Sayın bayanlar ve baylar!

Sayın konuklar!

Sizleri, tüm Azerbaycan halkını, vatandaşlarını bu bayram, Asrın Anlaşmasının beşinci yıldönümü dolayısıyla yürekten kutluyorum.

Asrın Anlaşması ve onun uygulanmasının beş senelik tarihi, elde olunmuş güzel başarılar, bağımsız Azerbaycan’da demokratik, laik, hukuk devleti kuruluşu sürecinin sonucudur. Azerbaycan devletinin iyi düşünülmüş dış ve iç siyasetinin sonucudur. Azerbaycan’da piyasa ekonomisi prensiplerinin benimsenmesi, ülkemizin dünya ekonomisi ile bütünleşmesi ve yabancı sermayenin cumhuriyetimize girişi konusunda Azerbaycan devletinin uyguladığı kararlı politikanın sonucudur. Bu, anlaşmayı imzalamamızdan bu yana geçen beş yıl zarfında yaptığımız ortak çalışmaların sonucudur.

Ben bugün bu nedenle Azerbaycan Uluslararası Operasyon Şirketini ve orada çalışan tüm personeli, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketini, tüm petrolcüleri, tüm şahısları yürekten kutlar ve hepsine teşekkür ederim.

Bugün bu muhteşem bayram törenine zahmet edip gelmiş olan devlet delegasyonlarına burada söyledikleri hoş kelimelerden dolayı ve Asrın Anlaşmasına, onun uygulanmasına verdikleri yüksek değerlerden dolayı en içten duygularla ve yürekten teşekkür ederim.

Bu bayram törenine kutlama mesajları göndermişler. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bill Clinton, Büyük Britanya Başbakanı Tony Blair, Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Japonya Başbakanı Obuchi, Norveç Başbakanı Sayın Bondevik, Belçika Başbakanı Sayın Verhofstadt, komşu devletlerin cumhurbaşkanları- Gürcistan Devlet Başkanı Sayın Şevardnadze, Ukrayna Devlet Başkanı Sayın Kuçma, Özbekistan Devlet Başkanı Sayın Kerimov, Kazakistan Devlet Başkanı Sayın Nazarbayev, Suudi Arabistan Kralı ve birçok siyaset adamları, devlet adamları kutlama mesajları yollamışlar, bu mesajlar burada okundu.

Bu kutlama mesajlarında Azerbaycan devletine büyük saygı ve ihtiram duygusu aktarılmıştır. Bu mesajlarda dünyanın birçok devletlerinin, dünyanın büyük petrol şirketlerinin Azerbaycan ile yaptıkları çalışma çok takdir edildi. Bu kutlama mesajlarında bize iyi dileklerde bulunuldu ve gelecek çalışmalarımızda da başarılar temenni edildi. Ben tüm bunlardan dolayı teşekkür ederim.

Azerbaycan, eski bir petrol ülkesidir. Azerbaycan’da petrolün sanayi usulü ile üretiminin 150 yıllık tarihi geçmişi var. Bu tarihi dönemi  üç aşamaya ayırabiliriz: birincisi; petrol üretiminin başlamasından 1918-1920 yıllarına kadarki dönem, ikincisi; ondan sonraki Azerbaycan devletinin bağımsızlığını kazanmasına kadar geçen dönem, üçüncüsü; Azerbaycan’ın bağımsızlık dönemi.

Bütün bu 150 yıl boyunca Azerbaycan’da petrol endüstrisi sürekli olarak gelişti ve sadece Azerbaycan için değil, tüm dünya halkları için kendi katkılarını sundu. 1918-1920 yıllarından sonra Azerbaycan’da petrol endüstrisi hızla gelişmiş, petrol endüstrisinin büyük bilimsel teknik, personel potansiyeli oluştu. Azerbaycan, eski Sovyetler Birliği’nde yeni petrol yataklarının keşfi ve işletilmesine kendi katkılarını yapmıştır. İkinci Dünya Savaşı döneminde Azerbaycan’da üretilen petrol bu savaşta Alman faşizmine karşı zafer kazanılmasında özel bir rol oynamıştır.

