متن سخنرانی حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان در نشست سران کشورهای عضو سازمان امنیت وهمکاری اروپا در بوداپست-۶ دسامبر سال ۱۹۹۴
ریاست محترم جلسه.
خانمها و آقایان.
سلامهای صمیمانه خود را به سران دولت و حکومت کشورها و همه شرکت کنندگان نشست سران می رسانم. امید دارم که این دیدار بعنوان مرحله مهمی در امر تقویت امنیت و همکاری در اروپا، خواهد بود.
از زمان امضای سند نهایی هلسینکی که استانداردهای برتر مبانی حقوقی و بشر دوستانه روابط متقابل فی ما بین ملتها و کشورها در قاره اروپا را مشخص می نماید، مدتی بیش از بیست سال گذشته است.
طی این دوران در جهان تحولات اساسی مثبت رخ داده، کشورهای تازه استقلال یافته پا به عرصه نهاده، آرمانهای آزادی و دموکراسی به اصول حاکم در قاره اروپا و خیلی دورتر از دامنه های آن، تبدیل گردیده است.
فعالیت سازمان امنیت و همکاری اروپا تاثیر فراوانی بر روند و ماهیت این تحولات در زمینه تامین امنیت بین المللی، پشتیبانی از حق حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها و مصونیت مرزهای آن، حل مسالمت آمیز مناقشات و حراست از حقوق و عمده آزادی های انسانی داشته است.
گذشت زمان ثابت کرده سازمان امنیت و همکاری اروپا یک نهاد پایدار و ثمربخش می باشد و ما راهی را که این سازمان طی کرده و سهم ارزنده آن در تحولات در سراسر اروپا و جهان را مثبت ارزیابی می نماییم.
مردم آذربایجان که به احیای استقلال خود دست یافته و راه تشکیل نظام دولتی قانونمند دموکراتیک و شکل دهی اقتصاد بازار را در پیش رو خود قرار داده، همواره شاهد کمکهای عملی سازمان امنیت و همکاری اروپا بوده است. با وجود مشکلات طبیعی دوره گذر و آثار جنگ تحمیلی، ما اصلاحات سیاسی و اقتصادی مهمی انجام می دهیم.
در آذربایجان اصول دموکراسی همچون چندگرایی سیاسی، سیستم چند حزبی و آزادی بیان و اعتقادات دینی، برقرار گردیده است. نخستین قانون اساسی دموکراتیک آذربایجان مستقل از طریق همه پرسی مردمی بتصویب رسیده و پارلمان جدید کشور با ترکیب چند حزبی، انتخاب گردیده است.
امور آزادسازی اقتصاد، خصوصی سازی اموال دولتی بشکل گسترده، اصلاحات در بخش کشاورزی و منجمله واگذاری زمین به مالکیت خصوصی با حق معامله بدون هیچ گونه محدودیتی، با موفقیت انجام می پذیرد.
امکانات وسیعی جهت سرمایه گذاری های خارجی در اقتصاد آذربایجان فراهم شده و قراردادهای چند میلیاردی با بزرگترین شرکتهای نفتی جهان در زمینه استخراج مشترک منابع انرژی در قسمت آذربایجانی دریای خزر، منعقد شده است.
اطمینان داریم که پیوستن آذربایجان از لحاظ سیاسی و اقتصادی به جامعه جهانی کشورهای مستقل دموکراتیک، مطابق با منافع حیاتی مردم آذربایجان می باشد و امیدواریم تا، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سایر سازمانهای بین المللی و مؤسسات دموکراتیک از این پس نیز از این محور استراتژیک کشور مان حمایت خواهند نمود.
خانمها و آقایان.
مناقشات منطقه ای، افزایش ملی گرایی پیکارجویانه و جدایی خواهی و تروریسم بین المللی، همچنان یک خطر واقعی برای صلح، ثبات و توسعه در منطقه ما است. خیلی از ملتها و از جمله ملتهایی که در قلمروی اتحاد شوروی سابق، در قفقاز زندگی می نمایند، متحمل جنگهای خونباری گردیده اند. این جنگها به کشتار دسته جمعی انسانها، پاکسازی های قومی، آواره شدن میلیونها انسان و اشغال سرزمین کشورهای مستقل می انجامد. لذا سازمان امنیت و همکاری اروپا هنوز هم باید کارهای خیلی زیادی جهت تضمین امنیت فراگیر در قاره اروپا انجام دهد.
