آثار / سیاست خارجی / آذربایجان- سازمانهای بین المللی

متن سخنرانی حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان در دیدار با نمایندگان دایم، سفیران کشورهای عضو سازمان ملل متحد، نیویورک، مقر سازمان ملل متحد، ۲۹ ژویه سال ۱۹۹۷


رئیس محترم سازمان.

سفیران محترم، خانمها و آقایان ارجمند.

سلامهای صمیمانه خود را به همه شما تقدیم می کنم و بجهت فرصت فراهم شده برای دیدار امروز و سخنرانی در جمع شما، نهایت تشکر را دارم.

اینجانب به دعوت جناب بیل کلینتون رئیس جمهور محترم در سفر رسمی در ایالات متحده آمریکا بسر می برم. این نخستین سفر رسمی من بعنوان رئیس جمهوری آذربایجان به ایالات متحده آمریکا میباشد. اینجانب برای اظهار احترام فایقه خود به سازمان ملل متحد و طبیعتاً، جهت سخنرانی در مورد آذربایجان و زندگی امروز آن دیروز و امروز در این سازمان بین المللی معتبر جامعه جهانی حضور یافته ام.

من با جناب کوفی عنان دبیر کل محترم سازمان ملل متحد دیدار کرده ام. دیروز در شورای امنیت سازمان ملل متحد حضور پیدا کرده و با اعضای آن ملاقات نموده و امروز در جمع شما- نمایندگان دایم کشورهای جهانی در سازمان ملل میباشم.

من این فرصت را ارزنده توصیف می نمایم و از بابت برگزاری این جلسه از شعبه اسلامی سازمان ملل متحد تشکر می کنم. با اغتنام از فرصت، مایلم چند کلمه در باره آذربایجان، زندگی امروز و مشکلات کشورمان ایراد کنم و طبعاً، برای سؤالات شما وقت اختصاص دهم.

همانند سایر جمهوری های جزو اتحاد شوروی سابق، آذربایجان نیز استقلال دولتی خود را پس از فروپاشی اتحاد شوروی بدست آورده است. کسب استقلال دولتی برای مردم آذربایجان رویداد تاریخی است و ملت ما بمنظور حراست و تقویت استقلال دولتی خود و اینکه آذربایجان مجدداً زیر یوغ کشور دیگری نرود، مصمم به جلوگیری از خدشه دار شدن این استقلال میباشد.

آذربایجان از زمان کسب استقلال دولتی خود، سازماندهی نظام دولتی قانونمدار، دموکراتیک و لائیک و انجام اصلاحات دموکراتیک در تمامی زمینه ها را خط مشی خود قرار داده است. در سال ۱۹۹۵ اولین قانون اساسی دموکراتیک از طریق همه پرسی عمومی در آذربایجان تصویب گردید و در نوامبر همان سال انتخابات پارلمانی دموکراتیک بر مبنای چندحزبی برگزار شد. مجلس ملی کشورمان فعالیت می کند، نمایندگان حدود هشت حزب در آن حضور دارد. پارلمان ما وظایف قانون گذاری خود را بطور فعال انجام می دهد.

در قانون اساسی جمهوری آذربایجان تمام حقوق بشر ملاحظه می گردد و یک سوم آن مختص این حقوق میباشد. در آذربایجان اصل سیستم چندحزبی و آزادی مطبوعات برقرار شده، بیش از ۳۰ حزب سیاسی رسمی، نهضتها و سازمانهای غیر دولتی مختلف فعالیت می کنند. در آذربایجان بالغ بر ۶۰۰ روزنامه منتشر می شود و اکثریت مطلق آنها متعلق به سازمانهای مختلف، نهادهای خصوصی و احزاب سیاسی میباشد و بیشتر آن در اختیار سازمانها و احزاب مخالف قرار دارد.

آذربایجان کشور چندملیتی است. آزادی اعتقادات دینی و تساوی حقوق همه شهروندان کشورمان صرف نظر از ملیتشان، کاملاً تأمین شده است.

