Avrupa Birliği ile ilişkilerin sağlanması Azerbaycan Cumhuriyeti'nin temel dış politika yönlerinden biri olarak görülmektedir. Bu ülke ile Avrupa Birliği arasında politik, ekonomik, kültürel ve diğer alanlarda işbirliği başarılı bir biçimde gelişmektedir.

22 Nisan 1996 tarihinde Lüksemburg'da Avrupa Birliği'ne üye devletlerle Azerbaycan arasında ortaklık ve işbirliği sözleşmesi imzalanmıştır. 22 Haziran 1999 yılında yürürlüğe giren bu anlaşma taraflar arasında etkin işbirliğinin geliştiğini gösteriyor. Anlaşma şu amaçları gütmektedir:

- Uygun politik diyalog çerçevesinde taraflar arasında politik ilişkilerin gelişmesinin sağlanması;

- Azerbaycan'da demokrasinin güçlendirilmesi, ekonomik büyüme ve piyasa ekonomisine geçiş girişimlerinin desteklenmesi;

- Ticaret ve yatırımın geliştirilmesi, ekonomik, sosyal, finansal, bilimsel, teknik ve kültürel işbirliği.

Sözleşmede öngörüldüğü gibi Avrupa Birliği-Azerbaycan Ortaklık Konseyi işbirliğinin temel doğrultularını tespit etmektedir ve İşbirliği Komitesi Konsey'e tavsiyelerde bulunmak suretiyle yardım etmektedir. Ticaret ve Yatırım Alt komitesi ise İşbirliği Komitesi'nin bünyesinde faaliyette bulunmaktadır ve sözleşmenin temelinde ticaret, yatırım ve ekonomik işbirliği ile ilgili diğer konuları ele almaktadır. Şimdiye dek Ortaklık Konseyi'nin 6 toplantısı (12 Ekim 1999, 10 Ekim 2000, 30 Ekim 2001, 1 Ekim 2002, 30 Eylül 2003, 14 Eylül 2004), İşbirliği Komitesi'nin 5 toplantısı (27 Mart 2000, 25 Haziran 2001, 12 Temmuz 2002, 9 Haziran 2003, 8 Haziran 2004), Alt Komite'nin 4 toplantısı (21 Temmuz 2000, 30 Nisan 2002, 14 Mart 2003, 22 Nisan 2004) düzenlenmiştir. Bunun yanı sıra, sözleşmenin 86. maddesi gereği yılda bir kez Avrupa Birliği-Azerbaycan Karma Parlamento Komitesi'nin toplantıları yapılmaktadır. Bugüne dek Komitenin 5 toplantısı (17-18 Nisan 2000, 21-22 Mayıs 2001, 25-26 Şubat 2002, 28-29 Nisan 2003, 17-18 Kasım 2004) düzenlenmiştir.

Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ anlaşmazlığı konusunda Avrupa Birliği bu ihtilafın barışçı yolla çözümünden yanadır. Örgüt AGİT'in 1996 yılındaki Lizbon ve 1999 yılındaki İstanbul zirvelerinin sonuçlarını destekliyor ve her hangi bir devletin bölgede istikrarı bozacak her türlü eylemlerini kınıyor. Lizbon Zirvesi'nde Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü Ermenistan dışında AGİT üyesi bütün devletlerce desteklenmiştir. Daha 1997 yılında Avrupa Parlamentosu Dağlık Karabağ anlaşmazlığı üzerine özel bir karar kabul etmiştir. Kararda bu anlaşmazlığın barışçı yöntemlerle çözümlenmesi amacı ile 1992 yılında kurulan AGİT Minsk Grubu'nun çözümle ilgili "aşamalı çözüm" planı olumlu karşılanmıştır. Fakat Ermenistan şu dönemde Azerbaycan'ın da tasvip ettiği bu planı reddetmiştir.

Avrupa Birliği'nin "yeni komşuluk" politikasının saptanması, kuruluşun Güney Kafkasya Özel Temsilcisi'nin atanması (7 Temmuz 2003 yılı) Avrupa Birliği-Azerbaycan ilişkilerinin daha da genişlemesi açısından çok önemlidir. Güney Kafkasya Özel Temsilcisi'nin temel görevi Avrupa Birliği'nin Güney Kafkasya ile ilgili politikasının geliştirilmesinden oluşuyor. Onun görev ve yetkilerine siyasi ve ekonomik reformların uygulanması, ihtilafların çözümü ve onların önlenmesine yardım etmek, bölgesel işbirliğinin geliştirilmesi vesaire dahildir. Avrupa Konseyi Azerbaycan'da TACİS ve TRACECA gibi projelerin yaşama geçirilmesini sağlamaktadır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev 22 Nisan 1996 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği arasında ortaklık ve işbirliği sözleşmesinin imza töreninde bir konuşma yaparak, Avrupa Birliği'nin edindiği birikimi ve birlik üyesi devletlerin demokrasiyi geliştirmek, verimli bir ekonomiyi kurmak, kendi halklarının gönencini sağlamak suretiyle kazandıkları başarıların genç bağımsız devletler için güzel bir örnek oluşturduğunu kaydetmiştir.

Tarihi vesika 15 Ağustos 2005 taihinde düzenlenmiştir