Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in Bakü-Supsa Petrol Boru Hattının açılış töreninde konuşması - 17 Nisan 1999


scotch egg
scotch egg
scotch egg
temp-thumb
temp-thumb
temp-thumb

Ekselansları Sayın Gürcistan Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze!

Ekselansları Sayın Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma!

Bayanlar ve baylar, konuklar, dostlar!

Ben sizi yürekten selamlıyorum ve bu güzel görüşmeden dolayı çok büyük sevinç duyduğumu ifade ediyorum. Gürcü halkına, tüm Gürcistan vatandaşlarına en içten selamlarımı iletiyor, barış, refah ve kalkınma diliyorum.

Bugün biz tarihi bir olaya tanıklık ediyoruz. Bakü-Supsa petrol boru hattının yapımına ilişkin dev bir çalışma tamamlanmıştır ve biz Azerbaycan’ın Hazar petrolünün yüklendiği ilk tankerinin dünya pazarlarına gönderilmesini törenle kutluyoruz.

Asrın başlarında Bakü-Batum petrol hattı, Avrupa’da ilk petrol hattı yapıldı. Şimdi, 20. ve 21. yüzyılların kavşağında biz Bakü-Supsa petrol boru hattını inşa ettik ve bu, Azerbaycan petrolünün dünya pazarlarına naklini sağlayacaktır. Bu, Gürcistan, Azerbaycan ve Azerbaycan Uluslararası Operasyon Şirketi’ne katılan petrol şirketlerinin ortak çabaları sonucunda mümkün olmuştur. Bu, 1995, 1996, 1997 yıllarında başlamış çabalarımızın mantıksal sonucudur. Bu, 20 Eylül 1994 tarihinde Azerbaycan’da, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi ile dünyanın 9 ülkesini temsil eden 11 dev petrol şirketi arasında imzalanmış olan Asrın Anlaşmasının fiilen gerçekleşmesidir. 20 Eylül 1994 tarihinde Asrın Anlaşmasının imzalanması bağımsız Azerbaycan’ın yeni petrol stratejisinin ve doktrininin başlangıcıdır.

Azerbaycan, eski petrol ve doğal gaz ülkesidir. 50 yıl önce Azerbaycan, dünyada ilk defa olarak denizin derinliklerinden sanayi yöntemi ile petrol çıkarmaya başladı. Kasım 1949’da Hazar Denizi’nde, Petrol Taşları’nda bol miktarda petrol fışkırdı ve bu, denizde petrol üretiminin yeni aşamasının başlandığını bütün dünyaya gösterdi.

Günümüzde Azerbaycan, dünyanın birçok ülkelerine ait petrol şirketlerinin katılımıyla Hazar Denizi’nde bulunan hidrokarbon kaynaklarının üretiminin öncüsü oldu. 1994 yılında imzalanan Asrın Anlaşması bu petrol doktrininin yaşama geçirilmesinin başlangıcını oluşturdu. Bu, kolay olmadı. Anlaşmayı imzalamak, yaşama geçirmek için biz büyük sınavlardan geçmek, büyük engelleri yenmek zorunda kaldık.

Ancak bu anlaşma imzalandıktan sonra bile biz büyük zorluklarla, hatta trajik olaylarla karşılaştık. Anlaşma imzalandıktan birkaç gün sonra Azerbaycan’da ülkemizin siyaset adamlarına yönelik terör eylemi yapıldı. Bundan birkaç gün sonra Azerbaycan’da silahlı darbe girişiminde bulundular, bunu bazı ülkelerin özel servisleri ve ülke içi irtica yaptı.

Ne var ki bununla iş bitmedi. Birkaç ay sonra tekrar darbe girişimi oldu. Ardından bir takım terör eylemleri teşebbüsünde bulundular. Tüm bunların nedeni aslında, bağımsız bir devlet olan Azerbaycan’ın bağımsız bir politika izlemeye başlamasıydı. Azerbaycan, doğal kaynaklarının, petrol ve doğal gaz zenginliklerinin kullanımını bağımsız bir biçimde kendisi belirledi ve Batılı petrol şirketleri ile beraber bunun yaşama geçirilmesi yönünde karar alarak Azerbaycan’a ve tüm Hazar bölgesine yabancı sermayelerin akınını sağladı.

