جناب سفیر محترم.

جناب آقای سلامیان.

اینجانب برای گرفتن هدیه از شما به اینجا نیامده ام. ولی از بابت هدایایی که به من تقدیم کردید، از شما سپاسگزارم. متشکرم که چنین توجهی نسبت به اینجانب مبذول داشته اید. دلیل حضور من امروز در اینجا دعوت جناب سفیر محترم است و هم بمناسبت عید قربان و هم بیست و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران در اینجا شرکت میکنم.

جناب آقای سفیر.

خانمها و آقایان محترم.

من به مناسبت عید سعید قربان به شما و همه مسلمانان جهان صمیمانه تبریک و تهنیت می گویم و برای آنان آرزوی صلح، آرامش و رفاه دارم. این روزها مصادف با بیست و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران میباشد. مردم ایران این عید را با نهایت احساس افتخار جشن می گیرد. اینجانب نیز به مناسبت این عید ملی خدمت حضرت آیة الله خامنه ای رهبر عالی دینی ایران و جناب آقای خاتمی رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران پیام تبریک فرستاده ام. متن این پیامها در مطبوعات ما مندرج گریده است. نظرات و آرزوهای مردم آذربایجان را به مناسبت این عید در آن پیام تبیین نموده ام. ولی بعلاوه، امروز بار دیگر در جمع شما در اینجا به مناسبت این عید حضور دارم و به مناسبت بیست و چهارمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ایران به شما، ملت برادر ایران و دولت جمهوری اسلامی ایران از صمیم قلب تهنیت عرض می کنم. برای مردم ایران توفیقات روزافزون آرزومندم.

روابط ایران و آذربایجان دارای تاریخ بزرگ، کهن و بسیار غنی میباشد. هم شما و هم ما اینرا می دانیم. امروز نیازی نیست تا اتلاف وقت به این کنیم. ولی در عین حال، باید بار دیگر تأیید نمود که مشترکات سنتی، فرهنگی و دینی ملتهایمان و همچنین خیلی از عوامل دیگر همیشه ما را در کنار هم بعنوان دوست قرار داده و این مناسبات دوستی امروز هم ادامه دارد. تفاوت زیاد مناسبات امروزی ما از نظر کیفی از گذشته، عبارت از روابط بین دولتی جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران است. مناسبات بین ملتها همیشه بسیار حسنه و گرم بوده است و ملتهای ما هیچ وقت اختلافی نداشته اند.

اما، پس از دستیابی آذربایجان به استقلال خود روابط دیپلوماتیک بین دولتی جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران برقرار گردیده و طی سالهای گذشته توسعه پیدا کرده است. هم اکنون ما بعنوان دولتهای مستقل همکاری و دوستی می کنیم و به کارهای مشترک زیادی مبادرت می نماییم. روابط تجاری و اقتصادی ما بسیار وسیع و گسترده میباشد و سعی بر این داریم تا سطح این روابط را هر چه بیشتر ارتقاء دهیم. تلاشهای زیادی هم از طرف ایران و هم آذربایجان در راستای این امر بعمل می آید و منبعد نیز بعمل خواهد آمد. این کار به منفعت ملت ایران و ملت آذربایجان است.

ما کشورهای دوست هستیم، روابط دوستی را ادامه می دهیم و از این پس نیز ادامه خواهیم داد. سفر رسمی من در ماه می سال ۲۰۰۲، معتقدم که بعنوان رویداد مهمی در تاریخ این روابط ما بود. ما در جریان این سفر تصمیمات و قراردادهای بسیار ثمربخش و پراهمیتی که بتواند دوستی و همکاریهای فی مابین را تقویت بخشد، اتخاذ و منعقد ساختیم. قرارداد امضا شده بین ایران و آذربایجان توسط آقای خاتمی و حیدر علی اف رئیسان جمهور، از اهمیت تاریخی برخوردار است. خیلی از اسناد دیگری را نیز به امضا رساندیم. ولی معنی و اهمیت این دیدارهای ما تنها با این اسناد تمام نمی شود، بلکه ما، می توان گفت که یک مرحله جدید روابط ایران و آذربایجان را پایه گذاری می کنیم. خیلی خوشحالم که این دیدارها و این اسناد طی ماههای اخیر بهره خود را می دهد و روابط ما هر چه سریعتر توسعه می یابد.

من از جناب آقای خاتمی رئیس جمهور محترم برای سفر رسمی به آذربایجان دعوت بعمل آورده ام. اکنون ما منتظر سفر ایشان هستیم. گمان می کنم که پس از انجام این سفر نیز روابط ما بیش از پیش ارتقاء خواهد یافت.

در روابط بین دولتی ما برخی مسایل نیز پیش می آید. ولی این مسایل را از طریق مذاکرات و تفاهم متقابل حل و فصل می کنیم و گمان می کنم که منبعد نیز ما این موارد را حل خواهیم نمود.

