Arama

ÇALIŞMALARI / EKONOMİ / Avrupa ülkeleri ile ekonomik ilişkiler

Sayın Bayanlar ve Baylar!

Sizi ve sizin şahsınızda Stavanger kenti sakinlerini, Norveçlileri en içten duygularla ve yürekten selamlıyorum, en iyi dileklerimi sunuyorum.

Artık üç gündür ben Norveç`teyim. Buraya Norveç Başbakanı Sayın Bayan Brundtland`ın resmi daveti üzerine geldim. Benimle beraber bir heyet de gelmiştir. Bu resmi ziyaretimin amacı Norveç-Azerbaycan ilişkilerinin geliştirilmesi için yeni açılımların tespitinden oluşuyor. Ziyaretimin üçüncü günü de artık bitmek üzeredir ve ben şunu belirtmek isterim ki, bu ziyaretimden çok memnun kaldım ve Norveç`te - hem Oslo`da hem Stavanger`de - Norveç hükümeti tarafından bana ve beraberimdeki Azerbaycan temsilcilerine gösterilen konukseverlik, ilgi ve ihtimam bizi hayran bıraktı.

Ülkelerimiz coğrafi açıdan birbirlerine uzaklar. Fakat Azerbaycan Cumhuriyeti bağımsızlığına kavuştuktan sonra dış ülkelerle özgür ilişkiler kurduğu dönemlerde, Norveç ile Azerbaycan arasında ilişkiler kısa bir zaman diliminde kurulmuş ve bugün çok başarılı bir şekilde gelişmektedir. Bu ilişkilerin temelini ekonomik işbirliği oluşturuyor ve bu alanda pek çok başarılara imza atmışızdır.

Bildiğiniz üzere, Azerbaycan eski bir petrol ülkesidir ve petrol üretimi alanında dünyaca ünlü bir ülkedir. Norveç petrolün çıkarılması alanında henüz genç bir ülkedir, fakat çok kısa bir zaman zarfında - 25-30 senelik süre içinde petrol ve gaz endüstrisi alanında çok büyük başarılar elde etmiştir. Ülkelerimiz ekonomisinin bu dalı çok az bir zamanda bizi birbirimize yaklaştıryor, bağlıyor ve işte bu alan ortak işbirliğimizin, aynı zamanda ekonomik işbirliğimizin temelini oluşturuyor.

Bildiğiniz üzere, Azerbaycan uzun seneler boyunca Sovyetler Birliği`nin sınırları içinde yer almıştır ve petrol endüstrisi alanı dahil kazandığı bütün başarılar Sovyetler Birliği`nin genel başarılarının bir parçası olmuştur. Çünkü Azerbaycan`ın kendi ekonomisini geliştirmek için başka devletlerle doğrudan ilişkiler kurma olanağı yoktu.

Norveç ile Azerbaycan arasında çok kısa bir sürede oluşmuş geniş ekonomik işbirliği cumhuriyetimizin bağımsızlığını kazanmasının bir sonucudur ve asıl bu yüzden kendi olanaklarımızı başka ülkelerin olanakları ile uyumlu hale getirerek özgür bir şekilde değerlendirebiliriz. Azerbaycan, kendi ekonomisini etkin bir biçimde geliştirmek, potansiyelini harekete geçirmek için bağımsızlığın getirdiği olanaklardan yararlanarak bütün dünya devletleri ile karşılıklı yarara dayalı ikili ilişkilerin sağlanması ilkesinin temelinde birçok adımlar atmıştır.

Azerbaycan, bağımsız demokratik bir cumhuriyet olarak kendi ekonomisini piyasa ekonomisi ilkelerinin temelinde kuruyor ve onu bu zeminde geliştirmek için reformlar uyguluyor. Azerbaycan`da geniş kapsamlı özelleştirme programı kabul edilmiştir ve yaşama geçirilmektedir. Ekonomi alanındaki bütün reformlar Azerbaycan`ın, dünyada önemi giderek artan piyasa ekonomisi yolunda ilerlemesine yöneliktir. Azerbaycan, bu ilkelere dayanarak ekonomik ilişkiler konusunda dünyada her ülkeyle, her özel şirketle ortak çalışmalar yapmaya kararlıdır ve bu alanda birçok başarılar sağlamışız.

