میخاییل گوسمان: ما از بابت استقبال از حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان که در سفر رسمی در روسیه به سر میبرد، در دفتر خبرگزاری ایتار تاس بسیار خوشحالیم. همانطور یکه مطلع هستید، این سفر دارد به پایان میرسد. ما از جناب حیدر علی اف در خواست کردیم تا نظرات خود پیرامون نتایج این سفر را با ما در میان بگذارد. استقبال از جناب حیدر علی اف در این ساختمان برای ما- کارکنان این خبرگزاری – مایه خرسندی مضاعفی است. چرا که این ساختمان زمانی بنابر مصوبه هیأت وزیران و بدستور حیدر علی اف معاون اول رئیس حکومت اتحاد شوروی احداث گردید. حتی یک راز کوچکی را برای شما بازگو میکنم: امروز جناب حیدر علی اف بین سنگهای تزیینی ساختمان این خبرگزاری سنگ تزیینی آذربایجانی را شناسایی کرد. واقعا در تزیینات ساختمان از سنگهایی که از آذربایجان آورده شده، استفاده گردیده است. فلذا، ما در اینجا تؤام با صمیمیت و خوشحالی خاصی از جناب حیدر علی اف استقبال میکنیم.

کسی تردید ندارد که مسکو برای جناب حیدر علی اف شهر بیگانه ای نیست. اگر اعتراضی ندارید، از جناب حیدر علی اف تقاضا کنیم در باره نتایج سفر و دیدار با رئیس جمهور روسیه سخن بگوید، سپس از رئیس جمهور محترم درخواست می کنیم به سؤالات ما پاسخ دهد.

حیدر علی اف: دوستان من، ابتدا اینجانب سلامهای خود را به شما می رسانم. تصور نمی کردم با این همه دستگاه عکس و تلویزیونی روبرو شوم. ببینید، چه قدر زیاد است! من از بابت این ملاقات خوشوقتم. البته، پیشنهاد دیدار در این مکان را خیلی وقت پیش دریافت کرده بودم، ولی بهیچ وجه نمی توانستم برای این کار وقت پیدا کنم. همچنین، اصلاً تصور نمی کردم چنین جالب باشد و شما در اینجا جمع شوید. فکر می کردم، می آیم و صحبت می کنیم. ولی ببینید، در اینجا چه قدر خبرنگاران حضور دارند. و هر خبرنگار نیز یک کشور است. اکنون خبرنگاران صاحب چنان نفوذ و اعتباری هستند که حتماً بایستی با آنها دیدار و گفتگو کرد و به آنها احترام قایل شد.

البته، بنوبه اول مسأله سفر من به روسیه برای شما جالب است. حتماً، رسانه های گروهی در مورد این سفر و دیدارهای رسمی من اطلاعاتی ارایه داده اند. اینجانب خیلی خوشوقتم و در وهله اول بجهت دعوت برای سفر رسمی به روسیه از جناب ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه تشکر می کنم. این سفر صورت گرفت و ما دیدارهای متعددی انجام داده ایم. من با جناب ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در منزل وی ملاقات خصوصی داشتم و دیروز دیدارهای متعددی- ملاقات خصوصی با جناب پوتین، سپس دیدار با حضور هیأتهای نمایندگی. ما اسنادی را به امضا رساندیم، در جمع نمایندگان مطبوعات حضور یافتیم و به افتخار هیأت نمایندگی و رئیس جمهوری آذربایجان مراسم رسمی تشکیل شد. به کلام مختصر، امور تشریفاتی و سازمانی در سطح عالی ترتیب یافته بود.

اینجانب از بابت مهمان نوازی گرم و دیدارهای صمیمانه و توجه شایان از رئیس جمهور روسیه کاملاً سپاسگزارم. و مهمتر از همه، البته، بجهت گفتگوی علنی و دوستانه در مورد تمامی مسایل متشکرم. ما پیرامون مسایل زیادی به تبادل نظر پرداختیم.

