Ekonomik İşbirliği Teşkilatı`nın kurulma tarihi: EİT, 1985 yılında İran, Pakistan ve Türkiye`nin girişimi üzerine kurulmuştur. EİT, 1964-1979 yılları arasında faaliyet göstermiş Kalkınma için Bölgesel İşbirliği Örgütü'nün devamı niteliğindedir.

EİT Bakanlar Konseyi, üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşan bir kurumdur. Bakanlar Konseyi, EİT`in en yüksek karar ve icra organıdır. Üye ülkeler arasında münavebeli olarak her yıl en az bir kez toplanmaktadır. Bakanlar Konseyi toplantısına evsahipliği yapan üye ülke, konseyin başkanlığını da üstlenmiş olmaktadır.

EİT Sekreteryası Tahran`da bulunmaktadır. Genel sekreterlik 4 yılda bir üye ülkeler arasında el değiştirmektedir.

EİT'nin, 1993 yılında BM Genel Kurulu'nun 48.dönem toplantısında BM`de, 1995 yılında ise İslam Konferansı Örgütü`nde gözlemci statüsü almıştır. Azerbaycan Cumhuriyeti ile EİT arasındaki ilk bağlantılar 1991 yılının şubat ayında sağlanmıştır. 1992 yılında İslamabat'ta yapılan EİT Bakanlar Konseyi olağanüstü toplantısında Afganistan, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan teşkilata katılmışlar. Bunun ardından 7 üye devletin dışişleri bakanları EİT`e üye olmalarına ilişkin Sözleşme imzalamışlar. 3 Eylül 1993`te bu Sözleşme ve İzmir Antlaşması Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi tarafından onaylanmıştır.

EİT, üye ülkelerde yaşam kalitesinin ve yaşam standartlarını yükseltmek, bölge içi ve bölgeler arası ticareti genişletemek, gelişmekte olan ülkelere uygulanan yararsız ticaret politikasını bertaraf etmek, üye devletlerin dünya ekonomisine entegrasyonunu sağlamak vs. doğrultulara önem vermektedir.

Haydar Aliyev`in EİT'nin faaliyetinde rolü: Milli lider Haydar Aliyev`in, İslam dünyası ile ilişkilerin genişletilmesi yönünde izlediği politika EİT ile bağlantıların gelişmesini zorunlu kılmıştır. Fakat 1992-1993 yıllarında yaşanan olaylar bu doğrultuda etkin bir politikanın izlenmesine engel olmuştur. Ancak Cumhurbaşkanı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) ile ilişkilere hep önem vermiştir.

5-7 Temmuz 1993`te İstanbul`da EİT ülkeleri devlet başkanlarının 2.toplantısı düzenlendi. Azerbaycan Cumhuriyeti Cunhurbaşkanı vekili, Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti Başkanı Haydar Aliyev Ekonomik İşbirliği Teşkilatı`nın 2.zirvesine katılanlara bir çağrıda bulundu. Azerbaycan`ı, toplantıda Başbakan Yardımcısı temsil etti. Zirvede EİT'nin uzun vadeli gelişmesine ilişkin İstanbul Deklarasyonu kabul edildi. Belgede EİT`nin ekonomi, bilim ve kültür alanlarında temel görevleri ve faaliyet alanları tespit edildi. İstanbul Zirvesi'ne katılanlar Ermeni silahlı kuvvetlerinin Azerbaycan topraklarına saldırılarını kınadılar, Ermenistan`dan kendi askeri birliklerini işgal altındaki topraklardan çekmeyi ve BM Güvenlik Konseyi`nin 822 sayılı kararını yerine getirmeyi istediler.

13 Mart 1995'te İslamabat`ta EİT'nin 3. zirvesi yapıldı. Azerbaycan'ı, zirvede dışişleri bakanı temsil etti. Zirvede transit ticaret, EİT üyesi ülkelerin işadamları için vize işlemlerinin basitleştirilmesi, EİT Denizcilik şirketinin, EİT Havacılık Şirketinin kurulması ve onların tüzüklerinin oluşturulmasına ilişkin sözleşmeler imzalandı.

13-14 Mayıs 1996 tarihlerinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev Aşkabat`ta 4.EİT Zirvesi'ne katıldı. Zirvede ulaştırma ve haberleşmenin gelişmesine yönelik (1998-2007 yılları için) eylem planı onaylandı. EİT üyesi ülkelerin devlet başkanlarının dördüncü zirve toplantısından dolayı büyük memnunluk duyduğunu belirten Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev bir sunum yaptı: "... Uluslararası birikimler gösteriyor ki, hiçbir ülke uluslararası işbirliği, bilgi alışverişi olmaksızın, çabalar ve kaynaklar bir araya getirilmeksizin yalnız başına ekonomik kalkınma sağlayamaz. İşte bu yüzden teşkilatımızda aktif olarak çalışmak, sadece ekonomik çıkarlarla değil, hem de aynı tarihi kökler, gelenekler, kültür aracılığıyla bağlı olduğumuz kardeş ülkelerle yoğun işbirliği, Azerbaycan Cumhuriyeti dış politikasının öncelikli yönleridir..."

1996 yılından itibaren üye devletlerin devlet ve hükümet başkanları düzeyinde toplantılarının iki yılda bir yapılması kararlaştırıldı.

10-11 Mayıs 1998 tarihlerinde Kazakistan`ın başkenti Almatı`da EİT`nin 5.zirvesi yapıldı. Zirvede Azerbaycan Cumhuriyeti`ni Başbakan temsil etti. Toplantıya katılanlar Almatı Bildirisi'ni kabul ettiler. Belgede ulaştırma ve iletişim ağı, ticaretin serbestleştirilmesi, tarım ve sanayi alanlarında ortaklığın derinleştirilmesi, ticaret bankasının kurulması vs.konular yer aldı.

