Przemówienie Prezydenta Republiki Azerbejdżan Geydara Aliyewa w pałacu prezydenckim na spotkaniu z Sekretarzem generalnym Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) Butrosem Butrosem-Gali. 30 pazdziernika 1994 roka


Szanowny Sekretarz generalny, Pan Doktor Butros Butros-Gali!

Witam od całego serca Pana w Republice Azerbejdżan, na ziemie azerbajdżańskiej. Wyrażam Wam podziękowanie za przyjazd do naszego kraju. Niezalezna republika Azerbejdżańska była założona 3 lata temu, ona jest członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Wizyta Sekretarza Generalnego ONZ do Azerbajdzanu, niewątpliwie, ma ważne znaczenie w rozwiązaniu problemów, istniejących w Azerbejdżanie. Społeczenstwo naszej republiki zywi nadzieje na to. Ogólnie wiadomo, że Organizacja Narodów Zjednoczonych stale zajmuje się, problemami Azerbejdżanu. Republika Azerbejdżan wiecej niz sześć lat jest poddana agresji wojennej ze strony Armenii. Od dnia otrzymania niezależności Republika Azerbejdżan do dnia dzisiejszego-trzy roka jak ONZ i jego Rada Bezpieczenstwa zajmuje się stale rozwiązaniem tej kwestii. W tej dziedzinie duzó zrobione. ONZ, jego Rada Bezpieczeństwa i Sekretaz Generalny ONZ urzeczywistnieli wiele spraw w tej sferze. W imieniu Republiki Azerbejdżan wyrażam Wam, Pan Butros-Gali podziękowanie za całą waszą praće w tej dziedzinie, za podjęte decyjzje.

Republika Azerbejdżan jako państwo od niedawna otrzymawsze niezależość spotyka się z licznymi skomplikowanymi problemami. Azerbejdżan tak samo jak i inny republiki, ktore kiedyś żnajdowały się w składzie Związku Radzieckiego i teraz są niezależny, przeżywają przejściowy okres. W ciągu trzech lat usiłowali my się prowadzić Azerbejdżan nową, demokratyczną drogą.

Naród azerbajdżański a Republika Azerbejdżan przez długie lata znajdowali się, w składzie Związku Radzieckiego, otrzymywali wpływ ideologii socialistycznej, komunistycznej, teraz my odmówili te zasady.

W Azerbejdżanie trwa proces budowania niezależnego państwa. Mamy na celu budowanie prawnego, demokratycznego państwa, stworzenie ciwilizowanego, prawnego społeczeństwa.

Zaplanowane są, wielkie przemiany w dziedzinie ekonomiki Azerbejdżana. Nasza republika rozwija ekonomikę na podstawie zasad rynkowych. Przeprowadzenie reform ekonomicznych, otwarcie drogi do niezależnej ekonomiki, stworzenie możliwości dla rozwoju przedsiębiorstwa jest podstwową drogą w sferze ekonomiki azerbejdżanskiej. Wlaśnie z tą celą przystapili my do urzeczywistnienia zasad prywatyzacji w ekonomice. Azerbejdżan w sferze ekonomicznej idzie i biędzie iść drogą niezależnej ekonomiki, życzy stworzenia związków z ekonomiką światowa, życzy integracji do niej, do swiatowego społeczeństwa ekonomicznego.

Przejściowy okres w życiu Azerbejdżana, niewątpliwie, stwarza liczne problemy wewnątrz kraju. Dla przejśćia od jednego politycznego układu do innego, oczywiście, potzebuje określony czas, urzeczywistnienie bardzo poważnych kroków. W ogole to nie jest łatwo, ale nie patrząc na to, szlśmy i biedziemy iść tą drogą. Życzymy zabiespieczyć niezależność Azerbejdżana właśnie tą drogą. Obecnie Azerbejdżan przeżywa kryzys socjalno- ekonomiczny.

Już powiedżałem, że to jest związane z okresem przejściowym, z innej strony przyczyna tego skrywa się w tym, że ostatnie sześć lat Azerbejdżan znajduje się w stanie wojennym. Ale, nie patrząć na całe trudności Azerbejdżan idzie drogą umocnienia własnej niezależności. Naród Azerbejdżański w ciągu długich lat marzył o wolności, o państwowej niezależności. Zdobycie przez Azerbejdżan niezależnosi to historiczne zdarzenie w życiu naszego narodu. Nasza droga, nasza cel – stale chować własną, niezależność, ja jestem pewny, że osiągniemy sukcesy, najlepsze wyniki w tym kierunku.

