حیدر علی اف: مهمانان محترم.

روسای مشترک ارجمند.

به آذربایجان خوش آمدید. اینجانب از بابت ملاقات مجدد با شما خوشحالم. بطور کلی، فعال شدن گروه مینسک در ماههای اخیر، بعد از مدتی چرت زدن، مایه بسی خرسندی من است. از مذاکرات کی وست خیلی وقت گذشته است. طی این مدت شما هم دیدارهایی را انجام داده اید. من هم با بعضی از شماها دیدار و گفتگوهایی بعمل آورده ام. همه این دیدارها بار دیگر نشانگر عزم راسخ کشورهای سرپرست گروه مینسک جهت حل صلح آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی میباشد. این تحسین برانگیز است. زیرا ما چند سال است که منتظر این هستیم. معتقدم که حل این مسأله، برای آذربایجان، همچنین، برای ارمنستان و کل قفقاز جنوبی خیلی سرنوشت ساز میباشد. من بار دیگر به شما خیر مقدم می گویم و از شما توقع انجام اقدامات جدید را دارم.

کری کاوانو: تشکر می کنم،جناب رئیس جمهور. اجازه فرمایید بیان دارم که ما نیز از بابت سفر مجدد به آذربایجان خوشوقتیم. برای من این امر، بمعنی مراجعت به اینجا پس از جدایی دوازده روزه است.

شما به موضوع چرت زدن اشاره کردید. من لازم بذکر می دانم که اکنون رؤسای مشترک گروه مینسک اصلاً مجال خواب را هم ندارند.

حیدر علی اف: اخیراً.

کری کاوانو: بله، ما واقعاً، در دوران اخیر فعالیت بسیار فشرده یی داریم. ما با نظر جنابعالی کاملاً موافق هستیم که حل این مناقشه یک مسأله فوق العاده ضروری میباشد. ولی اگر هم شما و هم کوچاریان رئیس جمهور ارمنستان در راستای برقراری صلح تلاشهای شدید را بکار نمی بردید، آغاز چنین فعالیت فشرده برای ما امکانپذیر نمی شد. ما خودمان مشاهده کردیم که در یک سال اخیر شما دو رئیس جمهور تماسهای فشرده ای داشته اید. این هم بنوبه خود، در راستای پیوستن فعالتر ما به این کار عمل کرده است. همچنین متوجه هستیم که این امر یکی از سختترین مسایل و وظایف برای هر رهبر میباشد. مسایلی هست که فقط مربوط به سرنوشت گروهی از افراد است. ولی این امر چنان مسأله ریشه ای است که مرتبط با سرنوشت و مسایل ملتهای شما میباشد.

این انرژی که اخیراً در ما، رؤسای مشترک مشاهده می شود، صرفاً از گفتگوهای جنابعالی با کوچاریان رئیس جمهور ارمنستان تاثیر پذیرفته است.

ما از بیان مشاهده پیشرفت چشمگیر در مذاکرات پاریس و فلوریدا خوشحالیم. همچنین متوجه هستیم که هنوز کارهای زیادی را باید انجام داد. مایلم بار دیگر متذکر شوم، اینکه حل چنین مشکلات ریشه ای مستلزم گذشت زمانی است، نباید باعث تعجب کسی باشد. دستیابی به صلح برداشته شدن گامهای پرجرأت را میطلبد. تن دادن به مصالحات بسیار سخت و حساس نیاز است. صلح، انجام تحلیلهای خیلی محتاطانه ای را می طلبد.

من با سایر رؤسای مشترک گفتگو کرده ام. با جناب تروبنیکوف نیز صحبت کرده ام. حتی می توانم بگویم که رؤسای جمهور کشورهایمان نیز مذاکراتی بین خودشان انجام داده اند. نظر عمومی چنین است که تعیین بطور تصنعی یک روز مشخص بعنوان روز دستیابی به صلح ممکن نیست. صلح هر موقعی که رسیدن به آن میسر باشد میتواند تحقق پذیرد.

