Soru: Viktor Stepanoviç, Azeri petrolünün Rusya üzerinden taşınmasına ilişkin sözleşme bugün imzalanmış olan belgeler arasında, muhakkak, en önemlisidir. Bu uygulanmaya konduğunda somut olarak ne kazandıracaktır - bu konuda Sizin görüşünüz ve Haydar Aliyev’in görüşü ne? Bu, söz konusu proje üzerine yapılan tartışmalara ve dolaşan söylentilere son verecek mi dersiniz?

Viktor Çernomırdin: Sorunun gerek özüne, gerek bu konudaki çalışmalara en yakın bir isim olarak şunu söylemek isterim, bununla ilgili pek çok konuşmalar yapılmıştır - güney versiyonu, kuzey versiyonu diye. Fakat içerik ve kapsam itibariyle değerlendirildiğinde, uzun seneler boyunca çalışan şemanın yeniden uygulamaya konduğunu görürüz. Burada uzmanlar ve bilirkişiler bulunuyor, bu sözleşmenin hazırlanmasında yer alan uzmanların, petrolcülerin hepsi buradalar. Sözleşme imzalandığı andan yürürlüğe girecektir ve bugün bile onun hem Azerbaycan’a, hem Rusya’ya yarar sağlayacağını söylemek mümkündür. Biz, bu yolun güvenilir, yıllar boyu süren çalışmalarla denenmiş ve onaylanmış bir yol olduğunu ve bunun kullanılacağını düşünüyoruz. Onu genişletme ve geliştirme olanağı da var. Bunun aynen böyle olacağı, bütün tartışmaların mutlaka noktalanması gerektiği kanaatindeyim. Aslına bakılırsa herhangi tartışma filan da yok. Başka alternatiflere gelince, ne var yani, kötü mü? Zamanla her şey üreteceğimiz petrolün miktarına bağlı olarak değişecektir, örneğin Rusya’da ne kadar petrol üretilecek, Azerbaycan’da ne kadar petrol üretilecektir. Ben eminim: ekonomik yasaların işlemesi gerekir, öncelikli olarak ekonomik verimliliği dikkat almak gerekir. O, hep bize hangi yolla gidilmesi gerektiğini gösterecktir. Bu gerek Rusya’nın, gerek Azerbaycan’ın çıkarı açısından önemlilik arz ediyor. Söz konusu belge öncelikli olarak her iki ülkenin petrol alanlarının geliştirilmesine yöneliktir ve bu, tabii ki, çok önemlidir. Bu, öncelikle herşeyden çok ve en kısa zamanda yarar sağlayan bir yöndür. Ben bunun bugün ekonomimiz için, insanlarımız için çok gerekli olduğunu düşünüyorum. Bu arada biz de buna oldukça büyük önem veriyoruz. Ve bu kadar tartışma yeter, artık icraata geçmek lazım.

Haydar Aliyev: Ben Sayın Viktor Stepanoviç Çernomırdin’in tüm söylediklerine katılıyorum. Zannediyorum, bu sözleşmenin imzalanması Rusya ve Azerbaycan arasında işbirliğinin geliştirilmesi ve pekiştirilmesi yönünde atılan daha bir adımdır. Azerbaycan’da biz bu işbirliğine çok büyük önem veriyor ve bu işbirliğinin pekiştirilmesi ve genişletilmesi için herşeyi yapıyoruz. Viktor Stepanoviç şu konuda haklı, bu, ortak çıkarımızadır- Rusya ve Azerbaycan’ın çıkarı içindir, petrol endüstrisi gibi bir alanın gelişmesinin yararınadır. Bu belgenin imzalanması tüm söylentilere nitekim son verecektir. Yeri gelmişken, bu söylentilerle ilgili basında tamamen asılsız, çeşitli yorumlar yapılmaktadır. Oysa şimdi her şey açık ve nettir, Rusya ile Azerbaycan arasında sözleşme artık imzalanmıştır.

