آثار / سیاست خارجی / آذربایجان- ایالات متحده آمریکا

متن سخنرانی حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان در دیدار با مسؤلان سازمانهای با نفوذ یهودی ایالات متحده آمریکا - ۸ سپتامبر سال ۲۰۰۰


من صمیمانه به شما سلام عرض می کنم. به جهت دیدار مجدد با شما بسیار خوشحالم. این ملاقاتهای ما، دیگر حالت رسم بخود گرفته است. من همیشه موقع سفر به ایالات متحده آمریکا، هم در نیویورک و هم در واشنگتن این قبیل دیدارها برگزار می نمایم. خیلی خوشحالم که، از شما بعضی ها فرصت سفر به آذربایجان را داشتید و با آذربایجان آشنایی دارید.

دوستی مان با شما جنبه ویژه ی دارد. زیرا که ما، سازمانهای شما و تک تک تان را بعنوان دوست نزدیک آذربایجان در جهان و از جمله در ایالات متحده آمریکا می بینیم. مایلم تا، این دوستی ما همیشه معتبر باشد و تداوم یابد. ما نیاز به این داریم. ولی معتقدم که، شما هم بعنوان سازمانهای جهانی یهودی، مخصوصا جامعه یهودی در ایالات متحده آمریکا، البته که، نسبت به آذربایجان همواره علاقه مند بودید و از این پس نیز خواهید بود.

من در ملاقاتهای قبلی به شما گفته بودم که، در آذربایجان یهودیان طول قرنها و شاید هم طی هزارساله ها زندگی کرده و آثار ارزشمندی برجای گذاشته اند. بالاخص در قرن ۲۰ در امر توسعه اجتماعی، اقتصادی، علمی، آموزشی و هنری آذربایجان نیز شهروندان آذربایجانی یهودی تبار کار زیادی کرده اند. ما همیشه ارزش زیادی به این قایل بودیم. به مرور زمان و با تبدیل برخی حوادث به تاریخ، ارزش آنها بیشتر می شود. به اعتقاد من، یهودیان مقیم آذربایجان امروز هم در شرایط خوبی زندگی می کنند.

می دانید، تقریبا از سالهای ۱۹۸۸ و ۱۹۸۹ به بعد سیل یهودیان از اتحاد جماهیر شوروی به کشورهای غربی، آمریکا و اسرائیل سرازیر شده است. این روند در آذربایجان و درعین حال جریانات سیاسی اجتماعی موجود در کشورمان بخاطر جنگ ارمنستان با آذربایجان و به علت اوضاع وخیم داخلی، دشوارتر بوده است. ولی از سال ۱۹۹۳ ما توانستیم ثبات سیاسی اجتماعی داخلی را در آذربایجان تامین نماییم و مهاجرت انسانها بی اندازه متوقف شد. حتی می توانم به شما بگویم که، یهودیانی که قبلا از آذربایجان به اسرائیل مهاجرت کرده اند، اکنون دیگر به آذربایجان باز می گردند.

طبعا، از حضور در اسرائیل ناراضی نیستند. اما به قدری در گذشته به حیات باکو- آذربایجان دلبستگی داشتند که، بنابراین احساسات گذشته آنها را مجددا بازگردانده است. لیکن خانواده هایی که، از جای شان تکان نخورده و ماندند، شرایط زندگی شان روز به روز بهبود می یابد.

اکنون در آذربایجان چهار سیناگوگ (کلیسای یهودیان) فعالیت دارد. یکی از آن در باکو، یکی در شهرستان قوبا و دوتای دیگر هم واقع در مناطق اوغوز و شکی می باشند. همچنین می دانید که، در آذربایجان یهودیان سه جامعه دارند. اولی، یهودیان خودمان هستند. به آنها یهودیان کوهستانی می گویند. اگر مایلید ریشه همان یهودیان را جستجو کنید، باید مشخص کرد که، آنها از چه زمانی در آنجا زندگی می کنند. این ریشه بسیار عمیق است. من در هفتم ماه جاری با جناب باراک نخست وزیر اسرائیل دیدار کردم. صحبت بسیار صمیمانه و دوستانه داشتیم. من درماه نوامبر سال گذشته در شهر استانبول نیز با وی ملاقات داشتم و صحبت بسیار خوبی داشتیم. او به من گفت که، ما هنوز ریشه ۱۱ طایفه یهودی را نتوانستیم پیدا کنیم. من هم گفتم که، بیایید در آذربایجان تحقیقاتی انجام بدهید. در آنجا حتما پیدا می کنید. یهودیان کوهستانی، هم در باکو- پایتخت کشور و هم در مناطق نزدیک باکو زندگی می کنند.