جناب رئیس جمهور، ما شاهد پایبندی شما به صلح بوده ایم. ما شاهد پایبندی کوچاریان برای حل مسالمت آمیز مناقشه بوده ایم. این هم به ما امید بخشیده که یافتن راه حلهای مناقشه می تواند امکانپذیر باشد. البته، مشغله کاری زیاد ناشی از این، خواب را از چشمان ما ربوده. ولی به انجام تلاش و نخوابیدن بمنظور حل این مسأله می ارزد. در واقع، وقتی که شاهد رنج و عذابهای افراد بی شمار از روی فقدان صلح می شویم، بطور کلی، خواب را هم فراموش می کنیم.

ما طبق دیدارهای قبلی، این بار نیز به دیدار با جنابعالی و کوچاریان اکتفا نکرده، بلکه مصمم به دیدار با کسانی هستیم که از این مناقشه رنج می برند. ما فردا با سفر به شهرستان آغجابدی از اردوگاه اسکان موقت آوارگان بازدید خواهیم نمود. می دانیم که خانواده های ساکن آن اردوگاهها سختترین روزهای خود را طی می کنند. حتی بعضی از آنها در بددترین شرایط غیر قابل تصور بسر می برند. ما می خواهیم بار دیگر به آنها اطمینان دهیم که تمام نیروی خود را بکار بسته ایم تا صلح بزودی برقرار شود.

جناب رئیس جمهور، همانطور که شما و کوچاریان پیشنهاد کردید، ما سعی بر این داریم تا پس از برقراری صلح بمنظور مساعدت و حمایت از آن، به بسیج امکانات و نیروهای جامعه جهانی نیز مبادرت کنیم.

فلذا، ما در این سفر مایلیم بار دیگر با نیازهای مردم موقع اسکان مجدد آنها در منطقه آغدام و نیازهای موجود برای انجام کارهای وسیعی جهت ساخت جاده ها، خطوط راه آهن و تشکیل تأسیسات زیربنایی را به چشم خود ببینیم و برای آینده آماده باشیم.

جناب رئیس جمهور، ما در جریان مذاکرات کی وست به این نتیجه رسیدیم که ما در این مسأله نه تنها پیگیر مسأله پیمان صلح هستیم، بلکه همچنین برای ترسیم آینده تلاش می کنیم. ترسیم آینده یی کاملاً متفاوت برای ملت شما کار می کنیم. صرفاً بهمین خاطر بار دیگر به استحضار می رسانم که ما از بابت سفر مجدد به آذربایجان و پیش بردن مشعل صلح خوشحالیم. بجهت فرصت دیدار مجدد با مردم کشورتان خوشوقتیم.

حیدر علی اف: متشکرم. آیا کسی مایل است سخنرانی کند؟

نیکولای گریبکوف: جناب حیدر علی اف، کمی دیر هم شده، مایلم از طرف سه رئیس مشترک گروه مینسک به مناسبت روز تولدتان تبریک بگویم، بخاطر رفاه مردم آذربایجان، تقویت صلح و آرزوی امنیت در قفقاز جنوبی و البته، حل هر چه سریعتر مسأله قره باغ کوهستانی برای شما عمر طولانی و پرثمری را آرزومندم. همچنین مایلم به شما اطمینان دهم که جنابعالی در این کار ارزشمند همیشه می توانید به مساعدت و حمایتهای روسیه و همکارانم از ایالات متحده آمریکا و فرانسه امیدوار باشید.

