BM Güvenlik Konseyi Başkanı´na; Sureti: BM Genel Sekreteri´ne - 26 Temmuz 1993

Sayın Başkan!

Egemen Azerbaycan Devleti'nin topraklarının bölünmesine yönelik Ermeni saldırganlığının devam ettirilmesi ve tırmanması sonucunda ülkemde ortaya çıkan trajedik durum beni Size şu mektubu yazmaya zorladı.

Uluslararası hukuk prensiplerine ve normlarına bağlı olan Azerbaycan, Ermenistan Cumhuriyeti tarafından zorla sürüklendiği kanlı anlaşmazlığın barışçı yolla çözümünde uluslararası güvenlik ve işbirliği ilkelerini temel alarak ve bu uluslararası örgütün üyelerinin haklarına ve görevlerine güvenerek AGİK'in arabuluculuğunu kabul etmiştir. Uzun ve zorlu bir çözüm sürecinde Azerbaycan hükümeti, anlaşmazlığın barışçı yoldan çözümüne çalışarak ve maksimum düzeyde esnek ve yapıcı tutum sergileyerek, kan dökülmesinin durdurulması ve müzakerelerin sağlam zemininin oluşturulması yolları üzerine yoğun bir araştırma yapmıştır. Fakat Ermenistan'ın dünya kamuoyuna ve Azerbaycan'a karşı yükümlülüklerini kabaca ihlal etmesi barış çabalarımızı anlamsız kılıyor.

AGİK Bakanlar Konseyi'nin Minsk Grubu ile ilgili kararı onayladığı günden bu yana bir yıldan fazla süre geçmiştir, fakat bugün bu düşünce gerçeklerden her zamankinden daha uzaktır. Eğer biz bir yıl önce Bakanlar Konseyi kararının onaylandığı sırada varolan durumun yeniden sağlanması ve böylece sorunun Minsk Grubu'nda müzakeresi için tek makul yol olarak Şuşa ve Laçın'ın boşaltılmasının gerekliliğini konuşuyor idiysek, şimdi Azerbaycan topraklarının %17'den fazlası Ermeni saldırganları tarafından zapt edilmiştir. Karabag'ın tüm dağlık bölgesi, Azerbaycan'ın Laçin rayonu (onun güney kısmı 1992 yılı Mayıs ayında, kuzey kısmı ise 1993 yılı Nisan ayında işgal edilmiştir), Kelbecer rayonu, Nahçivan Otonom Cumhuriyeti'nin, Kazak, Fuzuli, Zengilan, Ağdam rayonlarının köyleri işgal edilmiştir (red. rayon-Azerbaycan Cumhuriyeti'nde idari birim). Toplam 503 yerleşim alanı tahrip edilmiştir, göçmen ve mültecilerin toplam sayısı 567 bin kişidir.

Dağlık Karabağ'ın kendi topraklarına bağlanması ile ilgili hain kararların alınmasında kendi anlamını bulmuş siyasal saldırganlıktan başlayan ve sonraları bölgeye gizli görevli özel kimselerin, teröristlerin ve silahların gönderilmesine yönelen Ermenistan bugün Azerbaycan toprağında geniş çaplı askeri operasyonlar düzenliyor, AGİK ve BM'nin çağrı ve kararlarını, bunun yanısıra, işgal güçlerini mutlak bir biçimde Azerbaycan'dan çekmesi talebinde bulunan Güvenlik Konseyi'nin 822 sayılı kararına aldırış etmiyor. Ermeni tarafının arabulucunun yasal isteklerini yerine getirmeyi tamamen reddetmesi, dahası kabul edilmez koşullar öne sürmesi sonucunda AGİK'in aynı kararın yaşama geçirilmesine yönelik çabalarına engel olunmuştur. Ermenistan Cumhuriyeti'nin bu eylemlerinin sonucunda, Mario Raffaelli'nin bölgeyi önceki ziyaretlerinde olduğu gibi son ziyareti de BM Güvenlik Konseyi kararının kısa sürede uygulanacağına ve kan dökülmesinin durdurulacağı yönünde uzun zamandır beslenen umutlar için herhangi bir güvence sağlamamıştır.

Ermeni tarafının, Dağlık Karabağ'da eylemlerde bulunan Ermeni silahlı çetelerinin Ermenistan Cumhuriyeti'ne tabi olmadıklarına ilişkin açıklamaları asılsızdır. Bölgeye tüm ağır silahların, mühimmatın, askeri takviye birliklerinin gönderilmesini, bunun yanı sıra askeri operasyonların bizzat yönetimini Ermenistan Cumhuriyeti işgal ettiği Laçin rayonu üzerinden gerçekleştirmektedir.

Ermenistan oluşmuş zaman aralığını değerlendirerek, Raffaelli'nin temsilcilerinin gitmesinin ardından sonra yeni yoğun saldırılara geçmiştir. Sözkonusu saldırı sırasında Ermenistan silahlı kuvvetleri Ağdam kentini işgal etmişler. Bu hain eylem henüz başlanmamış olan barış sürecine sarsıcı bir darbe vurmuştur. Bundan önce Azerbaycan hükümeti Güvenlik Konseyi'ni, sürecin uzaması daha büyük boyutlu trajedilere neden olacak tehlikeli bir durum yaratıyor diye uyarmıştı.

Şimdiki durum, BM Tüzüğü'ne uygun olarak Güvenlik Konseyi'ne verilmiş yetkilerin temelinde onun acilen bu işe müdahelesini gerektirmektedir.

Saldırganın dizginlenmesi, kan dökülmesinin durdurulması ve işgal altındaki Azerbaycan topraklarının boşaltılmasına yönelik ivedi önlemlerin alınması gerekiyor.

Anlatılanlarla ilgili olarak Güvenlik Konseyi'nin derhal toplanmasını rıca ediyorum.

Haydar Aliyev,
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerini üstlenmiş bulunan
Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti'nin Başkanı.