Haydar Aliyev: Sayın Konuklar, hoş geldiniz! Amerika Birleşik Devletleri Senatosu Dış İlişkiler Komitesi temsilcilerinin Azerbaycan`a gelmesini ben çok memnunlukla karşıladım. Sanırım, artık siz burada belirli çalışmalar yapmış ve bir takım izlenimler edinmişsiniz. Bu nedenle de sizi dinlemek istiyorum.
Ross Wilson: Sayın Cumhurbaşkanı, ben büyük memnunlukla Michael Westphal`ı ve İan Brzezinski`yi Sizinle tanıştırmak istiyorum. Sayın Brzezinski`nin babası ile Sizin aranızda çok eskilere dayanan ilişkilerin olduğunu biliyorum.
Haydar Aliyev: Evet.
Ross Wilson: Onların Azerbaycan gezisi Amerika Birleşik Devletleri Senatosu Dış İlişkiler Komitesi`nin Azerbaycan`a olan ilgisini gözler önüne sermektedir, ABD-Azerbaycan ilişkilerinin geliştirilmesinin bir belirtisidir. İzninizle, ben sözü Sayın Brzezinski`ye ve Westphal`a bırakmak istiyorum.
Haydar Aliyev: Buyurun.
İan Brzezinski: Sayın Cumhurbaşkanı, izninizle, şunu belirtmek isterim ki, bugün burada Sizinle bir arada olmak bizim için çok büyük bir şereftir. Size şunu söyleyeyim ki, babam en içten selamlarını, derin saygı ve ihtiramını Size iletmemi istemiştir. O, kendisi bile bizim Sizinle görüşeceğimizi bilmiyordu. Fakat ben bu geziye hazırlandığım sırada onunla konuşurken, o, çok büyük bir sevinçle bana Sizi, Azerbaycan`ı ve ABD-Azerbaycan ilişkilerini anlattı. Çok geniş kapsamlı bir görüşmemiz oldu.
Bildiğiniz üzere, Sayın Westphal Senatör Helms`in baş danışmanıdır ve o, özellikle Azerbaycan, Kafkaslar, bu bölge ile ilgili görüşlerin, politikanın oluşturulmasından sorumlu şahıstır. Ben ise senatör Helms`in Rusya, BDT devletleri ve NATO ile ilişkilerden sorumluyum. Onun bu konuda yardımcısıyım, ona danışmanlık yapıyorum.
Senatör Helms beni ve Westphal`ı Azerbaycan`a yollayarak buradaki durumla ilgili daha yakından bilgi edinmemizi, onun için raporlar hazırlamamızı istedi. Zira o, Azerbaycan`a, dünyanın bu bölgesine çok büyük ilgi gösteriyor, ABD`nin buraya çok büyük ilgi duyduğunun bilincindedir.
Biliyorsunuz, Kasım ayında yapılan seçimlerin ardından Washington`da yeni hükümet faaliyete başlayacaktır. Bu nedenle de hem Amerikan Kongrdesi`nde, hem de Beyaz Saray`da bizim dış politikamızın yeniden ele alınması ve belirlenmesi süreci başlayacaktır.
Sayın Senatör Helms dış politikanın oluşturulmasında Azerbaycan ile ABD arasındaki ilişkiler alanında uygun yaklaşımın izlenmesi, bu ilişkilere büyük önem verilmesi gerektiği görüşündedir.
Haydar Aliyev: Teşekkür ederim. Ben size şükranlarımı ifade ediyorum. İlk önce, benim dostum Zbigniew Brzezinski`den getirdiğiniz selam için çok teşekkür ederim. Sayın Brzezniski gerçekten benim yakın arkadaşımdır ve sevdiğim birisidir.
Ben gıyaben onu çok önceden tanıyorum. Sayın Brzezinski`nin ABD Başkanı`nın güvenlik konularından sorumlu yardımcısı olduğu dönemlerde Sovyetler Birliği`nin en çok korktuğu kişi oydu. Zira o iktidarın döneminde o, Beyaz Saray`da çok büyük bir rol oynuyordu. Bu nedenle de onunla bizzat tanışmak benim için çok önemliydi. Fakat bu, artık Azerbaycan`ın bağımsızlığını kazanmasından, benim Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçilmemden sonra mümkün oldu. Defalarca yapılan görüşmelerimizde ben onun çok akıllı, bilgili, dünya politikası konusunda doğru, adil bir yaklaşım içinde bulunan hem bir bilim adamı, hem bir politikacı, hem de büyük bir şahsiyet olduğunu hep daha iyi anlıyordum.
