Κύριε πρέσβη, σήμερα σας προσκάλεσα για ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που έχει ιδιαίτερη σημασία όσο για τη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν τόσο και για τις σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν.
ИΕίναι γνωστό ότι μετά την απόκτηση της κρατικής ανεξαρτησίας και μέχρι τώρα η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν στην εξωτερική της πολιτική επιδίωκε να αναπτύσσει τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Θεωρώ ότι σ` αυτόν τον τομέα έχουμε καλά αποτελέσματα. Είμαστε μάρτυρες αυτών των προσπαθειών και εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ειδικά της κυβέρνησής τους και το εκτιμάμε.
Όμως ταυτόχρονα είναι γνωστό ότι το 1992 το Συνέδριο των ΗΠΑ έλαβε την άδικη ως προς το Αζερμπαϊτζάν απόφαση. Στο εδάφιο 907 της \"Πράξης υποστήριξης της ελευθερίας\" έγινε η συμπλήρωση που απαγορεύει να παρέχεται βοήθεια στο Αζερμπαϊτζάν. Θεωρώ ότι τη στιγμή της καταχώρησης αυτής της συμπλήρωσης και την περίοδο μετά διαπράχτηκε η αδικία ως προς το Αζερμπαϊτζάν και μέχρι τώρα αυτή η αδικία παραμένει.
Η αιτία της λήψης μιας τέτοιας απόφασης διάκρισης εξηγείται δήθεν με το ότι το Αζερμπαϊτζάν κρατάει την Αρμενία σε αποκλεισμό. Έτσι, εδώ και τέσσερα χρόνια το Αζερμπαϊτζάν είναι η μοναδική δημοκρατία της πρώην Σοβιετικής Ένωσης η οποία στερείται της βοήθειας η οποία προβλέπεται από την Αμερική στα πλαίσια της \"Πράξης υποστήριξης της ελευθερίας\".
Στις συναντήσεις και με Εσάς και με τους πολιτικούς των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής εμείς κατ` επανάληψη δηλώναμε ότι η ληφθείσα ενάντια του Αζερμπαϊτζάν απόφαση δεν έχει καμιά βάση διότι το Αζερμπαϊτζάν δεν κρατάει την Αρμενία σε αποκλεισμό. Η πραγματικότητα είναι ότι οι αρμενικές ένοπλες δυνάμεις έθεσαν υπό κατοχή τα 20% των εδαφών του Αζερμπαϊτζάν απ` όπου εκδιώχτηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες μας που έγιναν πρόσφυγες. Ιδιαίτερα θέλω να τονίσω ότι ως αποτέλεσμα αυτής της κατοχής η σιδηροδρομική γραμμή στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν συμπεριλαμβανομένου του τμήματος που συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με την Αρμενία το Ναχτσιβάν, το Ναγκόρνι Καραμπάχ, βρίσκεται σε αποκλεισμό. Αναμφισβήτητα υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορούμε να λέμε ότι το Αζερμπαϊτζάν κρατάει την Αρμενία σε αποκλεισμό. Συνεπώς οι διαδικασίες ειδικά μετά το 1992 δείχνουν ότι το Αζερμπαϊτζάν υπέστη μεγάλη επίθεση. Επίσης γνωρίζετε ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι αποκλεισμένο στο βορρά από τη ρωσική πλευρά, είναι κλεισμένοι οι σιδηρόδρομοί μας και η θαλάσσια οδός.
Γι` αυτό κατ` επανάληψη θέταμε ενώπιον των κρατικών αρχών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής το ζήτημα περί ακύρωσης αυτής της άδικης απόφασης ενάντια στο Αζερμπαϊτζάν.