Zewnętrzna polityka Azerbejdżana skierowana na stworzenie prawnych stosunków z całymi krajami. W moim przemówieniu 29 wrzesńia na sesji Assamblei Generalney ONZ mówiłem o pozycji Azerbejdżana w tej sprawie. Jeszcze raz chcę podkreślic, że trzyroczny okres niezależnosci, szciególnie, ostatni rok, stworzył mozliwości dla urzeczywistnienia poważnych kroków w tej sferze, właśnie w tym okresie byli zawiązane ścisłe, ciepły, spzyjające stosunki z licznymi krajami. Azerbejdżan, idąc tą drogą oświadczył własną otwartość całemu światowi. My zwracamy z propozycja o włożeniu inwestycji w Azerbejdżan, do całego stowarzyszenia światowego o współpracowaniu z naszą republiką zwracamy do organizacji międzynarodowych, kompanie i firmy, mających interes w tej sprawie, zawiązujemy z nimi kontakty.

20 wrzesnia tego roku był podpisany wielki kontrakt z szanownymi kompaniami naftowymi krajów zagranicznych dla współnego korzystania warstw naftowych na morze Kaspijskim.

Zawsze biędziemy stwarzać warunki dla włozenia inwestycje w Azerbejdżan przez kraje zagraniczne, kompanie i firmy.

Azerbejdżan jako niezależne państwo dąży się zająć honorowe miejsce w stowarzyszeniu światowym, w Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Wiedziecie o tym, że najtrudniejszym najpoważniejszym zadaniem dla Azerbejdżana jest usunęcie skierowanej przeciwko Azerbejdżanowi agresji wojennej. Chcę, podkreślic, ze ONZ i jego Rada Bezpieczeństwa, osobiście wy, Pan Sekretarz Generalny, stale zaimujecie się, tą kwestią i całe te problemy są panu wiadome. Uważam, że większa cięść naszych rosmów w ciągu naszego spotkania musi być poswięcona własnie tej kwestii. Wiadomo, że przyjazd Pana jest związany własnie z tymi problemami. Po za Azerbajdżanem Pan zwiedzi Gruzję, i Armenię. To mówi o tym, że sytuacja w naszym regionie jest dla Pana interesująca, jesteśmy też zainteresowany w korzystaniu Pańskich możliwości dla stworzenia i zachowania spokoju w naszym regionie.

Chcę podkreślic że w skutku wojny, która trwa już sześć lat przez siły zbrojny Armenii są, okupowane dwadzieścia procent terrytorium Azerbejdżana. Ziemie okupowane są, terenami Górnego Karabachu, który wchodzi w skład Azerbejżdana, Są rownież okupowane siedem rejonów, znajdujących dookoła Górnego Karabachu. Więcej niż milion obywatele Azerbejdżana, są uciekinierami ziem okupowanych.

Oniznajdują się w bardzo ciężkich watunkach, liczna cięść mieszka w namiotach, a ci ktorzy nie micszkaja w namiotach nie mają w ogóle warunków zyciowych. To wszystko umocnia napięcie w Azerbejdżanie.

Pan wie o tym, ale chcę, jeszcze raz podkreślić to że wójna była rozwiązana nie przez Azerbejdżan. Nasz kraj był wciągnięty do tej wojny. Sześć lat temu Armenia zaczęła agresję przeciwko Azerbejdżanowi, z celą zagarnienia Górnego Karabachu, które jest nieodłączną częscią Azerbejdżana. Niestety, w skutku przyczyn, dotyczącyh Azerbejdżana, a najgłówniejsze dzięki pomocy Rosji Armenii udało się okupowaç cięść ziem Azerbejdżańskich.

W skutku wojny Azerbejdżan stracił więcej niż 20 tysiąc własnych obywateli, oni zginęli. Więcej niż tysiąca obywateli Azerbejdżana byli ranny, zostali inwalidami. Zamieskałe domy, fabryki, zakłady przemyslowe, obiekte socialne na ziemiach okupowanych zostali zburzone, zniszczone, spalione.

Wojna Karabachska przyniosła narodowi azerbejdżańskiemu duże straty moralne i materialne. Ale, nie patrząc na to, Azerbejdżan dązy się rozwiązaç całe problemy drogą pokojową. Próby nasze, zrobione w tym kierunku nie mają pozytywnych skutków.

Pan dobrze wie o tym, że kwestia, związana z agresją Armenii przeciwko Azerbejdżanowi wielokrotnie była roswiązana przez Radę Bezpeczeństwa wyniosła cztery rezolucje, związane z tą kwestią. W kwietniu 1993 roku w związku z okupacją Kelbadżara była przyjęta 822 rezolucja, po za okupacją następnych rejonów - Fizulińskiego, Dżebrailskiego, Zangelańskiego, Gubatlińskiego były przyjęte 874 i 844 rezolucje. W całych tych uchwałach, przyjętych przez Radę Bezpeczeństwa ONZ, treścią było wymaganie o wyprowadzeniu sił zbrojnych z terenów okupowanych i wyzwolenie tych terenów.

