حیدر علی اف: جناب آقای لئونید ولادیمیرویچ، مهمانان ارجمند، من از تشریف فرمایی شما خوشحالم. نخست وزیر به من گزارش داد که، شما دیدار و گفتگو انجام داده اید. احساس می شود که، جامعه کشورهای مشترک المنافع فعالتر می شود و رونق می گیرد.

لئونید دراچوسکی: تلاش می کنیم، جناب آقای حیدر علی اف. مایلم بگویم که، در حالت فعلی آذربایجان بخاطر آن انتخاب نشده است که، بترتیب الفبا اولین است. بدین خاطر انتخاب گردیده است که، ما با آقای عباس عباس اف نقاط مشخصی پیدا کردیم که، مصمم هستیم بر اساس همان نقاط پیشروی نماییم. بنظرم، این، برای همه نوعی ملاک خواهد بود و ما از اینجا حرکت خواهیم کرد.

حیدر علی اف: این خوب است. ما همیشه روی مواضع همکاریهای اقتصادی فعال بین آذربایجان و روسیه بطور قاطع تأکید کرده ایم. سابقاً شما در وزارت امور خارجه بیشتر مشغول مسایل سیاسی بودید. ولی اکنون همه امور، لیکن بنظرم بیشتر مسایل اقتصادی را تحت پوشش قرار می دهید. ما در این مواضع بجهت آن استوار می مانیم که، نبود همکاری و روابط اقتصادی در سطح لازم، طبعاً، نه بنفع آذربایجان و نه روسیه است.

کشورهایمان که، طی سالیان درازی بوسیله همگرایی اقتصادی، روابط اقتصادی و و مجموعه اقتصادی واحد درهم آمیخته شده اند، مسلماً، امروز هم به یک دیگر احساس نیاز می کنند. اولاً، خیلی از روابط قبلی پس از قطع روابط اقتصادی، بقول معروف، بهیچ وجه احیا نمی شود. ثانیاً، در شرایط جدید- در شرایط انجام اصلاحات اقتصادی و توسعه بخش خصوصی هم در روسیه و هم در آذربایجان، تأمین فعالیت متقابل و همکاری اقتصادی تنگاتنگ بسیار ضروری است.

برای مثال، روسیه برای ما همیشه بعنوان بازار بزرگی بوده است. درست است، آن زمانها ما بازار نمی گفتیم، در آن موقع مجموعه اقتصادی واحد موجود بود. ما بمیزان هنگفت پمبه تولید کرده به مناطق مختلف اتحاد شوروی ارسال می نمودیم. البته، قسمت اعظم آن در روسیه مورد استفاده قرار می گرفت و قسمتی هم به کشورهای اروپای شرقی ارسال می گردید.

و یا، بعنوان مثال، ما تقریباً ۲ میلیون تن انگور تولید می کردیم. فقط ۵ درصد آن در آذربایجان مورد بهره برداری قرار می گرفت، مابقی به مسکو، روسیه ارسال می شد. بطوریکه، برای مثال، اوکراین و ملداوی انگور خود را دارند. ما در گوشه های مختلف روسیه پنج کارخانه شراب بمنظور فروش محصولات خود احداث کرده بودیم.

در کشور ما میوه و تره بار زیادی هست. زمانی آذربایجان را بستان کل شوروی می نامیدند، زیرا در اینجا زودرس ترین تره بار پرورش داده و این محصول ابتدا به مناطق شمال روسیه ارسال می شد. پرورش این تره بار زودرس قبل از آذربایجان در جای دیگر امکانپذیر نبود. اکنون ما از این امکان هم محروم شده ایم. درست است، بمن گفتند که، امسال خرمالو فرستادند.

عباس عباس اف (معاون اول نخست وزیر آذربایجان): ۳۰ هزار تن.

