حیدر علی اف: اینجانب مقدم همه شما را در آذربایجان گرامی می دارم و خیلی خوشحالم که، شما در کنفرانس دادگاه قانون اساسی کشورمان به مناسبت پنجمین سالگرد نخستین قانون اساسی جمهوری آذربایجان شرکت کرده اید. این برنامه برای همه ما بطور یکسان حائز اهمیت میباشد، بدلیل اینکه ما همگان دولتهای مستقلی بوده ایم. بعضی از کشورها قانون اساسی خود را زودتر، برخی ها نیز کمی دیرتر به تصویب رسانده اند. قانون اساسی قبلی برای ما اجازه برگزاری انتخابات و رفراندوم ها را نمی داد. پس از دستیابی به استقلال، ما یک دوران سختی را پیمودیم. بعلت تجاوز ارمنستان به خاک آذربایجان، هنوز از سال ۱۹۸۸ در اینجا اوضاع پیچیده بود. پنج سال پیش ما قانون اساسی را تصویب نمودیم، دارای دادگاه قانون اساسی هستیم و این دادگاه ابتکار برگزاری کنفرانس را مطرح ساخت. خوشحالم که، شما دعوت دادگاه قانون اساسی ما را پذیرفته اید. این امر همواره فرصتی است برای تبادل تجربه، دیدار هم دیگر، آشنایی نزدیکتر و طبیعتاً، دیدن رویدادهای جاری در کشور، کشور همسایه. من به شما خوش آمد می گویم. آمدن آقای مارات ویکتورویچ مایه خوشحالی ویژه ای برای ما بود، زیرا وی هم وطن ما است و به سرزمین مام خود آمده است.

مارات باقلای (رئیس دادگاه قانون اساسی روسیه): دیروز من به حیات خودمان رفتم، درب منزل قدیمی مان را باز کردند و به من شمشیر هدیه دادند.

حیدر علی اف: مایه بسی خوشحالی است که شما این احساسات را داشته اید.

مارات باقلای: اجازه فرمایید، از اینکه برای دیدار با ما فرصت پیدا کرده اید از شما صمیمانه قدردانی کنم. مایلیم به مناسبت نخستین سالگرد تصویب قانون اساسی کشورتان خدمت جنابعالی شادباش بگوییم. این اولین سالگرد است، سپس دومین و سومین سالگرد خواهد بود. قانون اساسی مدت طولانی موجود خواهد بود. زیرا مطابق منافع مردم آذربایجان میباشد و ما همه به دعوت دوستمان آقای خانلار تؤام با خوشحالی فراوانی به اینجا سفر کرده ایم.

الحمد الله که، مناسبات بین دادگاههای قانون اساسی بسیار خوب توسعه پیدا می کند. بنظرم، تمامی همکارانمان موافق این نظر من هستند. ما زود زود ملاقات می کنیم و هر بار نیز موضوع خوبی برای گفتگو داریم. ما مشکلات عمومی خود را بصورت پرمحتوی عمیقاً مورد مذاکره قرار می دهیم. گرچه قوانین اساسی ما مختلف هم باشد، ولی مسایل ناشی از متن قانون اساسی و دادگاههای قانون اساسی عمومی است. درست فرمودید که، در همه کشورها دادگاههای قانون اساسی تأسیس گردیده و وسیله بسیار مهمی برای سازماندهی نظام دولتی قانونمدار میباشد.

امروز ما گفتگوی پرمحتوی انجام دادیم و همه ما سخنرانی کردیم. کارمندان نهاد ریاست جمهوری شما هم به ایراد نطق پرداختند و خیلی ها دیدند که، مهارت و سطح حقوقدانان شما بسیار بالا است. این بدان معنی است که، امور قانون اساسی در دستان معتبر میباشد و حقوقدانان کارهای بسیار مفیدی را انجام می دهند. تمامی حقوقدانان اطمینان دارند که، قانون اساسی شما موجودیت خود را حفظ خواهد نمود و همه ما این قانون اساسی را با نام جنابعالی مرتبط می سازیم، بجهت اینکه شما کارهای زیادی را برای تشکیل قوانین و مقررات قانون اساسی، برقراری حکومت محکم و در عین حال مد نظر قرار دادن حراست از حقوق و منافع انسانها، ایجاد شرایط جهت نمایش استعداد و توانمندیهای شهروندان فراهم ساخته اید. ما می دانیم که، شما قاطعانه این راه را می پیمایید.