Ben Eylül ayı başında Washington`da bulunduğum sırada ABD-Azerbaycan Ticaret Odası`nın büyük bir toplantısında Sayın Dostum Brzezinski çok büyük bir konuşma yaptı ve Azerbaycan`ın Amerika Birleşik Devletleri için bölgede ne denli gerekli ve önemli bir ülke olduğunu tüm katılımcılara tekrar kanıtladı. Onun Azerbaycan gezileri bizim için çok önem arz etmişti. Özellikle, Azerbaycan`da bulunduğu sırada Ermenistan`ın Azerbaycan`a yönelik saldırısı sonucunda ülkemiz topraklarının %20`sinin işgal edilmesi üzerine kendi yerlerinden zorla göç ettirilen, çadırlarda yaşayan mültecileri ziyaret ederek onlarla görüşüp kendi izlenimlerini anlatması - tüm bunlar bizim için çok önemlidir.
Hatırlıyorum, çadır kamplarında mültecilerle görüştükten sonra o, çok büyük bir heyecanla bana şunu anlatıyrodu: dünyada anlaşmazıkların yaşandığı birçok ülkelerde- Afganistan`da, Afrika`da, Hindistan`da, Pakistan`da ve diğer bölgelerde bulundum, ama bu denli zorlu koşullar altında yaşamlarını sürdüren insanları hiç görmedim. Tabii ki, bu, bizim için çok önemlidir. Sayın Brzezinski görüşlerini nerede anlatılması ngerekiyorsa, orada anlatıyor ve bu, şu nedenden dolayı çok önemlidir, nitekim ülkemizle ilgili, topraklarımızın işgal edilmesi, bir milyon mültecimizin bulunması ile ilgili Amerika Birleşik Devletleri`nin bazı çevrelerinde ya düzgün bir bilgi yok, ya da önyargılı bir yaklaşım sözkonusudur ve böyle bir durum karşısında gerekli tepki gösterilmemektedir.
Hatırlıyorum, ben 1997 senesinde resmi bir gezi için ABD`de bulunduğum sırada biz beraber Georgetown Üniversitesi`ne gittik ve orada düzenlenen büyük törene benim arkadaşım Brzezinski başkanlık ediyordu. O, çok gerçekçi düşünce yapısına sahip birisidir. Orada da demokrasi hakkında, demokrasi yolunu izleyen yeni ülkeler hakkında çok gerçekçi görüşler öne sürdü. 8 Eylül`de ABD-Azerbaycan Ticaret Odası`nın büyük toplantısında Sayın Brzezinski bu görüşleri daha net bir biçimde birkez daha aktardı. Sayın Büyükelçi de galiba orada bulunuyordu ve bunları dinliyordu. Bunlar önem taşımaktadır, zira bu kişi herşeyi gerçekçi bir biçimde değerlendiriyor. Teori, soyut düşünce, gerçekler ve gerçek durum faklı konulardır. Sayın Brzezinski çok gerçekçi bir politikacı olmasıyla farklılık göstermektedir.
Ben Washington`da sizin evinizde misafir de kaldım. Ailenizle beraber bir yemek yedik. Ne yazık ki o sırada siz yoktunuz, çok üzüldük, fakat siz de orada olacaktınız. Sizin çok güze bir anneniz var. Şu bakımdan ki, çok akıllıdır, güzel bir heykeltıraştır, mükemmel birisidir. Bu nedenle de sizin ailenize karşı özel bir ilgim var. Ve bugün sizin Azerbaycan`da olmanızdan çok memnunum.
Senatör Helms`in bizim bölgeye karşı tutumu da, tabii ki, bizim açımızdan çok ilgi çekicidir. Biz hep ABD`nin resmi çevrelerinde, aynı zamanda kongrede, senatoda Azerbaycan`ın gerçekleri, bugünkü durumu hakkında doğru-dürüst, adil bir görüşün olmasını istedik. Ne yazık ki, birçok durumlarda biz bunu göremiyoruz. Bu nedenle de düşünüyorum ki, sizin bu ziyaretiniz, sizin tarafsız izleniminiz ve Senatör Helms`e sunacağınız rapor Azerbaycan`ın gerçekleri hakkında daha geniş kapsamlı bir izlenim oluşturabilir. Ve ben sizde ileride yapılacak başkanlık seçimlerinin sonuçlarına bağlı kalmaksızın Azerbaycan`la ABD arasındaki ilişkiler devamlılık arz edecektir diye düşünüyorum. Biz bu ilişkilerin daha geniş bir alanı kapsamasını, daha kapsamlı, sıcak olmasını ve Amerika Birleşik Devletleri`nin daha fazla desteğini almayı istiyoruz. sizin de kendi çalışmalarınızla bu konuda bize yardımcı olacağınızı düşünüyorum. Annenize, babanıza benim en içten selamlarımı, sonsuz saygımı iletmenizi istiyorum.
