Tình trạng khẩn cấp đã buộc tôi phải đưa ra tuyên bố này với tất cả các ngài. 

Từ ngày 10 tháng 4 năm 1994, các lực lượng vũ trang nước Cộng hòa Armenia đã tiến hành những cuộc tấn công trên diện rộng vào các vùng Gheranboy và Chercher, và từ ngày 11 tháng 4 tấn công vào các vùng Agderin và Agdam của Azerbaijan. Vào những ngày này, các đội quân Azerbaijan liên tục phải chống trả những đợt tấn công liên tiếp của các đội quân Armenia vượt trội hơn hẳn họ về quân số bằng những trận đánh phòng thủ đẫm máu. Hơn 3000 binh sĩ cùng với hàng chục đơn vị thiết giáp và pháo hạng nặng, trong đó có cả “GRAD” đã được đưa từ Armenia đến các khu vực tranh chấp. Họ đã sử dụng tất cả những vũ khí này để bắn vào các điểm dân cư của những khu vực kể trên. Các làng mạc này đã bị tàn phá nặng nề, rất nhiều người dân thường đã trở thành nạn nhân của những đợt tấn công này. 

Như vậy, Nước Cộng hòa Armenia đã tiếp tục cuộc chiến tranh xâm lược của mình trên lãnh thổ Azerbaijan, xâm phạm độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Nước Cộng hòa Azerbaijan, đe dọa chính chế độ Nhà nước Azerbaijan. 

Tiếp tục gây hấn, Armenia kìm hãm tiến trình hòa bình mà Azerbaijan đang tích cực tham gia. Bằng việc tiến hành cuộc tấn công trong tiến trình hoặc trước những sự kiện giải pháp trung gian lớn, kẻ xâm lược đã đưa ra lời thách thức đối với toàn thể cộng đồng thế giới – cộng đồng đang ngày đêm cố gắng một cách vô vọng để giải quyết cuộc xung đột đẫm máu này. 

Tôi đánh giá cuộc tấn công cuối cùng của Armenia như một giai đoạn mới trong cuộc xâm lược của nước Cộng hòa này nhằm mục đích chiếm những lãnh thổ mới của Azerbaijan. Bất chấp tất cả những tuyên bố về mong muốn giải quyết mâu thuẫn bằng con đường hòa bình, bằng cuộc tấn công vào sâu trong lãnh thổ của một quốc gia thành viên SNG có chủ quyền, nước Cộng hòa Armenia đã chứng tỏ ý đồ thực sự của mình là muốn tạo áp lực lên đất nước, đội ngũ lãnh đạo của Azerbaijan và làm ngừng tiến trình hòa bình.

Tôi muốn các ngài đặc biệt chú ý rằng, cuộc tấn công mới của các lực lượng vũ trang Armenia bắt đầu một ngày trước ngày khai mạc Hội nghị nhóm Minsk của Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu (ngày 11 tháng 4 tại Praha). Trong Hội nghị này có sự tham gia của đại diện cả Azerbaijan và Armenia.

Sự leo thang xâm lược của Armenia đối với Azerbaijan diễn ra trong lúc tiến hành các cuộc đàm phán tích cực trong khuôn khổ Sáng kiến trung gian của Nga và trong thời gian cuộc gặp giữa nguyên thủ quốc gia các nước SNG.

Phải thừa nhận rằng sau cuộc họp của các nguyên thủ quốc gia SNG tại Askhabat vào tháng 12 năm 1993, đồng thời là cuộc gặp gỡ giữa tôi và Tổng thống Armenia L.T. Petrocyan, chính sách của Armenia đối với Azerbaijan không có gì thay đổi tích cực. Lực lượng vũ trang Armenia tiếp tục chiếm đóng hơn 20% lãnh thổ Azerbaijan và tiến hành thanh trừng sắc tộc, nhiều người chết, hàng triệu người tị nạn Azerbaijan đã bị tước đoạt tất cả và bị dồn vào những khu lều tạm.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng, Azerbaijan tham gia tích cực vào mọi nỗ lực trung gian của cộng đồng thế giới, trong đó có cả các tổ chức quốc tế và các cường quốc. Theo hướng này, ngoài những cuộc đàm phán giữa tôi và Tổng thống Armenia, còn có cuộc gặp ngày 18 tháng 2 năm 1994 của các Bộ trưởng quốc phòng Armenia, Azerbaijan và LB Nga, cuộc viếng thăm Azerbaijan và Armenia của Chủ tịch nhóm Minsk của Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu Yana Eliasson vào tháng 3 năm 1994, cuộc gặp giữa các Chủ tịch Quốc hội Azerbaijan và Armenia ngày 12 tháng 3, các cuộc đàm phán tại Baku và Mát-xcơ-va với Đại diện đặc biệt của Tổng thống LB Nga V. N. Kazimirov, cuộc viếng thăm của nhóm hòa giải thuộc Tổ chức liên quốc hội các nước SNG vào tháng 3 năm 1994. Tuy nhiên, mọi nỗ lực tìm kiếm giải pháp hòa bình hai bên cùng có lợi của Azerbaijan đều bị đối đầu với lập trường vũ lực của Armenia. 