امروز ما سخنرانی های نمایندگان نهاد ریاست جمهوری کشورتان هم در خصوص قوه مجریه و هم قوه مقننه، یعنی ماهیت هرگونه قانون اساسی را استماع کردیم و به اطمینان رسیدیم که، ضوابط و مقررات قانون اساسی متضمن ترقی در کشور، موجود میباشد.

من راجع به آنچه که در اینجا به چشم خود دیدم و کدام پیشرفتهای بصری و آشکار در باکو صورت گرفته است، سخن نخواهم گفت. اینجانب از بابت همه اینها صمیمانه خوشحالم. مایلم برای شما موفقیتهای بزرگ و سلامتی و بهترین آرزوهای صمیمانه قلبی خود را اظهار دارم. همه اینها را برای دادگاه قانون اساسی نیز آرزو می کنم و به شما اطمینان می دهم که، همه آنچه که مربوط به روسیه و دادگاههای قانون اساسی ما می شود و همچنین دوستی و همکاریهای ما و روابط شخصی ما که حسنه میباشد، منبعد نیز استحکام خواهد یافت. معتقدم که، این امر بنفع روسیه و آذربایجان است. سپاسگزارم.

حیدر علی اف: متشکرم، آقای مارات ویکتورویچ.

آوتاندیل دِمِتراشویلی (رئیس دادگاه قانون اساسی گرجستان): مایلم به مناسبت تحولات بسی مهم در حیات آذربایجان از طرف مردم گرجستان، رئیس جمهور و دادگاه قانون اساسی گرجستان به جنابعالی شادباش بگویم. من می توانم این رخدادها را بشمارم، ولی فقط چند تن از آنها را مورد اشاره قرار خواهم داد: برسمیت شناخته شدن سازماندهی نظام دموکراتیک آذربایجان که عملاً بعضویت شورای اروپا درآمده است، سالگرد قانون اساسی و سرانجام، برگزاری موفقیت آمیز انتخابات پارلمانی. ما دیدیم که، در این انتخابات مردم بار دیگر ضمن انجام انتخاب خود، به حزبی که در راه رفاه مردم و امنیت دولت مبارزه می نماید، رأی داد. برای عدم مشاهده جریانات دموکراتیک و پیشرفت در آذربایجان حتماً باید کور باشی. این تحولات و پیشرفت بیشتر با فعالیتهای پرجوش و همه جانبه جنابعالی ارتباط دارد.

در اواخر ماه اوت ما هم در گرجستان پنجمین سالگرد قانون اساسی را گرامی داشتیم. خیلی ساده برگزار نمودیم. زیرا فاجعه محیط زیستی- خشکی، وضع اقتصادی کشورمان را دشوار کرده بود. ما این سالگرد را بدون شکوه برگزار کردیم. در اینجا کنفرانس عالی سازماندهی گردیده است، که این هم در وهله نخست خدمات آقای خانلار حاجی اف رئیس دادگاه قانون اساسی میباشد. ما با اطمینان به آینده می نگریم و امیدواریم تا، پتانسیل دموکراتیک قانون اساسی کاملاً جامه عمل خواهد پوشید. از اینکه فرصت پیدا کرده ما را بحضور پذیرفتید، از جنابعالی اظهار تشکر می کنم.

حیدر علی اف: از بابت تبریکها و سلامهایی که از طرف دوست من ادؤارد شواردنادزه رساندید، از شما قدردانی می کنم. شما چگونگی مناسبات گرجستان و آذربایجان را می دانید، چنانچه در جامعه کشورهای مشترک المنافع بین همه اینطور روابط بود، بهتر می شد. این دوستی نیز دارای ریشه های خود میباشد. لیکن با وجود این، این دوستی هم در سایه تلاشهای مردم گرجی و هم مردم آذربایجان، طبیعتاً در اثر تلاشهای سران دولتهای گرجستان و آذربایجان در شرایط استقلال مجدداً شکل می گیرد. من از این تحسین می نمایم. در ضمن، مردم ما هم از این تجلیل می کند و ما، بدون شک و تردید، معتقدیم که، بعنوان همسایگان و دوستان نزدیک همیشه باید در کنار هم باشیم و در کنار هم دیگر خواهیم بود. متشکرم.

