DZIEŁA / POLITYKA ZAGRANICZNA / Azerbejdżan - Europa

Przemówienie Prezydenta Republiki Azerbejdżańskiej Hajdara Alijewa na przyjęciu oficjalnym wydanym na cześć Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Pana Aleksandra Kwaśniewskiego. 27 października 1999 roku


Wasza Ekscelencjo, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Panie Aleksandrze Kwaśniewski!

Szanowna Pani Jolanto Kwaśniewska!

Szanowni goście, Panie i Panowie!

Pragnę podziękować Panu, Panie Prezydencie, że przyjął Pan moje zaproszenie i w dniu dzisiejszym rozpoczął oficjalną wizytę w Azerbejdżanie.

Oficjalna wizyta Prezydenta Polski w Azerbejdżanie jest pierwszą i niewątpliwie ma znaczenie historyczne. Stwarza ona możliwości dla omówienia perspektyw rozwoju przyjacielskich stosunków i ścisłej współpracy między Polską a Azerbejdżanem.

Polska - jedno z największych państw Europy, ma bogatą historię. W całej swojej historii naród polski wykazywał bohaterstwo i męstwo, pokonywał wiele trudności, ponosił wiele wyrzeczeń, lecz bronił własnej godności narodowej, rozwijał własną kulturę. W historii narodu polskiego jest dużo stron tragicznych, naród polski nieustannie walczył o wolność i niepodległość, lecz nie zawsze tę walkę wieńczył sukces.

Po uzyskaniu na początku stulecia niepodległości państwowej, w roku 1939 los państwa polskiego znów się tragicznie zmienił. Druga wojna światowa rozpoczęła się napadem Niemiec faszystowskich na Polskę. Naród polski mężnie bronił swojej ziemi, swojego kraju i przetrwał. Dużo strat poniósł naród polski w swojej historii, ale największe straty były podczas drugiej wojny światowej, kiedy stracił on ponad sześć milionów swoich obywateli.

Życie narodu polskiego i Polski po drugiej wojnie światowej też było niezwykłe, chociaż Polska posiadała pełną niezależność państwową. Lecz dopiero po zakończeniu "zimnej wojny", zburzeniu muru berlińskiego i rozpadzie Układu Warszawskiego naród polski odzyskał prawdziwą niezależność i wolność i teraz Polska rozwija się w szybkim tempie.

Naród polski dał nauce i kulturze światowej wielu wybitnych rodaków, m.in. Mikołaja Kopernika, Adama Mickiewicza, Fryderyka Chopina.

W ciągu ostatnich lat Polska idzie swoją własną drogą - drogą demokracji, postępu, wolności, gospodarki rynkowej - i osiągnęła wiele sukcesów. Najważniejsze jest to, że Polska zajęła godne miejsce w Europie, we wspólnocie światowej. Polska jest członkiem Rady Europy, wielu organizacji europejskich, została członkiem NATO. Nie wątpię, że aspiracje Polski do członkostwa w Unii Europejskiej również zostaną uwieńczone sukcesem.

Cieszymy się, że naród polski wreszcie otrzymał możliwość wolnego demokratycznego rozwoju i wierzymy w piękną przyszłość Polski.

We wszystkich przemianach ostatnich lat, to znaczy we wszystkich osiągnięciach Polski ostatniego okresu - w realizacji reform ekonomicznych, w rozwoju gospodarki, sfery socjalnej i szczególnie we wzroście autorytetu i roli Polski w skali międzynarodowej - olbrzymią rolę odegrał Prezydent Polski, nasz przyjaciel Aleksander Kwaśniewski.

Stosunki między narodem polskim a azerbejdżańskim mają długą i bogatą historię. Jest sporo jasnych stron świadczących o tym. Wymienię jedynie kilka przykładów dla potwierdzenia, jak daleko sięgają swymi korzeniami stosunki między Polską i Azerbejdżanem. Jeszcze w średniowieczu władcy Azerbejdżanu Uzun-Gasan i Szach Abbas nawiązali bezpośrednie stosunki z Królem Polski, aktywnie rozwijał się handel, Azerbejdżan wysyłał do Polski dużo towarów, w tym wspaniałe dywany azerbejdżańskie.