مسلماً، بنوبه اول شرایط مناسبات روسیه و آذربایجان مورد علاقه ما بود. ما این مسایل را تحلیل نمودیم. لازم بذکر می دانم که،- البته در ضیافت دیروز نیز به این مسأله اشاره کردم،- طی این مدت 1٠ سال استقلال آذربایجان و برقراری روابط دیپلماتیک دولتهای روسیه و آذربایجان مناسبات بین دو کشور برقرار شد، ولی این مناسبات همیشه حسنه نبوده است. مشکلات، سختی ها و موانعی وجود داشت. لیکن ما همیشه پیش رفتیم و این روند سیر صعودی داشته است. اما سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه به جمهوری آذربایجان در اوایل سال گذشته تحرک ویژه ای به این روند بخشید. این نخستین سفر رئیس جمهور روسیه به کشور مستقل آذربایجان بود. همچنین مایه خوشحالی ما است که این اولین سفر ولادیمیر پوتین پس از انتخابات ریاست جمهوری بود. منظور من سفر رسمی وی به کشورهای مشترک المنافع بود. این سفر، در واقع نقطه تحول بود و در مناسبات متقابل مرحله تازه یی گشود. ظرف یک سال گذشته ما به تسریع در توسعه روابط مشترک در کلیه زمینه ها و به نتایجی که در جریان دیدار دیروز باهم مشاهده نمودیم، موفق شده ایم.

اولاً، این دیدار و گفتگوها و تبادل نظرها، ثانیاً نیز، امضای اسناد. در جریان سفر رئیس جمهور روسیه به جمهوری آذربایجان نیز ما اسناد بسیار مهمی را به امضا رسانده ایم و دیروز هم اسناد مشترک خیلی مهمی را امضا کردیم. منظور من، بنوبه اول قرارداد همکاریهای اقتصادی درازمدت میان روسیه و آذربایجان تا سال ۲٠1٠ و سایر موافقت نامه های اقتصادی ناشی از این قرارداد، همچنین توافقنامه رژیم حقوقی مرکز رادار "قبله" که طی سالیان مدید در مورد آن توفق نداشتیم، است. همانطور که مطلع هستید، ما این مرکز رادار را برای مدت 1٠ سال جهت اجاره تحویل روسیه داده ایم، این روند را به پایان رساندیم و تعدادی اسناد مهم دیگری را منعقد ساختیم. و مهمتر اینکه، ما با انجام تبادل نظر، مانند توافق حاصله در سفر یک سال قبل جناب پوتین به باکو، به این اتفاق نظر رسیدیم که هم اکنون روابط ما در سطح خوبی است. ما بایستی مناسبات فی مابین را در بخشهای مختلفی- هم در زمینه های اقتصادی، هم فرهنگی و هم انسانی هر چه سریعتر توسعه دهیم. اینجانب مایل نیستم به موارد خاصی نشانگر روابط دو کشور اشاره نمایم، شما از آنها آگاهی دارید. من فقط به گفته های خود اکتفا می کنم.

اینجانب با احساس رضایت کامل به باکو مراجعت می کنم. مایلم بار دیگر متذکر شوم که نسبت به سفر ما، هیأت نمانیدگی آذربایجان و شخص اینجانب توجه فوق العاده زیادی بعمل آمد. همه اینها، البته، بدلیل اهتمام روسیه به روابط روسیه و جمهوری آذربایجان میباشد.

همچنین معتقدم که نظر روسیه نسبت به این مسأله بسیار خوب است. از توجهتان سپاسگزارم. من آماده پاسخ دادن به سؤالات شما هستم.

پرسش: این اولین سفر رسمی رئیس جمهوری آذربایجان به روسیه است. جنابعالی سطح مشارکت سیاسی را ارزنده توصیف کردید. ولی آیا به کدام مرحله روابط دوجانبه تلاش می کنید؟ آیا برداشتهای شما از نتایج مذاکرات با پوتین چیست؟

پاسخ: بنوبه اول ما بار دیگر تأیید کردیم که مناسبات ما از جنبه استراتژیکی برخوردار است. ما یک سال پیش در باکو و امروز هم به توافق قطعی دست یافتیم که بمنظور ارتقاء کامل روابط موجود به سطح مشارکت راهبردی از همه امکانات ممکن استفاده خواهیم کرد. طبیعتاً، این امر شامل مسایل زیادی است و ما باید در این مسایل همکاری کنیم.

