همواره نمی توانند در شرایط خصومت زندگی کنند. بر فرض تمامی کشورهای جهان، کشورهای اروپایی. فرانسه و آلمان صد سال جنگیدند، اکنون کشورهای دوست هستند. و یا روسیه و بسیاری از کشورهای اروپایی با آلمان جنگیدند، چه قدر قربانی هایی داده شد، افراد زیادی کشته شدند و شهرها ویران گردید. در جنگ جهانی دوم از اتحاد شوروی ۲۷ میلیون نفر کشته شدند. تنها از آذربایجان تعداد ۶۰۰ هزار نفر عازم جبهه شده بودند که از بین آنها ۳۰۰ هزار نفر برنگشتند. ولی می بینید، اکنون بین آلمان و روسیه و سایر کشورهای شوروی سابق همکاریها و روابط دوستی وجود دارد. این حیات است، لذا بایستی به آینده نگاه کرد.

پرسش: جناب رئیس جمهور، شما در مذاکرات دوجانبه مسیرهای صدور نفت آذربایجان به بازارهای جهانی را مورد بررسی قرار خواهید داد؟

پاسخ: ببینید، این چنان موضوعی است که ما آنرا پیوسته مذاکراه می کنیم. این موضوع تمام نشدنی است.

پرسش: کارشناسان می گویند که درآمد حاصله از صدور نفت آذربایجان پس از هفت سال اخذ خواهد شد. آیا نظر و پیش بینی های شما چگونه است،- افراد ساده چه موقع شاهد سود مشارکت آذربایجان در کنفرانس تاریخی امروز خواهند شد؟

پاسخ: ببینید، افراد ساده آذربایجان باید با دید واقعگرایانه و چشم باز به این بنگرند. افراد ساده آذربایجان بتدریج بهره مند می شوند. نمی توان چنین تصور کرد که روزی خواهد رسید تا برای افراد ساده آذربایجان از آسمان و یا از کسی کیسه ای پر از پول، روغن یا سایر چیزها خواهد رسید. ببینید، اکنون ما هر کاری که می کنیم بتدریج برای افراد ساده آذربایجان عملاً مؤثر واقع می گردد. این واقعیت است. شما به اطراف نگاه کنید و ببینید که پنج سال و سه سال پیش چگونه بود. به نرخ روبل در روسیه بنگرید. یک دلار شش روبل بود، اکنون تقریباً تا ۲۰ روبل افزایش یافته است. آیا در آذربایجان اوضاع چگونه است؟ منات (پول ملی) ثابت است. در سال ۱۹۹۴ نرخ تورم ۱۶۰۰ درصد بود، ولی حالا تورم وجود ندارد. تحولات موجود در روسیه باعث نگرانی ما است- این پدیده می توانست در آذربایجان نیز آثار منفی بر جای بگذارد. ما اقداماتی را انجام دادیم، از این پدیده جلوگیری کردیم و به آن اجازه ندادیم. اینها فواید عملی است که افراد ساده آذربایجان از آن بهره مند می شوند. اصلاحاتی انجام می شود و اقتصاد کشور توسعه پیدا می کند. در سالهای گذشته تولیدات صنعتی و کشاورزی همه ساله ۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۲۵ درصد تنزل می یافت. ولی اکنون تنها ظرف هشت ماه گذشته رشد صنعتی ۹/۰ درصد تشکیل داده است. گرچه این رقم جزئی است، ولی در هر صورت رشد است، نه تنزل. و یا تولید ناخالص داخلی ۹ درصد افزایش یافته است. دیروز من هیأت نمایندگی آلمان را بحضور پذیرفته بودم. آنها پریروز در قالب بنیاد "ناؤمان" همایشی برگزار نموده اند. در ضمن، در آن همایش نمایندگان بخشهای خصوصی و غیر دولتی، همچنین احزاب مختلف، از جمله نمایندگان احزاب مخالف، و پروفسور آخونداف مشاور من نیز شرکت کرده اند. در همان همایش ارقامی ذکر شد. مسئول هیأت نمایندگی آلمانی به من گفت که ما از تحولات مثبت در آذربایجان استقبال می نماییم. این رشد همه روزه و بتدریج صورت می پذیرد- زیرا در اقتصاد جهش ممکن نیست.

