Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in Japonya resmi gezisinin (24 -27 ‎Şubat 1998) ekonomik boyutlarına ilişkin genel tarihi belge

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Japonya Başbakanı Ryutaro Hashimoto'nun daveti üzerine 24-27 Şubat 1998 tarihleri arasında ilk defa Japonya'yı ziyaret etti. Japonya'nın Tokyo ve Kyoto kentlerini kapsayan gezi çerçevesinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev bu ülkenin İmparatoru, Ekselansları Akihoto, Başbakan Hashimoto, bu ülkenin pekçok yatırımcı ve işadamları dahil olmak üzere hükümetin birçok üyeleri ile bir araya gelerek temaslarda bulundu. Bu ziyaret sonucu iki ülke arasında yedi belge imzalandı. En önemli iki belge - "Azerbaycan Cumhuriyeti ile Japonya arasında dostluk ve ortaklık üzerine ortak bildiri" ve "Azerbaycan Cumhuriyeti ile Japonya arasında ticaret ve ekonomi alanında işbirliği üzerine ortak bildiri" - 26 şubat 1988'de Tokyo'da Japonya Başbakanı Hashimoto ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev tarafından imzalandı. Diğer 5 belge ise iki devletin çeşitli hükümet makamları arasında imzalandı. Japonya-Azerbaycan ilişkilerinin hukuksal normlara dayanması bakımından zemin oluşturan bu belgeler şunlardır:

  1. "Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Japonya Yabancı Ülkelerle Ekonomik İşbirliği Fonu arasında 'Kuzey Doğalgaz Türbinli Kombine Çevrim Elektrik Santrali'nin İnşası' projesine ilişkin kredi anlaşması ile ilgili nota teatisi", 26 Şubat 1998 yılı, Tokyo;
  2. "Azerbaycan Cumhuriyeti'nde gıda üretiminin artırılmasına yardım amacıyla tarım makine ve araçlarının alınması için Japonya Hükümeti tarafından karşılıksız yardım olarak ayrılan hibelerle ilgili nota teatisi ve protokol", 26 Şubat 1998 yılı, Tokyo;
  3. "Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Japonya İthalat İhracat Bankası arasında, Etilen-Politetilen fabrikasında EP-300 tesisatının yeniden yapılması projesinin finansmanı ile ilgili kredi anlaşması" 26 Şubat 1998 yılı, Tokyo;
  4. "Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şrketi ve Mitsui Petrol Şirketi arasında pay dağılımı hakkında sözleşme" 26 Şubat 1998 yılı, Tokyo;
  5. "Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Japonya Yabancı Ülkelerle Ekonomik İşbirliği Fonu arasında 'Kuzey Doğalgaz Türbinli Kombine Çevrim Elektrik Santrali'nin İnşası' projesi ile ilgili kredi anlaşması", 27 Şubat 1998 yılı, Tokyo.

Azerbaycan Cumhuriyeti'nin dış ekonomik ilşkiler alanında politikası, karşılıklı yararlı işbirliği kurmak, ekonomik çıkarların uzlaştırılması, karşılıklı çıkarların güven mekanizmasının sağlanması ve onun korunmasından oluşuyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in Japonya gezisinin ilk günü, bu ülkenin ünlü İtochu petrol şirketi Başkanı Minoru Murofushi ile görüşmeyle başlandı. Azerbaycan-Japonya ekonomik ilişkilerinin temeli, İtochu Şirketinin 1996 yılında Hazar'ın Azerbaycan'a ait sektöründeki üç petrol yatağının büyük yabancı petrol şirkeleri ile ortak işlenmesini öngören Asrın Mukavelesine katılması ile atıldı, bunu belirtmekte yarar var.

Aynı gün İtochu Şirketinin yönetimi Azerbaycan Cumhurbaşkanı onuruna bir yemek verdi. Sonra Haydar Aliyev bu ülkenin büyük şirketlerinden olan Nichiman Şirketi Başkan Yardımcısı İto Shunro, Tomen Şirketi Başkanı Akihiro Tsuji, Mitsui Şirketi Başkanı Yashimo Shgey, Japonya İthalat İhracat Bankası Başkanı Yasuda Hiroshi, Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı Başkanı Kimio Fujita, Japonya Dış Ticaret Gelişme Örgütü Başkanı Toyoshimo Toro, Japonya Yabancı Ülkelerle Ekonomik İşbirliği Fonu Başkanı Akira Nishigaki ile ayrı ayrı görüşmeler yaptı.