نیکولای کیسِیف (قاضی دادگاه قانون اساسی جمهوری ملداوی): آرزوهای صمیمانه ملداوی را بپذیرید. ما حین سفر به اینجا آرزوهای خوش رهبری کشور و همه مردم ملداو را آوردیم.

روز اول دسامبر در کشورمان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس برگزار خواهد شد. مشکلاتی وجود دارد، ولی امید ما بر این است که همه چیز خوب خواهد شد.

مایلم به جنابعالی اطمینان دهم که، شما در کشور ما فرد بسیار محترمی هستید. همچنین مایلم اضافه کنم که، چهار تن از حضاری که در اینجا نشسته اند، اخیراً در بروکسل بسر می بردند و ما را بعضویت دایم کنفرانس دادگاههای قانون اساسی شورای اروپا می پذیرفتند. اکنون ما بایستی مطابق با استانداردهای اروپایی باشیم. روسیه خیلی وقت است که عضو این کنفرانس میباشد، ما هم اخیراً اعضای دایم بوده ایم. بر عکس، روسیه از ما طرفداری می کرد. اولین بار است که من در کشور شما بسر می برم، خیلی می خواستم تا به اینجا سفر کنم. از این سفر خیلی راضی هستم و از سازماندهی کنفرانس نهایت رضایت خاطر را دارم. از بابت این دعوت از جناب حاجی اف سپاسگزارم. مایلم به جنابعالی اطمینان دهم که، در چهره وی شما مسئول و انسان خوبی را دارا میباشید. برای شما آرزوی سلامتی دارم.

حیدر علی اف: ببینید، من هم کل تاریخ روابط خود با ملداوی را با نهایت صمیمیت به خاطر دارم. در یک دوران بیش از ۳۰ سال که رهبری جمهوری را بر عهده داشتم، علیرغم فاصله دور بین ملداوی و آذربایجان، ما خیلی زود زود در تماس بوده ایم. معمولاً، ما با همسایگان- گرجستان و ارمنستان مسابقه می دادیم. ولی من درخواست کردم و ما در مورد مسابقه با ملداوی نیز به توافق رسیدیم. به چه دلیل؟ برای اینکه شما انگور زیادی تولید می کنید، ما هم در اینجا انگورکاری را توسعه می دادیم. مسلماً، گرجستان مرکز قدیم انگورکاری است. در کشور شما باغات زیبای پالمِت وجود دارد. من آمدم آنها را دیدم و تصمیم گرفتم در آذربایجان هم این قبیل باغها را بکاریم،- ضمناً، در منطقه شمال ما این باغها محصول می دهد،- فلذا ما مسابقه می دادیم و به میهمانی هم دیگر می رفتیم. به خاطر دارم، یک بار دبیران اول کمیته های حزبی شهرستانها، وزیران و دیگران را با دو هواپیما به ملداوی فرستادیم تا، بروند همه جا و همه چیز را ببینند.

ولی روابط دوستی و صمیمانه ما در سالهای استقلال نیز تداوم می یابد. روابطمان با پِترو لوچینسکی دارای تاریخ بیش از ۱۰ سال میباشد. اکنون در جامعه کشورهای همسود و سایر سازمانها باهم هستیم و مواضع ما خیلی نزدیک هم است. برای همین خوشحالم که، اولین بار است که به اینجا- آذربایجان آمده اید. ولی من بارها در ملداوی بسر برده ام. برای کشورتان و ملت شما پیشرفت و موفقیت، بویژه در حل مسایل فرا روی آرزوی موفقیت دارم. البته، برگزیدن هرگونه نحوه مدیریت کشور، در گرو اراده مردم میباشد. چنانچه در ملداوی چنین تصمیم گیری کرده اند، پس این در صلاح خود شما است. معتقدم که، نوع مدیریت کشورتان- ریاست جمهوری برای ما و گرجستان و روسیه نیز مدت طولانی لازم خواهد شد. مراتب احترام و ارادت و آرزوهای صمیمانه مرا به مردم کشورتان برسانید. شما دارای مردم و انسانها عالی هستید.