و اما مسأله نفت، هر کسی بگونه ای احتساب می کنند. ولی ما محاسبات خود را داریم. هر کارشناسی با اندیشه خود اظهار نظر می کند. ما دارای برنامه ها و طرحهای مشخصی هستیم. با اجرای مستمر برنامه بهره برداری از میادین نفت و گاز متضمن بهبود شرایط اقتصادی و شرایط زندگی مردم خواهیم بود. چند روز قبل مراسم باشکوهی به مناسبت راه اندازی دستگاه حفاری شناور "استقلال" برگزار گردید. شما در آن مراسم شرکت و از تلویزیون نگاه کردید. برای احیا، نوسازی و مدرنسازی این دستگاه ظرف ۱۷ ماه مبلغ ۲۰۰ میلیون دلار هزینه شده است. بخش اعظم این ۲۰۰ میلیون دلار برای شهروندان آذربایجانی که در کارهای مختلف فعالیت داشته اند، بعنوان دست مزد تخصیص یافته است. از طرف دیگر، به ارزش ۲۰۰ میلیون دلار در آذربایجان سرمایه گذاری شده است. این دستگاه جهت حفر چاه به میدان "شاه دنیز" انتقال یافته است. ما از هر چاه نفت استخراج خواهیم کرد. همه این تحولات مرتبط با یک دیگر است.

و یا بر فرض، کارخانه تعمیرات کشتی وابسته به شرکت نفت آذربایجان. وسایل فنی آن از کار افتاده بود و ما امکانات مالی برای نوسازی آن نداشتیم. برای احیای این کارخانه کشتی ۱۳ میلیون دلار هزینه کردند. احیا کردند و هم اکنون سایر دستگاهها نیز احیا خواهد شد و کشتی ها تعمیر خواهد گردید.

اگر از تلویزیون نگاه کردید، و یا از خود کارخانه دیدن بعمل آورده اید، می دانید- در آن کارخانه سه جرثقیل بزرگ فعالیت دارد. این جرثقیل ها از کار افتاده بودند. آنها را تعمیر کردند و به راه انداختند.

دستگاه حفاری "استقلال" چیست؟ پیشرفته ترین دستگاه در سطح جهانی میباشد. من در سفر نروژ با هلیکوپتر عازم سکوی "Sleypner" که حدوداً در فاصله ۲۶۰ کیلومتری از شهر استاوانگر- در دریای شمال واقع میباشد، شدیم. از همان میدان سالانه در حجم شش میلیارد متر مکعب گاز استخراج می شود و به من گفتند که مستقیماً به اروپا- کشور فرانسه صادر می گردد. ما وقتی که همان سکو را دیدیم، متحیر شدیم. حالا ما سکوی "چراغ- یک" شبیه آنرا داریم. آیا تصور می کنید، ما دارای دستگاه حفاری شناور "استقلال" که قابل حفر چاه در عمق ۷۰۰ متر آب است، میباشیم. حتی تصور امکان حفر چاه از عمق ۷۰۰ متر آب نیز سخت بود. این یک شناور عظیمی است. همین است فواید عملی آن.

من با آذربایجانی ها- متخصصین و کارگران فعال در آن شناور گفتگو کردم. سؤال کردم که دست مزد حقوق شما چه قدر است. یک نفر گفت که دو میلیون و ۶۰۰ هزار منات. تبدیل کنید به دلار، ببینید چه قدر می شود. مبلغ دو میلیون و ۶۰۰ هزار منات نیز پول خوبی است. یک کارگر ساده به این مبلغ حقوق دریافت می کند. بفرمایید، این هم سود اقتصادی ما و نفع مشخصی برای هر کدام از شهروندان آذربایجانی. بنابراین، شما متوجه باشید- این چنان فرآیندی است که همه روزه سود می دهد.