EİT`nin sonraki zirvesi 9 Haziran 2000 tarihinde Tahran`da yapıldı. Zirvede Afganistan`daki durum ve bir dizi ekonomik konular ele alındı. Zirvede Pakistan Cumhurbaşkanı Pervez Müşerref, Ermenistan`ın Azerbaycan`a yönelik saldırısının sona ermesi için ülkesinin her türlü yardımı yapmaya hazır olduğunu bildirdi. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, bölge ekonomisinin geliştirilmesi için Büyük İpek Yolunun yeniden canlandırımasının önemini vurguladı.

17 Şubat 2001 senesinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Abdulrahim Gavahi ile bir araya geldi. Görüşmede karşılıklı ilgi uyandıran konular ele alındı.

Ekim 2002`de İstanbul`da 7.EİT Zirvesi yapıldı. Zirveye Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev katıldı. Zirvede Afganistan'a Yardım Vakfı kuruldu, Türkmenistan`dan Pakistan`a kadar uzanan doğalgaz hattının inşasının gerekliliği belirtildi. Afganistan`da yaşanan olumlu gelişmeleri takdir eden Azerbaycan Cumhurbaşkanı zirvede geniş bir konuşma yaptı: "...350 milyon kadar kişinin ikamet ettiği bölgeyi kapsayan Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, yoksulluğun azaltılması için devletler arası işbirliğini özellikle geliştirmeli ve ortak projelerin gerçekleştirilmesini teşvik etmelidir..."

İlham Aliyev`in EİT`in faaliyetinde rolü: Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, dış politikanın öncelikli doğrultularından biri olarak EİT ile ilişkilerin geliştirilmesine hep önem vermiştir.

13-14 Eylül 2004 tarihlerinde Düşenbe`de EİT'in 8.zirvesi yapıldı. Azerbaycan zirvede başbakan düzeyinde temsil edildi. Toplantıya katılanlar 2015 yılına kadar EİT coğrafyasında serbest ticaret bölgesinin oluşturulmasının önemini vurguladılar.

Mayıs 2006`da Bakü`de EİT`in 9.Zirvesi yapıldı. Bakü Zirvesi, EİT tarihinde büyük önem atfeden görüşmelerden biri olarak değerlendirilmektedir. Zirveye Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai, İran Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad, Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Kazakistan Başbakanı Danial Ahmetov, Pakistan Başbakanı Şevket Aziz, Tacikistan Başbakanı Akil Akilov, Özbekistan Parlamentosu Alt kanadı Yasama Meclisi Başkanı Erkin Halilov, Kırgızistan Başbakan Yardımcısı Almanbet Matubraimov, Türkmenistan Devlet Başkanlığı'na bağlı Hazar Meseleleri Kurumu Başkanı ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Hoşgeldi Babayev, EİT Genel Sekreteri Ashat Orazbay katıldılar. Bakü`de düzenlenen 9.Zirvede EİT başkanlığı Azerbaycan`a geçmiştir. Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Toplantı Başkanı İlham Aliyev zirvede bir konuşma yaptı. Azerbaycan`ın, bölgesel işbirliği konularına çok büyük önem verdiğini vurgulayan Azerbaycan Cumhurbaşkanı bildirdi: "...Biz birkaç uluslararası, bölgesel projede yer alıyoruz, onlara önayak olduk ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı kapsamında da somut projelerin daha fazla olmasını isitiyoruz. Biz somut konular üzerine görüşme yapmak suretiyle fiili adımların atılması için gerekli tüm önlemleri almalıyız..."

8 Şubat 2007`de Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Hurşit Enver'i kabul etti. Görüşmede Genel Sekreter, Pakistan Halkının Ermenistan`ın Azerbaycan`a saldırısını şiddetle kınadığını birkez daha aktardı.

11 Mart 2009`da Tahran`da 10.EİT Zirvesi düzenlendi. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev zirve toplantısına katıldı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev konuşmasında şunu söyledi: "...Son üç yılda bizim başkanlığımız sırasında Ekonomik İşbirliği Teşkilatı`nda çeşitli girişimler yapıldı. Bunun yanı sıra, Azerbaycan`ın girişimi ile bölgede enerji, ulaştırma ve diğer alanlarda çok önemli adımlar atıldı. Azerbaycan, enerji güvenliğinin pekiştirilmesine yönelik çalışmaya kendi katkılarını yapmaya devam ediyor..." Zirvenin sonunda Tahran Bildirisi kabul edildi. Bildiride bölgesel anlaşmazlıkların barışçıl yoldan ve devletlerin toprak bütünlüğü kapsamında çözümünün gerektiği vurgulandı.

2012 yılından itibaren EİT`in genel sekreterliğini Azerbaycan üstlenecek.

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkelerin, stratejik bölgelerde bulunması, Batı ile Doğuyu bağlayan en kısa ve etkin ulaşım koridoruna sahip olmaları, doğal kaynaklar bakımından zenginliği bu teşkilatın önemini artıran faktörlerdir. Belirtilen özellikler açısından Azerbaycan, bu teşkilatta önemli bir ağırlığa sahiptir. Azerbaycan, EİT`te reformların yapılmasını ve bu teşkilatın etkinliğinin artırılmasını destekleyen ülkelerdendir.

Genel Bilgi notu 1 Temmuz 2010 yılında düzenlenmiştir.