حیات اقتصادی در آذربایجان از راه استراتژیک مورد انتخاب ما پیش می رود. این راه عبارت از ایجاد اقتصاد آزاد و تشکیل اقتصاد کشور بر پایه اصول اقتصاد آزاد میباشد. در همه رشته ها اصلاحات اقتصادی انجام می گیرد، خصوصی سازی اموال بطور گسترده صورت می پذیرد، قانون اصلاحات ارضی به تصویب رسیده و مطابق این قانون، زمین به مالکیت شخصی واگذار می شود. در آذربایجان همه گونه شرایط برای کارفرمایی خصوصی فراهم آورده شده و ایجاد بخش خصوصی بعنوان یکی از محورهای راهبردی سیاست اقتصادی ماست.

آذربایجان برای همگرایی با تمام کشورها و جهان باز است. طی سالهای اخیر سرمایه گذاریهای خارجی کلانی در کشورمان، بخصوص جهت بهره برداری از منابع نفت و گاز کشورمان و همچنین همکاری در همه زمینه های دیگر اقتصاد، صورت گرفته است.

در قانون خصوصی سازی کشورمان به خرید ملک توسط شرکتهای خارجی و اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی اجازه داده می شود، یعنی شهروندان غیر آذربایجانی نیز می توانند در روند خصوصی سازی مشارکت نمایند.

همه این اصلاحات اقتصادی و سیاسی و اصلاحات اجتماعی امکان آنرا فراهم آورده است تا، ما بتوانیم مشکلات موجود را پس از فروپاشی اتحاد شوروی، مخصوصاً مشکلاتی در زمینه تولید و افت اقتصادی را که تقریباً در سال ۱۹۸۸ آغاز شده بود، مرتفع سازیم. در سال ۱۹۹۶ ما موفق به ایجاد تحولی شدیم و طبق شاخصهای نیمه اول سال ۱۹۹۷، سال جاری بعنوان سال توسعه هر چه بیشتر اقتصاد و بخش اجتماعی در کشورمان خواهد بود. بدون شک، این، نتیجه انجام اصلاحات اقتصادی و اجتماعی است و طبیعتاً، به ما امکان می دهد تا، سطح زندگی مردم کشورمان را بطور مستمر ارتقا دهیم.

همپای این، در آذربایجان مشکلاتی نیز هست. یکی از مسایل پیچیده کشورمان، مناقشه بین ارمنستان- آذربایجان است که بزور بر ما تحمیل گردیده است. همانطور که مستحضرید، این مناقشه هنوز در سال ۱۹۸۸ آغاز شده و در آن زمان آذربایجان و ارمنستان جزو اتحاد شوروی بودند. مناقشه با ابتکار طرف ارمنستانی، به تعبیر صحیح، جمهوری ارمنستان آغاز شده و هدف از این هم، جدا کردن قسمتی از خاک کشور آذربایجان- منطقه خودمختاری قره باغ کوهستانی و الحاق آن به ارمنستان میباشد. دلیل آن این بود که در منطقه قره باغ کوهستانی ارامنه هم زندگی می کردند. واقعاً، تا موقع آغاز مناقشه قره باغ تعداد کل اهالی ۱۷۰ هزار نفر بود که ۷۰ درصد آن را ارمنی ها و ۳۰ درصد را آذربایجانی ها تشکیل می دادند. منطقه قره باغ کوهستانی در قلمروی جمهوری آذربایجان دارای حقوق خودمختاری بود و از این حقوق در زندگی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بهره مند می شد، بهمین خاطر دلیلی برای آغاز این مناقشه نبود، لیکن مناقشه شروع شد. بعقیده من، این اقدام با پشتیبانی بعضی از رهبران وقت شوروی، آن هم بنظر می رسد، صرفاً بخاطر خدمت به نیروهای غاصب و متجاوز که در آن موقع در ارمنستان بودند، بعمل آمده است.