می دانم که چند روز قبل شما و ولادیمیر پوتین گفتگوی بسیار خوبی داشته اید. وی نیز روز تولد جنابعالی را تبریک گفته و بهترین آرزوهایش را ابراز نموده است. ایشان نقش جنابعالی در امر بهبود و تقویت هر چه بیشتر مناسبات دوستی دو کشور را ارزنده توصیف نموده است. واقعاً، اخیراً رویدادهای مهمی اتفاق می افتد،- من از موضوع قره باغ کمی خارج خواهم شد،- روابط روسیه و جمهوری آذربایجان بطور خیلی جدی فعال می شود. تنها ذکر این مورد کافی است که فقط ظرف هفته اخیر تقریبا پنج وزیر از روسیه به آذربایجان سفر کرده اند. آن هم سفیر کشورمان معتقد است که هنوز این سطح همکاریها رضایت بخش نیست و بایستی این روند را فعالتر ساخت.

من دیروز وارد باکو شدم و فرصتی برای تماشای شهر و گشتن کوچه و خیابانها فرصت پیدا کردم. این شهر دارد خیلی زیباتر می شود و این هم جلوی چشمان آدم اتفاق می افتد. بولوار ساحلی محل بسیار خوبی برای گذراندن وقت است. ولی در هر سفر من به باکو خواه نخواه چنین تصوری در من ایجاد می شود که اگر مشکل قره باغ نبود و ما به حل این مناقشه این همه انرژی و هزینه صرف نمی کردیم و چنانچه ما فرصت آغاز حل وظایف انسانی و وظایف اقتصادی را پیدا می کردیم، بنظرم، اوضاع آذربایجان کاملاً متفاوت بود. بهمین خاطر، هر سه رئیس مشترک گروه مینسک- روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه در راستای انجام تمامی اقدامات مقتضی جهت کمک به شما و روبرت کوچاریان رئیس جمهور ارمنستان در اتخاذ هر چه سریعتر تصمیم قابل قبول هر دو ملت تلاش می کنند. آن هم، من لفظ "ارایه کمک" را بکار می برم، زیرا، در هر حال، مهم اینکه مسئولیت اصلی برای اتخاذ چنین تصمیمی بر عهده دو طرف است. ما هم بنوبه خود آماده خواهیم شد، ابتکار عمل نشان داده و راهکارهای مختلف برای حل پراختلاف ترین مسایل را به شما پیشنهاد خواهیم کرد. برقراری مناسبات بسیار حسنه بین رهبران سه کشور رؤسای مشترک نیز مایه خوشبینی من است.

همانطور که جنابعالی مستحضرید، ولادیمیر پوتین، جورج بوش و ژاک شیراک در مورد مشکل قره باغ کوهستانی همواره رایزنی ها یی انجام میدهند. آنها با هم دیگر گفتگو و نظرات یک دیگر را مقایسه می کنند، به گشودن گره قره باغ، و در هر صورت، به ضرورت انجام اقدامات لازم در آینده می اندیشند. البته، خیلی مهم و مثبت است که جنابعالی و کوچاریان رئیس جمهور ارمنستان در جستجوی راه حلهای این مسأله مواضع سازنده ای اتخاذ کرده اید.

ممکن است، گفته های من خیال دور نبودن حل مسأله را ایجاد کند. متأسفانه، احتمالا اوضاع اینطور نیست. نباید هرگونه تصورات استثنایی را در افراد ایجاد ساخت. موضوع سر این است که یک مشکل جدی دو ملت را از هم جدا می کند. با وجود این، نباید در نیمه راه ماند. بایستی به جستجوی راه حلهای مسأله ادامه داد و برای رسیدن به توافق مشترک تلاش کرد. جناب حیدر علی اف محترم، در رابطه با این موضوع مایلم بار دیگر به شما اطمینان دهم که شما می توانید به همه گونه کمک و مساعدت سه دولت عهده دار ریاست مشترک گروه مینسک امیدوار باشید.

حیدر علی اف: ضمناً، اینجانب در باره سخنان جناب گریبکوف چند کلمه یی خواهم داشت و سپس سخنان نماینده محترم فرانسه را هم خواهیم شنید. من بطور کلی سخن خواهم گفت.