Azerbaycan, petrol akademisine dönüşmüştür. Eski Sovyetler Birliği’nde, Rusya’da İkinci Bakü, Üçüncü Bakü, Dördüncü Bakü vesaire bölgelerde Azerbaycan petrolcüleri çalıştı ve şu an da çalışıyorlar.

Azerbaycan halkının, Azerbaycan petrolcülerinin ve bilim adamlarının en büyük hizmeti onların 50 yıl önce Hazar Denizi’nde zengin petrol ve gaz rezervlerini keşfetmeleri ve 50 yıl önce Petrol Taşları’nda ilk defa olarak petrolün sanayi usulü ile üretimine başlanmış olmasıdır. Bu olay dünyada bir ilkti.

Burada konuşma yapan Büyük Britanyalı konuğumuz belirtti ki, onlar 30 yıldır Kuzey Denizi’nde petrol üretiyorlar. Oysa Azerbaycan Hazar Denizi’nde petrol üretimine 50 yıl önce başladı. Daha sonra bizim deneyimimiz tüm dünyada yaygınlaştı ve şimdi dünyadaki çağdaş teknik ve teknolojiyi kullanan, denizin derinliklerinden petrol çıkaran büyük petrol tesisleri yapıldı. Hazar Denizi’nde petrol ve doğal gaz yataklarının bulunması, onların keşfi ve şimdi dünyaya sunulması Azerbaycan halkının, bilim adamlarının, petrolcülerinin büyük hizmetleridir.

Biz tam beş yıl önce bunların temelinde Asrın Anlaşmasını imzalamayı başardık. Bellidir ki, Azeri, Çırak ve Güneşli yatakları 1970’li yıllarda keşfedildi ve orada üretime başlandı. Sonraları ise Hazar Denizi’nde öteki yataklar keşfedildi, onların gaz ve petrol potansiyeli belirlendi. Azerbaycan petrolcüleri, jeologları, bilim adamları yalnızca Hazar’ın Azerbaycan sektöründe değil, denizin tüm kesimlerinde petrol ve doğal gaz yatakları buldular. Bunların hepsi bizden önce petrol alanında faaliyette bulunan petrolcülerin, bilim adamlarının, jeologların büyük hizmetleridir. Biz bugün bunu şükran duygusu ile anmalıyız ve tüm bu hizmetlerinden dolayı eski kuşaklara her zaman teşekkür etmeliyiz.

Azerbaycan, beş yıl önce Asrın Anlaşmasını imzaladıktan sonra Hazar’a kıyısı olan diğer ülkeler de Hazar Denizi’nin kendilerine ait kesimlerinde, alanlarında petrol ve gaz yataklarının işletilmesine başladılar. Dolayısıyla Azerbaycan, Hazar Denizi’nin zengin petrol ve doğalgaz yataklarını keşfetti, Azerbaycan, Hazar Denizi’nde petrol ve gaz üretiminin gerçekleşmesinde büyük rol oynadı. Şimdi, 20. yüzyılın sonunda, 21. yüzyıla giderken Azerbaycan, Hazar Denizi’nin tüm enerji zenginliklerinin, rezervlerinin sadece Azerbaycan için değil, tüm dünya için, aynı zamanda Hazar’a kıyısı olan ülkeler için kullanımının temelini oluşturmuştur. Bugün biz bununla gurur duyuyoruz.

Tüm bunlardan dolayı Asrın Anlaşması ve bizim yaptığımız çalışmalar büyük bir tarihi öneme sahiptir. Tüm bunlardan dolayı Asrın Anlaşması uluslararası önem arz etmektedir. Tüm bunlardan dolayı da bizim beş yıl önce imzalanmış olduğumuz anlaşma işte Asrın Anlaşması olarak adlandırıldı.

Bugün burada İlham Aliyev’in raporunda, öteki konuşmalarda beş yıl içinde yapılmış olan çalışmalar hakkında ayrıntılı bilgi verildi. Biz petrol anlaşmasının sonuçlarını gördük. Azerbaycan, gelir elde etmiştir. Artık biz petrol üretiyoruz, petrol ihracatı yapıyoruz ve petrolün ihracatı için iki petrol boru hattı inşa ettik ve ana petrol boru hattını da yapmaya çalışıyoruz. Azerbaycan petrolünün, Hazar petrolünün dünya pazarlarına ulaşması açısından büyük önem taşıyan Bakü-Ceyhan petrol boru hattı inşa edilmelidir ve kullanıma sunulmalıdır.