برای مثال، در شهرستان قوبا نزدیک به باکو منطقه ی به نام قصبه سرخ هست. در آنجا فقط آنها زندگی می کنند. من به خاطر دارم، در قصبه سرخ اولین بار در سال ۱۹۵۲ بودم. سپس یک سال قبل به آنجا سفر کردم و آنجا را نشناختم. چنان ویلاهایی ساختند که، حتی در اینجا، در کشورتان شبیه همان ویلاها وجود ندارد. خیلی خوب زندگی می کنند.

بنابراین، در کشور ما سه جامعه یهودی وجود دارد. اولی، یهودیان کوهستانی، دومی، یهودیان اروپایی و سومی نیز یهودیان گرجی. هر جامعه یهودی سرپرست خود را دارد. اما هنگام دیدار من با آنها، سرپرست هر سه جامعه باهم می آیند. ولی آنچه که بویژه شایان ذکر است، عبارت از اینکه، در کشور ما جامعه اسلامی و جامعه مسیحی- پراووسلاو که، عمدتا روسها بدان اعتقاد دارند و نیز جامعه یهودی وجود دارد. لذا، ما سه رهبر دینی داریم. هر سه تای شان همیشه باهم می گردند. در برنامه های رسمی ما همواره هر سه نفرشان پهلوی هم می نشینند.

در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۹۸ آنها یک بیانیه مشترک منتشر کردند که، از نامزدی حیدر علی اف حمایت می کنند و تا آخر هم حمایت کردند. من از یهودیان رأی ۱۰۰ درصد گرفتم. این، خلاصه کوچکی از روابط ماست. بدینوسیله، مایلم بار دیگر بیان کنم که، دوستی ما خلل ناپذیر است.

من قبلا هم بارها گفتم که، نیاز ما به شما عبارت از آن می باشد تا، شما بعنوان جامعه بسیار مقتدر و با نفوذ در ایالات متحده آمریکا، به آذربایجان کمک کنید.

روابط جمهوری آذربایجان با ایالات متحده آمریکا بسیار حسنه است و طی پنج- شش سال اخیر خیلی توسعه یافته است. در وهله اول، در زمینه اقتصادی. زیرا تمام بزرگترین شرکتهای نفتی آمریکا در آذربایجان کارهای عظیمی انجام می دهند.

قسمت مخصوص آذربایجان در دریای خزر صاحب ذخایر عظیم نفت و گاز می باشد. ما ۱۹ قرارداد بزرگ امضا کردیم. طی این قراردادها پیش بینی می شود تا، به ظرفیت کلی ۶۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری شود. تقریبا ۳۰ درصد آن به سهم شرکتهای ایالات متحده آمریکا تعلق دارد. یکی- دو تا شرکتی هم هست که، من می دانم، آنها درست مخصوص یهودی هاست: شرکت "آمیرادا هِتس" و فردا ما یک قرارداد دیگری هم با شرکت "مونکریفت اؤیل" منعقد خواهیم کرد.

ما در ماه آوریل در اینجا- در واشنگتن، در سنا یک قرارداد امضا کردیم. فردا قرارداد دیگری نیز امضا خواهیم کرد. تاریخچه آن شرکت را به من تعریف کردند. همان شرکت، مخصوص یک خانواده است. و این خانواده هم خانواده یهودی است.

روابط اقتصادی بین آمریکا و آذربایجان به سرعت توسعه می یابد. ولی آنچه که، مانع توسعه این روابط ماست که، قبلا هم بارها بیان کردم، تصویب سند تبعیض آمیز ناعادلانه نسبت به آذربایجان می باشد.

در سال ۱۹۹۲ اعضای کنگره هوادار ارامنه در ارتباط با مناقشه ارمنستان و آذربایجان در اینجا- در کنگره ماده ۹۰٧ غیرعادلانه را علیه آذربایجان اعمال کرده و بهمین خاطر نیز هرگونه مساعدت آمریکا به آذربایجان تحریم شده است. چند سال است ما مبارزه می کنیم تا، ماده ٩۰٧ لغو شود. حکومت محترم آمریکا، جناب کلینتون رئیس جمهور و خانم اولبرایت وزیر امور خارجه این کشور به کرات بیان داشتند که، این، یک سند ناعادلانه است و لازم است این را لغو کرد. در این رابطه در کنگره یکی دو بار طرحهایی ارایه شده است.