پرسش: آیا جنابعالی اوضاع منطقه قفقاز را چگونه ارزیابی می کنید و بنظرتان، بمنظور برقراری آرامش در آن و رفع مشکلات عمومی چه اقداماتی بایستی صورت بگیرد؟

پاسخ: ببینید، اوضاع منطقه قفقاز کاملاً متشنج است. این اوضاع بنوبه اول، بعلت مناقشات نظامی پیچیده میباشد. مناقشه نظامی بین ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی، مناقشات گرجی- آبخاز، اوستیای جنوبی و مناقشه در جمهوری چچن موجود میباشد. اوضاع قفقاز نیز بوسیله این مسایل مشخص می گردد. قفقاز منطقه خیلی مهمی است و وجود ثبات، صلح و امنیت در قفقاز برای کشورهایمان اهمیت بسزایی دارد. منظور من کشورهای قفقاز جنوبی و روسیه میباشد. لذا، این مسأله همواره مد نظر ما است و ما دیروز ضمن مذاکره این مسایل با جناب پوتین به این موضوع توجه گسترده ای نشان دادیم. در ضمن، دستیاران من محاسبه کردند که ظرف کوتاه مدت پس از انتخاب ولادیمیر پوتین به مقام ریاست جمهوری روسیه، ما 1۶ بار دیدار نمودیم. می توان گفت که، در همه این دیدارها ما مسایل مربوط به قفقاز را مورد بررسی قرار داده ایم.

پرسش: آیا مسأله مربوط به رژیم حقوقی خزر مذاکره گردیده است؟

پاسخ: ببینید، در جریان تبادل نظر و گفتگوهای دیروز ما صرفاً این موضوع نیز یکی از مسایل مهم بود. یک سال قبل، در ما حاشیه سفر رسمی پوتین به باکو بیانیه ای بین روسیه و جمهوری آذربایجان در خصوص اصول همکاریها در خزر را به امضا رساندیم. میان روسیه و قزاقستان نیز چنین بیانیه ای امضا گردیده است. چند ماه پیش، در حاشیه نشست کشورهای مشترک المنافع در مسکو اینجانب و نظربایف رئیس جمهور قزاقستان موافقتنامه ای میان قزاقستان و آذربایجان در مورد اصول همکاریها در خزر منعقد ساختیم. بدینوسیله، سه کشور ساحلی خزر بمنظور همکاری در خزر با اصول مبرم تر اعلام رضایت کرده اند. هم روسیه و هم ما (جمهوری آذربایجان) با ترکمنستان مذاکراتی انجام می دهیم. بدون شک، این گفتگوها بمنظور هماهنگی موضع سایر کشورهای حاشیه خزر نیز در سطح معاونان وزیران امور خارجه این کشورها انجام می گیرد.

در هر حال، دیروز ما پیرامون مسأله مهمی به توافق دست یافتیم. یک سال قبل ما در باره اصول همکاریها بیانیه امضا کرده بودیم. روسیه و قزاقستان دقیقاً در مورد خط مشاع بین بخشهای دو کشور به توافق رسیده اند.

هم اکنون ما در باره آغاز تعیین خط مشاع بین روسیه و جمهوری آذربایجان توافق حاصل نموده ایم. منبعد، مسأله استفاده سه کشور ساحلی خزر از بستر دریا و منابع طبیعی آن بطور کلی حل و فصل خواهد گردید.

معتقدیم که ما برای رسیدن به توافق بایستی همه کشورهای حاشیه خزر منبعد نیز فعالیتهای لازم را انجام دهیم. اینجانب بر این باورم که ما موفق به این خواهیم شد. و بیان اینکه این کار تا چه موقع بطول خواهد انجامید، برای من سخت است.

پرسش: آیا جنابعالی آینده جامعه کشورهای همسود، همچنین محورهای همکاریهای مسکو و باکو در قالب این جامعه و سایر سازمانهای منطقه ای را چگونه می بینید؟

پاسخ: همانطور که مطلع هستید، اخیراً ما دهمین سالگرد تأسیس جامعه کشورهای مشترک المنافع را جشن گرفتیم. همگان چنین اتفاق نظر داشتند که جامعه کشورهای همسود، یعنی این سازمان و تأسیس آن برآورده می شود. ما راه بزرگی پیموده ایم. ولی من لازم بذکر می دانم که- البته این نه تنها نظر من، بلکه نظر همکاران من نیز است،- پس از انتخاب ولادیمیر پوتین به پست ریاست جمهوری روسیه و بعد از اینکه ما وی را رئیس شورای سران کشورهای مشترک المنافع انتخاب کردیم، شاهد تحرک مهمی در فعالیت این جامعه و عملکرد مشخص و وجود شرایط مناسب در آن برای همکاریها با حقوق برابر و متقابلاً مفید کشورهای عضو هستیم، برای همین معتقدم که سالهای اخیر دوران ثمربخشتر فعالیت جامعه کشورهای مشترک المنافع میباشد. اگر فعالیتهای خود را صرفاً با این جو ادامه دهیم که بنظرم، در این اساس می توانیم همکاریهای بهتری داشته باشیم،- در آنصورت این جامعه دارای چشم انداز مهمی میباشد. لذا، ما، یعنی جمهوری آذربایجان از طرف خود به هر وسیله برای همکاریهای فعال در جامعه کشورهای همسود کمک خواهیم کرد.