Biz ileriki yıllarda, gelecek on yıllarda Asrın Anlaşmasının ve imzalanmış bulunan öteki anlaşmaların Azerbaycan’a ne kadar büyük gelir sağlayacağını biliyoruz ve bu konuda kesin rakamlar açıklandı. Asrın Anlaşması imzalandığında bazıları bize inanmıyor, uzak duruyordu, bazıları sabotaj yapıyordu. Herhalde bunun imzalanması, yaşama geçirilmesi ile ilgili süreç de Azerbaycan için çok zor, çok sıkıntılı oldu. Ancak biz tüm bu sınavlardan geçtik, tüm zorlukları ortadan kaldırdık, bize yönelik yapılan tüm direnişleri kırdık ve verdiğimiz sözü tuttuk, 1997 yılında erken petrol üretimini gerçekleştirdik.

Büyük devletlerin, büyük ülkelerin, onların petrol şirketlerinin bağımsız Azerbaycan devletine duyduğu güvenin sonucunda Asrın Anlaşması imzalandı. Ardından bizim ortaklarımızla, Uluslararası Operasyon Şirketine üye şirketlerle ve başka yabancı şirketlerle yaptığımız çalışmalar dünyaya birkez daha kanıtladı ki, birincisi, Hazar Denizi, onun Azerbaycan sektörü zengin petrol ve gaz yataklarına sahiptir, ikincisi, Azerbaycan devleti ile uzun süreli, güvenli bir çalışma yapılabilir.

Bunların temelini Azerbaycan’da gerçekleştirilen demokratik yapılanma süreçleri oluşturmaktadır. Bunların temelini Azerbaycan’ın tüm dünyaya açık bir ülke olması prensibi oluşturmaktadır. Bunların temelini 1993 yılından sonra Azerbaycan’da iç sosyo-politik durumun dengeli bir şekilde normalleşmesi ve istkrarlı olması oluşturmaktadır. İşte böyle istikrarlı koşullar altında, Azerbaycan’da bugün sağlanan istikrarlı, özgür yaşam koşulları altında dünya petrol şirketleri, büyük ülkeler, devletler Azerbaycan’a itimat, güven göstererek bizimle işbirliği yaptılar. İşte bu yüzden geçtiğimiz üç yılda daha 18 anlaşma imzalandı. Şimdi dünyanın büyük petrol şirketleriyle, 14 devlete, ülkeye ait şirketlerle 19 anlaşmamız bulunmaktadır. Bunların her birisi Asrın Anlaşması gibi dengeli bir biçimde yaşama geçirilecektir.

Bizim yaptığımız çalışmalar ve gelecekte de yapacağımız çalışmalar hem Azerbaycan’ın bugünü, hem geleceği içindir. Biz kendi ülkemizde ebedi olarak bağımsız, özgür bir devletin olmasını istiyoruz. Biz bunu başardık. Ancak bağımsızlığımızı, ekonomik, siyasal bağımsızlığımızı sağlamamız için daha çok çalışmalar gerçekleştirmemiz lazım.

Biz ülkemizi ekonomik yönden gelişmiş bir ülke yapmak istiyoruz. Biz ülkemizin vatandaşlarına mesut bir yaşam sağlamak istiyoruz. Tüm bu çalışmalar, sadece petrol alanında değil, bunun yanı sıra Azerbaycan ekonomisinin, yaşamının tüm öteki alanlarında da gerçekleştirmiş olduğumuz çalışmalar işte bu amaçla yapılmaktadır. Biliyorsunuz, ekonominin öteki alanlarında da önemli başarılar kazandık. Biz 1995 yılı öncesi patlak vermiş ekonomik krizi önledik. 1996 yılından itibaren Azerbaycan’ın ekonomisi gelişiyor ve gayrisafi milli hasıla, sanayi, tarım üretimi her geçen yıl artıyor, gelişiyor.

