Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev´in, NATO Genel Sekreteri Lord ‎George Robertson ve beraberindeki kişileri kabulü - 16 Ocak 2001‎

Haydar Aliyev: Sayın Genel Sekreter!

Sayın konuklar!

Azerbaycan'a hoşgeldiniz. Ben sizi içtenlikle selamlıyorum. Azerbaycan 1994 yılından bu yana NATO'nun Barış için Ortaklık programına katılıyor. Brüksel'de NATO karargahında ilk görüşmelerimi ve Barış için Ortaklık belgesini imzalamamı hatırlıyorum. Onun üzerinden 6 sene geçmiştir ve bu süre zarfında bizim işbirliğimiz için pek çok iş yapıldığını düşünüyorum. Tabii ki, biz buna çok değer veriyoruz. Biz ileride de iyi bir işbirliği yapmalıyız diye düşünüyorum.

Sayın Genel Sekreter, sanırım, siz de bizim bölgeye bu amaçla geldiniz. Ben şahsım adına sizinle tekrar görüşmekten çok memnunum. Ben Moskova görüşmelerimizi ve özellikle Londra'daki detaylı görüşmemizi hatırlıyorum. Şimdi siz, nihayet, Güney'e, Azerbaycan'a geldiniz.

Biliyorum, siz bir sene önce Gürcistan'ı ziyaret ettiniz. Fakat Azerbaycan'da, Ermenistan'da, yani üç Güney Kafkasya ülkesinin ikisinde olmadınız. Bugün Ermenistan'da oldunuz ve ardından, nihayet, Azerbaycan'a geldiniz. Çok memnun oldum. Buyurun.

George Robertson: Sayın Cumhurbaşkanı, ben buraya ilk ziyaretimi gerçekleştirme ve Sizinle bir araya gelme olanağından sevinç duyuyorum. Size mektupta yazdığım üzere, önceden planlandığı gibi, buraya Eylül ayında gelmeye fırsatım olmadığı için çok üzüldüm. O sırada Yugoslavya'da kriz ortaya çıktı ve bu yüzden gezi planlarımı ertelemek zorunda kaldım ve yalnız Gürcistan'ı ziyaret ettim. Fakat o sırada ben, tabii, şunu çok net olarak belirtmiştim, tüm Kafkasya devletlerini ziyaret etmeden görevimi mükemmel yapamam. Bu yüzdendir ki, buraya gelme ve Sizinle artık üçüncü kez görüşme fırsatı beni çok sevindiriyor.

Siz kendiniz demin söylediniz, Azerbaycan'ın "Barış için Ortaklık" programına katılmasından bu yana artık altı yıl geçmiştir. Biz Azerbaycan'ın bu programda önemli rol oynamasını çok takdir ediyoruz. Azerbaycan dışişleri bakanını ve savunma bakanını burada görmekten çok memnun oldum, zira onlar ben bu göreve başladığımdan bu yana, bilhassa toplantılarda, önemli rol oynamaktadırlar. Ben NATO Genel Sekreterliği görevini üstlenmeden çok önce Siz bu ülkenin cumhurbaşkanlığını yapıyorsunuz. Fakat ben pek çok ortak yönlerimiz olduğu kanaatindeyim, Barış için Ortaklık programına, yani dünyanın bu çok önemli bölgesinde barış, güvenlik, istikrar konularına gerçek anlamda derin ilgi duyuyoruz. Ben güzel Bakü'yü gezmek için sabırsızlanıyorum, bana Hazar Denizi'ni ilk defa görme fırsatını sağlayacak şafak vaktini sabırsızlıkla bekliyorum.

Bu arada, ben Atlas Okyanusu'na 10 metre uzaklıkta doğdum, bu yüzden de dünyanın önemli denizlerinden daha birini görme olanağı beni bilhassa sevindiriyor.

Haydar Aliyev: İskoçya ile Azerbaycan arasında benzerlikler vardır.

George Robertson: Ben tam eminim, oldukça çok benzerlik vardır ve biz burada kalacağımız bir gün zarfında onları ortaya çıkaracağız.