Azerbaycan`ın zengin doğal kaynakları bulunmaktadır, ülkemiz büyük ekonomik potansiyele, özellikle sanayi potansiyeline sahiptir. Azerbaycan`ın büyük entelektüel potansiyeli, yetenekli işgücü, yüksek vasıflı elemanları bulunmaktadır. Tüm bunları değerlendirerek Azerbaycan ekonomisinin geliştirilmesi amacıyla cumhuriyetimize yabancı yatırımların akınını ekonomimizin temel doğrultularından biri olarak görüyoruz. Bu alanda yapılan çalışmaların en göze çarpan sonucu Eylül 1994`te Bakü`de imzalanmış olan büyük petrol anlaşmasıdır. Değil ben, dünyanın birçok yerinde ona "Yüzyılın Anlaşması" diyorlar. Söz konusu anlaşma Hazar`ın Azerbaycan sektöründeki petrol yataklarının dünyanın büyük petrol şirketleri ile ortak işlenmesi için yapılmıştır. Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi ile bu anlaşmayı yapan konsorsiyum, dünyanın önde gelen 11 petrol şirketinden oluşuyor. Anlaşmanın süresi 30 senedir, fakat düşünüyorum ki, o gerçekleştiği zaman üç yataktan - "Azeri", "Çırak", "Güneşli" yataklarından elde olunacak petrol ve doğal gazın miktarı bir hayli fazla olacak ve sanıyorum, anlaşmanın süresi de uzatılacaktır. Yani ben, bu yataklardan anlaşmada öngörüldüğünden daha fazla miktarda petrol çıkarmanın mümkün olacağını düşünüyorum.

Anlaşmanın ünlü taraflarından biri Norveç`in "Statoil" şirketidir. Bu petrol şirketi aynı anlaşmanın düzenlenmesi, imzalanması için çaba harcamıştır ve şimdi de yaşama geçirilmesinde çok etkin rol oynuyor. "Statoil" Azerbaycan`a ilk ilgi duyan, dünyanın hemen hemen büyük petrol şirketlerindendir ve bizim işbirliğimiz çok iyi, sağlam temeller üzerine kurulmuştur. Sanıyorum, "Statoil" şirketi ile işbirliğimizin daha geniş olanakları bulunmaktadır. Bundan bir süre önce "Statoil" Büyük Britanya`nın "British Petroleum" şirketi ile beraber Hazar Denizi`nin Azerbaycan sektöründeki "Şahdeniz" petrol ve gaz yatağı ile de ilgilenmeye başladı. Biz bu alanda beraber çok çalıştık. Yatağın işlenmesine ilişkin anlaşmanın hazırlanması alanında çalışmalar tamamlanmak üzeredir. Düşünüyorum ki, bu anlaşma da imzalanacak ve "Statoil" şirketi de burada kendine seçkin bir yer edinecektir. Bu alanda işbirliği yapmamız için hem Norveç`te - "Statoil"da, hem Azerbaycan`da - Devlet Petrol Şirketi`nde petrol alanında sağlanmış başarıların bize çok yardımı dokunacaktır.