از بابت تبریک روز تولد من تشکر میکنم. ولی برای من روز تولد واقعی روز امضای قرارداد صلح و آزادسازی سرزمینهای اشغالی خواهد بود. بهمین خاطر، طول سالهای گذشته که پیگیر این مسأله بودم، عید بمنزله عید برای من نبود، وروز تولد را بکلی فراموش کرده ام. زیرا در فکر و ذهن من فقط این مشکل است. بفرمایید، جناب سوریمن.

فیلیپ ده سوریمن (رئیس فرانسوی گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا): جناب رئیس جمهور، اجازه فرمایید، تبریکات ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه بهشخص جنابعالی، همچنین آرزوهای وی در مورد روند صلح بین ارمنستان و آذربایجان را به شما برسانم. جناب شیراک همچنین سفارش کردند تا مراتب تجلیل وی از اعتماد ایجاد شده بین شما و او را نیز به جنابعالی ابلاغ کنم. ایشان، همچنین صلاح دیدند، مراتب خوشحالی فراوان خود از دو دیدار اخیر با جنابعالی در پاریس را نیز ابلاغ نمایم.

همانطور که خود شما هم مشاهده فرمودید، حضور سه رئیس مشترک گروه مینسک در اینجا گواه بر اهتمام فراوان جامعه جهانی نسبت به روند صلح میباشد. این مسأله به فراموشی سپرده نشده و در رسانه های بین المللی منعکس گردیده است. مسلماً، آنچه که ما بیشتر آرزو می کنیم، ارایه مساعدتهای مورد صلاح جنابعالی است تا این روند هر چه سریعتر به حل خود برسد.

سه رئیس مشترک گروه مینسک در شرایط همکاری و هماهنگی نزدیک فعالیت می کنند. همچنین این مسأله به ما الهام بخشیده که رؤسای جمهور کشورهایمان نیز در راستای برقراری هر چه زودتر صلح تلاش می نمایند. ما کاملاً بروشنی متوجه هستیم که مشکلات فراوانی وجود دارد که باید رفع گردد. همچنین درک می کنیم که این مناقشه رنج و عذابهای بزرگی را برای هر دو طرف به بار آورده است. ما هم به عزم راسخ جنابعالی و هم رئیس جمهور ارمنستان اطمینان داریم. این امر می تواند موجبات دستیابی به صلح تحرک بخش توسعه اقتصادی و اجتماعی دو دولت را فراهم آورد.

باکو شهری است دارای تنوع کاملاً غیر عادی. فوراً می توان شاهد این شد که این یک شهری است واقع در چهار راه بین المللی. می توان مشاهده کرد، باکو و عموماً جمهوری آذربایجان تا چه اندازه می تواند از برقراری صلح بهرمند شود. مساعدتهای جامعه جهانی در حل این مسأله عبارت از حمایتهای معنوی نیست. بلکه این امر همچنین جنبه اقتصادی خواهد داشت. ما همگان متوجه هستیم که اگر آذربایجان و منطقه قفقاز شکوفایی پیدا کند، همه ما میتوانیم بهره مند شویم. این منافع عمومی ما است و ما همگان از این منافع حراست می کنیم. از شما سپاسگزارم.

حیدر علی اف: متشکرم.

اینجانب از بابت اظهار نظرات از همه شما تشکر می کنم و از این سخنان و نظرات شما اظهار خرسندی می نمایم.

اگر به خاطر دارید، شما چند بار نارضایتی کردید که من از رؤسای مشترک گروه مینسک زود زود انتقاد می کنم. حتی اگر به یاد داشته باشید، من در بیانیه خود در کی وست نیز از این انتقاد خود منصرف نشدم. عموماً، انتقاد چیز بدی نیست. ولی اکنون مایل نیستم این امر را، بقول معروف، بعنوان دستاوردی برای خود جلوه دهم. بلکه فقط، مایلم بتوجه برسانم که حتماً شما از این انتقادات مستمر من نتیجه گرفته اید.

