Azerbaycan-Polonya ilişkileri. Genel bilgi notu

Polonya, Azerbaycan'ın bağımsızlığını 27 Aralık 1991 tarihinde tanıdı ve 21 Şubat 1992'de iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kuruldu. 2001 yılında Polonya'nın Azerbaycan, 2004 yılında ise Azerbaycan'ın Polonya büyükelçiliği açıldı.

NATO, Avrupa Birliği ve diğer nüfuzlu uluslararası kuruluşların üyesi olan Polonya ile mevcut ilişkilerin daha da yaygınlık kazanması Azerbaycan için özel önem taşımaktadır. Bu devlet Azerbaycan petrolünün Odessa-Brodi-Gdansk güzergahı üzerinden naklinden yanadır. Polonya Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ anlaşmazlığının çözümünde sorunun Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü ve egemenliği çerçevesinde, uluslararası hukuk ilkeleri temelinde çözümlenmesi tutumunu savunuyor.

Azerbaycan ve Polonya cumhurbaşkanlarının karşılıklı ziyaretleri, iki ülke ilişkilerinin gelişmesine önemli düzeyde hız kazandırdı. 26 ve 28 Ağustos 1997 tarihleri arasında Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev Polonya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aleksander Kwaśniewski'nin davetlisi olarak bu ülkeye ilk resmi ziyarette bulundu. Ziyaret sırasında cumhurbaşkanları ikili ilişkilerin geliştirilmesi, uluslararası durumla ilgili görüşmeler yaptılar. Görüşmelerden sonra cumhurbaşkanları Azerbaycan Cumhuriyeti ile Polonya Cumhuriyeti arasında Dostluk ve İşbirliği Bildirisini imzaladılar. Azerbaycan Cumhurbaşkanının ziyareti sırasında genel olarak şu belgeler imzalanmıştır:

Ekonomik işbirliği ve Ticaret Sözleşmesi; çifte vergilendirmeyi önleme, gelir ve emlak vergilerinden kaçınma hallerinin önüne geçilmesine ilişkin Sözleşme; iki ülkenin Dışişleri Bakanlıkları arasında işbirliğne dair Protokol; iki ülke arasında dostluk ilişkilerinin ve işbirliğinin geliştirilmesine ilişkin Bildiri; Kültür ve Bilim İşbirliği Sözleşmesi; yatırımların karşılıklı teşviki ve korunmasına ilişkin Anlaşma; Turizm alanında işbirliği Sözleşmesi.

Polonya gezisi çerçevesinde Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev 27 Ağustosta Polonya Meclisi (Sejm) Başkanı Yusef Zich ile de biraraya geldi. Görüşme sırasında Haydar Aliyev Azerbaycan'ın, Polonya'nın NATO'nun Barış için Ortaklık programındaki tutumunu çok takdir ettiğini ve kendisini Avrupa'da önemli bir ortağı olarak gördüğünü bildirdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorununa da değinerek, Polonya Meclis Başkanına bu konuyla ilgili detaylı bilgi verdi. O, saldırgan Ermenistan'ın Azerbaycan topraklarını işgal altında tuttuğunu, keza Ermenistan'ın uluslararası hukuk normlarını açık ve ağır bir biçimde ihlal ettiğini meclis başkanının dikkatine sundu. Haydar Aliyev sorunun çözümünü üstlenmiş AGİT Minsk Grubunun çabalarının olumlu sonuç vereceği konusunda umutlu olduğunu bildirdi.

25 Kasım 1998'de AGİT Dönem Başkanı, Polonya'nın Dış İşleri Bakanı Bronislaw Geremek Azerbaycan'ı ziyaret etti. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ile görüşmede AGİT Minsk Grubunun Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununa ilişkin son önerileri ve Azerbaycan-Polonya ilişkileri ele alındı. Geremek, Haydar Aliyev'e AGİT'in Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünün sağlanması, göçmen ve zorunlu mültecilerin kendi topraklarına geri dönmesi için çalışmalarını sürdüreceğini söyledi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın Polonya Cumhuriyeti'ne gezisinin ardından Polonya Cumhurbaşkanı Aleksander Kwaśniewski de 27-29 Ekim 1999 tarihleri arasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in davetlisi olarak Azerbaycan'da ilk resmi ziyarette bulundu.

Ziyaret çerçevesinde Azerbaycan ve Polonya cumhurbaşkanlarının başbaşa görüşmesi yapıldı. Görüşme sırasında ülkeler arasındaki ilişkiler, Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorunu, Kafkasya dahil uluslararası alandaki durum, uluslararası kuruluşlar bünyesinde işbirliğinin genişletilmesine ilişkin bir dizi konularda geniş kapsamlı görüş alışverişi yapıldı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Azerbaycan ve Polonya arasındaki karşılıklı yarara dayalı ilişkilerin daha da geliştirilmesinin iki taraf için çok önemli olduğunun altını çizdi. Daha sonra Haydar Aliyev Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasının ardından iki ülke arasındaki ilişkilerin düzenli olarak güçlendiğini vurguladı.

Ziyaret sırasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve Polonya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aleksandr Kwaśniewski başkanlığındaki Azerbaycan ve Polonya heyetleri arasında görüşmeler yapıldı. Görüşmeler sona erdikten sonra iki ülke arasında ikili belgelerin imza töreni düzenlendi:

  1. Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ile Polonya Cumhuriyeti Petrol ve Doğal Gaz Şirketi arasında Mutabakat Zaptı;  
  2. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in ve Polonya Cumhuriyeti Cumhurbaşanı Aleksander Kwaśniewski'nin Ortak Bildirisi.

