سؤال اول من چنین است: جنابعالی اخیراً با رئیس جمهور ارمنستان در نیویورک دیدار کرده اید. مایلم بدانم که آیا در این دیدار چه نتایجی حاصل شده و انجام کدام اقدامات عملی در راستای بهبود مناسبات ارمنستان و آذربایجان ممکن است؟

حیدر علی اف: اینجانب در روز ۲۳ اکتبر امسال با لئوون تر- پتروسیان رئیس جمهور ارمنستان در نیویورک ملاقات کرده ام. ما پیرامون حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ کوهستانی به تبادل نظر پرداختیم. هم وی و هم من بیان داشتیم که ما منبعد نیز حفظ شرایط آتش بس را تأمین خواهیم کرد. در عین حال هر دو ما به این اتفاق نظر رسیدیم که ما بایستی در پی جستجوی راههایی باشیم تا توافق حاصل نماییم، کاملاً به جنگ پایان دهیم و صلح در منطقه را برقرار سازیم. بدین منظور ما به توافق دست یافتیم تا مذاکرات در قالب گروه مینسک باید تداوم یابد و ما به فکر این باشیم که کدام راههای مشخص دیگری بتوانیم بیابیم تا به جنگ پایان دهیم. توافق کردیم، همپای انجام گفتگوها در قالب گروه مینسک، تر- پتروسیان و من نمایندگان ویژه خود را منصوب کنیم تا آنها نیز بطور مستقیم به مذاکرات مبادرت ورزند. یعنی نتیجه اصلی دیدار ما عبارت از انجام مذاکرات صلح و استفاده از زمینه های جدید برای حصول توافق متقابل میباشد.

خبرنگار: آیا پس از چند ماه در منطقه شما صلح قابل دستیابی است؟ آیا شما در آذربایجان به آوارگان و پناهندگان جنگی که ما به چشم خود دیده ایم، می توانید بگوئید که بزودی بازگشت آنها به زادگاه خویش امکانپذیر خواهد بود؟

حیدر علی اف: ببینید، بیان این مطلب، یعنی اعلام اینکه چه موقع صلح فراگیر برقرار خواهد گردید، بسیار دشوار است. ایجاد چنین صلحی منوط به چند شرط میباشد. نیروهای مسلح ارمنستان باید از سرزمینهای اشغالی آذربایجان کاملاً خارج شوند، آوارگان جنگی و پناهندگان آذربایجانی که شما شاهد شرایط زندگی وخیم آنها در اردوگاههای اسکان موقت بوده اید، افرادی که از خانه و کاشانه خود رانده شده اند، باید به زادگاه خویش بازگردند. صلح فراگیر باید بر پایه این اصول برقرار شود. ما سعی بر آن داریم تا این امر بزودی تحقق یابد.

ما مقصر در تأخیر این امر نیستیم. همانطور که شما هم می دانید، مقصر تعلیق در ایجاد صلح ارمنستان است. زیرا ارامنه سرزمینهای آذربایجان را اشغال کرده اند. در نتیجه اشغالگری آنها شهروندان ما به اجبار از زادگاه خویش رانده شده اند. فلذا بایستی ارامنه عقب نشینی و به موازین حقوق بین الملل رعایت کنند. تمامیت ارضی آذربایجان مجدداً برقرار گردد. ما در چارچوب این شروط خواهان برقراری صلح در منطقه هستیم. البته، شرایط زندگی تعداد بیش از یک میلیون شهروند آذربایجانی که در شرایط اسفبار در چادرها بسر می برند، باعث نهایت نگرانی و ناراحتی ما است. هدف ما این است که آنها بزودی به مناطق خود بازگردند. مجدداً تکرار می کنم، حل بموقع تمامی این مسایل بستگی به موضع ارمنستان دارد.

خبرنگار: با اجازه جنابعالی، مایلم در مورد مسأله نفت از شما چند سؤال بپرسم. من در مراسم امضای قرارداد بهره برداری مشترک از میدان نفتی "قره باغ" در باکو شرکت و سخنرانی جنابعالی در آن مراسم را نیز به دقت استماع کردم. پس از امضای این قرارداد از برخی مقامات سؤالاتی را پرسیدم، ولی کسی به من پاسخهای دقیق ندادند. آیا می توانم این پاسخها را از شما دریافت کنم؟ شرکتهای عضو قرارداد در پروژه هزینه می کنند و سهم خود از استخراج نفت را نیز اخذ خواهند کرد. با توجه به اینکه شرکتها سرمایه گذاریهای خود را با نفت دریافت خواهند کرد و نفتی که بعنوان سهم الشرکه اخذ خواهند کرد، را نیز بر این اضافه کنیم، آیا حجم نفتی که مجموعاً آنها اخذ خواهند کرد؟ چه قدر خواهد بود؟

حیدر علی اف: نیاز به محاسبه این نیست. میزان نفتی که قرار است استخراج شود، تقریباً ۱۵۰ میلیون تن تشکیل می دهد. بدون شک، قسمتی از این مقدار صرف هزینه ها خواهد شد، و قسمتی دیگر نیز مربوط به سهم شرکتها و آذربایجان خواهد بود.

