Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev´in Rusya Devlet Başkanı Vladimir ‎Putin onuruna düzenlenen resmi kabul töreninde nutku - 9 Ocak 2001


Rusya Federasyonu Devlet Başkanı çok saygıdeğer Vladimir Vladimiroviç Putin!

Sayın konuklar, bayanlar ve baylar!

Vladimir Vladimiroviç, Sizleri ve Size eşlik eden kişileri Azerbaycan`da yürekten selamlıyorum. Sizin benim davetimi kabul etmenizden ve Azerbaycan`a resmi ziyaret yapmanızdan çok memnunluk duyuyoruz. Bu ziyaret bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti`nin yaşamında son derece büyük bir öneme sahiptir. Şartlar öyle getirdi ki, Azerbaycan devlet bağımsızlığına ve Rusya Federasyonu egemenliğine kavuştuktan sonra, Sovyetler Birliği`nin dağılmasından ve bağımsız devletler kurulduktan sonra herhangi bir Rusya Devlet Başkanı Azerbaycan`ı ziyaret etmemiştir. Biz istiyorduk, fakat olmuyordu. Ben sizi Azerbaycan`a davet ettim ve siz bunu kabul ettiniz. Fakat, bilindiği üzere, ziyaretin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği konusunda farklı yorumlar yapılmaktaydı. Ne var ki, herkes kendi düşündüğünü söylüyordu, nitekim bu ziyaretin gerçekleşmesini istemeyen pek çok kişi vardı ve önceden onlar ziyaretin yapılmayacağını bildiriyorlardı. Fakat ziyaret gerçekleşti ve siz, sayın Vladimir Vladimiroviç, bugün Azerbaycan`a geldiniz.

Benim davetimi kabul ettiğiniz için ve Azerbaycan`a resmi ziyarete geldiğiniz için size yürekten teşekkür edrim. Kuşkusuz ki, bu tarihi öneme sahip bir gelişmedir. Bugün ziyaretin birinci günü son buluyor. Bu ziyaret sırasında gerçekleşmesini istediğimiz birçok şeyin geride kaldığı güvenle söylenebilir. Ve ziyaretin başarılı olduğu, kendini gerçekçi bir biçimde kanıtladığı, sonuçların beklentilerimizin çok üstünde olduğu güvenle söylenebilir. En başlıcası ise şu ki, biz Rusya Federasyonu ile Azerbaycan arasında gelişen ve mevcut olan dostluk ilişkilerini bütün dünyada gözler önüne seriyoruz.

Azerbaycan bağımsızlığına kavuştuktan sonra ilişkilerimizi gerginleştiren olayların yaşandığı farklı aşamalar olmuştur. Belki de bu, böyle bir ziyareti gerçekleştirememizin nedenlerinden biriydi. Ancak bugün şunu gösterdi, bizim görüşmemize, sizin ziyaretinize engel olan sorunların çoğu yapay nitelikte idi, uydurmaydı ve gerçeklerden uzaktı. Gerçek olan ise şudur, bugün biz çok verimli bir çalışmada bulunduk. Bu nedenle güvenle söylenebilir ki, ziyaret çok verimlidir, ziyaret başarıyla sonuçlandı, kendi başına önemli bir aşamadır, Rusya Federasyonu ile Azerbaycan arasında karşılıklı ilişkilerde yeni bir dönem açıyor.