Sześć razy po za tym składał podania Prezes Rady Bezpeczeństwa ONZ w związku z tą kwestią.

Osobiście Wy, Pan Sekretarz Generalny, również kilka raz składali poważne podania. Niestety, ani żadne z tych podań i rezolucji nie były urzeczywistnione. Strona ormiańska nie poddala się ani żadnym rezolucjom Rady Bezpeczeństwa ONZ, całkiem ONZ, i do tych czasow nie poddaje się. Niestety, przez stąpienie przez Armenie norm międzynarodwych i nie poddanie tym normom do tych czasów zostaje nieukarane. Dla rozwiązania tych problemów drogą, pokojową sciśle wspólpracujemy z ONZ, z RBUE (Rada Bezpeczenstwa Unii Europiejskiej). W zwiazku z tym konfliktem w ramach RBUE byla stworzona specjalna grupa Mińska. Azerbejdżan stale współpracuje z grupą Mińską RBUE, staramy się stworzyć całe warunki dla owocnej pracy, dla poważnej działalności grupy Mińskiej w tej sferze.

W ostatnich latach kilka państw w formie niezależnej wyjawili inicjatywę, w kierunku rozwiązania tych problemów. Wsród tych państw Stany Zjednoczone, Ameryki, Rosja, Turcja. Staramy się skorzystać z tych inicjatyw. Ostatnie Rosja przeprowadza wielką działalność, stara się sygrać rolę pośrednika i przejawia poważne dążenia w kierunku rozwiązania tych problemów. My usiłujemy skorzystać z tej działalnosci Rosji.

Mamy na celu rozwiązać problem drogą pokojową. Własnie dla tego chętnie przyjmujemy działalność krajów, przejawiających inicjatywę dla poprawnego, sprawiedliwego rozwiązania tego problemu.

Pan dobrze wie o tym, że w skutku pośrednictwa grupy mińskiej a Rosji, w skutku prowiedzienia bezpośrednich układów między Armenią a Azerbajdżanem, więcej niż pięć miesiący jest zapszestany ogień. Uważamy, że to jest poważne osiagnięcie. Staramy się celowo korzystać z reżymu zaprzestania ognia dla stworzenia dlugotrwałego, stałego pokoju. W tej sferze wspołpracujemy z grupą Mińską a Rosją. Mamy na celu zawarcie wielkiego pokoju, ostatecznego zaprzestania wojny.

Niewątpliwie my stawiamy w tej kwestji swoje warunki. Oni składają się z tego że dla zawarcia wielkiego pokoju i zaprzestania wojny okupacyjne wojska Armenii muszą opuścić tereny Azerbejdżana. Uważamy że na pierwszym etapie ormiańskie siły zborjne muszą opuścic okupowane rejony Azerbejdżana, wsród nich Szusziński a Laciński rejony. Kwestja Górnego Karabachu musi być rozwiązana na drugim etapie.

Po zwolnieniu ziem okupowanych uciekiniezry muszą wrócic na ziemię ojczystą. Jeżeli dosiągniemy tego po zwolnieniu Lacińskiego i Szuszińskiego rejonów, tylko po za tym na drugim etapie prowiedzienia układów można będzie rozważyć status Górnego Karabachu i tylko wtedy zmożemy zrobić coś w tym kierunku.

Wysuwając nasze propozycje my, niewątpliwie, bierzemy pod uwagę bezpeczeństwo Ormian, zyjących w Górnym Karabachu. Całe uciekinierzy, które mogą, wrócić na własne ziemię muszą wrócić. Musi być zapewnione bezpieczeństwo całych obywateli Azerbejdżańskich. Obraz demograficzny Górnego Karabachu musi być odbudowany. Wyrażam nadzieję że do uczty 50-letniej ONZ ta organizacja korzystając z całych swoich możliwości biędzie zdolna rozwiązac całe problemy w naszym regionie.

Pan Sekretarz Generalny Butros Gali, znamy Pana jak wielkiego dyplamatę, wybitną, osobistość, mającą wielkie zasługi w polityce światowej.

Sprawy urzeczywistnione prrez Pana dla umocnienia pokoju są widoczny i naród Azerbejdżanski wysoko ocenia waszą działalność. Wyrażam nadzieję, że korzystając z własnego autorytetu, szanowania, możliwosci Pan pomoże Azerbejdżanowi wyjść z tej ciężkiej, skomplikowanej sytuacji. Ciekali my na Pana. Z tymi życzeniami, z tymi pomyslami. chcę zacząc prowadzic układy z Panem.