ولادیمیر شاپووالوف (قاضی دادگاه قانون اساسی اوکراین): من از اوکراین به اینجا آمده ام. سفر من عبارت از دو هدف میباشد. اولاً، قانون اساسی آذربایجان از قانون اساسی اوکراین "بزرگتر" است. آذربایجان پنجمین سالگرد قانون اساسی خود را برگزار می نماید، ولی اوکراین در سال آینده این کار را انجام خواهد داد. لذا هم از لحاظ سازماندهی چنین کنفرانسی و هم بلحاظ اجرای قانون اساسی جدید ما می توانیم خیلی چیزها را از شما یاد بگیریم. لیکن مورد دوم هم هست که جا دارد راجع به آن سخن گفت.

موضوع سر اینکه، در کشور ما روند تشکیل قانون اساسی تداوم می یابد. جستجوی نحوه های تعیین راهکارهای مدیریت دولتی در قانون اساسی هنوز کاملاً به پایان نرسیده است. همه پرسی در سراسر اوکراین برگزار گردیده و در نظر گرفته می شود تا ساختارهای حاکمیت دولتی و پارلمانی تغییر پیدا کند و بعضی از مسایل دیگر حل و فصل شود. بنابراین، در این کنفرانس آشنایی با تجاربی که نه تنها کارکنان دادگاهی، بلکه نمایندگان قوه مجریه نیز در مورد آن سخن گفتند، برای ما اوکراینی ها مسلماً بسیار مفید است. مخصوصاً، بعلت اینکه در کشور ما کمیسیونی زیر نظر رئیس جمهور اوکراین تشکیل شده است که موظف است پیش نویس های قانون را جهت اجرای پیشنهادات مورد حمایت مردم در رفراندوم تهیه و تدوین نماید. منظور از پیشنهاد، ایجاد پارلمان دو اتاقی، کاهش تعداد اعضای مجلس، تشخیص و تصحیح حد مصونیت نمایندگان پارلمانی و سایر مسایل دیگر است. الگوهایی که توسط نظریه و سابقه قانون اساسی آذربایجان پدید آمده است، مسلماً مفید واقع خواهد گردید. لذا نقش من نه تنها دیدن، بلکه همچنین عبارت از شنیدن و سپس انتقال تمامی اینها به مسئولین ذیربط اوکراین میباشد.

اینجانب از بابت دعوت و دیدار عالی خیلی متشکرم و مایلم آرزوهای صمیمانه ام را به شخص جنابعالی برسانم.

حیدر علی اف: ما دارای روابط بسیار حسنه، فوق العاده حسنه با اوکراین هستیم. شما اینرا می دانید. در واقع، ما با همه کشورها مناسبات خوبی داریم. ولی با برخی کشورها دارای روابط گسترده ای میباشیم. جناب لئونید دانیلویچ کوچما رئیس جمهور کشورتان رئیس جمهور شایسته ای است و خوشحالم که، دوست من است. البته، اوکراین یکی از کشورهای بزرگ اروپا است. اینجانب هم در دوران شوروی و هم در سالهای استقلال بارها در اوکراین بسر برده ام. من هم سفر رسمی و هم سفرهای غیر رسمی داشته ام، اینجانب در مراسم تحلیف رئیس جمهور نیز شرکت کرده بودم، ما در شهر یالتا نیز ملاقات نموده ایم. به یک کلام، روابط فی مابین خیلی نزدیک است و ما به هم دیگر کمک می کنیم. برای مثال، در سال گذشته حین جمع آوری محصول در اوکراین مشکلاتی در زمینه سوخت وجود داشت. ما بلا فاصله پاسخ دادیم و هر چه لازم بود، انجام دادیم. در ضمن، مردم از این تجلیل نمود. من از تحولات جاری بین رئیس جمهور و پارلمان کشورتان آگاهی دارم. متأسفانه، در یک کشور صاحب امکانات خیلی بزرگ مشغول تعیین و تشخیص مناسبات می شوند. معتقدم که، مردم خردمند است و سطح مسئولین کشور اوکراین نیز خیلی بالا است. دموکراسی و اقتصاد آزاد برقرار گردیده است. از اینرو، نظر من این است که شما همه تحولات موجود را با موفقیت سپری خواهید کرد و اوکراین صاحب امکان استفاده بشکل قویتر از پتانسیل خود خواهد بود. اینجانب برای مردم شما رفاه و برای آقای لئونید کوچما رئیس جمهور کشورتان نیز موفقیت آرزومندم.

