آثار / سیاست خارجی / آذربایجان- ایالات متحده آمریکا

گفتگوی حیدر علی اف رییس جمهوری آذربایجان با استیو من سفیر ایالات متحده آمریکا در امور دیپلماسی انرژی حوزه خزر - ۱۶ ماه می سال ۲۰۰۲


حیدر علی اف: به آذربایجان خوش آمدید. از ملاقات مجدد با شما بسیار خوشحالم. می بینم که، خوب هستید.

استیون من: من با شما کاملا موافقم. جناب آقای رییس جمهور، از جنابعالی متشکرم که، از من دعوت به باکو کردید. سلامهای جورج بوش رییس جمهوری ایالات متحده آمریکا و کولین پاؤل وزیر امور خارجه را تقدیم شما می کنم. از من تقاضای مخصوصی داشتند که، مراتب احترام و ارادت آنها را به جنابعالی ابلاغ نمایم. دیک چینی معاون رییس جمهور نیز به شما سلام رسانده است.

من قبل از عزیمت به اینجا با معاون رییس جمهور ملاقات کردم. وی، در خصوص رهبری شما و همکاری های تان با ایالات متحده آمریکا در زمینه بهره برداری از ذخایر انرژی دریای خزر حسن نظر دارد و سخنان بسیار خوشی گفت. مجدداً متشکرم، جناب آقای رییس جمهور.

حیدر علی اف: جناب سفیر، خیلی ممنون، از شما متشکرم. بسیار خوشحالم که، جنابعالی این همه سلامها را به من رساندید. دریافت سلام از آقای بوش رییس جمهور، طبعاً، برای من مایه خوشحالی است. همچنین از آقای کولین پاؤل وزیر امور خارجه و آقای چینی معاون رییس جمهور.

خیلی خوشحالم که، همانطور که عرض کردید، آنها از فعالیت هایمان تجلیل می کنند. این امر، برای ما و شخص من حمایت بزرگی است. زیرا می دانید که، در هر حال، ما در اینجا در شرایط پیچیده ای کارهای زیادی انجام می دهیم. بنابراین حمایت از ما، برای مان بسیار مهم میباشد. خواهشمندم که، سلام من، مراتب احترام و ارادت فایقه مرا به جناب بوش رییس جمهور برسانید. سلامهای صمیمانه مرا به آقای کولین پاؤل وزیر امور خارجه برسانید. سلام و احترام مرا به آقای چینی معاون رییس جمهور برسانید. و ابلاغ نمایید که، ما دوستی و همکاری فیمابین را منبعد نیز تداوم خواهیم بخشید.

جناب چینی معاون رییس جمهور قبلاً در آذربایجان بوده است. من در اینجا گفتگوهای بسیار جالبی با وی داشتم. ولی لازم است که، هم آقای کولین پاؤل وزیر امور خارجه و هم آقای بوش رییس جمهور به آذربایجان سفر کنند. بخاطر خبرهای خوبی مجدداً از شما تشکر می کنم.

استیون من: خیلی ممنون، جناب آقای رییس جمهور. سلامهای شما را با روحیه عالی به واشنگتن خواهم رساند. همانطور که مستحضرید، یک طرح انرژی بسیار ضروری در دست اقدام داریم و سالهای مدیدی است که، روی آن کار می کنیم. به دستیابی به اجرای این پروژه خیلی نزدیک هستیم. ما روند بهره برداری معادن نفت و گاز آذربایجان را با علاقه زیادی پیگیری می نماییم. مایلم با احساس افتخار بیان کنم که، ایالات متحده آمریکا در ساخت خطوط لوله جدید طرف معامله با آذربایجان میباشد. بدینوسیله، من به اینجا آمده ام تا، طی مدت این هفته های اخیر قبل از آغاز احداث خطوط لوله، همکاری تنگاتنگی با آذربایجان داشته باشم و به پیشرفت این طرح و اجرای سریع آن کمک کنم.

دیگر، دیدارهای بسیار ثمر بخشی در آذربایجان با وزیر سوخت و نیرو، نمایندگان شرکت دولتی نفت و شرکتهای خارجی نفتی فعال در آذربایجان داشته ام. همه اطلاعاتی که، از آنها گرفتم، مثبت است.

حیدر علی اف: بسیار عالی. شما می دانید، سالهای طولانی است که، ما روی این پروژه کار می کنیم. ایالات متحده آمریکا همواره در اجرای این طرح در شرایط خیلی دشوار از ما حمایت کرده است. به خاطر دارم، سران کشورهای آذربایجان، ترکیه و گرجستان موقع امضای قرارداد ساخت خط لوله صادرات اصلی نفت باکو- تفلیس- جیحان، نه تنها رؤسای جمهور سه کشور، بلکه قزاقستان نیز به این طرح پیوست، جناب بیل کلینتون رییس جمهور ایالات متحده آمریکا هم آن را امضا کرد. ما از سال ۱۹۹۴ به بعد روی این پروژه کار می کردیم و سرانجام در سال ۱۹۹۷ موافقت نامه ای در این خصوص به امضا رساندیم. سپس مرحله دوم کار ما آغاز شد. ما آن را هم با موفقیت سپری کردیم. اکنون مرحله سوم است و ساخت و ساز را شروع می کنیم. آقای ناطق علی اف رییس شرکت دولتی نفت گزارشی در مورد گفتگوهای انجام شده با شما به من ارایه داد. او به شما گفته است که، برخی مسایل جزئی هست. اکنون من نمی خواهم آنها را به شما بگویم، مسایل کوچکی است... مسایلی است وابسته به شرکتها و دیگران. اما همه اینها حل خواهد شد.