Rusya ile Azerbaycan arasında, Rus ve Azerbaycan halkları arasında ilişkilerin tarihi birçok önemli olaylarla doludur. Bu devletin yönetiminde olduğu sırada yaklaşık olarak iki yüz sene boyunca Azerbaycan halkı ile Rus halkı arasında yakın ilişkilerin kurulmasını ve bu ilişkilerin sıkı bir döstluğa dönüşmesini biz yüksek değerlendiriyoruz. Bir devletin yönetiminde - önce Çarlık İmparatorluğu`nda, daha sonraları ise Sovyetler Birliği`nin yönetiminde toplum halinde yaşadıkları sırada Azerbaycan halkının kazandığı başarılara biz Azerbaycan`da yüksek değer veriyoruz. Bizim için en büyük önemi şu ki, Rus kültürünün etkisi altında Azerbaycan`da laik yaşam biçiminin unsurları oluşmaya başlamıştır. Azerbaycanlılar Rusya`da öğrenim görüyorlardı, daha sonraları onlar kendi halkının eğitimcileri olmuş ve ulusal uyanış için, bilimin, eğitimin, kültürün, sanatın gelişmesi için çok çalışmalar yapmışlar. Geçen yüzyıl boyunca Azerbaycan`da oldukça büyük dönüşümler yaşanmıştır. Eğitim yaygınlaşmış, yüksek öğretim, bilimsel araştırma kuruluşları oluşturulmuş ve birçok öteki çalışmalar yapılmıştır. Bütün bunları Rus halkı temsilcilerinin, Rus aydınlarının, kültür adamlarının, sanat adamlarının yardımı ile sağlayabilmişizdir. Bunların hepsi Azerbaycan halkının tüm insanlara özgü beşeri değerleri, Avrupa değerlerini benimsemesinde ve Azerbaycan`da laik toplumun oluşmasında büyük rol oynamıştır. Geçen yüzyıl içinde Azerbaycan`da ekonominin, sanayinin, tarımın gelişmesi, bütün yaşam tarzının yeniden düzenlenmesi Rusya ile, Rusya`dan, Rusya uzmanlarından aldığımız destekle yakından ilgilidir. Herhalde Rusya`da şuna, Rusya ve bütün Sovyetler Birliği ekonomisinin gelişmesinde, sanayinin gelişmesinde, sanayileşmede Azerbaycan petrolünün yaptığı katkıya büyük değer veriyorlar. Biz şunu gururla söylüyoruz ki, Azerbaycan petrolcüleri Rusya Federasyonu`nun ve o dönemki bütün Sovyetler Birliği`nin çeşitli bölgelerinde birçok petrol ve gaz yataklarının keşfinde aktif yer almışlar.

Tüm bunlar tarihin münferit olaylarıdır. Bugün ise bizim için en önemlisi şu ki, Sovyetler Birliği`nin çökmesinden sonra bağımsız devletler oluşmuş ve Rusya Federasyonu kendi egemenliğini ilan ederek demokrasi, piyasa ekonomisi ilkelerini yaşama geçirmeye, ekonomik, sosyal reformlar uygulamaya başlamıştır. Bu eskiden Sovyetler Birliği`ni oluşturan şimdiki bağımsız devletler için bir örnek teşkil etmiştir. Biz şunu yüksek değerlendiriyoruz ki, Rusya devletin, toplumsal hayatın demokratikleştirilmesi, piyasa ekonomisinin gelişmesi, özgürlük - ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü ilkelerinin sağlanması yolunu izliyor. Bunlar Azerbaycan`da da yapılıyor. Bu süreçler bizde biraz daha karmaşık, zor olmuştur. Şimdilik biz demokrasinin geliştirilmesinin, ekonomik reformların uygulanmasının, piyasa ekonomisi ilkelerinin benimsenmesinin doğru yolunu bulmuşuzdur.

Ve şimdi bağımsız bir devlet olan Azerbaycan eşit haklardan yararlanarak Rusya Federasyonu ile bütün alanlarda sıkı dostluk ilişkileri kuruyor ve işbirliği yapıyor. Bu yaşamda, Rusya ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin büyük tarihinde yeni bir sayfadır. Bu asla basit olmayan, karmaşık bir yoldur. Biz hepimiz bu dönemin zorluklarını yaşamışızdır. Fakat bunun yanı sıra, bu zorluklar bütün alanlarda daha sıkı işbirliği yapma, ilişkileri güçlendirme, karşılıklı ilişkileri derinleştirme ve genişletme gereksinimini ortaya koyuyor.