حیدر علی اف: سابقاً، در اواخر سالهای ۱۹۷۰ در بخش خصوصی ما سالیانه تقریباً ۵۰ هزار تن انار تدارک می شد. در آذربایجان چه قدر انار می توانند صرف کنند؟ ولی در روسیه انار میوه لذیذی است. پزشکان گفتند و امروز هم می گویند که، انار دارای خواص درمانی میباشد. در کشورمان اکنون نیز انار وجود دارد و آن هم بمقدار بیشتری، چرا که بخش خصوصی، بخش عمده کشاورزی را تحت پوشش قرار می دهد.

چنانچه تمام این کار سر و سامان بگیرد و تشکیل گردد، در آن صورت روسیه محصولاتی را که ندارد، خواهد خرید- در شرایط کنونی، منظور من محصولات کشاورزی است، آذربایجان هم فرآورده های خود را خواهد فروخت. اینرا می توان به کالاهای روسیه، یعنی غلات، گوشت، روغن، محصولات کنسرو و شیرینیجات نیز اطلاق نمود. یعنی تجارت می تواند رونق یابد و افراد بحساب این کسب سود کنند. این امر، برای هر دو طرف با سرفه خواهد بود. طبعاً، همه اینها جو بهتری در مناسبات متقابل بین دو کشور مستقل ایجاد خواهد ساخت.

لئونید دراچوسکی: جناب آقای حیدر علی اف، ما صرفاً با این هیأت به این کشور سفر کرده ایم تا، در چارچوب جامعه کشورهای همسود، در چارچوب تشکیل منطقه آزاد تجاری عمومی، بقول معروف، اولین الگو را ایجاد کنیم، موافقت نامه ای در مورد مقررات جدید اخذ مالیات غیر مستقیم امضا کنیم. این مقررات در جهان پذیرفته شده است و ما آنرا جهت بررسی و کاهش فهرست کالاهای عوارضی و سپس انصراف کامل از این لیست، در مورد کشورهای خارجی دور اعمال می کنیم. بنظرم، بدینوسیله ما چشم اندازهایی برای گسترش همکاریهای تجاری فی مابین خواهیم گشود. زیرا در هر صورت، مناسبات متقابل بین کشورهایمان فقط در حرف و شاید هم با موانعی، از جمله موانع تجاری که گاهاً پیش می آید، وضع نمی شود، بلکه توسط خود انسانها مشخص می گردد.

از این لحاظ، چنین رقمی،- باعث خجالت من است که ، من آنرا برای خودم فقط در این اواخر مشخص کرده ام،- خیلی جالب است- بین باکو و مسکو هفته ای ۳۱ پرواز انجام می شود. بین ما و اوکراین جمعاً ۱۴ پرواز، با گرجستان فقط ۱۲ و با بلاروس جمعاً ۱۴ پرواز صورت می گیرد. یعنی روابط فی مابین واقعاً بحدی قوی و پیشقدم است که، ما عقب می مانیم و جهت تأمین این روابط در برابر افراد احساس مسؤلیت می کنیم. همچنین در برابر ۵/۲ میلیون آذربایجانی مقیم روسیه. هر چه می خواهند بگویند، به فعالیت کسانی در بازارها تمسخر کنند یا نه کنند، در بازارها نیز بایستی افرادی مشغول باشند. افراد تأمین کننده این بازار...

حیدر علی اف: بدون بازار زندگی ندارد.

لئونید دراچوسکی: همین طور است. بعلاوه آنها، فرهنگیان، دانش پژوهان و متخصصان فنی معروف، معلمان و افراد متعددی فعال در بخشهای مختلفی نیز هستند. بهمین خاطر ما نمی توانیم از اینکه، حجم گردش کالای مان جمعاً ۲۱۲ میلیون دلار میباشد، نیز رضایت خاطر داشته باشیم. البته، این، گردش کالایی خرد است. در ارتباط با این امر بنظر می رسد، کاری که امروز انجام داده ایم و امروز هم بپایان خواهیم رساند، به زیربنایی تبدیل خواهد شد که، ما در همکاریهای اقتصادی تجاری به گسترش تمام کارهای آینده از آن شروع خواهیم کرد.