متأسفانه، حتی در سالهای حاکمیت شوروی،- از سال ۱۹۸۸ تا اواخر سال ۱۹۹۱ در دوران موجودیت شوروی،- جلوگیری از این مناقشه امکانپذیر نشد و با گسترش هر چه بیشتر، جنبه عملیاتهای نظامی را بخود گرفت. از روی دلایل گوناگون و حمایتهای کشورهای مختلف از ارمنستان، طرف ارمنی صاحب برتری شد، در نتیجه این واحدهای نظامی ارمنی ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان را اشغال کردند. از قره باغ کوهستانی قبل از همه تمامی افراد آذری تبار رانده شدند و این منطقه، کاملاً اشغال گردید. سپس نیروهای اشغالگرد مقیاس عملیاتهای خود را گسترش دادند و حدوداً هفت منطقه متصل به خودمختاری قره باغ کوهستانی تصرف شد. بطور کلی، از ۸۶ هزار کیلومتر مربع سرزمینهای آذربایجان بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع ، یعنی ۲۰ درصد آن اشغال گردیده است.

در نواحی اشغالی متعلق به آذربایجان در حومه قره باغ کوهستانی فقط آذری تبارها زندگی می کردند. در نتیجه این اشغال همه آنها به اجبار و بزور اسلحه از این مناطق رانده شدند و اکنون در شهرستانهای مختلف آذربایجان مستقر گردیده ان و اکثریت قریب به اتفاق آنان سالها است که در چادرها و طبیعتاً، در شرایط تحمل ناپذیری زندگی می کنند.

در نتیجه این مناقشه و جنگ خسارات مادی کلانی به آذربایجان وارد آمده و دهها هزار نفر کشته شده اند. آسیبهای معنوی هم خیلی زیاد است. در سرزمینهای اشغالی همه چیز، از جمله مناطق مسکونی، ساختمانهای دولتی، مدارس، بیمارستانها، کانونهای فرهنگی، کلیه تأسیسات زیربنایی، اماکن مقدس، آثار معماری و هنری ملی ویران و غارت شده است. وحشیگری و ستم ارامنه در این مناطق به بالاترین حد خود می رسد.

ما با حفظ تمامیت ارضی و حق مسلم حاکمیت خود برای پایان دادن به این مناقشه تلاش می کنیم و در سال ۱۹۹۴ موافقت خود را با آتش بس اعلام کردیم. بین ارمنستان و آذربایجان پیمان آتش بس امضا گردید. این توافق در ماه می سال ۱۹۹۴ به وقوع پیوسته است. رژیم آتش بس تابحال تداوم دارد و من این امر را در زمینه جنگ خونین آغاز شده از سال ۱۹۸۸ دستاورد مهمی تلقی می نمایم.

نکته شایان توجه اینکه، رژیم آتش بس بدون جلب نیروهای حافظ صلح چندملیتی خارجی، یعنی بر اساس توافقات حاصله و توسط نیروهای درگیر مناقشه رعایت می شود. این، عامل مثبت مهمی است که باید بدان اشاره شود.

روند حل مسالمت آمیز مناقشه توسط گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا تأسیسی در سال ۱۹۹۲ اجرا می یابد. هم سازمان ملل متحد و هم شورای امنیت پیگیر این مسأله هستند. بهنگام اشغال نواحی آذربایجانی واقع در خارج از محدوده های قره باغ کوهستانی، شورای امنیت سازمان ملل متحد چند بار به این مسأله رسیدگی کرده است. حدوداً از اواخر سال ۱۹۹۲ شورای امنیت چهار قطعنامه به شماره های ۸۲۲، ۸۵۳، ۸۷۴ و ۸۸۴ را به تصویب رسانده است. بعلاوه این، در رابطه با این مسأله رئیس شورای امنیت بیانیه های ویژه یی را صادر نموده است. طی همه این قطعنامه ها و بیانیه ها شرط خروج واحدهای مسلح ارمنی از مناطق اشغالی آذربایجان و آزادسازی بدون هیچ قید و شرط این مناطق صریحاً و بطور صحیح مطرح شده است، ولی این قطعنامه های شورای امنیت و بیانیه های رئیس آن از سوی ارامنه اشغالگر این مناطق عملی نشده و رعایت نگردیده است.