پرسش: نظر جنابعالی در خصوص همکاریهای اقتصادی و تجاری روسیه و آذربایجان چیست؟مدت 10 سال

پاسخ: ببینید، من بر این باورم که همکاریهای اقتصادی و تجاری روسیه و آذربایجان در سطح خوبی است. در هر حال، در مبادلات تجاری خارجی کشورمان روسیه مقام اول را بخود اختصاص می دهد. البته، در اواخر سال گذشته کمی کاهش میزان مبادلات تجاری مشاهده شد، ولی این امر، بقول معروف، بعلت قوانین مالیاتی جدید است.

این عامل به حجم مبادلات تجاری و کالا اصولاً ربطی ندارد. ما روسیه را در تجارت و مبادلات تجاری مهمترین شریک خود می دانیم. امکانات وسیعی برای گسترش حجم تبادلات کالا وجود دارد. صرفاً این مسأله در مذاکرات دیروز ما یکی از موضوعات اصلی بحث بود و هر دو طرف بر ضرورت گسترش حجم مبادلات تجاری تأکید کردند. دیروز ما پیرامون بخشهای گسترش بیش از پیش حجم مبادلات تجاری و راههای دستیابی به آن گفتگو کردیم.

برای مثال، در کشورمان مترو وجود دارد و مایلیم واگنهای جدیدی برای آن خریداری نمائیم. ولی امکانات مالی نداشتیم. با روسیه به توافق دست یافتیم که ضمن دریافت اعتبار مالی از روسیه ۲٠ دستگاه واگن مترو از کارخانه "متیشی" خریداری کنیم. بدین منظور، روسیه تخصیص اعتبار مالی از بودجه خود را در نظر گرفته بود.

ولی ما خرید این واگنها به ارزش ۵/۸ میلیون دلار را در بودجه خود در نظر گرفتیم. دیروز من به این موضوع اشاره کردم. ما در آینده یی نزدیک همان واگنها را تحویل خواهیم گرفت. این مثال حکایت از امکانات گسترده مبادلات تجاری و کالا بین روسیه و آذربایجان دارد.

پرسش: حوادث 11 سپتامبر اوضاع سراسر جهان را بکلی عوض کرد. آیا شما روند عملیات ضد تروریستی در افغانستان و بطور کلی، چشم اندازهای عادی سازی اوضاع آن کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

پاسخ: ببینید، من معتقدم که پس از حوادث 11 سپتامبر روند عملیات ضد تروریستی در افغانستان و مجموعاً، فعالیتهای ضد تروریستی صرفاً مربوط به حوادث 11 سپتامبر است. معتقدم که این اقدامات لازم الاجرا بود و بعمل آمد. این اقدامات نتایج خود را بهمراه داشت. ولی مبارزه با تروریسم بین المللی با این تمام نمی شود. نمی توان مدعی شد که عملیات انجام شده در افغانستان به تروریسم بین المللی پایان داده است. ما آثار منفی تروریسم را بر نسبت به خود احساس می کنیم. تروریسم بین المللی نه تنها برای ایالات متحده که در معرض حملات بیرحمانه تروریستها قرار گرفت، بلکه برای تمامی کشورها نیز خطر واقعی میباشد. برای همین، ما از همان اول برای شرکت در عملیاتهای ضد تروریستی و حضور هر چه تمامتر در این ائتلاف اعلام آمادگی کرده ایم و از طرف خود همه اقدامات مقتضی را انجام می دهیم و خواهیم داد.

ما ضرر تروریسم بر آذربایجان در کشورمان و ضرورت تقویت مبارزه با تروریسم، بویژه تروریسم بین المللی را بویژه احساس می کنیم.

ترجمه شده از روزنامه "آذربایجان" مورخ ۳٠ ژانویه سال ۲٠٠۲

© aliyev-heritage.org