می دانید که، اکنون نیز محافلی هستند که، نسبت به پروژه باکو- تفلیس- جیحان بدخواه میباشند. برخی ها می گویند که، این کار، عملی نخواهد بود. آنها آرزوهای خود را بیان می کنند. قصد دارند متقاعد کنند که، آرزوهای شان درست است. فلذا در جهان نسبت به خط لوله باکو- تفلیس- جیحان همواره علاقه فراوان، توجه زیاد و در عین حال، از جوانب مختلف مقاومت وجود دارد.

از اینرو سفر شما به آذربایجان صرفاً بخاطر این مسئله و فعالیت تان در این ارتباط، موجب خشنودی من است.

ما این طرح را اجرا خواهیم نمود. من تردیدی در این ندارم. ولی لازم است تا، برخی موانع، ما را معطل نکند. فکر می کنم که، شما هم به این کار کمک و نظارت خواهید نمود.

استیو من: متشکرم، جناب آقای رییس جمهور. واقعا هم ما بایستی برخی مسایل را حل کنیم. اینها مسایل اصولی نیست و عملاً تاثیری بر اجرای پروژه ندارند. ولی دیگر، به صنایع نفت و همچنین جهانیان بخوبی روشن است که، طرح باکو- تفلیس- جیحان راه اندازی خواهد شد. البته، در برابر این پروژه مقاومت هست.

لیکن جناب آقای رییس جمهور، من دلایل اقتصادی و نیز عقلانی دارم که، طرح باکو- تفلیس- جیحان نه تنها برای آذربایجان، بلکه برای کل منطقه سود آور خواهد بود. این، راه صعود و رشد اقتصادی برای اروپا- آسیا میباشد. انحصار کهنه شوروی در گذشته مانده است. آذربایجان با جزب سرمایه های خارجی به کشور، بخودی کار می کند. تجلی بارز این امر، ایجاد کوریدور شرق- غرب میباشد.

جناب آقای رییس جمهور، بدینوسیله، در کشور ما احترام زیادی به تصمیمات شما و راهی که، مشخص کرده اید، هست.

حیدر علی اف: خیلی ممنون، تشکر می کنم. من مجدداً عرض می کنم که، این امر، برای کشورمان بسیار حایز اهمیت است که، ما بتوانیم تمام موانع موجود سر راه مان را هنگام حرکت بسوی پیش رفع نماییم.

می دانید که، ما- سران کشورهای حاشیه خزر نشستی در عشق آباد داشتیم. می خواستم به جناب ویلسون نیز در این باره اطلاع دهم، لیکن وقت نداشتم. معتقدم که، این نشست بسیار خوبی بود. هیچگونه تصمیمی نگرفتیم. من می دانستم که، هیچگونه تصمیم گیری نخواهد بود. ولی فی نفسه، این نشست که، اولین بار برگزار می شد، خیلی مهم واقع گردید. زیرا کشورهای ساحلی خزر مواضع خود را صریحاً به یک دیگر اعلام کردند، نه به تنهایی و نه برای مطبوعات. مواضع آذربایجان، روسیه و قزاقستان یکسان بود. ولی ترکمنستان و ایران هم موضع دیگری اتخاذ کردند. در هر حال، برای همه روشن شد که، در این مورد مواضع طرفها چیست و چه می خواهند. من از این خیلی خوشحالم. گرچه مسئله ای را حل نکردیم، ولی به یک دیگر حرف خود را رساندیم.

می دانید که، موافقت نامه هایی در این باره بین روسیه و قزاقستان، روسیه و آذربایجان، آذربایجان و قزاقستان امضا شده است. اخیراً روسیه و قزاقستان موافقت نامه نهایی مربوط به مشخصات تقسیم محدوده ها در دریای خزر را در مسکو به امضا رساندند. ما هم چنین موافقت نامه ای با روسیه تدوین می نماییم. فکر می کنم، در اوایل ماه ژوئن من با جناب پوتین رییس جمهور روسیه در شهر سانکت- پتربورگ ملاقات خواهم کرد و در آنجا این موافقت نامه را امضا خواهیم نمود.

بنابراین، گرچه مسئله نظام خزر حل نشده است، ولی پیشرفت در این مسایل ادامه دارد.

استیون من: بنظرم، توافق نامه بین روسیه و قزاقستان، گام بسیار مثبتی است. من به مناسبت حصول توافق میان روسیه و آذربایجان، پیشاپیش به شما تبریک می گویم. اعتقاد دارم که، این اقدام، در امر تقسیم دریای خزر به بخشها روشی است بسیار واقع بینانه.

جناب آقای رییس جمهور، فکر می کنم، شما دیگر به روسیه و قزاقستان نشان دادید که، انسانها نبایست فقط از زاویه تقسیمات اداری با مسایل برخورد کنند، در عین حال منافع اقتصادی را هم باید مد نظر داشته باشند. این مسئله در قفقاز جنوبی خیلی متشنج است. لیکن نظر من این است که، می توان بوسیله دیپلوماسی، عقل و تحمل پذیری در قفقاز جنوبی نیز به این دست یافت.

اگر ایالات متحده آمریکا به هر نحو بتواند از تلاشهای شما و همچنین تلاشهای ترکمنستان، قزاقستان و روسیه حمایت کند و مساعدت بعمل آورد، ما از انجام این بسیار خوشبخت خواهیم شد.

حیدر علی اف: متشکرم.