امروز با نخست وزیر و آقای عباس عباس اف پیرامون آن نیز گفتگو کردیم که، ما در زمینه انرژی صاحب منابع عظیمی هستیم. نه تنها در مجتمع سوخت و انرژی، بلکه در زمینه نیروی برق نیز. در سایر بخشهای صنایع نیز منابع عظیمی وجود دارد. روابط در رشته های مورد اشاره جنابعالی مانده، ولی به نصف قطع شده است. اینها محورهایی هستند که، ما بعنوان افراد مسؤل اصلی این امر، موظف هستیم رونق و در مسیر صحیح قرار دهیم.

به یک کلام، هر چه بگویند، همکاریهای اقتصادی و انسانی و روابط افراد عادی- پشتوانه مناسبات قوی ما برای خیلی از قرنهای آینده میباشد. امروز ما صرفاً این امر را ملاک قرار می دهیم.

حیدر علی اف: درست است. از این دیدگاه، ما اتفاق نظر داریم.

در مورد تصمیم مان مبنی بر منطقه آزاد تجاری. در جلسه اخیر شورای سران کشورهای همسود این مسأله مجدداً مطرح شد. ولی بدون حل ماند. اکنون نشست سران کشورهای مشترک المنافع در ۲۱ ژوئن برگزار خواهد شد. بنظر می رسد، لازم است تا آن موقع آماده شود. ما این قرارداد را تصویب کرده ایم. به اعتقاد ما، این امر، ضروری است.

به خاطر دارم، این مسأله را جناب نظربای اف رئیس جمهوری قزاقستان بطور خیلی فعال مطرح ساخته بود. وی، همان مسأله را هر بار مطرح ساخته و حتی گله می کند که، چرا حل نمی شود. دیگر در اینجا روسیه بایستی تصمیم قطعی اتخاذ کند.

لئونید دراچوسکی: ما هم مصمم هستیم صرفاً با تمامی کشورها موافقتنامه های دوجانبه منعقد سازیم تا، آنها را گردهم آورده به تصویب برسانیم. ما این اسناد را زود تصویب می کنیم و امیدواریم که، در ۲۱ ژوئن با این اسناد خواهیم آمد.

حیدر علی اف: خوب. بار دیگر بیان می کنم که، آذربایجان در مواضع گسترش کلیه روابط، بویژه روابط اقتصادی با روسیه، بطور استوار ایستاده است. پایه همه مسایل را روابط اقتصادی تشکیل می دهد. اگر روابط اقتصادی در سطح لازم باشد، مابقی همه چیز خواهد بود.

مسلماً، فرهنگیان و دانش پژوهان ما تماسهای فشرده دارند. همه اینها بسیار خوب است، بین کشورهایمان شرایط دوستی ایجاد می کند. لیکن آنچه که برای روسیه و آذربایجان عملی است، در هر حال شامل همکاری و روابط اقتصادی و گردش کالایی مورد اشاره شما است. فلذا ما روی این مسأله محکم می ایستیم. من همیشه چنین دستور العملی داده ام، در حاشیه همین سفرتان نیز به نخست وزیر دستور دادم تا، با شما گفتگو کند. به یک کلام، ما آماده این کار هستیم.

لئونید دراچوسکی: مایلم به روابط انسانی فی مابین اشاره کنم.ما در این زمینه نیز حمایت و رهنمودهای جنابعالی را احساس می کنیم. باید بگویم که، حین تسلیم پیام تبریک شما توسط آقای پولاد بلبل اوغلی وزیر فرهنگ به خانم ایرینا کونستانتینونا آرخیپووا و قرائت آن از سوی وی، خانم آرخیپوا کاملاً حیرت آور شد. ارسال پیام تبریک تان، آمدن خود آقای پولاد و انجام این کار بطور خیلی زیبا و با نزاکت،- وی، به زانو درآمد و دست خانم ایرینا کونستانتینونا را بوسید، - او را به نهایت هیجان درآورد. بایستی اینرا هم گفت که، ایرینا کونستانتینونا خانم چندان احساساتی نیست و آدم خیلی سختی است.