Biz tüm zorlukların üstesinden geldik. Asrın Anlaşması gerçekleştiriliyor. 1997 yılı Kasım ayında biz Çırak yatağından ilk erken petrolü elde ettik ve Bakü-Novorossisk petrol boru hattı ile onun nakline başladık. Bu petrol boru hattı Rusya Federasyonu ile Azerbaycan arasında imzalanmış anlaşma uyarınca özel olarak bu amaçla yapılmıştı.

Biz daha o dönemlerde, petrolün dünya pazarlarına ihracıyla ilgili güzergahları belirlediğimiz zamanlarda Batı güzergahında alternatif bir petrol boru hattına sahip olmayı gerekli bulduk. Açıkçası, bu bazı çevrelerde, bazı ülkelerde büyük hoşnutsuzluk ve itirazla karşılandı. Ama biz kendi isteğimize ulaştık- Gürcistan ile Azerbaycan arasında anlaşma imzalayarak Bakü-Supsa petrol boru hattı projesini yapmaya başladık ve boru hattının fiilen inşası için çalışmaları organize ettik.

Petrol üretimi ve ihracatına ilişkin çok büyük bir programı dört seneden biraz fazla zaman içinde gerçekleştirmiş olmaktan bugün ben son derece sevinçliyim.

Tüm bunlar, tabii ki, ortak çabaların sonucudur. Elbette, 1994 yılında ilk anlaşmayı imzalayarak biz dünyanın bir çok petrol şirketiyle bu çalışmayı sürdürüyoruz. Dünyanın petrol şirketlerinin desteği, Hazar’daki, Hazar Denizi’nin Azerbaycan sektöründeki doğal kaynaklara, hidrokarbon hammaddesine duydukları büyük ilgi, yabancı sermayeler bu projenin başarıyla yaşama geçirilmesini temin edecektir.

Eylül 1994’ten bu yana Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi, Hazar Denizi’nin Azerbaycan sektöründe ve Azerbaycan’ın kara yüzeyinde bulunan petrol ve doğal gaz yataklarının ortak işlenmesine ilişkin 15 büyük anlaşma daha imzaladı. Bu anlaşmalara dünyanın 14 ülkesini temsil eden 32 büyük petrol şirketi katılıyor. Bu Hazar Denizi’nin doğal kaynaklarının kullanımına yönelik yatırımların cazip kılınması alanında yaptığımız muazzam bir çalışmadır. Bu girişimi gerçekleştirerek biz Hazar Denizi’nin öteki sektörlerinde de petrol ve doğalgaz üretimini teşvik ettik. Kazakistan, Türkmenistan, Rusya, İran sektörlerinde büyük çalışma yapılmaktadır. Tüm bunlar bizi sevindiriyor, zira Hazar Denizi’nde son derece büyük petrol ve doğal gaz rezervleri bulunmaktadır, bunlar Hazar’a kıyısı olan tüm ülkelere yeter. Her ülkenin kendi sektörü vardır ve her ülke Hazar Denizi’ndeki kendi sektöründe bulunan kaynakların sahibidir. Azerbaycan kendi sektörünün sınırları içinde faaliyetini sürdürüyor, Azerbaycan sektöründe büyük petrol ve doğal gaz rezervleri bulunmaktadır.

Petrol stratejimizin yaşama geçirilmesine engel olamayan düşman çevreler çeşitli haberler, düşünceler uydurarak, güya Azerbaycan’ın Dünya Birliği’ne yanlış bilgiler verdiği, Hazar Denizi’nde öngörülen miktarda petrol bulunmadığı yönünde söylemler yaymağa başladılar. Güya bazı petrol şirketleri Hazar Denizi’ne ve özellikle Azerbaycan sektörüne duydukları ilgiyi kaybetmişler. Bu yalan ve uydurmadır!

Tabii ki, bu yalan haberler toplumsal görüşü değiştiremez. Fakat açıklığa kavuşsun diye şunu söylemek istiyorum, imzalanmış 16 anlaşma gereği Azerbaycan’a yaklaşık olarak 50 milyar dolar değerinde yatırım yapılması öngörülüyor. Bu anlaşmaların kapsadığı bölgelerde petrolün miktarı 4-10 milyar ton arası olduğu tahmin edilmektedir. Fakat bütün bunlar daha ilk rakamlardır. Yeri gelmişken, Hazar’da ve karada kullanılmayı bekleyen petrol yatakları bizde daha fazladır. Yakın zamanlarda Amerikan petrol şirketleri ile üç büyük anlaşmanın imzalanması öngörülüyor. İşte bu, bazı ülkelerin çeşitli basın organlarında yayımlanan uydurma haberlere bir cevaptır.