همانطور که می دانید، جمهوری ارمنستان بقصد تصرف قره باغ کوهستانی که سرزمین دیرینه آذربایجان است، به خاک کشورمان تجاوز کرده است.
بر اثر این تجاوز بیست درصد از سرزمینهای آذربایجان از سوی ارتش جمهوری ارمنستان اشغال شده است. بیش از ۲۰ هزار نفر از شهروندان کشورمان بقتل رسیده، متجاوز از ۱۰۰ هزار نفر مجروح و یا معلول گردیده و ۶ هزار تن از آنان به اسارت رفته اند. بیش از یک میلیون آذربایجانی، یعنی تقریبا ۱۵ درصد از جمعیت کشورمان تبدیل به آواره شده اند. مدت چهار سال است که آنها ناگزیر به گذراندن زمستان تحت شرایط تحمل ناپذیری در شهرکهای چادری می باشند.
در مناطق اشغالی بالغ بر ۷۰۰ شهر و روستا، همچنین هزاران واحد بیمارستان، مدرسه، ساختمان مسکونی، آثار تاریخی و فرهنگی مردم آذربایجان ویران گردیده، به آتش کشیده شده و به یغما رفته است.
شورای امنیت سازمان ملل متحد طی چهار قطعنامه تصویبی خود و همچنین ریاست آن شورا در شش بیانیه صادره خود خواستار خروج فوری، کامل و بدون هیچ قید و شرط نیروهای نظامی ارمنی از تمامی مناطق اشغالی آذربایجان شده است. در این اسناد حاکمیت و تمامیت ارضی کشورمان و تعلق منطقه قره باغ کوهستانی به آذربایجان، تایید می شود. لیکن جمهوری ارمنستان نسبت به تمامی این تصمیمات بی اعتنایی یی نشان می دهد.
گروه مینسک وابسته به سازمان امنیت و همکاری اروپا که در سال ۱۹۹۲ تاسیس گردیده، بمنظور حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان تلاشهای کمی بکار نبرده است. در سایه فعالیت آن و مشارکت نزدیک فدراسیون روسیه، در ماه می سال ۱۹۹۴ آتش بس حاصل شده است.
رعایت درازمدت رژیم آتش بس، دستاورد مهمی نشانگر صلح دوستی ما می باشد. آتش بس امکان سامان دهی روند مذاکرات مستمر را فراهم ساخته و تبدیل به پایه معتبر تلاشها جهت برطرف نمودن مناقشه گردیده است و طرف آذری مصمم است تا زمان امضای پیمان صلح، به این رژیم پایبند باشد.
با هدف حل هر چه زودتر مناقشه میان ارمنستان وآذربایجان و ایجاد نیروهای چند ملیتی پاسدار صلح وابسته به سازمان امنیت و همکاری اروپا، ما طرفداری کامل خود از تصمیمات متخذه در اجلاس سران در سال ۱۹۹۴ در بوداپست توسط سازمان امنیت و همکاری اروپا، اعلام کردیم.
پس از اجلاس سران در بوداپست جریان مذاکرات در چارچوب گروه مینسک سرعت بیشتری پیدا کرده است. ما همچنین مذاکرات دوجانبه مستقیمی در سطح نمایندگان رؤسای جمهور با ارمنستان تشکیل داده، اسرای جنگی و گروگانها را بصورت متقابل آزاد نموده ایم. در ماه آوریل سال جاری بیانیه مشترک رؤسای جمهور ارمنستان و آذربایجان صادره در لوکزامبورگ، بعنوان گام مهمی در راستای حل مناقشه بوده است. این بیانیه، در واقع نخستین سند مشترک ارمنستان و آذربایجان می باشد که اراده پایان دادن به مناقشه مسلحانه بر پایه اصول و موازین بین المللی را به نمایش می گذارد.
حین ملاقات خصوصی من با سران کشورهای سازمان امنیت و همکاری اروپا در تمامی سطوح دیگر، ما به رایزنی های وسیعی پرداخته و در پی جستجوی راههای مناسبتر و متقابلا مفیدتر جهت توقف مناقشه بوده ایم.