در سال گذشته واپس نگری فیلمهای رستم ابراهیم بیگ اف، برگزاری امسال پنجاه و پنجمین سالگرد تولد پولاد بلبل اوغلی و نمایشگاه آثار طاهر صلاح اف- همه اینها عوامل غنی ساز همکاریهای بزرگ میباشد. اگر پایه اقتصادی را هم به این اضافه کنیم، در آن صورت، بنظرم، آینده خوبی در انتظار ماست.

من یک سال است در باکو نبودم و اکنون فقط متحیر هستم. چه قدر زیبا، ساختمانهای جدیدی بنا شده، چه قدر شهر زیبایی است! اینها موجب حسن تأثیر می شود.

عباس عباس اف: دیروز ما در بلوار گشتیم.

لئونید دراچوسکی: حیرت انگیز است.

حیدر علی اف: شنیدن این سخنان، باعث خوشحالی است. در ضمن، در تمام شهرکهای ما پارکهای بزرگ و زیبایی احداث شده است.

این بلوار در اوایل قرن پایه گذاری شده است و در آن زمان کل شهر عبارت از قسمت مرکزی بود. در بالای این ساختمان هیچ بنایی وجود نداشت و محلی که، اکنون پارلمان و مدفن شهدا واقع میباشد، کنار شهر محسوب می شد. مردم برای استراحت به آن مکان می رفتند. این، شامل سایر بخشهای شهر نیز است.

بهمین خاطر در آن موقع بلوار، البته، تنها محل استراحت بود. به خاطر دارم، زمانی که در کودکی اولین بار به باکو آمده بودم، من با اشتیاق زیادی در بلوار می گشتم. ضمناً، در آن زمان امکان آبتنی در دریا بود. من در آنجا آبتنی کردم.

روز جمعه من سفیر هلند در کشورمان را بحضور پذیرفتم. وی، عکس سال ۱۹۲۶ بلوار را بمن نشان داد. دیدن آن برای من باعث نهایت خوشوقتی بود. آنها پروژه پاکسازی شاخابه باکو را پیشنهاد می کنند که، به گفته خود وی، مردم بتوانند در اینجا آبتنی کنند. من هم به او گفتم: ببینید، سال ۲۶ را بخاطر می آورید، ولی من در اینجا در سالهای ۳۹، ۴۰ آبتنی کرده ام. قیمت آن ۲۰ کپیک بود.

به خاطر دارم، حتی یک بار،- در آن زمان من هنوز ۱۳ ساله بودم، از نخجوان آمده بودم، در خانه برادرم زندگی می کردم،- وقت از یادم رفته و خیلی دیر کرده بودم. در خانه نگران شده بودند که، آیا، من در کجا هستم. خوب شد که، برادرم می دانست من در حمام دریایی آبتنی می کنم. هوا تاریک می شد. برادرم آمد و مرا از آنجا بیرون آورد و حتی از اینکه مدت زیادی را در آنجا گذرانده بودم، مرا تنبیه کرد. به یک کلام، در آن زمان در کنار بلوار آب خیلی صاف بود. بلوار، واقعاً بهترین مکان اهالی باکو است. اکنون ما به آن، وضعیت پارک ملی داده و آبادانی می کنیم. طی سالهای اخیر پارکهای زیبای زیادی در هر شهرکی در کشورمان ایجاد شده است. شهرکهایی هست که، در هر کدام دو پارک احداث شده است. مردم در آنجا استراحت می کنند. فلذا، از این بابت می توانم خودستایی کنم.