Size şunu belirteyim ki, Azerbaycan eski bir petrol ülkesidir. 150 yıl içinde ülkemizde birçok petrolcü kuşaklar yetişmiştir, büyük bilim adamları, jeologlar yaşamış ve çalışmışlar ve şu anda da onlar bir takım faaliyetlerde bulunuyorlar. Bu yüzden de Azerbaycan petrol-gaz endüstrisi alanında, petrol yataklarının keşfi alanında üstün başarılara ve potansiyele sahiptir. Hazar Denizi`nin Azerbaycan sektöründe şuanki petrol yataklarının hepsini cumhuriyetimizin petrolcüleri, bilim adamları, jeologları keşfetmişler. Genel olarak, Hazar Denizi`nin öteki sektörlerinde de, Türkmenistan ve Rusya`ya ait sektörlerde bulunan petrol yataklarını da Azeriler keşfetmişler. Nitekim biz bu başarıları hem çok takdir ediyor, bunlarla gurur duyuyoruz, hem de gelecek ortak çalışmalarımız açısından iyi bir zemin olarak görüyoruz. Size ifade etmek istediğim şu, Azerbaycan petrolcüleri denizde petrol yataklarının keşfi ve petrol üretimi alanında da dünyada öncülük etmişler. Azerbaycan petrolcüleri, daha 20`li yıllarda Hazar Denizi`nde petrol yataklarını bulmuşlar. Fakat burada büyük miktarda petrol üretimine 1949 senesinde başlanmıştır. Bunun 50 yıllık tarihi bir geçmişi bulunuyor.

Norveç`in Statoil şirketinin denizde petrol üretimi alanında az bir zaman diliminde kazandığı başarılar çok yüksek değere layık görülmelidir. Bu kısa süre içinde Statoil şirketi, Norveç`in petrol alanında çalışan kuruluşları gerçekten çok büyük çalışmalar yapmışlar ve az bir zamanda büyük miktarlarda petrol ve gaz üretmeyi başarmışlar. Biz bunu biliyorduk ve bugünkü ziyaretim sırasında ben birkez daha anladım ki, tüm bunlar, denizden petrol ve gaz çıkarmak için üstün nitelikli çağdaş araç ve teknolojilerin, elbet, insan aklının etkin kullanımı sonucu sağlanmıştır. Azerbaycan`ın petrol endüstrisi alanında büyük tarihi, zengin birikimi ve Norveç`in petrol endüstrisinde üstün araç ve teknolojilerin kullanımı konusunda sağladığı başarılar ve büyük deneyimi, ülkelerimiz arasında, Statoil ile Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi arasında işbirliğinin çok verimli olması için bir zemin oluşturuyor. Bu alanda işbirliğimizin büyük geleceği olduğunu düşünüyorum. Biz bu işbirliğinin başlangıcındayız, uzun seneler beraber çalışacak, işbirliği yapacağız. Umarım, hem Norveç hem Azerbaycan büyük fayda sağlayacaktır.

"Statoil" ile Azerbaycan arasındaki işbirliğinin ilk sonuçları şunu gösteriyor ki, Azerbaycan ile çok verimli işbirliği yapmak mümkün ve buraya toplanan kişilere ben şunu söylemek istiyorum, ortak iş yapmak, yatırım yapmak, ekonomik işbirliği için Azerbaycan`ın kapıları bütün ülkelere, şirketlere açıktır. Azerbaycan`a gelen her şirket, kuşkusuz, bu işbirliğinden kazanç sağlayabilir. Bunun için temel koşul Azerbaycan ekonomisinin piyasa ekonomisi ilkeleri temelinde kurulmuş olmasıdır. Biz bu yolda ilerliyoruz ve ekonomimizin dünya ekonomisi ile daha sıkı bir biçimde bütünleşmesini istiyoruz. Böyle bir ortamda her yabancı şirketin Azerbaycan ile ortak iş yapması için tüm olanaklar sağlanmıştır. Azerbaycan ekonomisinin diğer dalları da yabancı şirketlerin ilgisini çekiyor. Sizler de buna daha fazla ilgi göstereceksiniz sanırım.

Ben, Azerbaycan`ın büyük sanayi potansiyeline sahip olduğunu belirttim. Cumhuriyetimizde çağdaş büyük sanayi tesisleri bulunuyor: kimya, makine yapımı, tarım ürünlerinin işlenmesi ve başka alanlar. Azerbaycan zengin doğaya, verimli topraklara sahiptir. Yani tarım alanında da çok büyük bir potansiyel vardır. Biz bu alanın geliştirilmesi ve tarım ürünlerinin üretimi için de yabancı şirketlerle ortak çalışmalara hazırız.