Zwłaszcza dużo faktów świadczących o więziach między narodem polskim a azerbejdżańskim podano w literaturze XIX i na początku XX wieku. Wiadomo, że postępowi ludzie Polski i Azerbejdżanu - posłowie Dumy Państwowej carskiej Rosji aktywnie współpracowali we frakcji "Nacjonał" walcząc o autonomię.

Swą historię ma również zainteresowanie Azerbejdżan kulturą i literaturą polską. Jeszcze w 1912 roku członek carskiej Dumy Państwowej Alimardan bej Topczybaszew, członek frakcji "Nacjonał", tłumaczył wiersze polskiego wieszcza Adama Mickiewicza, które następnie drukował we własnej gazecie "Azerbejdżan" znakomity kompozytor, twórca muzyki operowej Azerbejdżanu Uzeir Hadżybekow.

Szczególnie ścisłe związki między działaczami politycznymi Polski i Azerbejdżanu miały miejsce w Azerbejdżanie w latach 1918-20, kiedy w Azerbejdżanie po raz pierwszy na Wschodzie powstało demokratyczne państwo - Republika Ludowa. W skład rządu weszli również Polacy. Szefem Sztabu Generalnego armii pierwszego rządu demokratycznego w Azerbejdżanie był Polak Sulkiewicz. Historii jest dobrze znana współpraca jednego z założycieli pierwszego państwa demokratycznego w Azerbejdżanie w 1918 r. Mameda Emina Rasulzade z Polakiem - Piłsudskim. W czasie emigracji Mamed Emin Rasulzade przez wiele lat mieszkał w Polsce a jego żona - Wanda była Polką.

Pod koniec XIX i na początku XX wieku w Azerbejdżanie było dużo Polaków, którzy tu mieszkali, pracowali, wielu z nich rozwijało przemysł i kulturę Azerbejdżanu. Sporo pięknych pod względem architektonicznym budynków zbudowanych na początku wieku przez przemysłowców naftowych Azerbejdżanu i przedstawicieli kompanii zagranicznych, zostało wzniesionych według projektów polskich architektów Płoszko i Gosławskiego. Polski inżynier - Potocki po raz pierwszy w Azerbejdżanie zrealizował projekt wydobycia ropy naftowej z dna morza. To było na początku lat 20. Naftowcy azerbejdżańscy już od ponad 50 lat aktywnie prowadzą eksploatację przemysłową źródeł naftowych i gazowych w azerbejdżańskim sektorze Morza Kaspijskiego, wydobyli dużo ropy, a najważniejsze jest to, że odnaleźli dużo złóż bogatych w gaz i ropę. Praca inżyniera Potockiego na początku lat 20., właśnie związana z wydobyciem ropy naftowej z dna morza, ma dla nas duże znaczenie.

Z wielką satysfakcją możemy mówić o ścisłych przyjacielskich stosunkach między Polską i Azerbejdżanem po uzyskaniu przez Azerbejdżan niezależności państwowej. Polska była jednym z pierwszych krajów świata, który uznał niezależność państwową Azerbejdżanu. Współpracowaliśmy aktywnie w organizacjach międzynarodowych. Są liczne fakty poparcia Azerbejdżanu przez Polskę. Na szczycie Lizbońskim OBWE w grudniu 1996 roku, kiedy w wielkich trudach był rozwiązywany problem przyjęcia dokumentu pokojowego uregulowania konfliktu armeńsko-azerbejdżańskiego, czy górno-karabachskiego, Polska aktywnie popierała Azerbejdżan i była jednym z 53 krajów OBWE, które poparły znane oświadczenie OBWE w tej sprawie.

Do wielkich osiągnięć Polski zaliczamy to, że obecnie zajęła już swoje miejsce we wszystkich strukturach europejskich i została członkiem NATO. Polska jest najbardziej wysuniętym na wschód krajem NATO. Aktywnie współpracujemy z Polską w Radzie Unii Północnoatlantyckiej, w programie NATO "Partnerstwo dla Pokoju". Przykład Polski ma dla nas duże znaczenie, oczywiście zapoznajemy się z jej doświadczeniami i uważam, że nasze kolejne konsultacje w tej sprawie będą miały dla nas duże znaczenie.