برای مثال، جناب کینگ عضو کنگره از نیویورک یک چنین طرحی ارایه داده و خیلی هم تلاش کرده است. ولی در کنگره جمعا چند رأی کفایت نکرده است که، همان قانون، یعنی لغو ماده ۹۰٧ تامین گردد. و یا، بعنوان مثال، می دانید که، جناب براؤنبک عضو سنا در سال گذشته پیش نویس کنگره، سنای آمریکا را در ارتباط با یک ابتکار بزرگ- احیای جاده قدیم ابریشم، تقدیم نموده است. در ماه آوریل سال گذشته ما- رییسان جمهور ۱۱ کشور واقع در امتداد جاده ابریشم، برهبری جناب براؤنبک جلسه مشاوره بزرگی در مقر سنا برگزار کردیم. در آنجا جناب سندی برکر عضو حکومت نیز سخنرانی کرد. جناب بژزینسکی هم سخنرانی نمود. جناب بیگر وزیر سابق دولت نیز سخنرانی کرد. همه رییسان جمهور و از جمله من هم سخنرانی کردم. همگان از این طرح براؤنبک پشتیبانی کردیم. طی همان طرح، لغو ماده ۹۰۷ در نظر گرفته شده، ولی موقع تایید سنا، باز هم برخی اعضای سنا طرفدار ارمنی ها به مخالفت با همان قسمت ماده پرداختند.

درست است، دیگر در سنا هم، تناسب آرا به نفع ما تغییر یافته است. در آنجا بنفع ما ۴۷، ولی برعلیه ما ۵۳ رأی داده شد. بنابراین، سه رأی کفایت نکرد. اما از قبل اعضای سنا قول داده بودند که، ۶۰ رأی خواهند داد. حتی به من می گویند که، اعضای کنگره طرفدار ارامنه جناب دؤل عضو سابق کنگره را هم به آنجا آورده اند. وی به دوستان خود ساربونس، ماکین و آبراهام تاثیر کرده و آنها هم برعلیه ما رأی داده اند.

گرچه در این قانون مساله لغو ماده ۹۰۷ به نفع ما حل نشد، ولی ما اخذ ۴۷ رأی را برای خود تا حدی پیشروی حساب می کنیم. در این کارها به تاثیر شما، یعنی جامعه یهودی به نفع ما هم ارزش زیادی قایلیم. فلذا آرزو دارم که، این جریان همکاری ما استمرار یابد. شما تاثیر خود را بیشتر کنید. ولی فقط بنام عدالت. ما چیزی غیرعادلانه نمی خواهیم. جریان این است که، با هر کسی صحبت می کنی، می گویند که، ماده ۹۰۷ بی عدالتی است. ولی هنگام رأی دادن... شما به این دموکراسی می گویید. ولی ما این را برخورد قوی با ضعیف می نامیم.

البته که، ما مقصر نیستیم. و یا نمی توانیم به خداوند شکایت کنیم که، چرا در آمریکا آذربایجان به قدر ارمنی ها لابی ندارد. خداوند به هر ملتی همه چیز می بخشد. خداوند به آذربایجان طبیعت خیلی زیبا بخشیده، منابع طبیعی غنی عطا کرده و در قرن ۲۱ دریای خزر، حوضه دریای خزر بعنوان یکی از بزرگترین مناطق نفتی جهان خواهد بود. مبتکر این هم، کشور آذربایجان است. ولی خداوند به ارامنه سنگ و کوهستان قسمت شان کرده است. و به جهت اینکه، آنها در این کوهستان ها زندگی نکرده، به خیلی از نقاط جهان پراکنده شده اند. و از جمله به آمریکا آمدند. در اینجا ثروتمند شدند. حالا چه کار کنیم؟ این، سرنوشت ماست.

اما درعین حال ما دوستانی همچون شما داریم. به اعتقاد من، می توانیم با دوستانی مانند شما پیشروی کنیم. درست است، این، راه سختی است. ولی معتقدم که، می توانیم بسوی پیش برویم.

در تاریخ هفتم ماه جاری ما با جناب باراک نخست وزیر محترم هم صحبت خیلی خوبی در این باره داشتیم. من اطلاعات کوتاهی به شما دادم. ولی اکنون آماده ام سخنان شما را هم استماع کنم.