Biliyorsunuz, Statoil şirketi dışında öbür Norveç şrketleri de Azerbaycan ile ilgileniyorlar. Dün biz Kverner Engineering şirketinin genel müdürlüğünde olduk ve çok ayrıntılı bir fikir alışverişinde bulunduk. Onlar Azerbaycan`ı artık ziyaret etmişler, şubelerini açmışlar ve petrol anlaşmasının uygulanması konusunda, Azerbaycan ekonomisinin diğer alanlarında onlarla, kuşkusuz, başarılı bir çalışma yapabileceğiz.

Ben, Azerbaycan`da geniş kapsamlı özelleştirme programının onaylandığını ve uygulandığını kaydettim. Yani biz Azerbaycan`ın bütün devlet kuruluşlarını özelleştirmek niyetindeyiz, bu konuda bir yasa kabul ettik, program hazırladık ve özelleştirme süreci artık uygulanmaktadır. Özelleştirmeye yabancı ülkelerin şirketleri, ayrı ayrı vatandaşlar da katıllabilirler ve bu konuda da gerekli koşulları sağladığımızı belirtmek istiyorum. Bazı büyük sanayi tesislerini yabancı şirketlerin denetimine verme kararını aldık. Büyük demir-çelik fabrikasının yabancı bir şirketin denetimine verilmesi hakkında görüşmeler yapılıyor ve sözleşme düzenleniyor.

Piyasa ekonomisini yerleştirmek, yabancı şirketlere Azerbaycan`da uygun ortamı sağlamak için ilgili yasaları kabul ettik ve ileride de kabul edeceğiz. Azerbaycan ile ilgilenen yabancı şirketler şundan emin olabilirler, Azerbaycan`da onların rahat bir ortamda verimli bir iş yapmaları için bundan böyle de tüm olanaklar oluşturulacaktır.

Ben ekonomi alanındaki durumla ilgili bigi verdim. Aynı zamanda şunu söylemek istiyorum, işbirliği için koşullardan biri de ülke içinde istikrarın sağlanmasıdır. Belirtmek istediğim şu ki, Azerbaycan`da sosyo-politik durum tam istikrarlıdır ve bu istikrar geçici bir süre için değildir, süreklidir. Bu yüzden yatırımcılar bu konuda da endişe duymamalılar.

Bildiğiniz üzere, Azerbaycan, komşusu Ermenistan ile askeri ihtilaf içindedir. Bu ihtilaf sekiz yıl önce Ermenistan tarafından, Azerbaycan`a karşı toprak istekleri ile başlamıştır. İhitlaf sonucunda Azerbaycan, büyük kayıplara uğramış, topraklarımızın bir bölümü Ermenistan silahlı kuvvetlerince işgal edilmiştir. Fakat biz anlaşmazlığın barış yoluyla çözümü için çok çabalar gösteriyoruz. İki senedir savaş durmuş, ateşkesle ilgili sözleşme imzalanmıştır. Biz sorunun barış yoluyla çözümlenmesi için bu iki senede çeşitli yöntemlere başvuruyor, görüşmeler yapıyoruz. Biz barıştan yanayız, yaşadığımız bölgede, dünyada barışın sağlanmasını istiyoruz. Bu yüzden de askeri operasyonların yeniden başlanmasına izin vermeyeceğiz ve Ermenistan ile Azerbaycan arasında olan anlaşmazlığa barışçıl yoldan son verilmesi için bundan böyle de çalışacağız ve bunu başaracağımızı umuyorum.

Herhangi bir ülke ile işbirliği yapmak isteyen ülke, yahut herhangi bir şirket aynı ülkenin sosyo-politik yapısıyla ilgileniyor. Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti`nde demokratik, laik hukuk devleti kuruluyor. Azerbaycan, demokrasi yolunda ilerliyor, biz yaşamımızın bütün alanlarında demokrasiyi uyguluyor ve geliştiriyoruz. Ülkemizde demokrasiyi yansıtan bütün etkenler mevcut bulunmaktadır.

