Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev´in, Bakü´de düzenlenen Tarihi İpek Yolu´nun Restorasyonu konulu Uluslararası Konferans´ta konuşması - 8 Eylül 1998

Sayın Devlet Başkanları ve delegasyon başkanları, bayanlar ve baylar!

İnsanlık uygarlığının tarihinde yollar, ulaşım hatları her zaman çok büyük rol oynayarak, yaşamın tüm alanlarını - politikayı, ekonomiyi, kültürü etkilemiştir. Bunun en çarpıcı örneklerinden ve simgelerinden biri de birçok ülkelerin ve halkların binyıllık tarihini, Çin`in eski kültürünü, Avrupalıların büyük coğrafi keşiflerini, Ortaçağ Müsülman Rönesansı`nın başarılarını ve birtakım başka şeyleri ihtiva eden evrensel, ender bir olgu olan Büyük İpek Yoludur.

Azerbaycan çok eskiden Büyük İpek Yolunda önemli bir konuma sahip olmuş, Avrupa ile Asya arasında kendine özgü bir köprü rolu oynamıştır. Kafkasya, Hazar Denizi ve Karadeniz ülkeleri gelişmiş ticaret, karşılıklı olarak kültürel zenginleşme, dini hoşgörü bölgesini oluşturarak, Büyük İpek Yolunun özgür bölümlerinden birini oluşturmuşlar.

İnsanlık tarihinin ayrılmaz bir parçası olarak Büyük İpek Yolu yükseliş ve çöküş dönemlerini yaşamıştır. Savaşlar, ideolojik ve coğrafi siyasal anlaşmazlıklar, bölücü hatlar devirleri başlandıktan sonra bu yol hayatımızdan yok olup gitti, güzel bir efsaneye dönüştü.

Fakat "soğuk savaş" bitti, halklar bağımsızlıklarına kavuştular, beşeri değerler, demokratik normlar, entegrasyon süreçleri dünya politikasında egemen duruma geldi ve tarihin gidişatı Büyük İpek Yolu düşüncesini yeniden gerekli kıldı.

Avrupa Birliği Komisyonu`nun uzak görüşlü kararını gereğince değerlendirmek gerekiyor. Bu komisyonun girişimi ile Mayıs 1993`te Brüksel`de Kafkasya ve Orta Asya devletlerinin ulusal ve uluslararası ulaşım, ticaret yollarının gelişme stratejisinin müzakeresi ile ilgili özel toplantısı yapıldı.

Bu toplantıda başlatılan "Avrupa-Kafkasya-Asya (TRACECA) ulaşım koridoru" projesi Avrasya coğrafyasında yaşama geçirilen en dinamik, ekonomik yönden en etkin projelerden biri oldu.

Projeye katılan ülkelerin sıkı işbirliği, Avrupa Birliği Komisyonu`nun aktif desteği sayesinde geçtiğimiz beş yılda iletişim alanlarının modernleştirilmesi ve inşası, gerekli yasaların düzenlenmesi, elemanların yetiştirilmesi, gümrük ve tarife politikalarının geliştirilmesi yönünde büyük çalışmalar yapılmıştır.

Mayıs 1996`da Türkmenistan`ın Sarakhs kentinde Azerbaycan, Gürcistan, Türkmenistan ve Özbekistan arasında transit taşımacılığının sağlanmasına ilişkin anlaşmanın imzalanması bu projenin gerçekleşmesi yönünde önemli bir gelişme oldu. Sonraları bu anlaşmaya başka devletler de taraf oldular. Bu anlaşma sayesinde tarifeler %50 oranında azaltıldı, gümrük kuralları basitleştirildi, taşımacılığın güvenli bir biçimde yapılması ve korunması sağlandı. Bunun sonucu olarak son yıllarda Transkafkasya koridoru üzerinden Avrupa ve Asya arasında yapılan mal mübadelesinin hacmi hemen hemen on katı arttı.

TRACECA projesinin başarıyla uygulanması işbirliğimizi daha ileri boyutlara taşımak için, yani tarihi Büyük İpek Yolunun restorasyonu ile ilgili projeyi onaylamak için bir temel oluşturmuştur ve konferansımız da bunun üzerine düzenlenmiştir.

TRACECA çalışma grubunun hazırladığı "Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaştırma Koridorunun Üzerinde Uluslararası Taşımacılığın Geliştirilmesi Hakkında Çok Taraflı Temel Anlaşma", onun teknik ekleri, Bakü Deklarasyonu çok büyük ekonomik, siyasal, tarihi bir öneme sahiptir.

Onların kabulü Avrupa, Karadeniz, Kafkasya, Hazar Denizi ve Asya bölgelerinde ticaretin geliştirilmesine, doğal kaynakların kullanımına ve onların taşınmasına, karşılıklı olarak faydalı işbirliğinin sağlanmasına katkıda bulunacaktır.

Tarihi Büyük İpek Yolunun restorasyonu, yeni ülkelerin ve bölgelerin ona katılması halklarımızın yakınlaşmasına ve karşılıklı olarak zenginleşmesine, yeni bağımsız devletlerin bağımsızlıklarının ve egemenliklerinin güçlendirilmesine, bu devletlerde demokratik reformların, piyasa reformlarının başarıyla uygulanmasına hatırı sayılır ivme kazandıracak, herkes için barışın, istikrarın ve güvenliğin sağlanmasına katkıda bulunacaktır.

Büyük İpek Yolu geçmişte başlansa da, geleceğe giden bir yoldur. Ben inanıyorum ki, biz işbirliği yaparak, birbirimize saygı göstererek ve birbirimizi destekleyerek bu yolda birlikte ilerlersek, o, halklarımızı gönencini ve kalkınmasını sağlayacaktır.

Dikkatiniz için teşekkür ederim.