فلذا، من امروز انتقاد نمی کنم. بلکه بر عکس، از عملکرد و فعالیتهای بی وقفه شما در دوران اخیر تجلیل می کنم. مهم آن است که بین سه رئیس مشترک، سه کشور و رؤسای جمهور این کشورها- جناب بوش، جناب پوتین و جناب شیراک همبستگی فکری برای انجام تلاشهای لازم جهت حل صلح آمیز این مسأله ایجاد شده است. این تلاشهای شما امیدهای فراوانی در ما ایجاد می کند.

می دانم، هر کدام از شما در روزهای گذشته، پس از نشست کی وست خیلی تلاش به خرج دادید. مطلع هستم که جناب کاوانو هم به آلمان، هم به وین، هم به نیویورک و هم به باکو سفر کرده است. شما هم همچنین شب را نخوابیدید. شبانه راه رفتید و طول روز کار کردید. من از همه اینها آگاهی دارم. حتی من اطلاع یافتم که جناب کاوانو با نمایندگان جامعه آذربایجانی ها در نیویورک نیز ملاقات کرده است. این کار بی سابقه یی است. البته، ما در آمریکا جامعه چندان گسترده ای نداریم. ولی توجه شما نسبت به آنها و آشنایی با نظرات آنان بخودی خود بار دیگر گواه بر آن است که شما تا چه اندازه تلاشهای زیادی را جهت حل این مسأله بکار گرفته اید.

همانطوری که مطلع هستید، واقعاً، از سال 1999، پس از آغاز گفتگوهای مستقیم بین رؤسای جمهور ارمنستان و آذربایجان، ما راه مشخصی را می پیماییم. ولی در پایان سال 1999 نزدیکی قابل توجه ما به حل مسأله، متأسفانه ناگهان قطع شد. اینجانب صرفاً با استناد به گفتگوهای آن زمان بیان داشته بودم که در سال 2000 می توان منتظر حل صلح آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان شد. ولی برای شما معلوم است که بعلت تغییر جدی در موضع ارمنستان، ما نتوانستیم در این زمینه به پیشرفتهایی برسیم.

اکنون، بعضی ها در آذربایجان از من انتقاد می کنند و مقصر می دانند که رئیس جمهور گفته بود این مسأله در سال 2000 حل و فصل خواهد گردید، ولی حل نشد. و زمانی چنین تصور خواهد شد که رئیس جمهور، فقط مردم را فریب می دهد و قرار نیست این مسئله حل شود. طبیعتاً، من این انتقادات را نمی پذیرم و رد می کنم. زیرا افرادی که این مطلب را بیان می کنند، واقعیت را نمی دانند. و یا با اشراف به این مسأله، بطور کلی، در صدد مانع تراشی به حل آن هستند. فلذا، من با نظرات شما موافقم که اکنون نمی توان مدعی شد که صلح فردا یا پس فردا و یا پس از مدتی برقرار خواهد شد. ولی با این نظرات شما موافق هستم که اگر ما بطور فعال و با سرعت عمل کار کنیم، می توانیم صلح را نزدیک بسازیم. من می بینم که شما فعالانه کار می کنید.

شما هر بار بیان می دارید که حل این مسأله بستگی به توافق دو رئیس جمهور دارد. من اعتراضی به این ندارم. اما، اگر دو رئیس جمهور به توافق می رسیدند، این مسأله از خیلی وقت پیش به حل خود می رسید.

اگر هنوز از سال 1992 گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا بمنظور حل این مسأله از راه صلح تشکیل گردیده و هم اکنون قدرتمندترین سه دولت جهان- آمریکا، روسیه و فرانسه عهده دار ریاست گروه مینسک میباشند، پس، این امر گواه بر آن است که دو کشور و دو رئیس جمهور برای حل این مشکل نمی توانند به توافق برسند.