همزمان با این، سازمان ملل و شورای امنیت صلاحیت پیگیری این مسأله را به سازمان امنیت و همکاری اروپا واگذار کرده و در سال ۱۹۹۲ سازمان امنیت و همکاری اروپا، زیر نظر خود کنفرانس مینسک- گروه مینسک را بمنظور رفع مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان- آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی تأسیس کرده است. ظرف همه این مدت گروه مینسک بطور مستمر پیگیر این مسأله بوده است. ولی متأسفانه، نتایج مثبتی حاصل نشده است. در جریان نشست بوداپست سازمان امنیت و همکاری اروپا مناقشه قره باغ کوهستانی بین ارمنستان- آذربایجان مورد مذاکره قرار گرفته است. مصوبه سازمان امنیت و همکاری اروپا تصویب شده است. در این مصوبه حل سریع و مسالمت آمیز مسأله بر پایه اصول تمامیت ارضی آذربایجان و خروج نیروهای اشغالگر از مناطق اشغالی آذربایجان در نظر گرفته می شود. در همان هنگام، در خصوص تشکیل نیروهای حافظ صلح چندملیتی سازمان امنیت و همکاری اروپا بمنظور استفاده در امر اخراج ارتش اشغالگر از سرزمینهای اشغالی آذربایجان و تأمین حل مسالمت آمیز مناقشه، تصمیم گیری شده است.

در جریان نشست لیسبن سازمان امنیت و همکاری اروپا در دسامبر سال ۱۹۹۶ مناقشه ارمنستان- آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی مجدداً در سطوح عالی موضوع مذاکرات قرار گرفته است. در آن زمان اصول رفع صلح آمیز این مناقشه تأیید گردیده است. این اصول عبارت از سه بند میباشد. اولاً، برسمیت شناخته شدن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان. دوماً، بر اساس موافقت با دولت آذربایجان اعطای نظام خودمختاری عالی به منطقه قره باغ کوهستانی در قلمروی جمهوری آذربایجان. سوماً، تأمین امنیت کل اهالی قره باغ کوهستانی. متأسفانه، این سند مورد حمایت همه اعضای سازمان امنیت و همکاری اروپا که ۵۳ کشور بدان رأی داده بود، از سوی ارمنستان مردود شمرده شد و ارمنستان با تصویب آن سند مخالفت کرد. متأسفانه، ارمنستان همچنان از موضع گیریهای خود مبنی بر ادعا و مطالبات اعطای نظام استقلال برای قره باغ کوهستانی دست بر نداشته است.

البته، نظر ما این است که بمنظور حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان- آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی نیاز به مصالحات و انجام اقدامات فعالانه یی هست. آذربایجان همیشه موضع گیری های مصالحه آمیزی را اتخاذ می نماید. رضایت آذربایجان در نشست لیسبن مبنی بر پذیرفتن اصول حل مسالمت آمیز مناقشه نیز انعطافی از سوی آن بود. خود توافق برای اعطای بالاترین نظام خودمختاری به قره باغ کوهستانی هم مصالحه بزرگی است، زیرا این امر، برای حق حاکمیت مسلم آذربایجان بعنوان دولت واحد خلل می آورد. لیکن طرف ارمنی به مصالحه تن نمی دهد و تکرار می کنم، همچنان موضع اعطای نظام استقلال برای قره باغ کوهستانی را اتخاذ کرده است.

امروزه نیز ما موضع انعطاف پذیری را اتخاذ نموده ایم، ولی هرگز نمی توانیم موافق اعطای نظام استقلال برای قره باغ کوهستانی باشیم. ما نمی توانیم اجازه دهیم تا، در خاک آذربایجان دومین دولت ارمنی تأسیس گردد. بهمین خاطر خواستار برقراری مجدد تمامیت ارضی آذربایجان میباشیم.

پس از نشست لیسبن تغییراتی در ریاست مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا رخ داد. اکنون روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه رؤسای مشترک آن هستند. ما از این استقبال می کنیم، بجهت اینکه، چنانچه سه کشور بزرگ جهان و سه عضو دایم شورای امنیت انجام وظایف ریاست مشترک در کنفرانس مینسک مبنی بر حل مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان را بر عهده می گیرند، پس، بایستی آنها این مسأله را حل و فصل نمایند و قادر به این هستند، فلذا ما از این تغییرات استقبال کردیم و امیدهای زیادی به این داریم.