رؤسای محترم دولت و حکومت کشورها، من در آستانه اجلاس سران در لیسبن با ارسال نامه به شما، روش حل مناقشه را بر اساس رعایت جدی اصول سازمان امنیت و همکاری اروپا، منشور سازمان ملل متحد و موازین حقوق بین المللی متعارف را پیشنهاد کردم. در این پیشنهاد منافع همه طرفها در نظر گرفته می شود.
این روش مصالحه آمیز حل مناقشه عبارت از اجزاء ذیل می باشد: تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و تضمین امنیت کل اهالی قره باغ کوهستانی جزو جمهوری آذربایجان. این روش از طرف میانجیگران بین المللی مورد حمایت قرار گرفته و تا حد زیادی مطابق با اصول پیشنهادی ریاست کنونی سازمان امنیت و همکاری اروپا موقع سفر وی در ماه فوریه سال ۱۹۹۶ به منطقه مناقشه، می باشد.
ولی متاسفانه، جمهوری ارمنستان در طفره رفتن از رعایت منشور سازمان ملل، اصول سازمان امنیت و همکاری اروپا و هرگونه تصمیم گیری متکی بر حقوق بین المللی اصرار می ورزد.
ارمنستان از به رسمیت شناختن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان امتناع ورزیده و برای مشروعیت بخشیدن به آثار تجاوز خود، دستیابی به وضعیت حقوقی برای اتسقلال منطقه قره باغ کوهستانی جمهوری آذربایجان و الحاق این منطقه به ارمنستان سعی می نماید.
از بدو آغاز مناقشه یی بین ارمنستان با آذربایجان بخاطر مساله قره باغ کوهستانی حوادث خیلی بزرگی در جهان اتفاق افتاده است. در قلمروی شوروی سابق کشورهای تازه استقلال یافته بوجود آمده اند که جمهوری آذربایجان نیز از جمله آنها است. حق حاکمیت، مصونیت مرزها و تمامیت ارضی این دولتها توسط کل جامعه جهانی مورد تایید قرار گرفته است.
هرگونه نقض این موازین، باعث اخلال در ایجاد صلح و ثبات، تشدید درگیری شده و امیدهای ملتها به آینده امن و مرفه را از بین می برد.
خواسته های غیر قانونی در مورد استقلال قره باغ کوهستانی منطبق با موازین حقوق بین المللی متعارف نمی باشد. ما هرگز با اینچنین درخواستها موافقت نخواهیم کرد و نمی توانیم به پیدایش دومین دولت ارمنی در خاک آذربایجان اجازه دهیم.
بالاخره، طرف ارمنی باید بفهمد مناقشه ای که توسط خود آن آغاز شده و مدت هشت سال است تداوم می یابد، همانگونه که مردم آذربایجان را در معرض مصایب و فجایع قرار داده، مردم ارمنی را نیز دچار وضع ناگواری کرده است.
مطمئنم که حل شدن این مناقشه بر پایه منشور سازمان ملل، موازین سازمان امنیت و همکاری اروپا و حقوق بین الملل، طی مدت کوتاهی امکان ایجاد صلح درازمدت و پایدار بین ارمنستان و آذربایجان را فراهم ساخته، موجب برقراری روابط حسنه میان مردم ارمنی و آذری گردیده و مناسبترین شرایط را برای کل مردم قره باغ کوهستانی ایجاد خواهد کرد. توقف مناقشه موجب تامین همکاری های اقتصادی پرموفقی در منطقه ماوراء قفقاز گردیده و شرایطی برای انجام موفقیت آمیز وظایف اقتصادی اجتماعی و بهره مندی کامل از فواید دموکراسی و آزادی در کشورهایمان، فراهم خواهد ساخت.
ما بدنبال جنگ نیستیم. ما خواستار صلح هستیم. اینجانب ضمن مراجعه به جناب لوون تر- پتروسیان رئیس جمهوری ارمنستان و همه مردم ارمنستان آنها را به صلح و همکاری فرا می خوانم.
من با مراجعه به سران کشورهای شرکت کننده در این نشست، از آنان درخواست دارم تا، از تلاشهای خود جهت حل هر چه سریعتر مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان که بعنوان یکی از مناقشات ممتد و ویرانگر منطقه ای بشمار می رود، دریغ ننمایند.
اتخاذ تمامی اقدامات برای صلح، ثبات و رفاه ملتها، وظیفه مقدس ما می باشد.
از توجه تان سپاسگزارم.