طبیعتاً، می توانید بگویید که شما خودتان کار خود را انجام دهید، چرا ما باید عهده دار وظیفه جدیدی باشیم. ولی گمان می کنم که شما هرگز چنین فکر نخواهید کرد. زیرا اولاً، سازمان امنیت و همکاری اروپا که ما همگان عضو آن هستیم، قطعنامه یی در این مورد صادر کرده است. بایستی آنرا اجرا کرد. دوماً، چنانچه کشورهای قدرتمند در مناطق مختلف جهان صلح را برقرار نکنند و از مناقشات جلوگیری بعمل نیاورند، این پدیده کل جهان را فرا خواهد گرفت. فلذا، اینجانب معتقدم که شما منبعد نیز بطور مستمر پیگیر حل این مسأله خواهید بود. امیدوارم، ما در نتیجه مساعی مشترک موفق به دستیابی به صلح خواهیم شد.

برنامه شما در سفر جاری به این منطقه مایه بسی خوشحالی من است. زیرا علاوه بر گفتگوها در باکو و یا در ایروان، شما بیان داشتید که از اردوگاه اسکان موقت آوارگان در منطقه آغجابدی دیدن خواهید کرد. سپس از خط جبهه عبور کرده عازم منطقه آغدام خواهید شد. این امر برای ما فوق العاده مهم میباشد.

جناب کاوانو، به خاطر دارم که، شما موقع مراجعت از آغدام تکه ای از سنگ مسجد آغدام را برای من آورده بودید. وقتی آنرا به من دادید، دیدم شما هم بسیار متأثر شدید. من احساساتی شدم. چرا که نه تنها مساجد، بلکه همه چیز در این سرزمینهای اشغالی که طول قرنها بنا شده، ویران گشته است. شما خبرنگاران را همراه خود می آورید، حتماً آنها نیز به اتفاق شما سفر خواهند کرد و فکر می کنم، شاهد آن خواهید بود که حداقل در یک منطقه وضع موجود چطور است. همانطور که شما اظهار داشتید، همچنین تشخیص خواهید داد که پس از برقراری صلح باید چه قدر کارها در این منطقه انجام داد. ولی نه یک منطقه، بلکه هفت منطقه تماماً ویران شده است. منظور من از گفتن هفت منطقه این است که قره باغ کوهستانی چندان ویران نشده است. شما شاهد اینها نیز بوده اید. در ارتباط با این جنگ در ارمنستان نیز هیچگونه ویرانی وجود ندارد. همه خرابی ها در خاک آذربایجان است.

اینجانب با نظرات شما موافقم که صلح هم برای ارمنستان و هم برای آذربایجان لازم است. ولی اگر به ترازو بگذاریم، این در وزن یکسان نیست. برقراری صلح برای آذربایجان بیش از حد لازم میباشد. در منطقه آغجابدی با آوارگان دیدار خواهید کرد، ولی در همه مناطق آذربایجان این آوارگان سکنی یافته اند.

به یک کلام، من هم از بابت سفر و هم برنامه شما راضی هستم. آرزو می کنم، گفتگوهایی که در ارمنستان انجام داده و انجام خواهید داد، بتواند مسأله را پیش ببرد. متشکرم.

کری کاوانو: جناب رئیس جمهور، با اجازه شما، مایلم از بابت تجلیل از فعالیتهای ما تشکر کنم. جنابعالی حق دارید که گاهاً انتقاد هر چه بیشتر باعث تشویق و کمک در فعالیت انسانها می شود. ولی همچنین لازم بذکر می دانم که عامل پیشرفت، بیشتر از همه چیز دیگر، انسانها هر چه بیشتر برای فعالیت و تلاش وادار می کند. دستاوردهای حاصله اولیه برای همت هر چه بیشتر تشویق می کند. فلذا به توجه میرسانم که این عملکرد ما عمدتاً روی همان پیشرفتی که تاکنون بدست آورده ایم، بنا شده است.