Geçen sene halk oylaması - referandum yoluyla Azerbaycan Cumhuriyeti`nin ilk demokratik anayasası kabul edildi, aynı dönemde parlamentoya ilk demokratik seçimler yapıldı ve parlamento faaliyet göstermektedir. Azerbaycan`da demokrasi sonsuza dek sürecektir, insan haklarının korunması, ifade özgürlüğü, siyasal çoğulculuk, bireysel özgürlük ilkeleri, demokratik ilkeler yerleşiklik kazanmıştır ve bundan böyle de pekiştirilecek, geliştirilecektir. Azerbaycan, dünyanın demokrasi ilkeleri gereğince yaşayan ülkelerin ailesine katılmıştır. Kuşkusuz ki, bu da Azerbaycan`la işbirliği yapmak, ülkemize yatırımlarda bulunmak isteyen kimseler için çok önemli bir faktördür. Bu nedenle size bu konuda bilgiler verdim.

Bugün ben Norveç`in en büyük kazanımlarından biri olan, Stavanger şehrinden 240 kilometre açıkta bulunan petrol yatağında oldum. Orada yapılmış olan gerçek mucize beni hayretler içinde bıraktı. Beni açık denizlerdeki petrol çıkarma platformları ile şaşırtmak mümkün değil, zira Azerbaycan`da bu çalışmalar uzun süreden beri yapılmaktadır, bunların hepsini biliyorum. Dünyanın diğer ülkelerinde, aynı zamanda Amerikan kıtasında - Meksika körfezinde ve başka bölgelerde denizlerdeki petrol çıkarma platformlarını da gördüm. Fakat sizin açık denizdeki petrol yatağında yaptığınız platformlar ve çok üstün teknolojinin, elektronik kazanımların ustaca kullanımı beni çok şaşırttı.

Bugünkü gezimden çok memnun kaldım. Gezi çok ilginç geçti. İlginç noktalardan biri de şu oldu ki, helikoptere binmeden önce bana ve beraberimdeki kişilere özel giysiler giydirdikleri sırada bizlerden bazıları biraz korktular, endişelendiler, belki başlarına birşey gelir diye düşündüler. Fakat hiçbirşey olmadı, sapasağlam geri döndük. Azerbaycan`da ayrı ayrı platformlara helikopterle gitmek yeni birşey değil, biz tüm bunları yapıyoruz. Fakat biz denizin en uzak kısımlarında bulunan platformlara giderken bile bu tür giysiler giymemişizdir. Bu bizim için alışılmışın dışında bir şeydi. Bazıları da kendilerini kozmonotlara benzettiler. Onun için bu biraz garibimize gitti. Fakat ben bunu da çok takdir ediyorum, çünkü siz açık denizdeki petrol yataklarında çalışanları düşünüyor, onların güvenliğini sağlamak için çok işler yapıyorsunuz, çok para harcıyorsunuz. Bu da ülkenizin yüksek kültür sahibi olduğunu, insancıl olduğunu gösteriyor.

Beni hayran bırakan ve sevindiren Norveçlilerin dostça davranışları, açıkyürekli, sade, içten ve konuksever olmalarıdır. Biz buraya geldiğimiz andan şimdiye dek ülke başkanlarından tutun ta sıradan insanlara kadar herkesten yakınlık ve konukseverlik görüyoruz. Bu yüzden de ben heyetimizin bütün üyeleri adına, kendi adıma size teşekkür ediyorum.

Norveç-Azerbaycan ekonomik işbirliği artık iyi sonuçlar vermiştir, biz bunlarla gurur duyuyoruz. Aynı zamanda çok büyük olanaklar ve beklentiler de söz konusudur. Norveç iş adamlarını, şirketlerini Azerbaycan`a davet ediyorum. Azerbaycan`a yatırım yapan her şirket onun faydasını mutlaka görecektir, bundan emin olabilirsiniz.

Bize gösterdikleri konukseverlikten dolayı Statoil şirketine, bütün yöneticilerine teşekkürümü sunarım. Stavanger şehrinin belediye başkanına, il valisine teşekkür ederim. Stavanger şehrinin bütün insanlarına, Norveç halkına saygı ve şükranlarımı sunarım. Teşekkür ederim.

© aliyev-heritage.org