روز ۲۰ ژوئن در نشست سران کشورهای "گروه هشت" در دنور بوریس یلتسین رئیس جمهور روسیه، بیل کلینتون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا و ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه بیانیه مشترکی را در مورد ضرورت رفع مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان- آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی صادر نموده اند. این گام مثبتی است و ما منتظر اقدامات مشخص بعدی هستیم.

در اوایل ماه ژوئن رئیسان مشترک کنفرانس مینسک در هیأت جدید پیشنهادات تازه یی را مطرح ساختند. ما این پیشنهادها را بررسی کردیم و روز ۱۸ ژویه مجدداً با آنها در منطقه دیدار و پیشنهادات جدید آنان را دریافت کردیم. این پیشنهادها عبارت از دو قسمت است. در قسمت اول، خروج واحدهای نظامی ارمنی از شش منطقه تحت اشغال و بازگشت ساکنان به مناطق خویش در نظر گرفته می شود. قسمت دوم مختص تعیین قطعی نظام حقوقی قره باغ کوهستانی و همزمان با این، حل مسأله دو منطقه دیگر مخصوص آذربایجان- نواحی لاچین و شوشا، یعنی آزادسازی آنها از نیروهای اشغالگر و بازگشت ساکنان آن به این مناطق میباشد.

مسلماً، در این پیشنهادات موارد مثبتی در مقایسه با پیشنهادهای قبلی وجود دارد، لیکن مسایلی هم که باید رویشان کار شود و تکمیل گردد، هست. مسایلی هست که ما نمی توانیم با آن موافقت کنیم. با وجود این، ما به این پیشنهادات پاسخ مثبت دادیم، چرا که معتقدیم، می تواند اصلی برای تقویت روند مذاکرات باشد و اکنون ما منتظر اقدامات عملی در این راستا میباشیم.

مایلم موضوع بحث را بطور نمایان نشان دهم. این، نقشه آذربایجان است. اینجا کشور ارمنستان است، اینجا هم جمهوری خودمختار نخجوان که متعلق به کشور آذربایجان میباشد. این سرزمینهای آذربایجانی که به رنگهای مختلفی تصویر شده، از سوی واحدهای مسلح ارمنی اشغال گردیده است. سرزمینهای قره باغ کوهستانی با رنگ قرمز، مناطق حومه قره باغ کوهستانی متعلق به آذربایجان که فقط آذربایجانی ها در آن زندگی می کردند با رنگ سبز و محدوده های نواحی لاچین و شوشا با رنگ زرد نشان داده شده است. شهرستان لاچین میان منطقه قره باغ کوهستانی و کشور ارمنستان واقع است. طرف ارمنی شهرستان لاچین را به لحاظ وجود خطوط حمل و نقلی و مواصلاتی بین قره باغ کوهستانی و کشور ارمنستان، برای خود مهم می داند.

مسیری که از شهرستان لاچین می گذرد و قره باغ کوهستانی را به ارمنستان متصل می سازد، با خط سیاه کشیده شده است. اینجا شهرستان شوشا است که جزو خودمختاری قره باغ کوهستانی بوده، لیکن در آنجا همیشه عمدتاً آذربایجانی ها زیسته اند. شهرستان شوشا مرکز تاریخی و فرهنگی آذربایجان است و در آنجا آثار معماری و هنری کم نظیر ملت آذربایجان وجود دارد. بنابراین ما بمنظور روشنی مطلب این مناطق را با رنگ زرد نشان داده ایم با استناد به اینکه، در پیشنهادات اخیر ارایه شده توسط رؤسای مشترک گروه مینسک بحث صرفاً بر سر این بود که این مناطق به رنگ سبز بایستی از ارتش اشغالگر تخلیه شود، نیروهای حافظ صلح سازمان امنیت و همکاری اروپا که باید بمنظور اجرای این عملیاتهای پاسداری از صلح تأسیس گردد، در مرز خودمختاری قره باغ کوهستانی و در مرز بین ارمنستان و آذربایجان،- منظور من سرزمینهای اشغالی است،- مستقر شود. مطابق این پیشنهادها، باید در مرحله بعدی مسأله وضعیت قره باغ کوهستانی و همزمان، مسأله آزادسازی سرزمینهای مناطق لاچین و شوشا از ارتش اشغالگر مورد رسیدگی قرار گیرد.