Wizyta Prezydenta Azerbejdżanu w sierpniu 1997 roku w Polsce oraz obecna wizyta Prezydenta Polski w Azerbejdżanie - to są wydarzenia, które sprzyjają większemu przyspieszeniu integracji między naszymi państwami, rozwojowi naszych przyjaznych stosunków, rozszerzeniu naszej współpracy. Mogę zapewnić Pana, szanowny Panie Prezydencie, że Azerbejdżan wysoko ceni przyjaźń z Polską, dobre stosunki, które istnieją między nami, współpracę w różnych sferach i zawsze w przyszłości będzie podtrzymywać przyjaźń z Polską.

Panie Prezydencie, Pan zapewne wie o tym, jaką złożoną drogę przeszedł Azerbejdżan w ciągu minionych ośmiu lat po uzyskaniu niepodległości państwowej. Rzeczą najbardziej skomplikowaną i być może najtragiczniejszą dla nas jest to, że w momencie uzyskania niepodległości państwowej pod koniec 1991 roku, Azerbejdżan od ponad trzech lat przebywał w stanie konfliktu zbrojnego, a w zasadzie - wojny z Armenią, która to dokonała agresji przeciwko narodowi azerbejdżańskiemu w celu odcięcia obwodu górno-karabachskiego od Azerbejdżanu i przyłączenia go do siebie. Ta agresja, ta wojna przyniosła olbrzymie straty Azerbejdżanowi, zginęło wiele ludzi, przelano dużo krwi i z różnych przyczyn armeńskim formacjom zbrojnym udało się okupować nie tylko obwód górno-karabachski, ale również tereny dookoła Górnego Karabachu, zamieszkałe wyłącznie przez Azerbejdżan. Tak więc 20 procent terenów Azerbejdżanu znajduje się pod okupacją armeńskich sił zbrojnych, ponad milion Azerbejdżan zostało wypędzonych przez armeńskie siły zbrojne z terenów okupowanych. Uchodźcy mieszkają w bardzo ciężkich warunkach, większość z nich - w namiotach.

Cieszę się, Panie Prezydencie, że do programu swojego pobytu w Azerbejdżanie włączył Pan zwiedzanie jednego z miejsc zamieszkałych przez uchodźców, pozbawionych swego domu, swojej ziemi i wszystkiego tego, co oni posiadali. Uchodźcy w Baku mieszkają co prawda w budynkach, lecz nieprzystosowanych do życia. Więc jutro, kiedy Pan ich zobaczy, proszę sobie wyobrazić, w jakich okropnych warunkach znajdują się uchodźcy wypędzeni z własnych domów, z własnych ziem, Azerbejdżanie, którzy i w zimie, i w lecie mieszkają w namiotach.

Mimo wszystkich strat, szkód moralnych i materialnych, licznych ofiar poniesionych w obronie swojej Ojczyzny, stoimy na stanowisku pokojowego uregulowania konfliktu armeńsko-azerbejdżańskiego. Mamy nadzieję, że przy pomocy Grupy Mińskiej OBWE, współprzewodniczących Grupy Mińskiej - Rosji, Stanów Zjednoczonych i Francji, przy pomocy całej wspólnoty światowej będziemy potrafili pokojowo uregulować konflikt, zabezpieczyć integralność terytorialną Azerbejdżanu, powrót do własnych domów wszystkich ludzi wypędzonych z miejsc swojego zamieszkania.

W tych ciężkich warunkach Azerbejdżan uzyskał swoją niepodległość państwową, a naturalnie stanowienie niezależnego państwa - Republiki Azerbejdżańskiej było związane z wieloma trudnościami spowodowanymi wojną. Wiele z nich pojawiło się i wewnątrz kraju w związku z różnego rodzaju próbami zamachu stanu, nielegalnymi działaniami poszczególnych oddziałów zbrojnych i generalnie - z niestabilnością w Azerbejdżanie, która w 1993 roku doprowadziła nasz kraj do wojny domowej.

