Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in Mısır Arap Cumhuriyeti Dışişleri`nden Sorumlu Devlet Bakanı Bayan Faize Ebu El Nega ile yaptığı görüşmeden - Cumhurbaşkanlığı Sarayı, 24 Ekim 2002

Haydar Aliyev: Bizim ülkemizi ziyaretinizden çok memnunum. Mısır ile Azerbaycan arasındaki dostluk ilişkileri çok yönlüdür. Biz bu ilişkilere hep değer verdik ve onu çok önemsiyoruz. İlişkilerimizin tüm alanlarda gelişmesini istiyoruz. Bu açıdan sizin Azerbaycan geziniz, buradaki temaslarınız, tabii ki, bizim ilişkilerimizin gelişmesine çok büyük katkıda bulunacaktır. Sanırım, buradaki görüşmeleriniz yararlı olmuştur. Galiba, siz burada biraz daha çalışmalarda bulunacaksınız. Maalesef, geziniz kısa sürecektir. Bir dahaki sefere daha uzun süreliğine geleceksiniz diye düşünüyorum.

Faize Ebu El Nega: Sayın Cumhurbaşkanı, benim başkanlığımdaki heyeti bugün kabul etmeniz bizim için büyük bir şereftir. Biz bundan büyük onur duyuyoruz. Ben bu güzel ülkeyi, Azerbaycan`ı ziyaret ettiğim için, güzelliği ile ün kazanan Bakü kentinde bulunduğum için çok mutluyum. Umarım, bu, Azerbaycan`a yaptığım son ziyaret olmayacak, ben buraya tekrar geleceğim. Ziyaretim kısa süreli olsa da, verimli geçiyor. Azeri meslektaşlarımız, dostlarımız bize yardım ediyorlar. Sayın Cumhurbaşkanı, Sizinle bizzat görüşmek nitekim benim için büyük bir onur.

Sizin dostunuz ve kardeşiniz, Mısır Cumhurbaşkanı Mübarek`ten Size özel selamlar getirdim. Ben onun özel mektubunu Size iletmek istiyorum. Bu mektupta o, Azerbaycan ile Mısır arasındaki ilişiklerin daha da güçleneceğini ve tüm alanlarda daha da derinleşeceğini umuyor. Bu, bizim temennimiz ve dileğimizdir. Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, bunun yanı sıra, Mısır ve Azerbaycan arasında sağlanmış olan güzel siyasi ilişkilerden memnun olduğunu belirtiyor. Bu ilişkiler, aynı zamanda cumhurbaşkanları arasında sağlanan dostluk ve kardeşlik ilişkileri, keza halklarımız arasındaki sıcak ilişkilerdir.

Mısır Devlet Başkanı ülkelerimiz arasındaki yüksek düzeyli siyasi ilişkilerin ekonomik ilişkilerle pekiştirilmemesine üzülüyor. O, ekonomik ticari ilişkilerimizin de aynı şekilde üstün düzeyde olmasını çok istiyor. Cumhurbaşkanımız Mısır ve Azerbaycan arasında kurulacak ortak komisyonun başkanlığı görevini bana verdi. Bu komisyon ülkelerimiz arasında ekonomi, teknik ve kültürel alanlarda işbirliği konuları ile ilgilenecektir.

Biz bu geçiş dönemini 25 sene önce yaşadık. Bu nedenle belli bir deneyimimiz var ve bunu Azerbaycan ile paylaşabiliriz. Piyasa ekonomisine geçiş, dış ticaretin liberalleştirilmesi son derece zordur. Bu açıdan kısa süre içinde kazandığınız başarılardan dolayı Sizi, hükümetinizi, ülkenizi kutlamak istiyorum.

Kültürel ilişkiler çok önemli bir alandır. Ben cumhurbaşkanımızdan bu alandaki işirliğimizin olabildiğince geliştirilmesinin gerektiği yönünde özel bir talimat aldım. Siz bir süre önce büyük Azerbaycan Şairi Cavit Evi Müzesi`nin açılışına katıldınız. Mısır`da da buna benzer bir etkinlik yapıldı. 16 Ekim tarihinde Mısır`ın İskenderiye kentinde kütüphanenin restorasyonu ile ilgili çalışmalar yapıldı. Sizin de bildiğiniz üzere, bu kent 17 yüzyıl önce kurulmuştur.

Haydar Aliyev: Ben televizyonda izledim. Benim dostum Hüsnü Mübarek bu törenlere katılmıştı.

Faize Ebul-Neca: Sayın Cumhurbaşkanı, Size, Azerbaycan hükümetine şükranlarımızı sunmak istiyoruz. Azerbaycan da bu törenlere kendi değerli katkılarını yaptı. Azerbaycan El Yazmaları Enstitüsü birkaç antik kitabı bizim kütüphaneye yolladı. Bu arada Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek Size şunu da iletmemizi rica etti, Mısır Azerbaycan`ın bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü destekliyor. Cumhurbaşkanımız Mısır`ın Ortadoğu`daki duruma yönelik tutumu hakkında da Size bilgi vermemi istedi. Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek tüm araçları ve yöntemleri değerlendirerek İsrail`i Filistinlilerle barış görüşmelerine başlaması konusunda ikna etmeye çalışıyor.