موضوعی که طرف ارمنی همواره مطرح می سازد، عبارت از اختصاص  کریدوری به قره باغ کوهستانی جهت ارتباط با ارمنستان میباشد. ما اینگونه کریدور را همیشه پیشنهاد داشته ایم، ضمناً، امروز هم پیشنهاد می کنیم. ارایه این کریدور در محدوده شهرستان لاچین تحت نظارت نیروهای بین المللی حافظ صلح امکانپذیر است. ما نظرات مشخصی را نیز در مورد مشخصات این کریدور داریم. فلذا، این کریدور که قرار است بمنظور برقراری کامل صلح و آرامش در این منطقه زیر نظر نیروهای حافظ صلح باشد، ارتباط دایم منطقه قره باغ کوهستانی با ارمنستان را کاملاً تأمین خواهد کرد.

اکنون موضع قابل قبول برای انجام مذاکرات و حل این مسأله صرفاً عبارت از این امر میباشد.

و آنچه که مربوط به اعطای وضعیت حقوقی به قره باغ کوهستانی می شود، ما بارها اعلام داشته ایم که آماده ایم این وضعیت را بر اساس نمونه های موجود در جهان و نظامهای حقوقی موجود در دنیا برای این قبیل مناطق خودمختار اعطا نماییم.

این قبیل نهادها در قلمروی روسیه نیز وجود دارد. بعنوان مثال، تاتارستان در قلمروی روسیه صاحب نظام خودمختاری بسیار عالی است. چنین نظامها هم در اروپا و هم سایر نقاط کره زمین نیز موجود میباشد. یعنی دیگر این تجربه هست و در طول تاریخ تشکل یافته است. ما با استفاده از هرگونه مدل این وضعیت حقوقی، میتوانیم آنرا در مورد قره باغ کوهستانی نیز پیاده کنیم. لیکن بار دیگر تکرار می کنم، ما اصلاً نمی توانیم موافق اعطای نظام استقلال برای قره باغ کوهستانی باشیم. معتقدم که جامعه جهانی نیز نبایستی اجازه به این دهد، زیرا ادعاهای ارمنستان مغایر با اساسنامه سازمان ملل متحد، اصول موازین حقوق بین الملل و اصول سازمان امنیت و همکاری اروپا میباشد.

هم اکنون مناقشات مختلفی در جهان اتفاق می افتد، بعضی از آنها بدلیل این است که نهادهای ملی گوناگونی در راستای کسب استقلال تلاش می کنند. در هیچ یک از این موارد این قبیل مطالبه یی تأمین نگردیده است. این درخواست در اینجا نیز نباید تأمین شود و نمی تواند تأمین گردد. بخاطر اینکه ملت ارمنی از دیروقت سرنوشت خود را تعیین کرده و در شخص جمهوری ارمنستان دارای دولت خود میباشد. تأسیس یک "جمهوری ارمنستان" دیگر و سپس شاید سومین و چهارمین آن جمهوری هرگز با مفهومات معاصر موازین حقوق بین الملل در یک میان نمی گنجد.

اکنون مهمترین مسأله مورد نگرانی ما، در واقع صرفاً عبارت از این است. طبیعتاً، در رابطه با این موضوع مسایل دیگری نیز هست که مشکلات عدیده یی برای آذربایجان ایجاد می کند. برای مثال، در سال ۱۹۹۲ کنگره ایالات متحده آمریکا به سبب اینکه گویا آذربایجان ارمنستان را تحت محاصره قرار داده است، مصوبه بسیار ناعادلانه یی را در مورد کشورمان تصویب کرده است. ارایه هرگونه کمک از سوی ایالات متحده آمریکا به آذربایجان تحریم شد. لیکن حالا در جامعه آمریکا، در کنگره و حکومت ایالات متحده آمریکا در باره ناعادلانه بودن این تصمیم گیری نظری شکل می گیرد و ما هم به لغو آن سعی می کنیم. ولی این هم مرتبط با این مسأله میباشد. در ضمن، مایلم متذکر شوم که ارمنستان در آن زمانها نیز از سوی آذربایجان مورد محاصره قرار نگرفته بود و امروز هم در محاصره نیست. ارمنستان امکانات ارتباطی کاملاً مطلوبی را جهت راهیابی به بنادر دریای سیاه از طریق گرجستان و راهیابی به سایر کشورها از طریق ایران دارا است. لذا نظر پدیده جعلی در مورد اینکه، گویا ارمنستان در شرایط محاصره ارتباطی قرار گرفته و گویا آذربایجان مقصر این است، اصلاً صحت ندارد. این ادعا، در آن زمان نیز صحت نداشته و حالا هم درست نیست.

