Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in, Azeri-Çırak-Güneşli yataklarının tam kapasite işletilmesinin birinci aşamasına ilişkin program anlaşmasının imza töreninde konuşması - 30 Ağustos 2001

Sayın bayanlar ve baylar!

Bugün biz Azerbaycan’ın yaşamında önemli yeni bir gelişme nedeniyle buraya toplanmış bulunmaktayız. Eylül 1994’te Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi ile dünyanın 11 petrol şirketi arasında Hazar Denizi’nin Azerbaycan sektöründe bulunan Azeri, Çırak ve Güneşli yataklarında ortak çalışmaların yapılması amacıyla anlaşma imzalanmıştır. Bu anlaşma imzalandığı günden beri dünyada Asrın Anlaşması olarak adlandırıldı ve o dönemden bugüne kadar tüm dünyanın dikkatini çekmiştir.

Bu anlaşma Azerbaycan’da Milli Meclis tarafından onaylandıktan sonra burada 11 petrol şirketi konsorsiyum- Uluslararası Operasyon Şirketi diye ortak bir yapı oluşturmuşlar. Onlar da anlaşmanın yaşama geçirilmesi için Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi ile birlikte gerekli önlemleri almaya başlamışlar. Doğal olarak, burada büyük hazırlık çalışmalarının yapılması gerekiyordu. Bunlar başarıyla tamamlandı ve Ekim 1997’de Çırak petrol yatağında kurulmuş olan ilk platformdan erken petrol çıkarıldı. Bu döneme kadar Azerbaycan Uluslararası Operasyon Şirketi Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi ile birlikte ileride üretilecek petrolün ihracının sağlanması için iki petrol boru hattını yapmayı başardı. Petrolün Karadeniz’in Novorossisk limanına ulaştırılması amacıyla Bakü-Novorossisk boru hattı ve petrolün Gürcistan’ın Karadeniz’de bulunan Supsa limanına taşınması amacıyla da Bakü-Supsa boru hattı inşa edildi.

Tabii ki, diğer çalışmalar da yapıldı. Sengeçal’da büyük terminal inşa edildi, petrolün ve gazın kıyıya ulaştırılması amacıyla büyük mühendislik çalışmaları gerçekleştirildi, tesisler yapıldi, borular döşendi ve artık bunların sonucunda da üretilmiş olan petrolün nakline başlandı. O dönemden bu yana Çırak petrol yatağından 15 milyon 400 bin ton petrol çıkarılmıştır ve bunun yanı sıra kondensat gazı da elde olunmuştur. Üretilen petrol ihraç edilmiş, kondensat gazı ise Azerbaycan’ın kullanımına verilmiştir.

Fakat şimdiye kadar yapılan çalışmalar büyük petrol anlaşmasının ilk aşaması idi. Onaylanmış olan takvimin temelinde bu yataklarda gerekli çalışmaların yapılması için Uluslararası Operasyon Şirketi, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi bu çalışmaları Faz1, Faz 2, Faz3 diye belirli aşamalara böldüler. Şimdiye dek yapılan çalışmalar başlangıç dönemi olarak kabul edilebilir. Şimdi ise Asrın Anlaşması’nın gerçekleşmesinde yeni bir aşamaya geçilmiştir. Bunun da ismi birinci fazdır. Faz1’in başlanması için Bakü-Tiflis-Ceyhan Ana İhraç Petrol Boru Hattının yapımına ilişkin kararın kabulü gerekiyordu.

Ne yazık ki, bizim elimizde olmayan nedenler yüzünden bu çalışma belli bir oranda gecikti. Ancak buna rağmen bu çalışmalar da artık geride kaldı. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ana İhraç Petrol Boru Hattı ile ilgili anlaşmalar imzalanmış, gerekli finansman çalışmaları tamamlanmış ve şimdi artık detay mühendislik çalışmaları yapılmaktadır. Seneye ise Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının yapımına başlanacaktır. Bu yüzden de yapılan çalışmaların temelinde bu büyük anlaşmanın birinci fazına başlama olanağı elde edildi.

Tabii ki, burada da birçok çalışmaların yapılması, birçok konunun uzlaştırılması gerekir. Bu konuda hem Uluslararası Operasyon Şirketi hem de Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi ve tüm bunları uzlaştıran yönetim komitesi çok büyük bir çalışma gerçekleştirmiştir. Nihayet birinci fazın başlanması için mutabakat sağlanmıştır. Anlaşmalar hazırlanmış ve burada imzalanacaklar. Biz Asrın Anlaşması’nın düzenli bir biçimde yaşama geçirilmesini sağlayacağız.

Bugün imzalanacak olan anlaşma çok kapsamlıdır. Onun tamamını, tabii ki, burada size okumamız mümkün değil ve esasen orada çok sayıda teknik konular yer almaktadır. Bu anlaşma ile ilgili olarak Azerbaycan Uluslararası Operasyon Şirketi ile Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi arasında program imzalanmıştır. Bu nedenle bu program konusunda ayrıntılı bir bilgi edinmeniz için şimdi bu programı size açıklamak gerekecektir.