Bugünkü görüşmeler ve imzalanmış belgeler de net olarak şunu gösteriyor ki, biz doğru yoldayız ve işbirliğimizi daha ileriye götürmek, Rusya Federasyonu ile Azerbaycan arasında dostluğu kuvvetlendirmek yolu ile ilerliyoruz. Rusya Devlet Başkanı`nın ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı`nın imza attıkları Bakü Deklarasyonu büyük önem taşımaktadır. Dekalarasyon karşılıklı ilişkilerimizin yeni prensiplerini içeriyor, en başlıcası ise, o, Rusya Federasyonu ile Azerbaycan arasında stratejik ortaklık prensiplerinin yeni düzeyde uyarlanması koşulunu ortaya koyuyor. Biz bu belgeyi yüksek değerlendiriyoruz ve sanıyorum ki, o, ilişkilerimizin daha da genişlenmesi ve derinleşmesi açısından bir temeldir. İmzalanmış olan belgeler arasında Hazar Denizi`nde işbirliği hakkında ortak bildirinin çok büyük önemi vardır. Bu, kayıtsız şartsız her ülkenin ulusal çıkarlarının korunması zemininde Hazar`a kıyısı olan bütün devletlerin işbirliği için yol sunuyor. Ekonomi konulu diğer belgelerin de bizim için önemi büyüktür. Fakat en önemlisi ise, bizim sayın Vladimir Vlavimiroviç`le yaptığımız ve hemen hemen bütün konuları- hem ülkelerimizin karşılıklı ilişkilerini hem de bölgemiz ve uluslararası alanla ilgili bütün sorunları ele aldığımız yüzyüze görüşmedir. Şunu büyük memnunlukla belirtmek istiyorum, biz yaklaşımların, görüşlerin uyumlu olduğunu, karşılıklı anlaşma olduğunu, en önemlisi ise işbirliğimizi daha da derinleştirmek ve geliştirmek, dostluğumuzu güçlendirmek arzusu olduğunu ortaya koyduk.

Kafkasya`da sorunlarımız çok fazla. Bu konu görüşmelerimizde özel yer aldı. Tabii ki, bizim için Kafkasya`da bütün sorunların önemi var, zira bize barışçıl Kafkasya gerekir. Kafkasya`nın bütün ülkelerinde sosyo politik durumun istikrara kavuşması, Kafkasya ülkelerinin kendi aralarında gerektiği düzeyde işbirliği yapması gerekir. Fakat Ermenistan`la Azerbaycan arasındaki anlaşmazlığın - Dağlık Karabağ ihtilafının çözümü bizim için, Azerbaycan için son derece daha büyük öneme sahiptir. Bu ihitlaf yüzünden bütün Kafkasya acı çekiyor, onun yüzünden Azerbaycan acı çekiyor, onun yüzünden Ermenistan acı çekiyor. O, bölgemizin ekonomisinin gelişmesi açısından birçok olanakların değerlendirilmesine engel oluyor. Rusya anlaşmazlığın ta başından beri bu sorunla ilgileniyor. 1992 senesinde AGİT Minsk Grubunun oluşturulmasından önce bile Rusya bu sorunla ilgilenmiştir. Bütün dönem boyunca Rusya bu sürecin katılımcısı olmuştur. Üstelik, Rusya artık kaç senedir Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa ile beraber AGİT Minsk Grubunun eşbaşkanlığını yapmaktadır.

Bugün biz anlaşmazlığın barışçıl yolla çözümlenmesi konusunu masaya yatırdık. Barış yanlısı tutumlarda, Kafkaslar`da barışın sağlanmasına yönelik yaklaşımlarda, Ermenistan`la Azerbaycan arasında barışın sağlanması yaklaşımında kesin kararlıyız. Tabii ki, tüm uluslararası hukuk normlarına, özellikle toprak bütünlüğü ve sınırların dokunulmazlığı ilkelerine uyulması koşuluyla. Bu yüzden de bugün imzaladığımız belge çok önemlidir, orada söz konusu prensipler tam olarak kendi ifadelerini bulmuşlar.