در ضمن، چنانچه از محاصره بحث کنیم، پس ببینید، آذربایجان از طریق خطوط راه آهن با ارمنستان روابط مواصلاتی داشت، این راه آهن از باکو در امتداد مرز ایران- آذربایجان از این خط حرکت می کند، حدوداً ۴۰ کیلومتر آن از طریق ارمنستان و سپس از خاک جمهوری خودمختار نخجوان به ارمنستان می رسد. واحدهای مسلح ارمنی ضمن اشغال پی در پی مناطق فضولی، جبرئیل و زنگیلان جمهوری آذربایجان که هم مرز با ایران و محل عبور خط راه آهن هستند، این خط را خودشان از بین برده و با دست خود خودشان را از این ارتباط خط راه آهن محروم ساخته اند. حال اینکه جمهوری خودمختار نخجوان است که در شرایط محاصره سختی قرار دارد. هم اکنون این منطقه ما با قسمت اصلی آذربایجان نه دارای ارتباط جاده یی و نه ریلی می باشد. نخجوان فقط از طریق هوایی با آذربایجان ارتباط برقرار می سازد. ببینید، چه کسی در وضعیت محاصره قرار دارد. البته، جمهوری خودمختار نخجوان متعلق به کشور آذربایجان، و این محاصره- نتیجه تجاوز نظامی ارمنی به خاک کشورمان میباشد. در مورد این حقایق بجهت آن به شما اطلاع می دهم که تصور صحیحی داشته باشید.

ضمن سخن از همه این مطالب مایلم بیان دارم تا بدانید: آذربایجان موضع قطعی را در رعایت شرایط آتش بس تا زمان حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان- آذربایجان و دستیابی به صلح تمام عیار، اتخاذ نموده است. امروز قطعاً به شما اعلام می کنم که ما هرگز به آغاز مجدد عملیاتهای نظامی اجازه نخواهیم داد و خواهان این نیستیم. ما خواستار صلح هستیم و خواهان حل مسالمت آمیز این مسأله و سرانجام، برقراری صلح درازمدت و پایداری بین ارمنستان و آذربایجان میباشیم. این، هم بنفع ارمنستان و ملت ارمنی و هم بنفع آذربایجان و ملت آذربایجانی است.

تقدیر این بوده است که ما طول قرنها و هزاران سال بعنوان همسایه هم زندگی می کنیم و در آینده نیز چنین خواهد بود. هیچ کسی- نه ارمنی ها و نه آذربایجانی ها قصد مهاجرت به گوشه دیگری از دنیا را ندارند. فلذا بایستی این واقعیت را ملاحظه کرد و اصل قرار داد. این مناقشه هر چه قدر سخت هم باشد، بایستی حل و فصل گردد. باید صلح ایجاد کرد. این به سود ارمنستان است، زیرا روابط اقتصای و بازرگانی بسیار فعالانه یی را با آذربایجان خواهد داشت. این به سود آذربایجان نیز خواهد بود. لیکن این امر بشرط احیای کامل تمامیت ارضی آذربایجان، آزادسازی سرزمینهای اشغالی آن از نیروهای مسلح ارمنی، بازگشت یک میلیون آواره آذربایجانی به مناطق مسکونی خود، از جمله بازگشت آذربایجانی ها به منطقه قره باغ کوهستانی و نیز اعطای وضعیت خودمختاری عالی به قره باغ کوهستانی در قلمروی جمهوری آذربایجان امکانپذیر میباشد.

