هم میهنان محترم و مسلمانان ارجمند.

امروز ما به مناسبت روز عزاء در مسجد تازه پیر، خانه خدا گرد هم آمده ایم. سومین سالگرد قتل عام و فاجعه خوجالی را گرامی میداریم.

مردم آذربایجان در تاریخ چندین قرنی و در راه موجودیت خود به پیروزیهایی رسیده، قلعه های شامخی را فتح کرده و بر غنای فرهنگ جهانی افزوده است. جهان اسلام کتاب مقدسی همچون قرآن کریم را به تمدن جهانی بخشوده است. مردم آذربایجان در تاریخ کهن خود دچار مصیبتهایی شده و در مراحل مختلف فجایعی نیز روی داده است. یکی از این فجایع عبارت از تجاوز شش ساله اشغالگران ارمنی به خاک کشورمان و بر اثر این تجاوز تجزیه سرزمینهای آذربایجان و از دست رفتن قسمتی از آن، کشته شدن شهروندان کشور و خونریزی است. ولی در بین این مصیبتهای عمومی فاجعه خوجالی وحشتناکترین آن است و زخم شدیدی برای ما میباشد.

در طول تاریخ انسانها بارها نسبت به یکدیگر دست به وحشیگری زده اند. حادثه قتل عام نیز در بسیاری از نقاط جهان رخ داده است. قتل عام توسط اشغالگران ارمنستانی علیه آذربایجان یکی از مهیبترین اینها است. در طی مدت طولانی، می توان گفت در قرن ۲۰ حوادث قتل عام توسط اشغالگران ارمنی علیه ملت آذربایجان آسیبهای زیادی به مردم کشورمان وارد ساخته است. از بین آنها یکی از بزرگترین و دردناکترین زخم ها قتل عام خوجالی و جنگ شش ساله میباشد.

این جنگ از طرف تجاوزکاران ارمنی آغاز شده است. مردم آذربایجان از سرزمینهای خود دفاع می کنند. مسلماً، در جنگ خونریزی هم می شود، شهیدانی نیز می دهیم و متحمل رنج و عذابهای زیادی می شویم. ولی سه سال قبل عملیات نظامی وحشیانه و کشتار دستجمعی مردم خوجالی، غیر نظامیان- زنان، کودکان، سالمندان، بیماران توسط غاصبان ارمنی مهیبترین مرحله جنگ شش ساله بوده و صفحه سیاه آن میباشد.

حوادث خوجالی همچنین نشان داد که ارامنه نه تنها به سرزمینهای آذربایجان چشم دوخته و سرزمینهای کشورمان را اشغال کرده، بلکه راه وحشاینه ای همچون کشتار دستجمعی مردم آذربایجان را در پیش گرفته اند. این اقدام در حوادث خوجالی بطور آشکار نمایان شد. در آن شب وحشتناک نیزه ای بر قلب مردم آذربایجان وارد آمد. این نیزه تا به امروز باعث رنج و عذاب ما می شود. این زخم هنوز بهبود نیافته، بلکه همیشه در خاطره ما خواهد ماند.

همانطور که متذکر شدم، شبانه حمله به غیر نظامیان، کشتار دستجمعی و وحشیانه کودکان، کهن سالان و بیماران و شکنجه بی رحمانه آنها بار دیگر نشان می دهد که دشمنان ما چه قدر وحشی هستند.

قتل عام خوجالی و تجاوز ارامنه به مردم آذربایجان و استفاده از پست ترین شیوه ها علیه مردم در تاریخ بشری ثبت شده و ثبت خواهد شد. کشته شدگان در آن شب شهروندان عزیز آذربایجان هستند، آنها در راه تمامیت ارضی کشورمان قربانی شده، قربانی مبارزه آزادی ملی مردم و شهید هستند. قتل و شهادت آنها بصورت فجیع تجلی قهرمانی، ایستادگی و جسارت مردم آذربایجان میباشد.

ما در مبارزه بیش از شش ساله شهیدان زیادی داده ایم. مجدداً تکرار می کنم، شهیدان خوجالی نیز شهروندان آذربایجانی هستند که برای تمامیت ارضی، حق حاکمیت و استقلال کشورمان به شهادت رسیده اند. امروز ما در اینجا یاد آنان را گرامی داشته و در برابر روح آنها سر تعظیم فرود می آوریم و برای آنها دعا می کنیم. اینجانب از طرف همه مردم آذربایجان و دولت آذربایجان در این روز عزاء به مناسبت این حادثه فجیع بار دیگر تسلیت می گویم. به خانواده ها و بستگان شهدای خوجالی صمیمانه تسلیت می گویم. خداوند به شهدای خوجالی و به همه شهیدان ما رحمت کند. خداوند به خانواده های شهیدان خوجالی و به همه مردم کشورمان صبر عنایت فرماید. خداوند صبر عطا کند تا ما از این مصیبتها نجات پیدا کنیم، استقلال کامل و تمامیت ارضی آذربایجان را احیا و موجودیت آذربایجان را جاویدان سازیم.