هم در ایران و هم در آذربایجان می دانند که،- بزرگترین مشکل کشورمان مناقشه ارمنستان- آذربایجان است و اشغال بخشی از سرزمینهای اراضی آذربایجان بدلایلی از سوی ارتش ارمنستان، اخراج بالغ بر یک میلیون نفر از خواهران و برادران مسلمان آذربایجانی از خانه و کاشانه خود و زندگی آنها در چادرها در شرایط وخیم میباشد. طی آن سالها در اینجا جنگ خونین و نبردها جریان داشت. همانطور که گفتم، از روی دلایلی اشغالگران ارمنستانی قسمتی از سرزمینهای آذربایجان را به اشغال درآورده اند.

ولی ما از سال ۱۹۹۴ آتش را متوقف ساختیم، برای فعالیت در راستای حل مسالمت آمیز این مسئله اقدام کردیم و امروز هم روی آن کارمی کنیم. ما در این کار همیشه با ایران مشورت و گفتگوهایی را انجام داده ایم. گاهاً این گفتگوها نتایجی در پی داشته و گاهاً نیز نتیجه نداده است. لیکن، جمهوری اسلامی ایران تمامیت ارضی آذربایجان را برسمیت می شناسد و ارمنستان را بعنوان کشور متجاوز قلمداد کرده است. این امر، هم در بیانیه های دولت ایران و هم در بیان نامه های مشترک سازمان کنفرانس اسلامی که به اتفاق هم به تصویب رسانده ایم، منعکس شده است.

طبیعتاً، چنین موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با آذربایجان بمعنی حمایتهایی از ما در حل مسایل است. امید دارم که ما این حمایتها را از این پس هر چه بیشتر احساس خواهیم نمود.

کشورهای ما چه قدر شباهتهای زیادی هم داشته باشند، در نظام دولتی خود بهمان اندازه تفاوتهایی دارند. این تفاوتها عبارت از آن است که آذربایجان از زمان اعلام استقلال خود روند سازماندهی نظام دولتی دموکراتیک، قانونمدار و لائیک در کشورمان صورت می گیرد و ما دستاوردهای بزرگی را در این زمینه بدست آورده ایم. این راه اصلی ما است. ما این راه را می پیماییم. دولت دموکراتیک، اقتصاد آزاد و اعطای کل آزادی ها به مردم، آزادی مطبوعات، آزادی بیان، آزادی دین و خیلی از مسایل مربوط به شروط دموکراسی- اینها در آذربایجان تأمین گردیده و منبعد نیز فراهم خواهد شد.

آذربایجان دولت لائیک است و این هم راه استراتژیک ما میباشد. ما از این راه نه به آن طرف و نه به این طرف نمی توانیم برگردیم. نه به این خاطر که نمی خواهیم برگردیم. بلکه، ما این راه را برای خودمان مناسبت می دانیم و در پیش گرفته ایم.

می توانم با احساس خوشحالی بیان دارم که در جمهوری اسلامی ایران نیز دموکراسی خیلی پیشرفت کرده است. در انتخاب آقای خاتمی برای بار اول و بار دوم به مقام ریاست جمهوری نیز من شاهد این شدم که این انتخابات در شرایط دموکراتیک عالی برگزار شده است. نه تنها من، بلکه کل جهان شاهد این شد. این مورد بسیار خوبی است و یک چنین توسعه دموکراسی در ایران، بنظر ما، بطور کلی، در پیشرفت ایران و پیوست آن به تمدن جهانی نقش خیلی مهمی دارد و ایفا خواهد داشت. در ایران دستاوردهای دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که، شما بهتر از من می دانید.

این تفاوتها اصلاً مانع دوستی، برادری و همکاری ما نمی شود و نمی تواند هم مانع شود. می بینی که دو برادر هست. هر کدام نحوه زندگی مختلفی دارند. یکی دلش می خواهد اینطور زندگی کند. دیگری هم طور دیگر می خواهد زندگی کند. نه آن برادر می تواند برادرش را مجبور کند، نه برادر دیگر می تواند اینرا را وادار کند. لزومی هم به این نیست، انسان باید آزاد باشد. آزادی داخلی هر انسانی خیلی مهم است. همسایگان هم یکی اینجور زندگی می کند، دیگری هم طور دیگر. کلاً، دنیا اینطور است.

ما در جهان نمی خواهیم شبیه کشوری باشیم. ولی، در عین حال، ارزشهای بشری وجود دارد. ما دارای ارزشهای معنوی ملی- دین و آداب و روسمی هستیم که هرگز از اینها دست بر نمی داریم. برای مثال، همان ارزشهای معنوی که به مردم آذربایجان تعلق دارد، در جای دیگر برعکس آنرا می بینیم، لیکن ما نمی توانیم آنرا بپذیریم. یعنی، ما ریشه های ملی و اعتقادات دینی خود را حفظ کرده و حفظ خواهیم کرد. سنتهای معنویمان را حفظ و توسعه خواهیم نمود. ولی همپای این، ما از ارزشهای بشری نیز بهره مند می شویم. معتقدیم که توسعه یکنواخت ارزشهای معنوی- ملی ما با ارزشهای بشری و ترکیب یافتن آنها، برای آینده و پیشرفت مردم مهمتر خواهد بود.