Soru: Bu sözleşme Hazar’ın statüsü ile ilgili görüş ayrılıklarına son verecek midir?

Viktor Çernomırdin: Bu, farklı bir konudur. Nedense bunu son dönemlerde bu konuyla ilişkilendirmeye çalışıyorlar. Eğer bizim Dışişler Bakanlığı bunu yapıyorsa, soruyu kendisine sormalısınız. Benim böyle bir problemim yoktur. Genel olarak Hazar’la ilgili bir sorun var. Demin biz Haydar Aliyev’le konuştuk, Hazar konusu masaya yatırıldı, Hazar’da su düzeyi yükseliyor. Herkes şimdi bundan dolayı acı çekiyor. Bu problemi yalnız başına çözmek çok zordur. Benzer konuda pekçok sorun var: Hazar’ın su düzeyinin yükselmesi konuları, ekolojik sorunlar, balık üretimi konuları, denizcilik ve ulaştırma konuları. Denizin dibine gelince, bu farklı bir konudur. Burada üzerinde epey çalışılması gereken birçok konu var. Zannediyorum ki, biz bu konu üzerinde çalışacağız ve hatta çalışmaya başladık bile. Şimdi biz bunun üzerinde, belki, daha yoğun çalışmalıyız. Bu, Hazar’a kıyıdaş ülkelerin sorunudur. Bu, bizim yani Hazar’ın çevresinde yaşayanların iç sorunudur. Bu, bizim iç su alanımızdır. Bu yüzden bütün sorunları inceleme fırsatı bulup çözeceğiz.
 
Soru: Azerbaycan’ın petrokimya alanındaki önemli sorunların araştırılmasında hem eski hem şimdiki hizmetlerini göz önünde bulundurursak, ekonomik işbirliği, Azerbaycan’a ne gibi yarar sağlayabilir? Sovyetler Birliği’nde “İkinci Bakü”, “Üçüncü Bakü” vardı.

Viktor Çernomırdin: Yaşadığımız yüzyılda herşey - doğal kaynaklar, özellikle petrol rezervleri, petrol üretimi, petrolün işlenmesi ile ilgili herşey Bakü’de başlamıştır. Bu alanda dünyada yapılmış olan her ne varsa, hepsi Bakü’den başlandı. Buraya benim pek çok meslektaşım geldi, içlerinde Azerbaycan’da yüksek lisans eğitimi görmeyenler olsa da, hemen hemen hepsi hiç olmazsa Azerbaycan’ın petrol madenlerinde çalışmışlar. Bu yüzden de Bakü, biz uzmanlar, petrolcüler, doğal gaz sektörü çalışanları için bir nevi üniversite gibi oldu. Bugün dünyada petrol ve doğalgaz endüstrisi alanında sağlanmış olan ne birikim varsa, çoğu aslında ilk Bakü’de elde edilmiştir. Şu anda Azerbaycan, Rusya ve öteki ülkelerde çalışan petrol alanı kadroları bile işte Bakü’de yetiştiler. Bundan sonra “İkinci Bakü” ortaya çıktı. Biz Batı Sibirya’daki çalışmalarda Azerbaycan ve Bakü tesislerinde yapılan faaliyet ve edinilen birikimden çok yararlandık.

Bu yüzden de bizim için, uzmanlarımız için çalışmada hiçbir engel, güçlük bulunmamaktadır. Batı Sibirya’da pek çok sayıda Bakülünün çalıştığını söyleyebilirim. İşte bizim Alekperov (“LUKoil” petrol şirketinin başkanı Vahit Alekperov kastediliyor) aslında Azerbaycanlı birisi. Kendisinin en fazla nereye mal olduğunu araştırmak gerekir.

Haydar Aliyev: Bence, onun en fazla nereye - Rusya’ya mı, yahut Azerbaycan’a mı mal olduğunun hiçbir önemi yok.