İan Brzezinski: Sayın Cumhurbaşkanı, ben Sizden babamla ilgili böylesine yüksek fikirler ve hoş kelimeler duyduğum içim çok memnunum, büyük onur duyuyorum. Şunu da belirteyim ki, söylediğiniz şeyleri kabullenmemek elde değil.
Sayın Cumhurbaşkanı, Siz bizim evimizde bulunduğunuz zaman aynı akşam yemeğinde olmadığım için bir yandan utanıyorum, öte yandan gurur duyuyorum. Böyle bir fırsatı kaçırdığım için, Sizin oradaki değerli konuşmalarınızı dinlemekten yoksun kaldığım için utanıyorum. Ama gurur da duyuyorum, yani seviniyorum, zira benim oğlum daha henüz yeni doğmuştu ve zor anında eşimi yalnız bırakıp yemeğe gitmiş olsaydım, o, beni doğru anlayamazdı.
Haydar Aliyev: Tabi, kesinlikle doğru.
İan Brzezinski: Sayın Cumhurbaşkanı, izninizle ben Senatör Helms`in Azerbaycan ve bölge ile ilgili görüşlerini anlatan üç kategoriyi Sizin ilginize sunmak istiyorum. Birincisi, Senatör Helms Azerbaycan`ın ve bu bölgede bulunan devletlerin de Rusya`nin etkisi altında kalmak zorunda olan ülkeler kategorisinde yer aldığını düşünüyor. Daha önceleri ABD`de böyle bir ifade sadece Doğu Avrupa ülkeleri için kullanılıyor idiyse, Senatör Helms düşünüyor ki, Azerbaycan ve benzeri devletler uzun yıllar boyunca ulusal onura bağlılık içinde bulunan, bu duyguyu taşıyarak yaşatan halklardandır ve nitekim onların Rusya`nın etkisinden kurtulmaları için yardım etmek gerek.
İkincisi, Senatör Helms Azerbaycan`la ilgili yaklaşımlarında güvenlik konularını öne çıkarmıştır. O düşünüyor ki, Azerbaycan`ın güvenliği tüm bölgenin güvenliği açısından son derece önemlidir. Bu şu demek oluyor ki, Azerbaycan`da, bölgede bulunan enerji kaynaklarının ve zengin doğal kaynakların dünya pazarlarına ulaştırılması için ülkede istikar ve güven ortamının sağlanmasına yardımcı olmak gerekmektedir.
Üçüncüsü ise, Senatör Helms Azerbaycan`da demokrasinin gelişmesini tüm bölgeye demokrasinin yayılması olarak değerlendiriyor. O düşünüyor ki, gelecekte güvenliğin sağlanmasının temelini de işte bilhassa Azerbaycan`da demokrasinin kök salması, onun gerçek anlamda demokratik, kalkınan bir devlete dönüşmesi oluşturmaktadır.
Haydar Aliyev: İyi. Buyurun, siz de bir şeyler söylemek ister misiniz?
Michael Westphal: Sayın Cumhurbaşkanı, doğrudur, benim Sayın Brzezinski`de olduğu gibi Sizi tanıyacak bir babam yok. Fakat ben de çok memnunum ve gurur duyuyorum, zira Siz bir zaman bulup bugün bizi kabul ettiniz.
Sayın Cumhurbaşkanı, meslektaşım İan Brzezinski ile şu konuda kesinlikle aynı görüşteyim, Azerbaycan ABD için çok önemli bir ülkedir. Sayın Helms Azerbaycan`a özel ilgi ve özen gösteriyor. Bizi buraya yollaması, buradaki durumla ilgili doğru değerlendirmelerde bulunup onun için rapor hazırlamamızı istemesi de işte buraya olan ilginin bir göstergesidir. Döndüğümüzde kendi raporumuzu hazırladığımız sırada biz ülkenin cumhurbaşkanı ile görüşme fırsatı bulduğumuzu da belirteceğiz diye düşünüyorum. Bu görüşme hazırlayacağımız o raporun daha detaylı olmasını, ABD-Azerbaycan ilişkilerinin tüm yönlerini kapsamasını sağlayacaktır ve bundan dolayı Size teşekkür ederiz.
Haydar Aliyev: Ben sizin anlattıklarınızdan şu sonuca varıyorum, Senatör Helms`in düşüncelerini kabullenmek mümkündür. Fakat bu bilgileri almak bir konudur, bu sorunların çözümüne fiili yardımda bulunmak ayrı bir konudur. Azerbaycan`ın buna ihtiyaci var. Sizin bu geziniz olumlu bir sonuç verecektir ve Azerbaycan sizin aktarmış olduğunuz ilkelerin temelinde gelişmek için ABD`nin daha fazla desteğini alacaktır diye düşünüyorum. Teşekkür ederim.