فاجعه خوجالی درد، اندوه و غم ما است. ولی در عین حال، راه مبارزه و راه آزادی ملی مردم آذربایجان در طول قرنها یک راه موفق و افتخار آمیز است. در گذشته نیز مشکلاتی بر سر راه ما بوده است. امروز هم مشکلاتی وجود دارد. ولی هیچ چیزی عزم راسخ مردم آذربایجان را نشکسته و نخواهد شکست. ما از این قبیل حوادث باید نتیجه بگیریم تا متانت بیشتری داشته باشیم، هر چه بیشتر شکیبا و متحد باشیم. باید درک کنیم که همانطور که ما خودمان صاحب سرنوشت خود هستیم، خودمان نیز باید سرنوشت و استقلال خود را حفظ کرده، ضمن پیمودن راهی که خداوند به ما فرموده، راه خود را باز کنیم و این راه را در پیش بگیریم.

فلذا، امروز ما ضمن دعا به روح همه شهیدان، در عین حال بایستی سرافراز باشیم. هر چه قدر اندوهگین هم باشیم، باید به همان اندازه خوشبین باشیم، نسبت به آینده امیدوار باشیم. من اطمینان کامل دارم که مردم آذربایجان این مراحل سخت را نیز خواهد پیمود. مشکلات تنها مربوط به جنگ و اشغال سرزمینهای کشورمان و شرایط وخیم آوارگان جنگی نیست. بلکه امروز مردم دوران گذر را سپری می نماید. ما در حال بحران اقتصادی اجتماعی بسر می بریم. مشکلات در زندگی مردم بیش از حد زیاد است. ولی مردم کشورمان طول قرنها متحمل چنین مراحل سخت بوده، آنرا پشت سر گذاشته و از اینرو طول هزاران سال موجودیت خود را حفظ کرده و منبعد نیز طول سالیان مدید جاویدان خواهد ماند.

ما نباید ایمان خود را از دست بدهیم و از عقیده و راهی که در پیش گرفته ایم، عدول نماییم. این راه ما، استقلال و آزادی ملی آذربایجان است و جاویدان بودن آذربایجان بعنوان دولت مستقل میباشد. راهی که می پیماییم، بمنزله پایبندی ما نسبت به ارزشهای معنوی، آداب و رسوم، دین، زبان و تاریخ ما است. هر چه بیشتر پایبند به این ارزشها باشیم، اسباب و دلایل شرایط دشوار امروز را بهمان اندازه بیشتر درک، به یک دیگر دست دراز و کمک خواهیم کرد و از اشغالگران ارمنی جلوگیری بعمل خواهیم آورد. سرزمینهای خود را نیز آزاد خواهیم کرد و مردم آذربایجان را از این شرایط بحرانی نجات خواهیم داد.

اینجانب مطمئنم، راهی که می پیمائیم، راه صحیح و درست بوده و راه متضمن منافع مردم کشورمان میباشد. ما همین راه را خواهیم پیمود. دولت مستقل آذربایجان به وحدت مردم اطمینان دارد، به عزم راسخ و شکیبایی آن باور می کند و این اتحاد، ایستادگی، بردباری و تحمل، ما را از این شرایط دشوار رهایی خواهد بخشید.

اینجانب بار دیگر از خداوند متعال برای شهدای خوجالی طلب مغفرت دارم. برای همه شهیدان ما از خداوند مجدداً بخشایش و اجر می طلبم. بار دیگر به شما اطمینان می دهم که دولت آذربایجان در حفظ حقوق مردم و دفاع از سرزمینها و اراضی کشورمان محکم خواهد ایستاد و مردم آذربایجان را از این مصیبتها نجات خواهد داد.

ترجمه شده از کتاب "حیدر علی اف: استقلال ما ابدی است" (سخنرانی ها، بیانیه ها، مصاحبه ها، پیامها، مراجعات و فرامین) - جلد سوم، انتشارات آذرنشر، باکو- ۱۹۹۸، ص. ۲۱۵- ۲۱۷)