Όπως γνωρίζετε οι σχέσεις που ρυθμίστηκαν τα τελευταία χρόνια μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και του Αζερμπαϊτζάν εξελίσσονται ραγδαία. Το αζερμπαϊτζάνικο κράτος αντιμετώπισε την Αμερική ως μια φιλική χώρα και πολύτιμο συνεργάτη συγκεκριμένα στον τομέα της οικονομίας όπου εμφανίστηκαν οι δυνατότητες για μια ευρεία συνεργασία. Η συμμετοχή στις μεγάλες συμφωνίες πετρελαίου που υπογράφηκαν το Σεπτέμβριο 1994, το Νοέμβριο 1995 για την εκμετάλλευση των δικών μας πόρων πετρελαίου αποδεικνύει ότι αναπτύξαμε πολύ στενές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Επίσης πάντα τονίζουμε το σημαντικό ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στο ζήτημα της διευθέτησης της σύγκρουσης Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν και θέλουμε οι ΗΠΑ και σήμερα και στο μέλλον να παίξουν σημαντικό ρόλο σ` αυτή τη διαδικασία. Είναι γνωστό ότι κάνουμε βήματα προς τη διευθέτηση με τον ειρηνικό τρόπο της σύγκρουσης μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, δύο χρόνια πριν καταφέραμε να καθιερώσουμε την κατάσταση παύσης πυρών. Με άλλα λόγια και πάλι δείξαμε στον κόσμο την ειρηνοφιλία μας και την επιδίωξή μας να ζούμε με την Αρμενία υπό τις συνθήκης ειρήνης. Θεωρώ ότι μέσα σ` αυτό το χρόνο αποδείξαμε σ` όλον τον κόσμο ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι το ειρηνόφιλο κράτος, το οποίο δεν επιθυμεί τον πόλεμο, υποστηρίζει την ειρηνική διευθέτηση της σύγκρουσης με την Αρμενία και επιχειρεί σημαντικά βήμα σ` αυτόν τον τομέα. Υπό αυτές τις συνθήκες η απόφαση ληφθείσα ενάντια στο Αζερμπαϊτζάν στο Συνέδριο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής η οποία βρίσκεται ακόμα σε ισχύ αναμφισβήτητα προκαλεί μεγάλη ανησυχία σε μας και στην κοινωνία μας.
Μέσα σ` αυτά τα χρόνια στις χώρες που ήταν μέλη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και τώρα περνούν τη μεταβατική περίοδο οι ΗΠΑ παρείχαν την υλική και οικονομική βοήθεια. Ιδιαίτερα μεγάλη υλική και οικονομική βοήθεια παρέχεται στην Αρμενία. Το Αζερμπαϊτζάν στερείται της υλικής βοήθειας. Αυτή η αδικία απέναντί μας δεν έχει καμιά απολύτως βάση, πράγμα το οποίο ανέφερα επανειλημμένα. Πολύ μεγάλη έκπληξη προκαλεί συγκεκριμένα το γεγονός ότι αυτή η αδικία παραμένει ακόμα κι αν τα τελευταία χρόνια μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και των ΗΠΑ καθιερώθηκε η στενή συνεργασία και οι φιλικές σχέσεις.
Γι` αυτό συζητούσα κατά τη διάρκεια των συναντήσεων το Σεπτέμβριο του 1994 και τον Οκτώβριο του 1995 στη Νέα Υόρκη με τον Πρόεδρο της Αμερικής τον κύριο Μπιλλ Κλίντον και του εξέφρασα τις σκέψεις μου. Στις συζητήσεις μας ο κύριος Μπιλλ Κλίντον με πληροφόρησε ότι ο ίδιος ήταν κατά της λήψης μιας τέτοιας απόφασης και συνεχίζει να μην την υποστηρίζει μέχρι σήμερα. Όμως, δυστυχώς για την ακύρωση της απόφασης δεν επιχειρούνται τα απαραίτητα βήματα και δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα. Πέρσι ο κογκρέσμαν κύριος Ουίλσον προέβαλε την πρόταση για την τροποποίηση αυτού του εδαφίου η οποία έγινε δεκτή. Αυτή την μικρή τροποποίηση θεωρήσαμε επίτευγμα για μας, γι` αυτό απέστειλα τις επιστολές εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη στον κύριο Μπιλλ Κλίντον, στον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων τον κύριο Γκίνγκριτς, στον κογκρέσμαν Ουίλσον και άλλους. Δυστυχώς αυτή η τροποποίηση έμεινε μόνο τροποποίηση και δεν είχε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα. Περιμέναμε ότι αν είναι αδύνατον να ακυρωθεί τελείως η συμπλήρωση του εδαφίου 907 τουλάχιστον ίσως θα επιχειρηθεί ένα νέο βήμα και θα ληφθεί μια πιο λεπτομερής απόφαση.
Όμως αντί αυτού εμφανίστηκε η συμπλήρωση του κογκρέσμαν κυρίου Πόρτερ. Η συμπλήρωση του Πόρτερ αντί να βοηθήσει το Αζερμπαϊτζάν του προκαλεί ένα νέο χτύπημα, απειλεί την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν, όχι μόνο δεν βοηθάει το Αζερμπαϊτζάν αλλά του προκαλεί μια τεράστια ζημιά.