Resmi gezi çerçevesinde Polonya Cumhurbaşkanı Azerbaycan Milli Meclisi'ni ziyaret etti, milletvekillerine konuşma yaptı. Bakü Devlet Üniversitesi'ni de ziyaret eden Aleksander Kwaśniewski'ye üniversitenin onursal doktora unvanı ve kuruluş yıldönümü madalyası verildi.

Polonya ile ilişkiler İlham Aliyev'in Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra da gelişmeye devam etti. Cumhrubaşkanı İlham Aliyev 30 Mart 2005'te Polonya Cumhuriyeti'ni resmi ziyaret etti. Gezi sırasında Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Polonya Cumhuriyeti Hükümeti arasında savunma, gümrük alanı ile ilgili ve karşılıklı yardım, ekonomik işbirliği hakkında sözleşmeler imzalandı. Cumhurbaşkanı İlham Aliyevi'n Polonya resmi gezisi sırasında imzalanan belgeler:

İki ülke arasında askeri alanda işbirliği sözleşmesi: gümrük alanında işbirliği ve karşılıklı yardım anlaşması; ekonomik işbirliği sözleşmesi; Bakü Valiliği (Azerbaycan Cumhuriyeti) ve Varşova Kenti (Polonya Cumhuriyeti) arasında dostluk ve işbirliği hakkında Protokol; Azerbaycan Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı ve Polonya Cumhuriyeti Tarım ve Kırsal Kalkınma Bakanlığı arasında tarım ve tarımsal ürünlerin işlenmesi alanında işbirliği ile ilgili Niyet Protokolü; Azerbaycan Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Polonya Cumhuriyeti Ekonomik Faaliyetler ve Çalışma Bakanlığı arasında istihdam alanında İşbirliği Zaptı; Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomik Kalkınma Bakanlığı ve Polonya Girişimciliği Geliştirme Ajansı arasında sözleşme ve işbirliği Zaptı.

22-23 Mayıs 2006 tarihleri arasında dört BDT devletinin - Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova'nın üyesi olduğu GUAM Örgütü'nün Kiyev'de yapılan zirvesine Bulgaristan, Litvanya Cumhurbaşkanları, Romanya Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczynski konuk kısmında katıldı. Lech Kaczynski, GUAM'ın bölgesel bir kuruluş olarak genişlemesinden ve Azerbaycan da dahil olmak üzere kuruluş üyesi diğer devletlerle yoğun ilişkilerin kurulmasından yana olduğunu anlattı.

30 Mart 2007'de ise Polonya'nın yeni seçilmiş Cumhurbaşkanı Lech Kazcynski Azerbaycan'ı resmi ziyaret etti. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in ve Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczynski'nin başbaşa görüşmesinde siyaset, ekonomi ve insani alanlarda Azerbaycan-Polonya ilişkilerinin başarıyla geliştiği vurgulandı. Cumhurbaşkanlarının karşılıklı gezilerinin bu ilişkilerin yaygınlaşmasına hız kazandırdığı belirtildi. Uluslararası kuruluşlarda, keza Avrupa kuruluşlarına entegrasyon alanında işbirliği hızla gelişiyor. Polonya Cumhurbaşkanı'nın ziyareti sırasında Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Polonya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ortak Deklarasyon imzaladılar.

18 Haziran 2007'de Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczynski GUAM'ın Zirve Toplantısına katılmak için birkez daha Azerbaycan'ı ziyaret etti. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile bir araya gelen Lech Kazynski tüm alanlarda başarıyla gelişen Azerbaycan-Polonya ilişkilerine değindi, iki ülke arasına karşılıklı yarara dayalı işbirliğinin yaygınlık kazanmasında GUAM'ın rolünü vurguladı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Polonya'ya daha bir gezisi 26 Şubat 2008'de gerçekleşti. Gezi sırasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczynski arasında görüşme yapıldı. Görüşmede Ortak Deklarasyom imzalandı. Deklarasyonda uluslararası konularda işbirliği dahil olmak üzere, Azerbaycan ve Polonya arasında ortak ilgi alanlarına giren konularda ikili ilişkiler ve işbirliğinin durumu ve gelişme yönleri, sorunların devletlerin egemenliği, toprak bütünlüğü ve sınırların dokunulmazlığına saygı gösterilmesi ve uyulması temelinde, BM Tüzüğü uyarınca barışçıl yoldan çözümünü destekledikleri belirtildi. İmzalanan belgeler:

  1. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Polonya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın Ortak Deklarasyonu;
  2. 26 Ağustos 1997 tarihinde Varşova kentinde Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ile Polonya Cumhuriyeti Hükümeti arasında imzalanmış sivil hava taşımacılığı anlaşmasında düzeltmelerin yapılmasına dair Protokol;
  3. Azerbaycan Televizyon ve Radyo Programları Anonim Şirketi ve Polonya Televizyon kanalı arasında İşbirliği Sözleşmesi.

1 Temmuz 2008'de GUAM'ın Batum'da yapılan zirve toplantısında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczynski bir araya geldiler. Görüşmede Azerbaycan ile Polonya arasında ikili ilişkilerin yaygınlık kazanmasından memnunluk duyulduğu ifade edildi.

 
Genel bilgi notu 28 kasım 2008'de düzenlendi.