جنابعالی کاملاً به حق فرمودید که رؤسای جمهور آمریکا، روسیه و فرانسه در حل مناقشه قره باغ کوهستانی در سطح عالی همکاری می کنند و آنها در این مسأله مستقیماً وارد عمل شده اند. معتقدم که تماسها و ارتباط بین آنان و در عین حال، همکاریهای سه رئیس مشترک قبلاً بی سابقه بوده است. خود توجه مستمر به این مسأله نیز عامل مفیدی میباشد. هر کدام از رؤسای جمهور سه کشور که عهده دار ریاست مشترک گروه مینسک هستند، نسبت به اینکه اکنون فرصت کم نظیری برای حل مناقشه فراهم گردیده، اطمینان دارند. رئیسان جمهور کشورهای ما نسبت به بکارگیری تلاشهای جدی برای کمک به دو رئیس جمهور آماده برداشتن گامهای سختی برای صلح اعلام آمادگی کرده اند.

جناب رئیس جمهور، اجازه فرمایید، همچنین متذکر شوم که شما همچنین در این موضوع حق دارید که صلح فقط بستگی به شما و کوچاریان ندارد. متوجه هستیم که کمک به این مسأله از کنار نیز مهم است. سازمان امنیت و همکاری اروپا نیز در حد امکان برای کمک به این مسأله اهتمام می ورزد. از این لحاظ، سه کشور معتبر عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا، دار ریاست این روند را بر عهده گرفته اند.

این فعالیتهای ما بمثابه کشتی در حال حرکت در دریا است. ما فقط می توانیم مساعدت و کمک کنیم. ما می توانیم در مسایل تحویل انرژی و ساخت و تعیین نقشه ها مشارکت و مسیرهای حرکت آنرا مشخص نماییم. وقتی که شما به بندر صلح نزدیک بشوید، ما هر چه بیشتر کمک خواهیم کرد. ولی برای اداره این کشتی ما نیاز به دو رئیس جمهور داریم. وقتی که این دو رئیس جمهور کشتی را در مسیر واحد اداره می کنند، همگان در حال حرکت به سوی صلح می شوند. ولی اگر دو رئیس جمهور فرمان کشتی را هر کدام به یک سو بکشند، در آن صورت هر چه قدر به این کشتی سوخت بدهیم، نقشه تهیه نماییم و مسیرهای حرکت آنرا تعیین کنیم، هرگز نمی توانیم این کشتی را از اصابت به سخره های بزرگ در امان نگه داریم. هنگامی که جورج بوش، ولادیمیر پوتین و ژاک شیراک شاهد این باشند که هر دو رئیس جمهور از فرمان این کشتی صلح محکم گرفته برای حرکت در یک مسیر مایل باشند، در آنصورت به ما دستور دادند که برای حمایت از راه بسوی بندر صلح با تلاشهای هر چه جدی تر و بی وقفه تر فعال باشیم. ما برای این خیلی کوشش می نماییم و همان بندر صلح را بجهت پهلو گرفتن شما در بندر مهیا می سازیم.

ما بمنظور اینکه پس از برقراری صلح امکانات و ذخایر مورد نیاز مردمان آذربایجان و ارمنستان را به آنها برسانیم، فعالیتهای مضاعفی انجام می دهیم. بار دیگر تکرار می کنم، شما بحق فرمودید که حل این مسأله تنها بستگی به جنابعالی و کوچاریان ندارد. ولی تا اندازه ای این مسأله بستگی به هر دو رئیس جمهور دارد. زیرا همه ما مایلیم ببینیم که هر دو شما کدام راه را در پیش گرفته اید و مصمم به کمک در این کار از شما هستیم.