Soru: Haydar Aliyeviç, bazı haber ajanslarının Azerbaycan’ın Çeçenistan’a yardım ettiği yönündeki haberlerine açıklık getirmenizi isteriz.

Haydar Aliyev: Ben bu fırsatı değerlendirerek, Azerbaycan’ın, savaş operasyonlarında Çeçen bölücülerine güya yardım gösterdiğine ilişkin her türlü uydurma haberi kesin bir dille yalanlamak istiyorum. Bu yalan ve iftiradır. Yeri gelmişken, bu konuyu ben bugün Viktor Stepanoviç ile görüşmemizde de aktardım. Bütün bu yazılar çeşitli gruplar, aynı zamanda da Azerbaycan’dan olan gruplar tarafından yayınlanıyor. Bunlar Azerbaycan’dan kaçmış suç işlemiş insanlardır ve onlar yargı önünde cevap vermeliler. Bunlar Azerbaycan’ın eski Cumhurbaşkanı Mutalibov, eski Başbakan Hüseynov, eski Savunma Bakanı Gazıyev ve kendilerine bağlı, ne yazık ki, burada, Moskova’da saklanan gruptardır. Bazı kuruluşlar onlara yardım ediyorlar ve onlar da her çeşit yazılar yazılmasını sağlıyorlar. Bu arada geçenlerde “Obşaya gazeta”da bir yazı çıkmıştı. Yazıda herşey baştan sona kadar iftira ve yalandır. Bu yazı gerçeğe aykırıdır. Biz burada, Moskova’da saklanan ve burada yasadışı yaşayan bir grup Azerinin böyle bir yazı yayınlama hazırlığı içerisinde olduğunu yirmi gün öncesinden biliyorduk. Ve işte, birkaç gün önce aynı yazı yayınlandı.
 
Soru: Siz kendiniz bu bilgileri araştırdınız mı?

Haydar Aliyev: Böyle bir şey henüz çıkmamışsa onun nesini araştıracaktım. Bu, birincisi, ikincisi ise Azerbaycan-Rusya sınırında Rusya Sınır Birlikleri, çok sıkı bir denetim uygulamaktadır, evet çok sıkı bir denetim yapılıyor. Biz bu yüzden bazı sıkıntılar çekiyoruz. Biz Viktor Stepanoviç’ten rica ettik, kendisi bizim için çok önem arzeden bazı yüklerin sınırdan taşınmasına izin verdi. Fakat şu anda sınırlar kapalıdır. Azerbaycan ile Rusya arasında Dağıstan’daki sınır kapısı tamamen kapalıdır. Bu durumda Azerbaycan ayrılıkçılara nasıl yardım edebilir? Biz büsbütün bölücülüğe karşıyız. Azerbaycan’ın kendisi yedi senedir bölücülük yüzünden sıkıntı çekiyor. Biz bölücülüğe karşıyız, aşırılığa, teröre karşıyız. Birkez daha söylüyorum, biz kendimiz bundan dolayı zor durumdayız, bu yüzden de ben bu tür yalanları asla kabul etmiyorum.

Tabii ki bizde de suç işleyen insanlar bulunmaktadır. Son iki yılda Azerbaycan’da iki kez askeri darbe girişimi yapıldı. Bizde, Azerbaycan’da da bu çeşit suçlu insanlar bulunuyor ve onlar Çeçenistan’a, Rusya’nın öteki bölgelerine de gidebilirler. Bu arada, Azerbaycan’da darbe girişiminde bulunan suçluların bazıları Rusya emniyet organlarının yardımı ile Moskova, Volgograt, Ryazan’da hapsedildiler. Suç işleyen bu kimseler Rusya’da saklanıyorlardı. Bu suçluların Çeçenistan’a gitmeyeceği konusunda biz garanti veremeyiz. Fakat bir devlet olarak, bir cumhuriyet olarak Azerbaycan’ın bununla hiçbir bağlantısı bulunmamaktadır ve ben bunu kararlılıkla birkez daha tekrarlıyorum.