منظور من از گفتن این مطالب آن است که تمامیت ارضی و مصونیت مرزهای هر کشوری معیار اصلی موازین حقوق بین الملل و اصل مهم سازمان ملل متحد میباشد و ما خواهان اجرای این اصول هستیم. ما به تمامیت ارضی هیچ کشوری چشم ندوخته ایم. لیکن در راستای احیای تمامیت ارضی خود نیز تلاش می کنیم و باید آنرا احیا نماییم. هر کشور عادل، یعنی دولتی که حقوق خود را ارزیابی می کند، بایستی حقوق سایر دولتها را نیز ارزیابی نماید. ولی نه اینکه، از حقوق خود حراست کند، اما در صورت پایمال شدن حقوق دیگران، نسبت به آن بی اعتنایی نشان دهد و یا در برخی موارد از آن حمایت کند- این قابل قبول نمیباشد. از این لحاظ، مناسبات ما با جمهوری اسلامی ایران بسیار عالی و کاملاً حسنه است. من این موارد را بعلت آن نمی گویم که در اینجا مسئله و مشکلی در کار هست. نه خیر، بلکه فقط، ضمن بحث از این مناسبات فی مابین، مایلم بار دیگر این مسایل را خاطرنشان سازم.

ایرن کشور بزرگ و مقتدری است. دارای اراضی بزرگ، منابع طبیعی غنی، مردم فداکار و اهالی زیاد و تاریخ کهن میباشد. ما همه این دارایی های ایران، یعنی ایران واحد و تمامیت ارضی آنرا هم برسمیت می شناسیم و هم معتقدیم که هیچ کسی نباید به این تجاوز کند. ما کشور کوچکی هستیم، ولی شرایط ما بگونه دیگری است. گمان می کنم که، این هم پیوسته چنین نخواهد بود. ما تمامیت ارضی خود را مجدداً برقرار خواهیم ساخت، موجودیت خود را حفظ و توسعه خواهیم بخشید.

در جهان یک اصل دیگری هم خیلی مهم است: عدم دخالت یک کشور در امور داخلی کشور دیگر. ما نمی خواهیم در امور داخلی هیچ کشوری دخالت کنیم. بدلیل این نمی خواهیم دخالت کنیم که ما به قوانین عادلانه جهان رعایت می کنیم، از طرف دیگر ما خودمان کارهای زیادی داریم که چرا باید در امور داخلی کشور دیگر دخالت نماییم؟ خدا کند که ما کارهای خود را حل کنیم و به مشکلات مردم خود برسیم. ولی در عین حال، اعتقاد بر این داریم که در امور داخلی آذربایجان نیز کسی نباید دخالت کند. یعنی عدم دخالت کشورها در امور داخلی هم دیگر مسئله بسیار ضروری است. ما این مطلب را در جریان سفر به تهران در ماه می مطرح می ساختیم و حتی این موضوع در قراردادهایی که امضا کرده ایم، منعکس گردیده است. همه اینها عواملی است که دوستی ملتها و دولتهای ایران و آذربایجان را هر چه بیشتر تحکیم و توسعه می بخشد. برای همین، ما همیشه باید متوجه این باشیم و همیشه به این عوامل رعایت کنیم.

هم اکنون در منطقه ما، یعنی در مشرق زمین برخی تحولاتی جاری میشود. خواست ما این است که همه اینها در چارچوب عدالت باشد. لیکن هیچ کدام از اینها نمی تواند در دوستی و همکاریهای ایران و آذربایجان هیچ تأثیر منفی داشته باشد. این همکاری و دوستی ما امروز هم وجود دارد، فردا و در آینده نیز موجود خواهد بود. ما بعنوان ملت همسایه، آن هم ملتی که از زمانهای قدیم در کنار هم زیسته اند، بایستی باهم و در یک منطقه همزیستی مسالمت آمیزی داشته باشیم. باید اینرا بدانیم و تلاشهای لازم را جهت تأمین یک چنین زندگی بکار بگیریم.

اینجانب بر این باورم که، امروز ضمن گرامیداشت بیست و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، ایران حق افتخار به دستاوردهای بزرگ خود را دارد. اقتصاد ایران توسعه می یابد و زندگی مردم در سطح عالی پیشرفت می کند. اطمینان دارم که سالهای آینده متضمن پیشرفت هر چه سریعتر ایران خواهد بود. من بعنوان رئیس جمهور کشور دوست و برادر، در این روز عید آرزوی اینرا دارم. به مناسبت این اعیاد مجدداً به شما تبریک می گویم و برای همه شما سلامتی و سعادت آرزومندم. سپاسگزارم.

© aliyev-heritage.org