اگر این موضوع را کمی هم پیش ببریم، مایلم یادآور شوم که متوجهیم، در دریا توفانهایی نیز اتفاق می افتد. گاهاً نیز جریان آبهای زیرزمینی پیش می آید. جناب رئیس جمهور، ولی شما بحق بیان داشتید که طی دو سال اخیر بتدریج به صلح نزدیک شده ایم. معتقدم که امروزه صلح فقط یک تخیل و رؤیا نیست. صلح را می توان در افق نیز مشاهده کرد. برای همین، وظیفه امروز ما- رؤسای مشترک کمک به تهیه مقدمات صلح و تلاش بی وقفه جهت پیشبرد هر چه بیشتر این روند میباشد. و کاملاً درک می کنیم که وظیفه جنابعالی و کوچاریان حفظ مسیرعمومی مطلوبی است.

به خاطر دارم که ما در سال گذشته قبل از روز تولد جنابعالی در اینجا حضور یافتیم و پس از سفر به منطقه آغدام به باکو آمدیم. ما بعد از اینکه این بار نیز از مناطق اشغالی بازدید و پس از دیدار با آوارگان آن مناطق دیدار کنیم، بر تجربه های خود خواهیم افزود. زیرا درک می کنیم که در واقع، صرفاً آوارگان هستند که می توانند در دستیابی به صلح نقش تعیین کننده ای ایفا کنند. هم تلاشهای شما و تلاشهای ما معطوف به آن شده است که مردمان آذربایجان و ارمنستان را به برقراری صلح آماده سازیم و در این کار به آنها مساعدت نماییم. این یک وظیفه خطیر است. و کار دشواری است. ولی مجدداً تکرار می کنم، در مقایسه با رنج و عذابهای آوارگان، بار ما چندان سنگین نیست.

بار دیگر مایلم اظهار امیدواری کنم که این سفر ما به منطقه در راستای پیشرفت روند صلح و تهیه مقدمات صلح عمل می کند و بطور کلی، به هدف کمک به هر دو کشور جهت دستیابی به صلح فراگیر و درازمدت خدمت می کند.

جناب رئیس جمهور، با اجازه شما، بطور مختصر به یک مسأله نیز اشاره کنم. ما در کی وست شاهد آن شدیم که جنابعالی بسیار خوب کشتی اداره می کنید. زیرا موقع وزش باد شما نحوه اداره فرمان کشتی را نشان دادید. همان سیاحت با موفقیت به پایان رسید. ما سر و سالم و در امان کامل به بندر بازگشتیم. امیدواریم، دفعه آینده نیز مسافرت دریایی ما با موفقیت همراه خواهد بود.

حیدر علی اف: متشکرم.

من نمی خواهم موضوع را طول دهم. ولی مایلم راجع به کشتی و کشتیرانی رؤسای جمهور دو کشور چند کلمه ایراد کنم. چنانچه دو ناخدا و یا دو رئیس جمهور کشتی را در یک مسیر اداره کنند و با یک دیگر ارتباط سالم دارند، طبیعتاً، کشتی سر و سالم به بندر باز خواهد گشت. اکنون این کار برای ما سخت است. فلذا، باید هم جورج بوش، هم ولادیمیر پوتین و هم ژاک شیراک سوار این کشتی شوند. شما هم در پهلوی آنها. اگر کسی فرمان کشتی را از مسیر منحرف کند، از او جلوگیری کنند.

واقعاً، من در کی وست کشتیرانی می کردم. ولی ناخدای خیلی مجربی که در کنار من ایستاده بود، گاهاً به من تذکر می داد. من حالا نیز همان چیز را می خواهم. ناخداهای با تجربه تر از ما، سه نفر سوار کشتی شوند. در آن صورت ما زودتر به ساحل می رسیم. سپاسگزارم.

روزنامه "آذربایجان"مورخ ١٩ می ٢٠٠١.

© aliyev-heritage.org