Kapanış konuşması

Sayın bayanlar ve baylar!

Sanırım, Sayın Woodward konuşmasında bugün başlayacağımız çalışmalar konusunda, onların geleceği ve Azerbaycan halkına, Azerbaycan Cumhuriyeti’ne sağlayacağı yeni başarılar hakkında çok ayrıntılı bilgi verdi.

Sayın Woodward, ben size, Uluslararası Operasyon Şirketinin bünyesinde bir araya gelmiş tüm yabancı şirketlerin temsilcilerine, dış ülkelerden gelerek bu şirketlerde çalışan uzmanlara ve onların yanı sıra Azerbaycan Devlet Petrol Şirketinin tüm personeline, Azerbaycan petrolcülerine bugüne dek ortak olarak gerçekleştirdikleri çalışmalardan dolayı en içten duygularla, yürekten teşekkür ederim.

Asrın Anlaşması’nın ne denli zor ve sıkıntılı koşullar altında gerçekleştiği konusunu biz çok konuştuk. Hem Azerbaycan kamuoyu, hem de uluslararası toplum söz konusu bu süreç hakkında iyi bilgi edindiler. Fakat bu anlaşmanın yaşama geçirilmesi hiç de kolay olmadı. Biz birçok aşamalardan geçtik. Birçok güç ve zor sorunları çözmeyi başardık. Böylece, Asrın Anlaşması imzalandıktan sonra hepimiz ortak, düzenli bir biçimde çalışarak artık herkese malum olan başarılı sonuçları kazandık.

Bugüne dek yapılan işler, Çırak yatağından çıkarılan petrol ve onun ihracı hem petrol şirketlerine, hem de Azerbaycan Devlet Petrol Şirketine, dolayısıyla Azerbaycan devletine artık gelir sağlıyor. İşte bunların sonucu olarak şimdi Azerbaycan’da Devlet Petrol Fonu kurulmuş ve bu fonda 430 milyon dolardan fazla para birikmiştir. Bu anlaşmaya taraf olan her şirket de kendi payı oranında gelir sağlamıştır. Böylece, biz yapılan çalışmaların fiili sonuçlarını, yani bu çalışmaların sağladığı çıkarı görüyoruz ve bunlardan da yararlanabiliriz.

 Bu projenin birinci fazına geçilmesi için mutlaka ana ihraç petrol boru hattının - Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı’nın - yapılmasına ilişkin uzlaşmanın sağlanması gerekiyordu. Bu yol da bizim için kolay olmadı. Biz bir takım objektif ve sübjektif engellerle karşılaştık. Bugün açıkça itiraf etmeliyiz ki, Uluslararası Operasyon Şirketinde yer alan bazı şirketlerin Çırak yatağından üretilen petrol ve onun geleceği konusunda bir takım görüşleri olduklarından dolayı onlar Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol hattının inşasına tam da şimdi başlanılması konusunda tereddüt ediyorlardı. Onun maliyeti, yani hattın inşası için yapılması gereken yatırım konusunda da farklı görüşler bulunmaktaydı. Bu da sorunun zamanında çözümüne engel oluyordu. Fakat bunların da hepsini biz ortak çalışmalarımız, işbirliğimiz sonucunda bertaraf ettik. Bugün birinci fazın başlanmasına ilişkin sözleşme imzalandı. Ben bugün imzalanmış olan sözleşmenin Asrın Anlaşması’nın yerine getirilmesi açısından çok önemli bir nitelik taşıdığını açıklıkla söyleyebilirim.

Bu sözleşmenin imzalanmasından dolayı ben Uluslararası Operasyon Şirketini, Azerbaycan’ın bütün petrolcülerini, bütün Azerbaycan halkını yürekten kutluyorum ve bu sözleşmenin temelinde tespit edilmiş program zamanında yerine getirileceği ve bunların pratik sonuçlarına tanık olacağımız konusunda inancım tamdır.

Asrın Anlaşması’nın imzalanması, onun yaşama geçirilmesi ve daha sonra hem Hazar Denizi’nin Azerbaycan sektöründe, hem karada birçok şirketle işbirliği yapmaya başladık, tüm bunlar Azerbaycan’ın devlet petrol stratejisinin bileşenlerinden biridir. Fakat bugün sayın Woodward burada güzel bir ifade kullandı. Düşünüyorum ki, o yerden göğe kadar haklıdır: “Azerbaycan’ın petrol alanında, petrol stratejisinde yeni bir çağ başlamıştır”. Evet, biz kendimiz de bundan böyle şunu önemli bir ifade olarak kullanmalıyız: Azerbaycan’ın yeni devlet petrol stratejisi ve Azerbaycan petrol endüstrisinin yeni çağı!

Şimdiye dek yapılan çalışmalar artık iyi sonuçlar vermiştir. Özellikle bizim ülkemiz, halkımız açısından, Azerbaycan ekonomisinin geliştirilmesi, ülkemizde yeni işyerlerinin açılması, Azerbaycan’ın çeşitli şirketlerinin, örgütlerinin bu projenin gerçekleşmesine katılması açısından ve nihayet, Azerbaycan halkının refahının yükselmesi açısından çok çalışmalar yapıldı ve iyi sonuçlar sağlandı.