Haydar Aliyev: Sayın Genel Sekreter, teşekkür ederim. Azerbaycan'ı ziyaret etmenize memnun olduğumu birkez daha belirtirim. Fakat bunun için az bir zaman ayırmışsınız. Tabii, benimle görüşme yapma ve başka toplantılar için bu süre yeterli olur. Fakat Bakü hakkında bilgi edinmek, Hazar Denizi'ni güzelce izlemek - bu daha fazla zaman ister. Sanırım, bizim yetkili kişiler sizin kısa bir süre zarfında daha fazla şeyler görmeniz için çaba harcayacaklar. Fakat bizim için en önemlisi şudur ki, biz 1994 yılında Barış için Ortaklık programına katıldığımızda Kafkasya dahil dünyanın her köşesinde barışın sağlanmasını kendimize amaç edindik. İşte programın ismi de bunu kanıtlıyor - "Barış için Ortaklık". Fakat biliyorsunuz, şimdi Kafkasya'da, Güney Kafkasya'da barış yok. Doğru, savaş yoktur, fakat barış da sağlanmış değildir.

Siz buraya Ermenistan'dan geldiniz, sanırım, orada da görüşmeleriniz oldu. Fakat, ne yazık ki, Ermenistan'ın yapıcı olmayan tutumu yüzünden biz Ermenistan-Azerbaycan sorunun barışçıl yoldan çözümünü şimdiye kadar sağlayamamışız.

NATO, öncelikli olarak, askeri bir örgüttür. Bu nedenle o, ihtilafta kimin suçlu olduğunu ve sonuçlarından kimin sorumlu olduğunu iyi biliyor. Bu konu adil bir biçimde değerlendirilmiş olursa, sorunu başlatanın da Ermenistan olduğunu söylemek lâzım. Daha 1988 yılında o, Azerbaycan'ın kopmaz bir parçası olan Dağlık Karabağ üzerinde hak iddia ederek sorunu başlatmış, ardından bu, savaşa dönüşmüşütr. Aslında şu da doğru, birkaç yıl süren savaş, hem öteki tarafta, ham bu tarafta tam bir savaş olarak yapılmamıştır. Fakat savaş çıkmıştır ve farklı nedenler yüzünden - nitekim savaşta Azerbaycan Ermenistan'dan güçsüz olduğu için değil - Ermenistan silahlı kuvvetleri Azerbaycan topraklarının yüzde 20'sini işgal etmiştir. İşgal altındaki topraklardan bir milyon Azeri zorla göç ettirilmiştir ve artık 7-8 yıldır onlar zor durumdadırlar, büyük bir bölümü ise çadırlarda yaşıyor.

Bu haksızlık tüm dünyanın gözü önünde cereyan ediyor. Keza NATO'nun. Tekrar söylüyorum, NATO'nun başlıca amacı - ki biz bunu böyle anlıyoruz - hiç değilse de, Avrupa'da barışı sağlamaktan oluşuyor, oysa birileri güya NATO'nun bir egemenlik amacı güttüğünü düşünüyor. Ben bildirdim ki, egemenliği biz söylemiyoruz, bazıları söylüyorlar. Bilakis, biz kendisinin bu barışı sağlayan bir örgüt olduğunun düşünüyoruz. Siz Yugoslavya'da kendinizi gösterdiniz, haksızlığa karşı koydunuz. Oysa burada haksızlık hâlâ mevcuttur. Sanırım, biz daha sonra sizinle bu konuyu konuşacağız.

Kısacası, Güney Kafkasya'da güvenlik birçok konulara bağlıdır. Fakat öncelikli olarak Güney Kafkasya ülkelerinde ihtilafların son bulması gerekir. Bunların arasında ise Ermenistan-Azerbaycan sorunu özel yer tutuyor. Yani bu, bir ülkenin herhangi etnik grubu veya azınlığı arasında bulunan sorun değil, iki bağımsız devlet arasında bulunan bir sorundur. Hem Birleşmiş Milletler üyesi, hem AGİT üyesi olan, hem Barış için Ortaklık programında berbaer faaliyetlerde bulunan iki ülke arasında yaşanan bir sorundur. Bu yüzden de NATO dahil tüm uluslararası kuruluşların bu çalışma üzerinde yoğunlaşmaları gerekir. Durum hep böyle devam edemez ve devam etmemelidir.