Böylece, 1994 yılında başlanmış olan çalışmalar artık gerçek sonuçlarını veriyor. Bakü-Supsa petrol boru hattı, burada inşa edilmiş olan güzel terminal, başarılı çalışma ve petrolün aralıksız olarak pompalanması, onun dünya pazarlarına taşınması için sağlanmış güzel ortam bunun inandırıcı kanıtıdır.

Bakü-Supsa petrol boru hattı Gürcistan ile Azerbaycan arasında dostluğun, işbirliğinin parlak örneğidir. Bizim halklarımız her zaman verimli ve başarılı işbirliği yaptılar. Gürcü ve Azerbaycan halklarının yüzyıllara dayanan dostluğu bizim eşsiz zenginliğimizdir. Biz bu dostluğu kolluyor ve yeni bir biçimde geliştiriyor, genişletiyoruz.

Gürcistan ve Azerbaycan’ın verimli işbirliğinin pekçok örneği vardır. Fakat Bakü-Supsa petrol boru hattı, kuşku yok ki şimdiki aşamada bu işbirliğinin doruk noktasını oluşturuyoır.

Bunun yanı sıra, işbirliğimizin büyük perspektifi vardır. Geçen sene Ekim ayında Ankara’da biz Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının inşasına dair deklarasyon imzaladık. Bu çalışma sürüyor. İşte tam bu sıralarda, birkaç gün önce Amerika Birleşik Devletleri’nin startejik araştırmalar merkezi İstanbul’da Bakü-Tiflis-Ceyhan projesinin müzakeresine yönelik toplantı düzenledi. Şu an burada bulunan Sayın Morningstar ve Sayın Kalitski, Türkiye ve Azerbaycan temsilcileri müzakerelere katıldılar. Orada Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının inşasının yaşama geçirilmesine yönelik somut pratik etkinlikler hakkında Türkiye ile Azerbaycan arasında bir protokol imzalandı. Bakü-Tiflis-Ceyhan projesinin yaşama geçirilmesinin sonraki aşamasına başlamak için tüm teknik ve finansal konuların üç ay içinde titizlikle incelenmesi gerektiği bildirilmiştir.

Diğer önemli proje Türkmenistan gazının Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Türkiye’ye nakli ile ilgilidir. Buna dair anlaşma geçen sene Ekim ayında Türkiye ile Türkmenistan arasında imzalandı ve proje şimdi uygulanıyor. Bu projenin gerçekleşmesinde hem Gürcistan hem Azerbaycan önemli yer tutuyor.

Kısacası, önümüzde büyük çalışmalar duruyor. Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı, Türkmenistan-Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye doğal gaz boru hattı işbirliğimizi, özellikle Gürcistan ile Azerbaycan arasında işbirliğini temin edecek çok önemli projelerdir.

Tüm bu çalışmalarda biz dostlarımızın desteğini, iyi niyetlerini görüyoruz. Bu dostların arasında Ukrayna ve onun Cumhurbaşkanı çok saygıdeğer Leonid Daniloviç Kuçma da bulunuyor. Azerbaycan’ın, Gürcistan’ın Ukrayna ile işbirliği, Cumhurbaşkanı Leonid Daniloviç Kuçma’nın bu alana yönelik etkin çabaları çok önemli rol oynuyor. Bizim çabalarımız sayesinde Hazar Denizi ile Karadeniz ekonomik anlamda birbirine bağlanıyor. Karadeniz’de Ukrayna ve Gürcistan, Hazar’da Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Rusya ve öteki ülkeler bögemizin büyük projelerinin yaşama geçirilmesi için daha sıkı bir birlik içinde olmalıdırlar.