ما ۱۵ قرارداد امضا کرده ایم. همه آنها در حال اجرا است. بموجب هر قراردادی سرمایه گذاری ها سرازیر می شود. تکرار می کنم، ما قراردادی دایر بر میدان "شاه دنیز" را در تاریخ چهارم ژوئن سال ۱۹۹۶ امضا کرده ایم. و سه سال بعد نیز دستگاه "ده ده قورقود" در حال حفر چاه از آن میدان است. ما چند روز پیش نیز از دستگاه حفاری جدیدی بهره برداری کردیم که در آن میدان حفر چاه خواهد کرد. این دستگاه نه تنها مشغول حفر چاه در آن چاه بوده، بلکه دستگاه اصلی در دریای خزر خواهد بود. سایر کشورهای حاشیه خزر که در صدد استفاده از میادین خود میباشند، چنین امکاناتی را ندارند و آنها به ما مراجعه خواهند کرد. هم اکنون کشتی متعلق به آذربایجان در حال انجام امور ژئوفیزیکی و تحقیقات زلزله شناسی است. شرکت "لوک اؤیل" آنرا مدرن سازی و مجهز به دستگاههای پیشرفته ای نموده است. این کشتی هم برای قزاقستان، هم ایران، هم ترکمنستان و هم روسیه مطالعات ژئوفیزیکی انجام می دهد. ۶۰۰ نفر در آن کشتی کار می کنند و دست مزد حقوق بسیار بالایی را دریافت می کنند. و این هم فواید مشخص. آیا کافی است؟

پرسش: آیا نظر شما در مورد نقش چین در احیای جاده بزرگ ابریشم چیست؟

پاسخ: جاده بزرگ ابریشم از چین آغاز شده، همینطور است؟ به چه دلیل آنرا جاده ابریشم نامیده اند؟ بعلت آنکه از دوران قدیم، قبل از میلاد نیز در چین ابریشم تولید و به اروپا حمل می گردید. بوسیله این جاده بزرگ ابریشم حمل می کردند. البته، اکنون چین دارای مواصلات حمل و نقلی مختلف نیز میباشد. ولی اینجانب معتقدم که این جاده نیز برای چین مثمر ثمر واقع خواهد شد.

پرسش: جناب رئیس جمهور، فردا قراردادی دایر بر نتایج کنفرانس امضا خواهد شد. به نظر شما، اهمیت آن تا چه اندازه زیاد است؟

پاسخ: اهمیت آن فراوان است، زیرا چنین توافقنامه ای نخستین بار امضا خواهد شد. خود این امر گواه بر آن است که مضمون توافقنامه برای توسعه آینده خط حمل و نقلی و احیای جاده بزرگ ابریشم شرایط مناسبی را فراهم می سازد.

پرسش: آیا این توافقنامه حمل بدون خطر محموله ها را هدف دارد؟

پاسخ: مسلماً، در آن سند همه چیز در نظر گرفته می شود.

پرسش: جناب حیدر علی اف، برنامه تراسکا عملاً روسیه را در کنار می گذارد. آیا این امر باعث ایجاد تنش در روابط نخواهد شد؟

پاسخ: چرا روسیه را در کنار می گذارد؟ ما از روسیه دعوت بعمل آورده ایم و روسیه در این کنفرانس شرکت می کند.

خبرنگار: بعنوان ناظر شرکت می کند.

حیدر علی اف: ببینید، در مورد اینکه چه کسی ناظر و چه کسی غیر ناظر است، وضعیت خاصی وجود ندارد. همه مدعوین شرکت کنندگان کنفرانس هستند. ما هرگز به ایجاد تنش در روابط با روسیه اجازه نمی دهیم.

پرسش: آیا در دیدار با نخست وزیر ارمنستان راه حلهای مناقشه مذاکره خواهد شد؟

پاسخ: ببینیم، در حد امکان گفتگوهایی صورت خواهد گرفت.

ترجمه شده از روزنامه "آذربایجان" مورخ هشتم سپتامبر سال ۱۹۹۸

© aliyev-heritage.org