1994 yılında Azerbaycan’da enflasyon rakamları % 1600 düzeyindeydi. Biz 1997 yılında bunun önüne geçtik. Şimdi enflasyon yok düzeydedir, ulusal para birimimiz manat değer kazanmıştır. Bunların hepsi bizim vatandaşlarımızın yaşam koşullarının iyileşmesine katkıda bulunmuştur. Son 3-4 yılda vatandaşlarımızın ortalama ücretleri 3 misli artmıştır. Fakat biz tüm bunların yetersiz olduğunu düşünüyoruz. Biz bununla yetinemeyiz. Biz elde olunan başarıları bugün birkez daha hatırlatmak istiyoruz.

Biz bugün burada Asrın Anlaşmasının beşinci yıldönümünü kutlarken Azerbaycan’ın her bölgesinde bizi dinliyorlar. Çadır kamplarında yaşamlarını sürdüren değerli soydaşlarımız, yerinden yurdundan zorla göç ettirilmiş, Ermenistan silahlı kuvvetlerinin Azerbaycan topraklarını işgal etmesi sonucunda mülteci durumuna düşmüş soydaşlarımız da çadırlarda bizi dinliyorlar. Onlar bize inanıyorlar, her şeye katlanıyorlar, şimdi bizi dinlerken düşünüyorlar: Bunların hepsi iyi de, acaba biz ne zaman kendi yerlerimize, topraklarımıza geri döneceğiz? Bizim yaptığımız tüm bu işler Azerbaycan’ı bir devlet olarak pekiştirmek, güçlendirmek, Azerbaycan’ın ekonomik potansiyelini artırmak içindir. Kuşku yok ki, bunlar tüm öteki sorunların da çözümüne yardımcı olacaktır.

Biz Ermenistan-Azerbaycan anlaşmazlığının barışçı yoldan çözülmesini sağlayacağız, yerinden yurdundan zorla göç ettirilmiş soydaşlarımız kendi öz topraklarına, evlerine dönecekler, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü sağlanacaktır.

Dolayısıyla, Azerbaycan devletinin petrol stratejisi artık kendi pozitif sonuçlarını veriyor, uluslararası alanda kabul görmüştür ve 21. yüzyılda Azerbaycan’ın bağımsız, özgür bir biçimde gelişmesinin temelini oluşturmuş olan faktörlerden biridir.

Bizim yaptığımız çalışmaların geleceğe yönelik olduğunu belirttim. Biz her yıl bu çalışmaların güzel sonuçlarını göreceğiz ve halkımız bunun farkına varacaktır. Ancak bugünkü kuşakların borcu, aynı zamanda Azerbaycan Cumhurbaşkanı olarak benim borcum, ülkemizin daima bağımsız olması için Azerbaycan’da devlet kuruluşunu pekiştirmek, Azerbaycan Devletine  güç kazandırmaktır. Bizim görevimiz, gelecek kuşakların özgür, serbest, mesut yaşamlarının temelini sağlamaktır. Biz bunları yapıyoruz ve Asrın Anlaşmasından, diğer anlaşmalardan sağlanan büyük gelirler, zenginlikler Azerbaycan halkının gelecek kuşaklarının mesut yaşamları için bir temel oluşturuyor. Bu bizim onlara borcumuzun yerine getirilmesidir.

Azerbaycan barışsever bir devlettir. Azerbaycan hem ülke içinde, hem bölgede, hem de dünyada barış istiyor. O yüzden de biz Kafkasya’da, dünyada barış istiyoruz. Barışı, huzuru sağlayacağımıza inanıyorum. Hepimizin temennisi, Azerbaycan’ın bundan sonra da barış, huzur, rahatlık koşulları altında yaşamasıdır.

Ben Azerbaycan devletine, halkına, milletine gelecekte başarılar diliyorum. Bizim bugün yaptığımız çalışmalar Azerbaycan’ı günden güne ileriye götürecek, Azerbaycan’ın bayrağını yükseltecek, yükseltecek, yükseltecektir! 

Çeviri 21 Eylül 1999 tarihli AZERBAYCAN Gazetesinden yapılmıştır.