خبرنگار: آیا از آخرین قراردادی که قرار است بر اساس آن مقدار ۱۵۰ میلیون تن نفت استخراج شود، سهم الشرکه آذربایجان از نفت چه قدر خواهد بود؟

حیدر علی اف: من اکنون مایل نیستم بیان کنم که آذربایجان به چه میزان نفت بدست خواهد آورد. ولی هر کسی از بابت این کار سود خود را دریافت خواهد کرد، آن هم سود کلانی. چنانچه درآمد نداشته باشیم، پس ما این قرارداد را به چه دلیل منعقد می سازیم؟ و یا اگر این شرکتها اخذ سود نکنند، به چه علت اقدام به سرمایه گذاری کنند؟

خبرنگار: جناب رئیس جمهور، چرا شما این ارقام را اعلام نمی کنید؟

حیدر علی اف: این راز نیست. در اینجا مشاور من حضور دارد، من به او می سپارم تا به شما اطلاعاتی ارایه دهد. فکر نمی کنم که رئیس جمهور باید این ارقام را ذکر کند.

خبرنگار: در مورد سیاست عمومی، آیا جنابعالی کدام سیاست را پیاده می کنید؟ آیا می خواهید طوری کنید که شرکتهای نفتی هر چه زودتر به مقدار کلان نفت استخراج کنند و یا طرفدار استخراج تدریجی و به مدت طولانی نفت هستید؟

حیدر علی اف: این کار بستگی به سیاستهای ما ندارد. در این فرآیند هر کاری وقت خود را دارد. ما نمی توانیم همان وقت را کوتاه کنیم و نیازی هم به طول دادن آن بطور عمدتی نیست. برای مثال، نخستین قرارداد نفتی برای مدت سی سال در نظر گرفته شده است. در طی این مدت ۳۰ سال هر مرحله ای وقت خود را دارد. ممکن است، در روند کار زمینه ها گسترش و جریان کار بگونه ای دیگر تحول یابد.

خبرنگار: آیا بنظر شما، بمنظور تأثیر مثبت بر اقتصاد کشور از چه زمانی درآمد بدست خواهید آورد؟

حیدر علی اف: پس از استخراج اولین نفت، ما در سال ۱۹۹۷ اخذ سود خواهیم نمود.

خبرنگار: از شما چنین سؤالی را بپرسم: آیا بنظر جنابعالی، آذربایجان چه موقع به کویت تبدیل خواهد شد؟

حیدر علی اف: ببینید، این سؤال را به کرات از من می پرسند. نمی خواهم کلمه "کویت" را بعنوان ملاک قرار دهم. کویت کشور دیگر است و آذربایجان کشوری دیگر. ولی معتقدم که مردم آذربایجان پس از سال ۲۰۰۰ در حد کافی تأمین خواهند شد.

خبرنگار: آیا با چند کلمه می توانید توضیح دهید که مرزهای آذربایجان با روسیه به چه دلیل بسته شده است؟

حیدر علی اف: روسیه معتقد است که مرزهای خود را بعلت جنگ در جمهوری چچن بسته بود.

خبرنگار: آخر، جنگ در آن منطقه به پایان رسیده، پس چرا مرزها را باز نکرده اند؟

حیدر علی اف: جنگ در آنجاهنوز پایان نیافته است.

خبرنگار: آیا شما برای گشایش مرزهای دو کشور مذاکراتی انجام می دهید؟

حیدر علی اف: مذاکرات را انجام می دهیم.

خبرنگار: نتیجه دارد؟

حیدر علی اف: قول می دهند، ببینیم. قدری مشکل است.

خبرنگار: شما باید ظرف دو سال آینده برای صدور نفت خط لوله بسازید. آیا جنابعالی به کدام مسیر برتری می دهید؟

حیدر علی اف: برتری وجود ندارد، ما اولین مسیر را تعیین کرده ایم و از هر دو آنها بطور یکسان استفاده خواهیم کرد. ولی هنوز وقت برای استخراج نفت اصلی هست.

خبرنگار: من در مورد تجارب شما در رشته دیپلماسی مطالب زیادی را مطالعه کرده ام. ولی اکنون شاهد آن شدم که جنابعالی بیشتر از ارتباط با مطبوعات، دیپلمات بسیار عالی هستید.

حیدر علی اف: متشکرم.

خبرنگار: جناب رئیس جمهور، آیا نظر شما در خصوص همکاریهای شرکتهای نفتی فرانسه و آذربایجان چیست؟ فرانسوی ها معتقدند که آنها نیز بایستی در استفاده از نفت آذربایجان ایفای نقش داشته باشند. آیا در جریان سفر حاضر با نمایندگان این شرکتهای نفتی دیدار کرده اید؟

حیدر علی اف: ببینید، من مایلم که شرکتهای فرانسوی با آذربایجان در حوزه نفتی همکاری کنند. اینجانب چند بار با مدیر عامل شرکت "اِلف آکیتن" فرانسه ملاقات کرده ام و قرار است امشب نیز مجدداً با وی دیدار و گفتگو کنم. من امروز در گفتگو با جناب آلن ژوپه نخست وزیر فرانسه نیز نظرات خود را در این باره اظهار کردم. اینجانب بر این باورم که شرکت "الف آکیتن" مایل به عضویت در کنسرسیوم بهره برداری از یک میدان نفتی بزرگ آذربایجان- میدان "شاه دنیز" میباشد.

خبرنگار: جناب رئیس جمهور، می دانم که برنامه کاری شما بسیار فشرده است. بجهت مصاحبه تشکر می کنم.

ترجمه شده از کتاب "حیدر علی اف: استقلال ما ابدی است" (سخنرانی ها، بیانات، مصاحبه ها، پیامها، مراجعات و فرامین)- آذرنشر، باکو- ۱۹۹۸، جلد پنجم، ص. ۱۰۰ تا ۱۰۳

© aliyev-heritage.org