Przezwyciężyliśmy te trudności, oczywiście z dużym trudem. W Azerbejdżanie zdecydowanie wstąpiliśmy na drogę zbudowania demokratycznego, praworządnego, świeckiego państwa, demokratyzacji wszystkich sfer życia, zatwierdzenia ogólnoludzkich wartości w integracji, w syntezie z narodowymi, duchowymi i moralnymi wartościami narodu azerbejdżańskiego. Zdecydowanie wstąpiliśmy na drogę rozwoju gospodarki rynkowej i otworzyliśmy drzwi Azerbejdżanu dla inwestycji zagranicznych, co daje swoje pozytywne rezultaty. Pomyślnie realizujemy reformy polityczne, socjalne, ekonomiczne, prywatyzację, przekazanie ziemi rolnikom i wiele innych rzeczy. Właśnie dzięki temu udało nam się dokonać przełomu w stanie gospodarki. W 1995 roku wstrzymaliśmy coroczny spadek tempa wzrostu gospodarki Azerbejdżanu i zapewniliśmy jej wzrost. Teraz tempo wzrostu produktu krajowego brutto wynosi średnio około 5, 6, niekiedy nawet 7 procent. Osiągnęliśmy wzrost produkcji przemysłowej i rolnej. To są tylko pierwsze kroki, pierwsze rezultaty tych konkretnych praktycznych środków, które wprowadzamy w sferze ekonomii.

Równocześnie, Azerbejdżan przeżywa spore trudności o charakterze ekonomicznym, mamy dużo nierozwiązanych problemów socjalnych, jak na razie, nie możemy zapewnić należytego poziomu dobrobytu swojemu społeczeństwu - wiadomo z jakich przyczyn. Jest to związane po pierwsze z tym, że milion mieszkańców Azerbejdżanu ma status uchodźców, większość z tych ludzi nie pracuje. Ale jesteśmy optymistami. Wierzymy, że wszystko to, co robimy i będziemy robić, zapewni nam stabilny wzrost ekonomiczny, polepszenie poziomu życia obywateli w sferze socjalnej. Korzystamy z cennego i bogatego doświadczenia Polski. Wiemy, że w ciągu ostatnich lat Polska osiągnęła dużo sukcesów w rozwoju gospodarki. Do kraju napływają liczne inwestycje zagraniczne, rozwija się budownictwo. To wszystko jest rezultatem prawidłowej polityki ekonomicznej rządu Polski i przede wszystkim jej Prezydenta, szanownego Pana Aleksandra Kwaśniewskiego. Właśnie, dlatego rozpatrujemy przyjacielskie stosunki między Polską a Azerbejdżanem jako istotny czynnik zarówno w zdobywaniu doświadczenia, jak i we wzajemnej pomocy, rozwoju współpracy.

W czasie mego pobytu w Polsce w sierpniu 1997 roku miałem możliwość poznać Warszawę, niektóre jej dzielnice. Nie sposób wyobrazić sobie, że to miasto było całkiem zniszczone. A propos, pamiętam zwiedzanie jednego placu, otoczonego zabytkowymi budynkami, właśnie tam wydano przyjęcie, a potem piliśmy piwo na tym placu. Tam było dużo pięknych budynków, przy tym żaden nie był podobny do drugiego. Powiedziano nam, że to wszystko było zniszczone, a teraz zostało odbudowane, dokładnie tak jak było kiedyś. To po raz kolejny świadczy o tym, jaki olbrzymi potencjał intelektualny, jak wielkie męstwo posiada naród polski.

Przekazuję Panu, Wielce Szanowny Panie Prezydencie i wszystkim naszym gościom z Polski wyrazy najgłębszego poważania od narodu azerbejdżańskiego dla narodu polskiego. Oświadczam, że nadal będziemy rozwijać i umacniać naszą przyjaźń, naszą współpracę.

Proponuję wznieść toast za niezależną Polskę!

Za bohaterski Naród polski!

Za wielkie sukcesy osiągnięte przez Naród polski!

Za przyjaźń polsko-azerbejdżańską!

Za Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, mojego przyjaciela, szanownego Pana Aleksandra Kwaśniewskiego i jego Małżonkę szanowną Panią Jolantę Kwaśniewską!

Zdrowie Państwa!