"Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in yüce Azerbaycan şairi Muhammed Fuzuli'nin doğumunun 500. yıldönümü nedeniyle yapılan törende konuşması" (Cumhuriyet Sarayı, 8 Kasım 1996) belgesine ilişkin bilgi notu

Muhammed Süleyman oğlu Fuzuli (1494-1556) klasik Azerbaycan edebiyatının seçkin temsilcisi, şair ve düşünürü olmuştur. Orta Doğu'nun en büyük lirik şairi olan Fuzuli, ailesi Azerbaycan'dan Bağdad'a taşındığı için, İrak'ın Kerbela kentinde doğmuştur.

Fuzuli şiirleri sadece Azerbaycan'da, Türkiye'de, İrak'ta, Orta Asya'da değil, Rusya'da ve Batı ülkelerinde de geniş yaygınlık kazanmıştır. Onun birçok el yazmaları Avrupa'nın ünlü kütüphane ve müzelerinde tutulmaktadır.

Fuzuli Azerice, Arapça ve Farsça mükemmel kaside, gazel ve rubailer yazmış, "Rind-ü Zahit", "Sihhat-ü Maraz", "Beng-ü Bade", "Sohbetü'l-Esmar", "Şikayetname" gibi eserler onun kaleminden çıkmıştır.

Fuzuli sanatının doruk noktası olan "Leyla ve Mecnun" eseri Azerbaycan, keza Doğu ve dünya şiirinin ender incilerindendir. Yazılı edebiyata ilk olarak Nizami Gencevi'nin getirdiği "Leyla ve Mecnun" konusunun birçok Türk, Fars, Hint, Özbek ve Tacik şairleri tarafından işlenmesine rağmen, Fuzuli'nin anadilinde "gazel" biçimini yaygın olarak kullandığı eser özgün tarzıyla önceleri bu mevzuda yazılmış eserlerden farklılık gösteriyor.

Klasik Azerbaycan İntibahı'nın seçkin temsilcisi olan Muhammed Fuzuli her zaman dünyada Doğu biliminde ilgi odağında olmuştur. Avrupa'da Hammer Purgital, Braun Rio, Begli, Aibb, Rusya'da D.Simirnov, A.Krımski, Y.E. Bertels gibi yazarlar Fuzuli sanatının araştırmacıları arasında yer almışlar.

1994 yılı UNESCO aracılığıyla Fuzuli yılı olarak ilan edilmiş, dünyanın birçok ülkelerinde şairin doğum yıldönümü ile ilgili törenler yapılmıştır.

Azerbaycan Merkez Bankası'nca 1996 yılında Azerbaycan'ın seçkin şair ve düşünürü Muhammed Fuzuli'nin yaşamı ve sanatının 500.yıldönümü ile ilgili 100 manat nominal değerli altın, 50 manat nominal değerli gümüş madeni hatıra paraları basılmıştır.

Ekim 1996'da Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in kararnamesi üzerine El yazmalar Enstitüsü'ne dahi şair ve düşünürümüzün ismi verilmiştir.

Üzeyir Hacibeyov'un Fuzuli'nin "Leyla ve Mecnun" eserinin temelinde yaptığı aynı isimli opera, besteci Cahangir Cahangirov'un (1921-1992) "Fuzuli Kantatı", Fuzuli'nin Bakü'deki muhteşem anıtı, ülke bölgelerinden birine onun isminin verilmesi Azerbaycan halkının yüce şairinin mirasına verdiği değerin bir göstergesidir.

Yüce Azerbaycan şairinin doğumunun 500.yıldönümü vesilesiyle düzenlenen kutlama töreninde konuşma yapan Haydar Aliyev dünya kültürünü zenginleştiren Fuzuli mirasına yüksek değer biçmiştir.

Bilgi notu 8 Haziran 2005 yılında düzenlenmiştir.