Armenia phản bác mọi đề xuất mang tính kiến tạo bằng cách tạo ra trước những điều kiện không thể chấp nhận được. Bản chất của chúng chính là ý định của Armenia nhằm thiết lập một căn cứ quân sự bàn đạp trên lãnh thổ Azerbaijan, biến những vùng chiếm đóng như Nagor Karabakh thành các nhà nước độc lập, trên thực tế là chia nhỏ Azerbaijan. 

Lập trường chân chính của Azerbaijan nằm ở nỗ lực giải phóng tất cả các vùng bị chiếm đóng và khôi phục lại chủ quyền của mình, đưa những người tị nạn và những người bị buộc phải di dời về nơi họ sinh sống và xóa bỏ hoàn toàn sự xâm chiếm của Armenia. Azerbaijan không mong muốn có chiến tranh và kêu gọi Armenia thiết lập hòa bình trên cơ sở những nguyên tắc chung của các mối quan hệ tương quan giữa các nhà nước có chủ quyền. Để đạt tới hòa bình và hòa hợp cho dân tộc, chính phủ Azerbaijan sẵn sàng đảm bảo sự an toàn và quyền công dân cho những người dân Armenia sống tại vùng Nagor-Karabakh với điều kiện là họ tuân thủ theo hiến pháp Azerbaijan. 

Như các ngài còn nhớ, tại Asgabat, Azerbaijan đã đề xuất thành lập hệ thống các thỏa thuận song phương và đa phương theo hướng ổn định tình hình chính trị, cùng thừa nhận và tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và không đụng chạm đến đường biên giới của từng quốc gia trong SNG. 

Tôi buộc phải nói thêm một lần nữa về điều này, bởi lẽ cuộc sống đã chứng tỏ: thái độ hờ hững trước những sự thật đáng công phẫn, khi một thành viên của SNG – Cộng hòa Armenia – tiến hành xâm lược một quốc gia SNG khác – Cộng hòa Azerbaijan - một cách không cần che giấu, hầu như đã dập tắt mọi triển vọng về việc tạo lập một tổ chức quốc tế có sức sống, dù chúng ta có muốn thấy Liên minh của chúng ta thế nào. 

Tôi muốn kêu gọi các ngài thảo luận về cuộc xung đột Armenia – Azerbaijan tại cuộc gặp này nhằm đưa ra những quyết định cụ thể ngăn chặn sự xâm lược Azerbaijan và những hậu quả của nó. 

Chúng tôi khẩn khoản kêu gọi các nguyên thủ quốc gia: 

- Đưa ra đánh giá về mặt chính trị cuộc xâm lược Azerbaijan của Armenia; 

- Yêu cầu Armenia chấm dứt ngay, vô điều kiện các hành động quân sự chống Azerbaijan và rút quân khỏi lãnh thổ thuộc chủ quyền của Azerbaijan; 

- Yêu cầu Armenia phải đảm bảo không tái phát động các hành động quân sự; 

- Áp dụng các biện pháp trừng trị đối với thành viên SNG – Cộng hòa Armenia – đã dùng vũ lực đối với thành viên khác của SNG. 

Sự trì hoãn và bất động tiếp theo sẽ dẫn đến những mối nguy hiểm ngày càng lớn đối với tất cả các quốc gia SNG. 

Gaidar Aliev,

Tổng thống nước CH Azerbaijan. 

Báo “Người lao động Baku”, 19 tháng 4 năm 1994.