سلمان حاج محمداف (رئیس دادگاه قانون اساسی جمهوری داغستان): جناب آقای حیدر علی اف، ما- اینجانب و دوستم به نمایندگی از طرف دادگاههای قانون اساسی جمهوری داغستان و جمهوری کاباردا- بالکار در اینجا حضور داریم. ما هم از بابت ابراز چنین توجهی نسبت به ماها از شما تشکر می کنیم. ما همچنین از آقای خانلار (رئیس دادگاه قانون اساسی آذربایجان) قدردانی می کنیم، زیرا وی ما را با کشورهای همسود یکسان گرفت و از ما به این کنفرانس در سطح همان کشورها دعوت بعمل آورد. پنجمین سالگرد قانون اساسی کشورتان را به جنابعالی شادباش می گویم. مایلیم به مجلس ملی نیز که در مقایسه با پارلمان قبلی، از ترکیب مترقی تری برخوردار میباشد، تبریک بگوییم. از اینکه شما کشور خود را از آن هرج و مرج و آشوب چطور رهایی بخشیدید، در داغستان کاملاً آگاهی دارند و تجلیل می کنند. اهل داغستان بموجب ناموفقیتهایی که کشورتان دچار آن بود، هیجان زده و مظطرب بودند. داغستانی ها برای هر دستاورد آذربایجان خرسند می شوند. ما برای جنابعالی آرزوی سلامتی محکم، خوشبختی و طول عمر داریم. متشکرم.

حیدر علی اف: اینجانب مایلم مجدداً پیرامون روابط فی مابین با همسایگان سخن بگویم. داغستان نوعی عضو جامعه کشورهای همسود است، بعنوان جمهوری خودمختار جزوی از فدراسیون روسیه میباشد. لیکن داغستان همیشه، در زمان شوروی هم از جایگاه بخصوصی برخوردار بوده است. به خاطر دارم، ما مراسم های سالگرد، پنجاهمین سالگرد آذربایجان را جشن می گرفتیم، از رهبران تمامی جمهوری های متحد و جداگانه از رهبری داغستان دعوت کرده بودیم. حتی بعضی ها به ما می گفتند که، این اقدام را چگونه باید تلقی نمود. این امر کاملاً مسأله دیگری است، مگر می توان با چنین رسمیت به این امر نگریست؟ آخر، ملتهای ما به حدی نسبت به هم دیگر نزدیک هستند، در اینجا چه قدر نمایندگان ملتهای داغستانی زندگی می کنند، در داغستان چه قدر آذربایجانی ها هستند، چه قدر روابط خویشاوندی برقرار میباشد. ببینید، در زمان گذشته مرزهای فعلی نبوده است و همه باهم زندگی می کردند. بنابراین، من از شما متشکرم و واقعاً می دانم که، در داغستان از کودک تا بزرگ همه تحولات جاری در آذربایجان را همیشه پیگیری می کنند و همواره برای دستاوردهای ما خوشحال می شوند. من هم خوشحالم که، اوضاع در داغستان تثبیت شده است. ما زمانی نگران این بودیم که، در آنجا کسانی قصد تجاوز به جمهوری شما را دارند، بویژه در ارتباط با حوادث جمهوری چچن و غیره. شما همه این موارد را رفع نمودید، بنظرم، اکنون اوضاع در داغستان طوری است که بتدریج امکان برای توسعه هر چه بیشتری وجود دارد. انسانهای ما هم بدون توجه به اینکه با حکم سرنوشت چه کسی در کدام کشور مستقر شده است، آزادانه تماس می گیرند. راه باز است، مرزبانان به هیچ کسی- در تردد آزاد چندان مانع ایجاد نمی کنند. برای مثال، نصفی از قوم و خویشان ساکنان شهرستان قوصار آذربایجان در روستای محرم کَند و سایر مناطق زندگی می کنند. این مثال را می توان به شهرستان آختی داغستان نیز اطلاق نمود. فلذا اینجانب بسیار خشنود هستم که، شما آمده اید و آقای خانلار در دعوت کردن صرفاً از شما و رئیس دادگاه کاباردا- بالکار کار خیلی درستی انجام داده است. برای ملت شما خوشبختی، رفاه، موفقیت و توسعه اقتصادی آرزومندم. سلام و آرزوهای صمیمانه مرا هم به آقای محمدعلی محمداویچ برسانید. وی در روز قانون اساسی و به مناسبت انتخابات به اینجانب پیام تبریک ارسال داشته بود. من هم پیام پاسخ فرستادم. مجدداً از من برای وی سلام برسانید.