Tüm bu çalışmalar, şu durumda Bakü-Supsa petrol boru hattı Kafkasya’da istikrar ve barışın pekiştirilmesine önemli katkıdır. Bize barış lâzım, bize huzurlu Kafkasya lâzım, bize istikrar lâzım. Biz silahlı ihtilaflara son vermeli, Kafkasya ülkeleri ile bölgemizin çevresinde bulunan ülkeler arasında en iyi ve sıcak ilişkiler kurmalıyız. Bu açıdan Bakü-Supsa petrol boru hattı bölgemizde istikrarın, barışın önemli etkenidir.

Tüm bu çalışmaları anlatırken Hazar Denizi’nin hidrokarbon kaynaklarının kullanımına ilgi duyan dünyanın birçok ülkesinin, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin büyük desteğinin altını çizmeliyim. Biz 1994 yılında Asrın Anlaşmasını imzalarken aldığımız desteğe değer veriyoruz. Biz Batı güzergahında Bakü-Supsa boru hattının yapımına ilişkin sorunun çözümü sırasında aldığımız desteğe önem veriyoruz. Biz şimdi Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının yapımı konusunda aldığımız desteği değerlendiriyoruz. Amerika Birleşik Devletleri hükümetinin çok büyük gayretleri sonucunda Türkmenistan-Türkiye Trans Hazar doğalgaz boru hattı projesi gerçeğe dönüşmüştür. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bill Clinton’un bu törenle ilgili kutlama mesajı göndermiş olması bizi çok sevindirdi. Bütün bunlar hem Gürcistan hem Ukrayna’nın batılı ülkelerle, Avrupa ülkeleri ile, Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ile işbirliği için iyi bir zemin oluşturmuştur. Biz buna büyük önem veriyoruz ve bu işbirliğinin daha başarılı olması için ileriki çalışmalarımızda bütün önlemleri alacağız.

Değerli dostlar, Gürcistan Cumhurbaşkanı dostum Eduard Şevardnadze’yi, tüm Gürcü halkını, burada toplanmış olan tüm dostları bu önemli olay vesilesiye yürekten kutluyorum. Değerli dostlar, size mutluluk, refah ve yeni yeni başarılar diliyorum.

Azerbaycan Uluslararası Operasyon Şirketi’ni Asrın Anlaşmasının yaşama geçirilmesinde, Bakü-Novorossisk ve Bakü-Supsa petrol boru hatlarının inşasında elde ettiği güzel sonuçlardan dolayı kutluyorum. Kısa sürede çok büyük çalışma yapılmıştır. O dönemlerde bizim planlarımıza engel olan güçler bu projenin gerçek olmadığını, gerçekleştirilemeyeceğini söylüyorlardı. Bu sene Eylül ayında anlaşma imzalanalı beş yıl olacak. Oysa bakın, ne denli büyük bir çalışma yapılmış ve çalışmanın devamı için ne denli büyük bir temel atılmıştır. Azerbaycan Uluslararası Operasyon Şirketi’nin konsorsiyumuna üye olan tüm şirketlere ve bu şirket başkanlarına çok teşekkür ediyorum.

Leonid Daniloviç Kuçma’yı burada, Gürcistan’da, aynı şekilde Azerbaycan’da, - ki bu hiç fark etmez, zira aynı şeydir,- yürekten selamlıyorum. Gürcistan’da bulunmak hem de Azerbaycan’da bulunmak anlamına geliyor. Kendisini selamlıyorum ve bu olaya büyük özen göstermesinden dolayı memnun olduğumu ifade ediyorum. Hazar Denizi rezervlerinin kullanımı konusunda Ukrayna’nın kendi planlarının olmasından da memnunum. Odessa-Brodi ve oradan da Polonya’ya yapılacak petrol boru hattı da bir gerçektir ve biz bu gerçeği göz önünde bulundurmalı, onun üzerinde çalışmalıyız. Bu yüzden de Ukrayna Cumhurbaşkanı Sayın Leonid Kuçma’nın burada bulunması son derece doğaldır ve hepimiz için gurur verici bir gelişmedir.

Sizin hepinizi yürekten kutluyorum ve Bakü-Supsa petrol boru hattının bütün 21. yüzyıl boyunca mevcut olacağına ve çalışacağına inanıyorum.

İlginiz için teşekkür ediyor, hepinize esenlik, mutluluk ve başarı diliyorum.

Çeviri 18 Nisan 1999 tarihli AZERBAYCAN Gazetesinden yapılmıştır.

Kısa inceleme yazısı

Petrol ve doğal gaz boru hatları