Μετά που εμφανίστηκε η \"Συμπλήρωση του Πόρτερ\" απευθυνθήκαμε και σε σας, δώσαμε την εντολή στον πρέσβη του Αζερμπαϊτζάν στη Ουάσινγκτον για να διεξάγει τις διαπραγματεύσεις με τους απαραίτητους κύκλους για την αποτροπή της αποδοχής της \"Συμπλήρωσης του Πόρτερ\"/ Δυστυχώς δεν το καταφέραμε. Ξέρω ότι λαμβάνουμε όλες τις δυνατές πληροφορίες. Όμως από τις σημερινές πληροφορίες προκύπτει ότι η \"Συμπλήρωση του Πόρτερ\" ήδη έγινε αποδεκτή στη Βουλή των Αντιπροσώπων του Συνεδρίου. Αυτό μας ανησυχεί πολύ. Προκαλεί μεγάλη ανησυχία και στην κοινωνία μας. Αναμφισβήτητα εκείνη την εποχή που έχουμε τις φιλικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν μπορούμε να καταλάβουμε την αποδοχή αυτής της συμπλήρωσης. Ίσως εγώ σε κάποιο βαθμό καταλαβαίνω αλλά ο λαός δεν μπορεί να καταλάβει.
Γνωρίζουμε ότι η Βουλή, το Συνέδριο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δεν εξαρτάται από τον πρόεδρο ή την κυβέρνηση. Η δύναμη της επίδρασής τους σ` αυτό δεν είναι μεγάλη, το Συνέδριο καμιά φορά λαμβάνει τέτοιες αποφάσεις. Όμως σας λέω ανοιχτά ότι η κοινωνία μας αποδέχεται τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ως ένα μεγάλο κράτος. Είναι αδύνατο να εξηγήσει κανείς στους ανθρώπους ότι ο πρόεδρος είναι κατά αλλά η απόφαση λαμβάνεται από κάποιον άλλον. Όμως η ληφθείσα απόφαση προκαλεί ζημιά στο Αζερμπαϊτζάν, στις σχέσεις του Αζερμπαϊτζάν και της Αμερικής. Στο Αζερμπαϊτζάν υπάρχει μια έκφραση: να κάνει κανείς τη \"χάρη της αρκούδας\". Έτσι περίπου έγινε - προσπαθήσαμε να ακυρώσουμε τη συμπλήρωση και στο τέλος η κατάσταση χειροτέρεψε.
Ακόμη μια φορά τονίζω ότι αν η ληφθείσα απόφαση ή κάποια μέτρα - ανεξάρτητα από το ποιος τα έλαβε - είναι δίκαια είναι δύσκολο να φέρει κανείς αντίρρηση. Όμως είναι αδύνατον να καταλάβει κανείς και να αποδεχτεί την άδικη απόφαση. Γι` αυτό σήμερα εκφράζω σε σας και μέσω εσάς στο κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής τη δυσαρέσκεια του Αζερμπαϊτζάν σχετικά μ` αυτό. Θέλω να δηλώσω ότι δεν μπορούμε να αποδεχτούμε μια τέτοια συμπλήρωση. Αυτή η συμπλήρωση προκαλεί ζημιά στο Αζερμπαϊτζάν και σε κάποιο βαθμό αμφισβητεί την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν. Γενικά, αυτό εμποδίζει σοβαρά την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης Αρμενίας- Αζερμπαϊτζάν, του ζητήματος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Δεν μπορώ να καταλάβω ποιον υπηρετεί ο κογκρέσμαν κύριος Πόρτερ και για ποιο λόγο το κάνει. Δεν είναι η δική μου δουλειά. Όμως ελπίζω ότι το Συνέδριο των ΗΠΑ είναι μια αξιοσέβαστη αρχή και δεν πρέπει να επιτρέπει να γίνονται τέτοια άδικα βήματα. Ακόμα μια φορά τονίζω ότι αυτό αποτέλεσε την αιτία της ανησυχίας όχι μόνο στους κύκλους του κράτους αλλά και μέσα στον κόσμο. Σας παρακαλώ να μεταβιβάσετε τα λόγια μου στο κράτος σας, στον επικεφαλής του κράτους, μεταξύ άλλων και στον αξιοσέβαστο κύριο Πρόεδρο Μπιλλ Κλίντον. Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε μια τέτοια συμπλήρωση. Μου λένε ότι μετά τη Βουλή των Αντιπροσώπων αυτή η απόφαση θα ληφθεί και από την Άνω Βουλή. Παρακαλώ μέσω της Άνω Βουλής ή άλλων μέσων να αποτραπεί η λήψη αυτής της απόφασης. Σας προσκάλεσα για να σας μεταβιβάσω αυτά τα λόγια.