Fakat bunlar işin bir başlangıcıdır. Bugün sayın Woodward şunu kaydetti, birinci fazın yaşama geçirilmesi ile ilgili daha 3000 yeni işyeri açılacaktır. Bu işyerilerinin hepsi Azerbaycan vatandaşları için açılacaktır. Azerbaycan’ın petrol araç-gereçleri üreten birçok tesislerinin, Hazar Denizi’ndeki filomuzun gemilerinin, Azerbaycan’ın Devlet Petrol Şirketinin büyük tonajlı gemilerinin potansiyeli, tüm bunların hepsi kullanılacaktır. Böylece, onlar ilk önce çalışmalar yapacak, faaliyette bulunacaklar, çıkar sağlayacaklar, ikincisi ise , bunların hepsi Azerbaycan ekonomisinin geliştirilmesi için ve halkımızın refah düzeyinin artması için çok büyük fayda sağlayacaktır.

Sanıyorum, bütün bu çalışmaların yaşama geçirilmesi için Azerbaycan sanayisinin potansiyelinden azami ölçüde yararlanmak gerekir. Ben yüzümü Uluslararası Operasyon Şirketine dönerek söylüyorum: Azerbaycan’da bir eksiklik olursa, onları siz dış ülkelerden getireceksiniz. Ama ben sizden bir ricada bulunuyorum ve şuna da dikkat edeceğim, sizin mutlaka Azerbaycan’da var olan bütün potansiyeli azami ölçüde değerlendirmeniz gerekir. Bu potansiyel çok büyüktür. Eğer onlar olmasaydı, Dede Korkut, İstiklal, Kurtuluş sondaj kuleleri de yapılmazdı.

Ben proje konusunda bilgilere sahibim. Biliyorum, burada siz bizim bir zamanlar, 1970’li yıllarda, yaptığımız derin deniz sondajı fabrikasını çok verimli değerlendireceksiniz. Hatta platformun büyük bir bölümünü yeniden kuracak ve daha sonra götürüp kayma yöntemi ile platformun üzerine monte edeceksiniz. Bana söylediler ki, şimdiye kadar bu alanda böyle bir çalışma daha yapılmamıştır. Bunu siz gerçekleştireceksiniz. Bu ise şu demek, bizim bu büyük fabrikamız da çalıştırılacak ve tabii ki, orada çalışanlar belli bir işle uğraşacak ve gelir elde edecekler. Artık siz de başka bir yerden, uzaklardan buraya herhangibir şey getirmeyeceksiniz. Azerbaycan’da ne varsa, hepsini değerlendirmeniz gerekecek.

Sayın Woodward ne miktarda kaynak, sermaye aktarılacağını ve milyarlarca gelir sağlanacağını da anlattı. Milyarlar dendiğinde, ben manat olarak kastetmiyorum, Amerika Birleşik Devletleri dolarını kastediyorum.

Bu yüzden ben bugün çok büyük sevinç duymaktayım. Zira bizim daha 1993, 1994 yıllarında başladığımız çalışma sonuçlarını veriyor ve önümüzde açılan ufuklar da, perspektifler de çok güzel görünüyor. Düşünüyorum ki, halkımız, Azerbaycan kamuoyu bugünkü törenle ilgili televizyon ve yazılı basın aracılığıyla bilgi edindiğinde herkes büyük gurur duyacaktır, nitekim Azerbaycan kendi ekonomisini bu araçlarla kararlı bir biçimde geliştirmektedir. Bundan dolayı her kes Azerbaycan halkının refahının her geçen gün daha da iyileşeceğine tam inanacaktır.

Ben, önceleri olduğu gibi, bundan böyle de bu projenin yaşama geçirilmesine dikkat edeceğim ve size her türlü yardımı yapmaya hazırım.

Sayın Woodward siz söylediniz ki, yabancı ülkelerin büyük petrol şirketlerinin Azerbaycan’a gelmesinin, Azerbaycan’da çok sayıda yatırımların yapılmasının temel koşulu ülkemizde sağlanmış olan toplumsal politik istikrardır. Evet, ben büyük gurur duygusu ile beyan ediyorum ki, bu, Azerbaycan halkının, Azerbaycan yönetiminin, demokratik, hukuki prensiplere dayalı laik Azerbaycan devletinin temel başarılarından biridir. Siz  ve Azerbaycan’a yatırım yapmak görüşünde olan dünyanın öteki petrol şirketleri şundan emin olabilirsiniz, sağlanmış toplumsal politik istikrar bundan böyle de her geçen gün güçlendirilecek, onun bozulmasına biz hiçbir zaman izin vermeyeceğiz ve nitekim Azerbaycan bundan böyle de dünyanın farklı şirketlerinin yatırımlarının ülkeye gelişi için bütün koşulları sağlayacaktır.

Ben birkez daha sizi kutlar ve bu çalışmalarınızda başarılar dilerim.