با احساس افتخار بیان می کنم که، من بنیانگذار درختکاری عمومی شهر باکو هستم. چرا که، باکو بدون محوطه سبز بود. درختها فقط در بلوار و قسمت مرکزی شهر وجود داشت. حتی ماکسیم گورکی (نویسنده روس) چنین عبارتی دارد- وی، در اوایل قرن در اینجا بوده و نوشته بود که، در باکو جمعاً یک درخت وجود دارد. زیرا باکو شهر نفت و بادها است. آب نیست، در اینجا رودخانه وجود ندارد و درخت هم بدون آبیاری رشد نمی کند. این، در روسیه است که، در هر طرف جنگل هست و غیره- نه نیاز به آبیاری و نه مراقبت از آنها وجود دارد.

طی سالهای ۷۰ (میلادی) من اقدام به اجرای برنامه بزرگی دایر بر درختکاری شهر باکو کردم و چنین شعاری مطرح ساختم: هر ساکن باکو باید دو درخت بکارد و پرورش دهد. بعنوان مثال، شما از فرودگاه به طرف شهر حرکت می کنید، در هر دو سمت راه درختهایی می بینید. ۲۵ سال قبل این درختها موجود نبود. هر طرف زمین عریان بود. در آن زمان من همان راه را به قسمتها تقسیم کردم، هر کدام را به یکی از کمیته های حزب منطقه واگذار کردم و بین آنها مسابقه تشکیل دادم.

معمولاً اینجانب در ماههای تابستانی در کنار شهر می زیستم و همیشه از این راه رفت و آمد می کردم. صبح هنگام رفتن سر کار می دیدم که، درختها یکی پژمرده و دیگری هم خشک شده است. بمحض رسیدن سر کار زنگ می زدم و دستور می دادم که- بروید کنترل کنید، چرا این درخت چنین شده است. ببینید، تقریباً پانزده سال، تا زمانی که در اینجا زندگی می کردم، مشغول این کار شدم. درست است، پس از من این جنبش تضعیف شد. هر کسی به یک چیز علاقه دارد، تمایل من هم به این است. بنابراین، پس از بازگشت، اولاً، درختها و محوطه های سبز بریده شده در زمان غیاب مرا احیا نمودم، ثانیاً هم، این کار را هر چه بیشتر گسترش دادم. فلذا اکنون در کشور ما جاهایی مانند بلوار زیاد است. درست است، بلوار ساحل دریاست، ولی اماکن زیبای دیگری هم در کشورمان موجود است. از بابت مشاهده این تحولات از شما تشکر می کنم.

آنچه که مربوط به روابط انسانی مورد اشاره شما است، از شانس ما، این روابط ما در واقع از بین نرفته است. چه قدر روزهای فرهنگی روسیه، مسکو در اینجا برگزار گردیده و روزهای فرهنگی ما در آنجا برگزار شده است. در یکی از برنامه های برگزار شده در اینجا شما هم حضور داشتید.

لئونید دراچوسکی: این، سالگرد رستم ابراهیم بیگ اف بود.

حیدر علی اف: ببینید، ما برای رستم چه سالگرد تولدی ترتیب داده بودیم.

لئونید دراچوسکی: حیرت آمیز بود!

حیدر علی اف: یادم افتاد که، در آن موقع شما در کاخ "گلستان" ما بودید. جنابعالی از پیام تبریک من به خانم آرخیپوایا سخن به میان آوردید. من نه تنها به وی، بلکه به سایر هنرمندان برجسته ای که خیلی قبل، در زمان فعالیت من هنوز در باکو و سپس در مسکو با آنان آشنا شده بودم، نیز پیامهای تبریک می فرستم. در زمانی که من معاون اول رئیس شورای وزیران بودم، همپای خیلی از رشته ها، متصدی امور فرهنگی هم بودم.

لئونید دراچوسکی: به خاطر دارم. در آن موقع من در قسمت ورزش کار می کردم.

