Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in ABD Kongresi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Benjamin Gilman ve komite üyeleri ile görüşmesinden - 30 Temmuz 1997, Capitol, Washington


Sayın Gilman!

Sayın Bayanlar ve Baylar!

Ben öncelikli olarak içten ve sıcak görüşmeden, güzel kelimelerden dolayı Gilman`a ve Dış İlişkiler Komitesi üyelerine teşekkürlerimi sunuyorum ve Azerbaycan ile ABD arasındaki ilişkilerin mevcut gelişiminden memnuniyetle söz etmeyi kendime borç biliyorum.

Büyük tarihi geleneklere sahip bulunan ABD Kongresi ile bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerin yoğunluk kazanmasının önem arz ettiği şu dönemde Dış ilişkiler Komitesi Başkanı ve üyeleri cumhuriyetimizde yaşanan demokratik süreçlere, hukuk devletinin kurulması, reformların uygulanması alanında yapılan çalışmalara büyük ilgi duyuyorlar. Gerçekten de bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti`nde gerek sosyopolitik durumun istikrara kavuşması, kesin olarak piyasa ilişkilerine dayanan yolun seçilmesi, demokratik hukuk devletinin yapılanması alanında büyük çalışmalar yapılmıştır ve yapılmaktadır. Gerek Başkan Bill Clinton ile, gerekse de son yıllarda kişisel dostluk ilişkilerini sürdürdüğüm diğer üst düzey ABD yetkilileri ile görüşme ve temaslarımda bu konuda detaylı bilgiler verdim ve sizinle görüşmemde de bunu birkez daha vurgulamak istiyorum.

Şunu dikkatinize sunarım, bağımsız cumhuriyetimizin karşılaştığı en acılı sorun - Ermenistan`ın saldırısı sonucunda oluşmuş ve bugüne kadar hâlâ çözüme bağlanmamış Ermenistan-Azerbaycan anlaşmazlığıdır. 1988 yılından başlayarak süren askeri saldırı sonucunda ülkemiz büyük zararlara uğramış, Azerbaycan topraklarının yüzde 20`si Ermenistan silahlı kuvvetlerince işgal edilmiştir. Bir milyondan fazla vatandaşımız yerinden, yurdundan zorla göç ettirilmiştir ve çadırlarda zor durumda yaşıyor.

Bu arada, AGİT üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının Aralık 1996`da Lizbon`da yapılan zirve toplantısında bu anlaşmazlığın çözümü ile ilgili onaylanmış ilkelere Ermenistan tarafı aldırmamaya devam ediyor. Devlet Başkanları Bil Clinton`un, Boris Yeltsin`in ve Jaques Chirac`ın Ermenistan-Azerbaycan anlaşmazlığının barış yoluyla çözüme bağlanması ile ilgili Denver`de imzaladıkları ortak bildiri ve cumhuriyetimizin barış girişimleri de anlaşmazlığın kısa sürede çözümlenmesine, kuşkusuz, katkıda bulunabilir, fakat ne yazık ki, Ermenistan tarafı çeşitli asılsız iddialarla ortak bildirinin maddelerinin ve bizim barış girişimlerimizin hiçbir öneminin kalmamamasına neden oluyor.

Esefle belirtmek isterim ki, ABD Kongresi saldırıya uğramış Azerbaycan`a yönelik "Özgürlüğü Destekleme Yasası"nın 907.maddesi ile ilgili değişiklik önergesini kabul ederek cumhuriyetimizi ABD`nin ona resmi yollardan mali yardım yapması olanağından yoksun bırakmıştır. Şunu birkez daha dikkatinize sunarım ki, Azerbaycan-Amerika ilişkilerinin pekiştirilmesine engel olan bu düzeltmenin kaldırılması konge üyelerine bağlıdır ve umarım onlar bu yolda kendi çabalarını gösterecekler.

Ben buraya katılan kongre üyesi Pallone`nin güya SSCB çöktüğü sırada Anayasa`da Dağlık Karabağ`ın kendi kaderini kendisinin belirlemesine ilişkin maddenin bulunması ile ilgili düşüncesine açıklık getirmek için gerçek bilgilere dayanan bir cevap vermek istiyorum. Dağlık Karabağ her zaman Azerbaycan toprağı olmuştur. 1923 yılında Azerbaycan`ın sınırları içinde Dağlık Karabağ Otonom İli kurulmuştur. 1988 yılında anlaşmazlık çıktığı sırada Dağlık Karabağ`da yaşayan 170 bin kişinin yüzde 70`ni ermeniler, yüzde 30`unu ise Azeriler oluşturuyordu. Şimdi Azeriler oradan göç ettirilmişler ve kendi ülkelerinde mülteci durumunda yaşamak zorundalar. Belirttiğim üzere, Dağlık Karabağ Azerbaycan`ın bir parçasıdır. 1988 yılında Sovyetler Birlği döneminde hiçbir yasal gerekçesi olmadan Ermenistan SSC Yüksek Sovyeti Dağlık Karabağ`ın Ermenistan`a bağlanmasına ilişkin karar çıkarmış ve bunun ardından anlaşmazlık çıkmış, kan dökülmüştür. Önümüzde bulunan harita Ermenistan Silahlı Kuvvetleri`nin Dağlık Karabağ`ı işgalinin ardından onun çevresinde bulunan 7 Azeri rayonunu (red. idari birim) işgal ettiği konusunda net bir fikir sağlamaktadır. Görüşmenin sonunda Azerbaycan Cumhurbaşkanı`nın ABD`ye yaptığı ilk resmi ziyareti tarihi bir olay olarak isimlendiren kongre üyelerine içtenlikle teşekkür ediyorum ve onları Azerbaycan`da demokrasi, hukuk devletinin kurulması, reformların uygulanması alanında gerçekleştirilen büyük çalışmaları kendi gözleri ile görmeleri için Azerbaycan`a davet ediyorum. Gelin ve Azerbaycan gerçeklerini kendi gözlerinizle görün.

"Haydar Aliyev: Bağımsızlığımız sonsuza dek sürecektir" (konuşmalar, nutuklar, bildiriler, demeçler, mektuplar, çağrılar, kararlar) - "Azerneşr", Bakü-2003. 11. cilt, sayfa 159-161.