عبداله گِلییخوف (رئیس دادگاه قانون اساسی جمهوری کاباردا- بالکار): جناب آقای حیدر علی اف، از طرف مردم کاباردا- بالکار به استحضار می رسانم که، ما نسبت به هر یک از گامهای بزرگی که آذربایجان بر می دارد، مفتون هستیم. مایلم برای شخص جنابعالی بعنوان رهبر مردم آذربایجان طی سالهای مدید فعالیت ثمربخش آرزو کنم. خداوند در این کار یار و یاور شما باشد.

حیدر علی اف: سپاسگزارم. کاباردا- بالکار جمهوری بسیار جالبی است. در گذشته همه ما برای استراحت عازم آن منطقه می شدیم. در آنجا استراحتگاه های زمستانی و تابستانی خوبی وجود دارد. حتماً گردشگران اکنون نیز سفر می کنند. ولی امکان ما هنوز محدود میباشد. من در آنجا بودم، جمهوری شما منطقه جالبی است. آقای والری محمداویچ رئیس جمهور شما نیز انسان بسیار خوب و خیرخواه است. وی به من اسب هدیه کرده است. من از او قدردانی می کنم. از من به وی سلام برسانید. علیرغم چنین اوضع پیچیده در قفقاز شمالی، شما ثبات منطقه را حفظ کرده اید. جمهوری شما بزرگ است، کاملاً روشن است که، بافت جمعیت منطقه شما غیر متجانس است. برای همین طبیعتاً، مدیریت ماهرانه و بدون شک، آداب و رسوم موجبات حفظ ثبات در جمهوری خود توسط شما را فراهم می آورد. برای شما توفیقات روزافزون آرزومندم.

قفقاز شمالی و آذربایجان، طبعاً، گجستان نیز هم مرز هستند. فلذا وقتی که ما می گوییم قفقاز، همگان خود را بدان مربوط می دانیم. زمانی این منطقه را به قفقاز شمالی و ماورای قفقاز که هم اکنون قفقاز جنوبی نامیده می شود، جدا کرده بودند. به یک کلام، قفقاز یک منطقه یکپارچه است و در طول قرنها ما پیوندهایی با هم دیگر داشته ایم. این روابط همیشه خوبی و فایده آورده است. هم اکنون نیز ما دارای فرصت استفاده از تجارب گذشته و طبیعتاً، امکانات معاصر هستیم. خوشحالم که، شما از رویدادهای جاری در آذربایجان تحسین می نمایید. درست است، در مقایسه با برخی از کشورهای دیگر همسود، ما دادگاه قانون اساسی را دیرتر تأسیس نموده ایم. لیکن در چنین مدت کوتاهی این دادگاه با نهایت موفقیت کار کرده، خود را نشان داده است و وسیله بسیار مهم دموکراسی در آذربایجان به شمار می رود. در مورد رئیس این دادگاه هم، وی قبلاً رئیس دیوان عالی بود، تأسف می خوردم که وی را از دیوان عالی جدا کرده رئیس دادگاه قانون اساسی منصوب نمودم. ولی بعداً فکر کردیم و تصمیم گرفتیم که، دادگاه قانون اساسی بالاترین مقام میباشد. ما در بین خود به تفاهم متقابل رسیدیم.

خوشحالم که، وی در چنین مدت کوتاهی نه تنها با کشورهای همسود، بلکه با خیلی از کشورهای دیگری نیز روابط برقرار ساخته است. خوشحالم که، شما همه اینها را می بینید. من هم موافقم که، دادگاه قانون اساسی کشورمان در سطح والا است. رئیس دادگاه قانون اساسی واقعاً صاحب نفوذ بالایی میباشد.

روزنامه آذربایجان مورخ ۱۵ نوامبر سال ۲۰۰۰

© aliyev-heritage.org