حیدر علی اف: من متصدی امور ورزش هم بودم. متصدی راه آهن، ناوگان دریایی، صنایع سبک و آموزش هم بودم و غیره. بهمین خاطر اینجانب در همان رشته ها نیز با خیلی ها در تماس بودم. من آنها را فراموش نمی کنم و آنها نیز ما را از یاد نمی برند. در ضمن، آنها به اینجا زود زود می آیند. می توان گفت، همه آنان در اینجا بوده، برنامه های بزرگ کنسرت اجرا کرده اند. ما برای آنها برنامه های زیادی تشکیل داده ایم. آقای راستروپویچ هم وطن ما همه ساله به اینجا سفر می کند و مشغول تدریس می شود.

به یک سخن، این رشته در مناسبات فی مابین خوب باقی مانده است. خیلی خوب مانده است. ولی بایستی بخش اقتصادی هم در این سطح باشد.

لئونید دراچوسکی: کاملاً درست است.

حیدر علی اف: در هر صورت اطمینان داشته باشید که، ما از تمامی اقدامات در راستای توسعه همکاریهای مفید بین روسیه و آذربایجان حمایت قطعی بعمل خواهیم آورد.

تصمیمات شما در مورد روابط دوجانبه بسیار صحیح است. چرا که ما- سران کشورها موقع گردهم آمدن، حل یک روزه تمام مسایل امکانپذیر نمیباشد. ولی در صورت وجود قراردادهای دوجانبه، مسایل حل می شود. این امر، برای ما موجبات حل مسایل مورد نظر را در دیدار سران کشورها فراهم خواهد آورد.

ولادیمیر پوکرووسکی (معاون وزیر فدراسیون روسیه در امور جامعه کشورهای مشترک المنافع): جناب آقای حیدر علی اف، به خاطر دارم، شما نه تنها متصدی خیلی از رشته ها بودید، بلکه همچنین به هنگام تهیه و تدوین نخستین قانون اتحاد شوروی در مورد مؤسسات، از سوی شورای وزیران سرپرست بودید.

حیدر علی اف: آیا شما شرکت می کردید؟

ولادیمیر پوکرووسکی: من در این کار به شما کمک می کردم. شما را تاکنون به خاطر دارند، به این معنی که، این، واقعاً، نخستین اقدام بود.

حیدر علی اف: پس آیا شما در چه سطحی مسؤلیت داشتید؟

ولادیمیر پوکرووسکی: من معاون پروستیاکوف بودم.

حیدر علی اف: بله، پروستیاکوف. آیا، حالا او در کجا کار می کند؟

لئونید دراچوسکی: وی، در وزارت ما معاون وزیر است.

حیدر علی اف: من پروستیاکوف را در ماه ژانویه موقع نشست سران کشورهای جامعه مشترک المنافع دیدم. او، بمن نزدیک شد، از وی پرسیدم: تو کجایی؟ او گفت: تصمیم گرفتم به استخدام دولت درآیم.

موردی که شما بدان اشاره کردید، در سال ۱۹۸۳ روی داده است. این، بعنوان نخستین اقدام موقع تهیه و تدوین قانون در خصوص هیئت کارکنان، بعدها نیز قانون مؤسسات دولتی، بود. گام اولیه را در سال ۱۹۸۳ در زمان رهبری آندروپوف به کشور، برداشته بودیم. دومین اقدام را هم در سال ۱۹۸۵ انجام دادیم. در اولین مورد من بعنوان عضو دفتر سیاسی، ریاست کمیسیون را بر عهده داشتم، در دومین مورد، آقای ریژکوف رئیس کمیسیون بوده و من معاون او بودم. ولی کار اصلی را من انجام می دادم.

مایه خوشوقتی است که، من با این همه افراد کار کرده ام. درست است، زمان گذشته است. ولی ملاقات با آنها برای من موجب خشنودی است.

ولادیمیر پوکرووسکی: جناب آقای حیدر علی اف، مایلم یادآور شوم که، در اینجا درختها را تنها افراد شما نمی کاشتند. موقع برگزاری همایش مبلغین در باکو ما هم درخت کاشته بودیم.

حیدر علی اف: برنامه مرا اجرا می کردید. بسیار خوش است.

© aliyev-heritage.org