Şunu üzülerek söylemek isterim ki, Irak`a karşı savaşın başlanması yalnız bu ülke için değil, tüm Ortadoğu bölgesi için tehlike oluşturabilir. Cumhurbaşkanı Mübarek Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyn`den herhangi bir şart koşmadan BM denetleyicilerinin Bağdat`a girmeleri, gerekli tesisleri denetlemelerine izin vermesini rica etti.

Haydar Aliyev: Size teşekkür ederim. Benim arkadaşım, Mısır Cumurbaşkanı Hüsnü Mübarek`ten getirdiğiniz mektup ve selamlar için teşekkür ederim. Mektubu dikkatle okuyacağım ve tabii ki, ona cevap yazacağım.

Sizin verdiğiniz bilgilerin ve aktardığınız görüşlerin hepsi bizim için çok önemlidir. Ben Başkan Hüsnü Mübarek ile şu konuda tamamen aynı görüşteyim, bizim politik ilişkilerimiz çok yüksek düzeydedir, fakat ekonomik ilişkilerimiz hâlâ o düzeye ulaşmamıştır. Ne yazık ki, son yıllarda biz bu ilişkilerin gelişmesi için gerekli önlemleri almadık. Biz şimdi ortak komisyon kurduk ve ben buna sevindim. Onun başkanlığını Mısır adına siz, Azerbaycan adına ise ekonomi gelişme bakanı yapacaktır.

Sizin bu ziyaretiniz, ortak komisyonun oluşturulması - bunların hepsi bizim ekonomik ilişkilerimizde yeni bir aşamanın başlangıcı olacaktır diye düşünüyorum. Bu alanda hem Mısır`ın, hem Azerbaycan`ın olanakları çok fazla. İlaç üretimi ile ilgili önerinize karşı çıkmıyorum, bu alanda Azerbaycan`da ortak çalışmalar yapmak mümkün. Çay ticareti ile de ilgili bir takım çalışmalar yapılabilir. Fakat bunlar azdır. Ekonomik ilişkilerimizi bunlarla sınırlandırırsak, bu, Mısır ve Azerbaycan`a yakışır bir çalışma olmayacaktır. Bu nedenle hem sizin, hem bizim bakanın başka öneriler sunması gerekiyor. Biz bunları bir güne yapamayız, fakat istişare etmek, araştırmalar yapmak, öneriler sunmak mümkün. Diğer alanlarda da ilişkilerimizi geliştirmeliyiz. Mısır ve Azerbaycan arasında çok eski çağlardan beri yoğun ilişkiler bulunmaktadır. Bizim gelenek-göreneklerimiz, manevi değerlerimiz arasında çok büyük benzerlikler vardır. Bu nedenle Mısır kültürü, dansı burada sergilendiğinde, yahut Mısır müziği çalındığında Azeriler bunu kendi öz kültürlerinin bir parçası olarak değerlendiriyorlar.

Ben hatırlıyorum, 1960`lı yılların başlarında, yani 40 sene önce, belki 42-43 sene önce Azerbaycan Devlet Müzik ve Dans Grubu Mısır turnesine çıktı, bir ayı aşkın süre boyunca çok başarılı konserler verdi.

Ben 1973 yılında Mısır`a ziyaretim sırasında Kahire`de sizin opera tiyatrosunda oldum. Ben çok güzel bir Mısır operasını izledim. Bizde de çok güzel gösterilerin sunulduğu opera ve bale tiyatrosu var. Bu tiyatroda çalışanlar ülkenize turne yapabilirler, onlar Mısır Opera Tiyatrosu`nda çok başarılı gösteriler sunabilirler. Her halkın kendine özgü kültürü, sanat yapıtları var. Mısır ile Azerbaycan birbirlerine çok yakınlar, bunu mutlaka değerlendirmek gerekir. Ben Kahire`yi kendime çok yakın gördüm.

Siz Sayın Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek`in Ortadoğu`daki durumla ilgili tutumunu bana aktardınız. Lütfen, benim bu söylediklerimi Hüsnü Mübarek`e iletiniz, şu anda Mısır Cumhurbaşkanı Arap dünyasında çok nüfuzlu bir şahıstır. Bunun yanı sıra ABD ve Avrupa`da da ona çok büyük saygı gösteriyorlar. Ortadoğu, Filistin-İsrail anlaşmazlığının bu güç durumdan kurtulması için Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek daha çok işler yapabilir. Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek ile şu konuda da tamamen aynı görüşteyim, Irak`a yönelik bir savaş başlarsa, bu, Ortadoğu`daki durumu bir hayli gerginleştirebilir.

Biliyorsunuz, Ermenistan`ın saldırısı yüzünden Azerbaycan zor durumdadır. Ermenistan Azerbaycan topraklarının yüzde 20`sini işgal etmiştir. İşgal altındaki topraklarımızdan bir milyondan fazla Azeri göç ettirilmiştir. Ne yazık ki, dünya kamuoyu, büyük devletler bu durumun giderilmesi için, nedense, hâlâ bir önlem almıyorlar. Sekiz senedir, biz ateşkes düzenini sürdürüyoruz, savaşın başlamasına izin vermiyoruz. Fakat böyle giderse, savaşın tekrar başlaması tehlikesi artacaktır. Halk bu duruma artık dayanamıyor. Biz her yerde, keza Ortadoğu`da barışın sağlanmasından yanayız. Siz benim görüşlerimi Mısır Cumhurbaşkanı, Dostum Hüsnü Mübarek`e ileteceksiniz diye düşünüyorum.

"AZERBAYCAN" Gazetesi, 25 Ekim 2002 yılı.