Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in AGİT Lizbon Zirve ‎Toplantısında yaptığı konuşma (2 Aralık 1996 yılı, Lizbon) belgesine ilişkin tarihi vesika

1992 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti 3-9 Temmuz 1975 tarihlerinde Helsinki'de temeli atılan Avrupa'da Güvenlik ve İşbirliği Örgütü'ne üye olmuştur. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev başkanlığında Azerbaycan heyeti bu örgütün üç zirve toplantısına etkin bir biçimde katılmıştır.

2-4 Aralık 1996 tarihlerinde Portekiz'in başkenti Lizbon kentinde AGİT üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının olağan zirve toplantısı düzenlemiştir. Toplantıya Haydar Aliyev'in başkanlığında Azerbaycan heyeti katılmıştır.

Lizbon zirvesinde 54 katılımcı devlet tarafından Avrupa'da 21.yüzyılda ortak ve kapsamlı güvenlik kavramı isimli Bildiri kabul edilmiştir. Bildiride üye ülkelerin güvenliğine yönelen tehditler kaydedilmiş ve bu tehditleri ortadan kaldırmak için ortak işbirliğinin önemliliği özel olarak vurgulanmıştır.

Ermenistan tarafı zirve toplantısının sonuç bildirgesinde Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünün tanınmasına ilişkin maddeyi veto ettiğinden AGİT Başkanı Flavio Cotti söz konusu maddelerin örgüt üyesi 52 devlet adına yayımlanan bildiride yer almasını önermiştir. Şunu da belirtelim ki, AGİT'te kararlar mutabakat temelinde alınmaktadır.

Toplantıda ilk kez en üst düzeyde AGİT çerçevesinde anlaşmazlığın çözümünün temeli olarak Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğü Ermenistan dışında bütün devletler tarafından kesin bir dille desteklenmiştir. Ermenistan tarafının ciddi engellerine rağmen Haydar Aliyev'in ilkesel tutumu ve yoğun çabası sonucunda AGİT Başkanı'nın bildirisi kabul edilmiştir. Zirve toplantısının sonuç belgesine eklenmiş bu bildiride anlaşmazlığın çözümü ile ilgili şu prensipler yer almaktadır

  1. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ve Ermenistan Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğü,
  1. Azerbaycan'ın içinde Dağlık Karabağ'a en geniş otonomi statüsünün tanınması,
  1. Dağlık Karabağ'in bütün nüfusunun güvenliğinin güvence altına alınması.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkan Haydar Aliyev 2 Aralık'ta zirve toplantısında bir konuşma yapmıştır. Devlet Başkanı Ermenistan Cumhuriyeti'ni BM Tüzüğü'ne, AGİT ilkelerine uymamakla, uluslararası hukuka dayanan herhangi bir kararın kabulünü atlatmakla itham etmiştir.

Tarihi vesika 13 Eylül 2005 yılında düzenlenmiştir