موضع ما قطعی است، همپای این، معتقدیم که بمنظور دستیابی به همه این مسایل لازم است در آینده نیز تن به مصالحات داد. لیکن از طرف ما انعطافهایی بعمل آمده است و منتظر آن هستیم که از طرف ارمنی نیز مصالحه شود.

مطالبی که می خواستم به اطلاع شما برسانم، عبارت از این است. مطالب بیشتری را هم می توانستم بگویم، ولی مایلم وقت بگذارم تا، بتوانید به من سؤال بدهید، البته، اگر سؤال داشته باشید. از توجه تان سپاسگزارم.

اِنگین آنسای (نماینده دایم سازمان کنفرانس اسلامی در سازمان ملل متحد): سفیران محترم، همانطور که مستحضرید، این، جلسه وسیع گروه اسلامی در سطح سفیران با حضور نمایندگان مدعو تعدادی از سایر کشورهای عضو سازمان ملل متحد میباشد. جناب آقای حیدر علی اف رئیس جمهور محترم ضمن تشریف فرمایی به اینجا بیانیه یی صادر و به شما پیشنهاد داشتند تا، سؤاللات خود را بدهید. اگر سؤالی دارید، من رشته سخن را به متقاضیان می دهم.

نایبی العربی (سفیر مصر): من هم مایلم در سخنان تبریکات عنوان شده به رئیس جمهور آذربایجان شریک شوم. اینجانب امروز و دیروز افتخار استماع سخنان ایشان در شورای امنیت را داشتم. ایشان در جلسه شورای امنیت موضع و برنامه صلح کشورش را تبیین نمودند و در مورد اوضاع کشور خود اطلاع دادند. از اینکه، به ما افتخار دادند و فرصت استماع سخنرانی خود را برای ما فراهم آوردند، مایلم مجدداً از ایشان تشکر کنم. سپاسگزارم.

انگین آنسای: آیا کسی مایل است سخن بگوید؟ اگر نیست، پس اجازه دهید از اعضای گروه اسلامی و جناب حیدر علی اف رئیس جمهور محترم بجهت سخنرانی مهم خود اظهار تشکر کنم. مایلم به ایشان اطمینان دهم که گروه مزبور بررسی مسایل مهم مورد اشاره ایشان را ادامه خواهد داد.

حیدر علی اف: بخاطر حضور در این جلسه و استماع دقیق سخنان من مایلم از همه شما تشکر کنم. من در این امر شاهد توجه و دقت نسبت به جمهوری آذربایجان، مشکلات آن و بویژه یک مسأله مورد نگرانی همه شما- مسأله حل مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان هستم. امیدوارم که توضیحات و سخنان صریح و صمیمانه من و تشریح درست موضع صلح دوستانه کشورمان توسط اینجانب در راستای اینکه بتوانید در سازمان ملل و طبعاً، هر کدام از شما در کشور خود کمکهای ممکن را برای حل سریع مناقشه ارمنستان- آذربایجان انجام دهید، عمل خواهد کرد. ما از امکانات سازمان امنیت و همکاری اروپا و کنفرانس مینسک آن استفاده می کنیم. ولی سازمان ملل متحد بعنوان مقام عالی کل جامعه جهانی، طبیعتاً، صاحب امکانات بیشتری است. شما به امور ما نظارت می کنید و مایلم تا، همیشه با ضرورت رفع مسالمت آمیز، عادلانه و غیر مغرضانه این مناقشه همبستگی داشته باشید.

بجهت سخنان محبت آمیزی نسبت به آذربایجان از سفیر مصر سپاسگزاری می کنم. جناب رئیس سازمان، از بابت سخنان خوشی نسبت به آذربایجان و ترتیب چنین دیداری، از شما متشکرم. بجهت این از شما اظهار امتنان می کنم.

طبق زمانبندی من، هنوز ۱۵ دقیقه وقت دارم. لذا می خواستم سخنرانی دوم را ایراد کنم، ولی تصمیم گرفتم به شما رحم کنم و بهمین خاطر سخنرانی دوم را ایراد نخواهم کرد. متشکرم، خداحافظ، تا دیدارهای بعدی.