Bizde, Azerbaycan`da Ermenistan-Azerbaycan anlaşmazlığının çözümü konusunda Rusya`nın rolüne büyük umutlar besliyorlar. Ben büyük memnunluk duygusu ile şunu söylemek istiyorum, bugün Vladimir Vladimiroviç basın toplantısında beyan etti ki, Rusya kendi çabalarını yoğunlaştırmayı gerekli buluyor. Rusya bu sorunun barış yolu ile çözüme kavuşturulması tutumunda kesin kararlıdır. Açık söylemek gerekirse, işte bu konuyu çözebilme, hem de kısa bir sürede çözebilme bize umut ve güven veriyor.

Biz şunun karmaşık bir ihtilaf olduğunu anlıyoruz. Karşılıklı tavizlerin verilmesi gerekir. Sanıyorum, bu hem Ermenistan tarafından, hem Azerbaycan tarafından yapılmalıdır. Rusya uluslararası platformda, Kafkasya`da, ülkelerimizin hepsinde büyük nüfuza sahiptir ve kuşku yok ki, bu sorunun bertaraf edilmesinde çok önemli bir rol oynayabilir. Biz bu umutla yaşıyoruz ve yaşayacağız. Umuyoruz ki, anlaşmazlık barış yolu ile çözümlenecektir. Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından işgal altında tutulan topraklar boşaltılacak, bir milyon mülteci kendi öz topraklarına geri dönecek ve Azerbaycan`la Ermenistan arasında barış sağlanacaktır.

Biz biliyoruz, Rusya`da da oldukça fazla sorun bulunmaktadır, Sovyetler Birliği`nin çökmesinden sonra Rusya`da yaşam uzun süre huzurlu olmamıştır. Sıkıntılar, sorunlar olmuştur. Biz bağımsız devletler, - ben Azerbaycan`ı ve önceleri Sovyetler Birliği`nin birleşiminde bulunmuş ve şimdi bağımsızlığına kavuşmuş olan öteki devletleri kastediyorum, - hep Rusya`yı örnek almışız ve bu seneler içinde de onu örnek aldık. Biz Azerbaycan`da her zaman düşündük ve düşünüyoruz ki, Rusya`nın ekonomik ve sosyal kalkınmasının yüksek düzeyi, Rusya Federasyonu`nun istikrarı, reformların başarıyla uygulanması ve Rusya`nın başarılı dış politikası yalnızca Rusya için değil, onun çevresinde bulunan ülkeler için, aynı zamanda Azerbaycan için de büyük öneme sahiptir.

Bugün biz Rusya`da gerçekleşen süreçleri, pozitif süreçleri beğeni ile izliyoruz. Konu Rusya Federasyonu devlet yapısının pekiştirilmesi ile ilgili, terör, yıkıcı güçler, saldırgan ayrımcılıkla mücadele ile ilgili. Konu uluslararası sorunların çözümünde Rusya`nın rolünün artması ile ilgili. Rusya büyük bir ülkedir. O, çok büyük olanaklara sahiptir. Bu nedenle de Rusya`nın, özellikle çağdaş dönemde, birçok ululararası sorunların çözümünde haklı olarak mühüm rol oynaması gerekir.

Söylemeliyim ki, Rusya`da dış politikada da, iç politikada da, devlet yapısının pekiştirilmesinde de gözlemlenen pozitif değişiklikler bu anlamda bizi sevindiryor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Vladimiroviç Putin`in tüm bunlarda oldukça büyük rolü var. Biz hepimiz görüyoruz ve artık şu bir gerçek ki, Vladimir Vladimiroviç Putin Rusya`nın devlet başkanı seçildikten sonra Rusya`da, ülkenin içinde çok ciddi ve hızlı dönüşümler yaşanıyor. Uluslararası alanda da Rusya`nın imajı tamamen başka şekil almaktadır, o, doğal olarak, büyük önem kazanmaktadır.

Bu nedenle biz şunu takdirle karşılıyoruz ki, bugün Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Vladimiroviç Putin bütün toplumu sıkı bir şekilde birleştirip bütünleştiriyor, devlet yapısını güçlendiriyor, hareketli bir dış politika uyguluyor ve dış politika ile ilgili somut etkinliklerde bulunuyor.