Ανεξαρτήτως της τροποποίησης του άρθρου 907 ευχαριστώ τις ΗΠΑ για τη βοήθεια που ακόμα παρέχεται στο Αζερμπαϊτζάν. Όμως το νόημα της πολιτικής μου και της πολιτικής μας γενικά αποτελεί όχι μόνο η ακύρωση της τροποποίησης του άρθρου 907 για να μας παρέχετε βοήθεια. Μέχρι τώρα ζούσαμε χωρίς τη βοήθειά σας και θα ζήσουμε και στο μέλλον. Η Αρμενία έλαβε τη βοήθεια δέκα φορές περισσότερη σε σύγκριση με μας. Το ανεχόμαστε. Όμως μας ανησυχεί η αδικία. Και η δυσαρέσκειά μου είναι για την προκατάληψη που υπάρχει ως προς το Αζερμπαϊτζάν. Αυτό δεν μπορούμε να ανεχτούμε. Θα επιζήσουμε ακόμα κι αν δεν θα υπάρχει βοήθεια.
Οι φιλικές και καλές οικονομικές σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και του Αζερμπαϊτζάν που καθιερώθηκαν τον τελευταίο καιρό επιβεβαιώνουν ότι δεν πρέπει κανείς να μας φέρεται άδικα και προκατειλημμένα. Γνωρίζουμε την προσωπική σας θέση σ` αυτό το ζήτημα. Εκτιμώ που έχετε την αντικειμενική θέση και μας υποστηρίζετε. Όμως η καθυστέρηση της επίλυσης του ζητήματος μας ανησυχεί.
Εκτιμούμε το σημαντικό ρόλο της υπάρχουσας κρατικής οργάνωσης των ΗΠΑ στη διατήρηση της δημοκρατίας. Αναμφισβήτητα, η κρατική οργάνωση της Αμερική είναι καθαρά δική της υπόθεση. Δεν μπορούμε να προσθέσουμε τίποτα σ` αυτό. Όμως αν, όπως τονίσατε, αυτή η κρατική οργάνωση δημιουργεί προβλήματα στην εξωτερική πολιτική, αποδέχεται τέτοιες άδικες αποφάσεις, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί κανονικό. Ακόμα μια φορά θέλω να τονίζω ότι δεν είναι η δική μας αλλά η δική σας υπόθεση. Εμείς μόνο θέλουμε να μην αδικείται το Αζερμπαϊτζάν ανεξαρτήτως κάποιας κρατικής οργάνωσης. Κάναμε αρκετή δουλειά για να εξαλείψουμε τη σύγκρουση μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Κατ` επανάληψη εκφράζαμε τις επιθυμίες μας σχετικά με τον ενεργό ρόλο των ΗΠΑ σ` αυτό το ζήτημα. Όλα αυτά μας δικαιολογούν να ζητούμε την ακύρωση της τροποποίησης του άρθρου 907 περί του Αζερμπαϊτζάν. Αν αυτό δεν πραγματοποιείται σημαίνει ότι και τώρα υπάρχει η αδικία. Αν αυτό δεν πραγματοποιείται ας μη γίνει τουλάχιστον χειρότερα. Επαναλαμβάνω η συμπλήρωση του κυρίου Πόρτερ αντί να διευκολύνει την κατάστασή μας τη χειροτερεύει. Δεν αμφιβάλλω, αντίθετα, είμαι σίγουρος ότι στο εξής θα συνεργάζεστε με μας, θα προσπαθείτε να επιλύσετε αυτό το πρόβλημα. Θέλω να εκφράσω την ελπίδα ότι αυτά που θα πείτε θα συμβάλουν στο να μην γίνει δεκτή η \"Συμπλήρωση του Πόρτερ\" στα επόμενα στάδια. Σήμερα έστειλα την επιστολή σχετικά μ` αυτό στον κύριο Μπιλλ Κλίντον, στον κύριο Γκίνγκριτς και στον κύριο Άλμπερτ Γκορ. Εύχομαι αυτή η συμπλήρωση να μην γίνει δεκτή ως αποτέλεσμα των κοινών μας προσπαθειών και της συνεργασίας και το Αζερμπαϊτζάν να μην δεχτεί ένα άλλο χτύπημα. Ελπίζω μαζί θα το καταφέρουμε.
Εφημερίδα \"Εργάτης του Μπακού\", 18 Ιουνίου 1996.