Resmi gezinin ikinci gününe (25 Şubat 1998) Japonya İmparatoru Ekselansları Akihoto ile başbaşa görüşmeyle başlandı. Daha sonra Azerbaycan Cumhurbaşkanı iki ülke arasında ekonomik ilişkilerin gelişmesini sağlamak amacıyla Japonya'nın dev şirketlerinden biri olan Mitsubishi Şirketi Başkanı Shinroku Morohashi, Sumitomo Şirketi Başkanı Kenji Miyahara, Japonya Ulusal Petrol Birliği Başkanı Kunio Komats ile bir araya geldi, görüşmeler yaptı. Aynı gün Japonya Ulusal Petrol Şirketi'nin yöneticileri adına Azerbaycan'ın Cumhurbaşkanı onuruna resmi yemek verildi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev gezisinin üçüncü günü-26 şubatta, Tokyo'da onun için tahsis edilmiş konutta, ekonominin farklı alanlarında üretim potansiyeline göre dünyada lider konumundaki Japon şirketlerinin yönetcileri ile bir araya geldi. Bu görüşmelerde Nissho İwai Şirketi Başkanı Husamiche Masataki, Marubeni Şirketi Başkanı İwao Toriumu, Capeks Şirketi Başkanı Sayın Vada, Nichiman Şirketi Başkan Yardımcısı İto Shunro, Sony Media World Şirket yöneticileri ile görüşmelerinin altıni özellikle çizmek gerekir. Aynı gün Japonya'nın Keidanren Ekonomik Kuruluşlar Federasyonu, Japonya Dış Ticaret Danışmanlığı Vakfı ve Japonya'nın Rusya, Merkezi ve Doğu Avrupa ve Rotobo Ticaret Birliği'nin girişimi üzerine Haydar Aliyev Japon yatırımcıları ile geniş katılımlı bir görüşme yaptı. Japon yatırımcıların milli ekonomiye yatırımını teşvik ve bu ülkenin işadamlarında Azerbaycan ekonomisi ile ilgili izlenimin oluşmasına yardım etmek amacıyla Haydar Aiyev burada geniş bir konuşma yaptı. Daha sonra yukarıda ismi geçen kuruluşlar Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın onuruna resmi yemek verdiler.

27 Şubat 1998'de Azerbaycan Cumhurbakanı Haydar Aliyev Japonya gezisi kapsamında bu ülkenin Dış Ticaret ve Sanayi Bakanı Mistio Horiuchi ile bir araya geldi. İki ülke arasında ticaret ve sanayi alanında işbirliğinin perspektifleri ele alındı. Aynı gün Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev Kyoto kentine geldi. 12. yüzyıla kadar Japonya'nın başkenti olan Kyoto kenti bu ülkenin bilimsel merkezi olarak biliniyor. Japonya için özgü olan ileri teknolojiye sahip sanayi tesisleri de bu kentte çok yaygındır.

Burada Kyoto il merkezi ve beledye idaresi, kentin Ticaret Sanayi Odası adına Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in onuruna resepsiyon düzenledi. Kentin resmi ve iş çevrelerin temsil olunduğu resepsiyonda Azerbaycan Cumhurbaşkanı Azerbaycan'daki ekonomik reformlar, Tokyo'da iki ülke arasında imzalanan belgeler ve yapılan görüşmeler ile ilgili kentin iş çevrelerine bilgi vermek amacıyla geniş bir konuşma yaptı. Gezinin son günü Haydar Aliyev Kyoto'da Nishcin-Ori-Kalkan örgü sanayi merkezinde çağdaş teknoloji ile donatılan tesislerdeki üretim süreci hakkında bilgi edindi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in Japonya'ya beş günlük gezisi hem bu ülkenin, hem uluslararası basının ilgi odağında oldu. Gezi çerçevesinde Haydar Aliyev Reuters ajansına, Japonya'nın Asahi ve NHK televizyon kanallarına, Nikkei Shimbun, Asahi Shimbun , Sankei Shimbun, Yomiuri Shimbun gazetelerine geniş demeçler verdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev bu demeçlerinde resmi geziyi Japonya ve Azerbaycan arasında diplomatik, siyasi, ekonomik ilişkilerin kurulmasında ve gelişmesinde tarihi önem arz eden bir gezi olarak değerlendirdi.

2007 yılının istatistik verilerine göre, Japonya ile Azerbaycan arasındaki ticaret hacmi 295 milyon ABD doları teşkil etmiştir. Bunun yüzde 99'u Azerbaycan'ın bu ülkeden ithalatının payına düştü. Bu ürünler arasında şunlar üstünlük teşkil etmiştir:

-demir ve çelikten borular, borucuklar, içi boş profiller;

- otomobiller;

-kepçeli eskavatörler, eskavatörler, tek kepçeli yükleyiciler;

-elektrik transformatörlerin parçaları. (http://www.mfa.gov.az/)

Halihazırda Japonya'nın İtochu, Mitsui, Sumitoma, Capeks, Marubeni ve diğer dev şirketleri ulusal ekonomimizin sanayi, enerji, tarım vs. dahil olmak üzere farklı alanlarına yatırım yapmışlar ve başarılı faaliyet göstermektedirler. Halihazırda Azerbaycan-Japonya ekonomik ilişkileri dinamik gelişme aşamasına girmiştir. Japon yatırımlarının yapılması ve teknolojilerinin uygulanması için hukuki bir zemin sağlandıktan sonra, Japonya hükümeti Azerbaycan'da Kuzey Elektrik Santrali'nin yeni enerji blokunun inşası için 40 yıl vadeyle 339 milyon ABD doları değerinde kredi tahsis etti. Daha sonra ise Sumgayıt Etilen Polietilen Fabrikasında Buhar Jeneratörü tesisatının inşası için 90 milyon ABD doları değerinde avantajlı kredi ayrılmıştır.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 8-11 Mart 2006 tarihleri arasında bu ülkeye yaptığı resmi geziden sonra iki ülke arasındaki siyasi, ekonomik ilişkiler yeni gelişme aşamasına girmiştir. Bu ziyaret iki ülke arasında ilişkilerin daha da gelişmesine yol açmıştır. Güney Kafkasya'da Japonya'nın başlıca ortağı olan Azerbaycan Cumhuriyeti, söz konusu ülkeden yeni teknolojilerin ve çağdaş tekniğin ulusal ekonomide kullanımı alanında ve ortak projelerin gerçekleştirilmesinde etkin işbirliğini sürdürüyor.(http://www.president.az/)
 

Bilgi notu 14 Kasım 2008'de yeniden düzenlenmiştir