Bir devlet başkanı gibi ve bir insan gibi Vladimir Vladimiroviç`e ben büyük hayranlık duyuyorum. Kuşkusuz ki, her insanın kendi yaklaşımları, kendi görüşleri bulunmaktadır. Vladimir Vladimiroviç Putin kendi büyük çalışmaları ile, bütün sorunlara gerçekçi yaklaşımı ile, kendi sadeliği ile, BDT ülkeleri ve diğer ülkelerle adil ilişkiler kurma yönündeki çalaları ile kısa süre içinde büyük saygınlık kazanmıştır. O, Rusya`da da, bütün BDT ülkelerinde de büyük saygınlık kazanmıştır. Artık dünyada da büyük nüfuz kazanmıştır.

Şunu birkez daha söylemek istiyorum, Rusya`da durumun istikrara kavuşması, ekonominin, sosyal alanın gelişmesi, Rusya`nın uluslararası mevkilerinin güçlendirilmesi Rusya`nın çevresinde bulunan bütün ülkeler için, - ki ben herşeyden önce kendi adıma, Azerbaycan`ın adına konuşuyorum,- bu büyük öneme sahiptir.

Bu açıdan Vladimir Vladimiroviç kısa süre içinde bütün önemli özellikleri ortaya koymuş ve bu nedenle de Rusya`da büyük saygınlık kazanmıştır. Sizi kırmak istemem, fakat kısa süre öncesine kadar Rusya yönetimi yüksek itibar sahibi değildi. Ve aslına bakılırsa, böylesine farklı olayların ortaya çıkma nedenlerinden belki de biri buydu. Vladimir Vladimiroviç kısa süre içinde ulusu, toplumu nasıl sıkı bir biçimde birleştirmenin mümkünlüğünü, devlet yapısını nasıl pekiştirileceğini ve başarılı dış ve iç politikanın nasıl izleneceğini gösterdi.

Biz şundan şikayetçi olduk, devlet başkanı şimdiye dek bağımsız Azerbaycan`a bir ziyaret yapmamıştır diye, işte budur, artık zamanı geldi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Vladimiroviç Putin Azerbaycan`ı ziyaret etti. O, çağdaş düşünceye, çağdaş görüşlere sahip tamamen yeni bir başkan örneğini sergiliyor, en başlıcası ise bütün halklara, bütün devletlere çok saygılı bir tutum içindedir. Bu yüzden de siz Azerbaycan`da büyük itibara sahipsiniz ve dünyada çok ünlüsünüz. Bu ise Rusya Federasyonu`nun ileride daha güçlü gelişmesi için bir temeldir ve tabii ki, Rusya ile Azerbaycan arasında ilişkilerin daha da güçlenmesi ve yaygınlaşması açısından oldukça büyük öneme sahiptir.

Vladimir Vladimiroviç, bugün siz beni Rusya`ya resmi ziyarete davet ettiniz. Çok sağolun, teşekkür ederim. Ben bu daveti mutlaka değerlendireceğim ve genel olarak Vladimir Vladimiroviç Rusya Devlet Başkanı seçildikten sonra bizim bir takım görüşmelerimiz, konuşmalarımız, müzakerelerimiz olmuştur,- ki onlar belki de uzun yıllar boyunca Rusya`nın öteki başkanları ile yapılmamıştır bile. Bu nedenle de bu ziyaret bizim için önemlidir, o çok büyük önem taşımaktadır. Ülkemize geldiğiniz için ben size birkez daha ve tekrardan teşekkür ederim. Biz birçok konuları tartıştık ve birtakım belgeleri imzalamayı başardık.

Şu kadehi ben Rusya Federasyonu`nun şerefine, Rus halkının şerefine, Azerbaycan ile Rusya Federasyonu arasında dostluğun şerefine, Rus halkı ile Azerbaycan halkı arasında dostluğun şerefine, Rusya`nın ona yakışır bir cumhurbaşkanının, Rusya Devlet Başkanı sayın Vladimir Vladimiroviç Putin`in şerefine kaldırıyorum. Şerefe!