Bu nedenle, tekrar söylüyorum, biz birçok konuları tartışabiliriz. Fakat bizim için en önemli konu budur. Bu nedenle ben bu konuyla ilgili düşüncelerimi size aktarıyorum.

George Robertson: Sayın Cumhurbaşkanı, teşekkür ederim. Ben sadece olarak, bir noktaya açıklık getirmek istiyorum. Madem biz burada halkın önünde konuşuyoruz, o halde ben Kosova'da durumun istikrara kavuşturulması süreçlerinde yer alan barış güçlerinizden dolayı Size, hükümetinize, halkınıza teşekkür etmek isterim. Muhtemelen bu, şimdiye kadar dünyada yapılan en büyük barış sağlama operasyonudur. Evet. Bu birliklerde sadece NATO ülkelerinin değil, Rusya'nın, NATO üyesi olmayan devletlerin, keza Azerbaycan'ın askerleri de yer alıyor. Bu yardımdan dolayı size çok teşekkür ederiz.

Ben Dağlık Karabağ sorunu ile ilgili sadece şunu vurgulamak isterim, NATO bu konuyla ilgilenmiyor, bu krizde çeşitli tarafların suçluluk derecesini saptamak NATO'nun işi değl. Siz herhalde biliyorsunuz, bugün Azerbaycan gezisinden önce Ermenistan Cumhurbaşkanı Koçaryan ile çok önemli bir görüşmem oldu ve Size söylemek istediğim şeyleri kendisine de aktardım.

Burada çok ciddi ve önemli bir sorun var ve bu, sadece Güney Kafkasya'yı değil, tüm bölgeyi etkiliyor. Biz bu sorunu ne yapıp edip çözmeliyiz. Eğer ihtilaf tarafları kendileri sorunu çözemezlerse, o halde böyle bir uzun vadeli anlaşmazlığın beraberinde getirdiği ekonomik, toplumsal ve askeri sorunlardan hiçbir şekilde kurtulamayacağız. Oysaki, herşey doğrudan bu ihtilaf taraflarına bağlıdır ve umarım, Siz çok kısa sürede bir anlaşmaya varacaksınız.

Düşünüyorum ki, doğru yaklaşımı ve bu sorunun çözüm yolunu belirlemek için Ermenistan ve Azerbaycan cumhurbaşkanları çok büyük bir deneyime, siyasi cesarete sahiptirler ve sorunu geniş bir biçimde değerlendiriyorlar. Böylece sorunun çözümü sadece Güney Kafkasya için değil, hem de tüm Avrupa için iyi bir örnek oluşturacaktır.

Böyle bir kararın bulunmasına diğer kuruluşlar, örneğin, AGİT, Minsk Grubu katkıda bulunabilir. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in geçtiğimiz hafta Azerbaycan'ı ziyaret etmesi beni sevindiriyor. Ben onun arabulucu sıfatıyla size yardım önerisini çok takdir ediyorum. Fakat şunu belirtmek isterim, NATO bu sorunun çözüm arayışlarına katılmasa da, böyle bir kararın bulunmasına yönelik uluslararası çabaları her şekilde destekleyecek ve ardından biz anlaşmaya uyulmasını denetleyeceğiz. Biz bu konuyu Sizinle tekrar ele alacağız, fakat söylemek isterim ki, bu sorunun yalnız Azerbaycan ve Ermenistan için değil, hem de daha geniş bir bölge için, Avrupa için önemine gerekli değeri veriyorum.

(Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev NATO Genel Sekreteri'ne bir kez daha teşekkür etti ve İngilizce basılmış, Azerbaycan'ın NATO ile işbirliğini konu alan "Barış ve Güvenlik için" isimli kitabı Robertson'a hediye etti).

George Robertson: Sayın Cumhurbaşkanı, ben değerli bir hediye olarak bunun tüm detaylarını inceleyeceğim. Bundan sonraki kitap gelecek ilişkilerimizle ilgili olsa gerek. NATO'nun yeni Genel Sekreteri olarak benim de resmim orada bulunuyor. Çok teşekkür ederim. Çok güzel bir hediye, teşekkür ederim.

Çeviri 17 Ocak 2001 tarihli AZERBAYCAN Gazetesinden yapılmıştır.