Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in Ukrayna Başbakan Birinci Yardımcısı Yuri Yehanurov başkanlığındaki heyeti kabulü - 19 Mayıs 2000


Haydar Aliyev: Ekonomik işbirliği ortak komisyonunun faaliyetlerde bulunduğu ve yarar sağladığı görülmektedir.

Yuri Yehanurov: Biliyor musunuz, bugün Ukrayna'da bir Azerbaycan fırtınası esiyor. Nitekim son hafta boyunca televizyonumuz sizin dışişleri bakanının Kiyev gezisine geniş yer verdi. Buraya geldik ve hemen çok sıcak bir şekilde karşılandık.

Dün akşam ve bugün çok yoğun çalıştık. Bu sene mart ayında cumhurbaşkanımızın Bakü gezisi sırasında sunduğunuz desteğin uygulamaya yansıması çok önemlidir.

Bakü'ye gelmeden önce cumhurbaşkanını ziyaret ettim ve Leonid Daniloviç Kuçma size selamını ve yazdığınız mektup için teşekkürünü iletmemi rica etti. "Stratejik ortak" anlayışı çeşitli şekilde yorumlanabilir. Fakat Azerbaycan ile ilgili net hedefler belirlendiğinde cumhurbaşkanının hem ülkenize, hem şahsınıza karşı özel bir ilgisi olduğunu anladım. Cumhurbaşkanımız bunu çok net ve inandırıcı bir şekilde sergiledi.

Bizim görevimizin sizin imzaladığınız anlaşmayı gerçek işlere dönüştürmek olduğunu anlıyorum. Zira tüm bu günler zarfında biz bu görüşme için çok çaba harcadık ve bugün verimli bir çalışma yaptık. Ukrayna heyetinin başkanı olarak ben görüşmenin ne kadar iyi hazırlandığını, konuların ne kadar iyi işlendiğini çok takdir ettiğimi söylemeliyim. Daha düne kadar bizim sorunlarımız vardı, fakat bu sabah biz o sorunlara ilgili uzlaşmaya vardık.

Bugün biz birkaç sözleşme imzaladık ve kasım ayına kadar hedefleri belirledik. Kasımda Kiyev'de bir görüşme yapılacaktır. Zannedersem, biz belirlediğimiz hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik bir sonraki aşamayı o zaman masaya yatırabiliriz.

Şunu söylemek isterim ki, işbirliği ile ilgili pürüzler var ve bunlar son yılda kriz nedeniyle bizde ticaret hacminin biraz küçülmesi ile bağlantılıdır. Onun için komisyonumuzun başlıca görevi bunun nedenlerini araştırmak, yeni bir boyut kazanması için çalışmalar yapmaktı. Bu konuda bizim cumhurbaşkanı net ve geniş kapsamlı hedefler belirlemiştir. Bizim siyasi ilişkilerimiz çok üst düzeylere ulaşmıştır. Ekonomik ilişkilerde de aynı seviyeyi yakalamamız gerekir.

Söylemeliyim ki, cumhurbaşkanlarımız - Siz ve Leonid Daniloviç - ilişkilerimizde çıtayı yükseltmişsiniz. Nitekim bu düzeye ulaşmak için biz çok çalışmalıyız.

Söylemek istediğim şudur ki, sıradan vatandaşlar açısından sorunları çözmemiz bugün büyük önem taşımaktadır. Ukrayna'da pekçok Azeri ikamet ediyor. Diyasporanın başında bulunanlar bizimle birlikte geldiler. Biz yapılacak işlerle ilgili onlarla görüş alışverişinde bulunduk. Diyasporanın isteği üzerine, biz vatandaşların serbestçe gidip gelmesi için vizelerin kaldırılmasına yönelik planın, bakanlıklar düzeyinde sonbahara kadar işlenip hazırlanmasını görev olarak belirledik.

İkincisi, ekonomik çalışmalar için uygun koşulları sağlamamız bugün çok gereklidir. Heyetimizde işletme müdürleri ve ticaret şirketi temsilcileri yer almaktadır.

Söylemeliyim ki, bizim yeni hükümetimiz, Başbakan, - aslında Leonid Daniloviç konuşmaya asıl bundan başlamamı söyemişti - ekim döneminde yakıt yardımı yaptığınız için size çok teşekkür ediyorlar. Şimdi sonbaharda da böyle bir yardım öngörülmüştür. Bu yardım bizim yeni hükümetimize çok zamanında yapıldı. Çalışmamız için özel bir sistemin oluşturulması ve şimdi yakıt gönderilmesi çok önemlidir.

Diğer önemli konuya gelince, halihazırda BDT içerisinde serbest ticaretle ilgili sorunların çözümü gerekir. Önümüzdeki zirve toplantısında ülkelerimizin ortak bir tavır sergilemesi çok önemlidir. Serbest ticaret bölgesi ile ilgili kararlar artık kabul edildi, ancak istisnalar henüz onaylanmamıştır. Azerbaycan'ın bu konuda Rusya ile görüşmeler yaptığını biliyorum. Bir düşünün, bizde 320 istisnai durum bulunuyor. Böyle serbest ticaret bölgesi olur mu? Sizden ricamız, BDT zirvesinde bu konuda ortak bir tavır izleyelim.

Bunun yanı sıra, biz GUÖAM içerisinde özel ilişkiler konusunun masaya yatırılması önerisinde bulunduk. Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri örneğinin enteresan olduğunu düşünüyorum, - ben Polonya, Slovakya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti'ni kastediyorum. Onlar ilişkilerin özel bir düzende geliştirilmesini, özel ticaret düzenini onayladılar. Bu, onlara Avrupa Birliği'nin öngördüğü koşullara hazırlanma, bunun yanı sıra kuruluş içinde daha iyi çalışma olanağı sağlamıştır. Biz bu konuyu hem komisyonun toplantısında hem Azerbaycan Başbakanı ile görüşmede ele aldık. Bence, biz bu çalışmayı genişletmeli, tüm ticari, ekonomik ilişkilerimizin ilerlemesi için denemeliyiz.

Daha bir konu. Biz ülkenizde huzurun ne anlama geldiğini biliyoruz. Leonid Daniloviç, Bakü gezisi sırasında mültecilerin meskunlaştığı evlerin birini ziyaret ettiğini ve bundan çok etkilendiğini söylüyordu. O, önümüzdeki günlerde buraya 40 konteyner gönderilmesi için hükümete talimat vermiştir.

Söylemek isterim ki, mart ayında televizyonda Azerbaycan hakkında, Ukrayna ile Azerbaycan arasında ilişkilerde sizin rolünüz hakkında çok önemli programlar yayınlanmıştır. Ve bu, komisyonumuzun işini etkilemiştir, iş adamları komisyonumuza başvuruyorlar.

Bizi, tabii ki, buraya hangi malların getirilmesi, hangi malların Ukrayna'ya gönderilmesi ilgilendiriyordu. Biliyor musunuz, sizin dükkanlarda nedense Ukrayna votkasının olmaması bize bayağı dokundu.

Haydar Aliyev: Evet, burada ona talep olurdu.

Yuri Yehanurov: Onun için de insanlar görsün diye biz buraya votkalarımızdan birkaç örnek getirdik. Muhtemelen onun satışını da konuşmamız gerekecektir. Yani her hangi sorun yaşamadan, güvenle iş yapılabilecek birçok ürün vardır. Firmalarımız çalışmalıdır. Bunlar yeni gerçeklerdir.

Biz anlıyoruz, bugün devlet her konuda kendi iradesini dayatamaz. Fakat karşılıklı yarara dayalı ilişkilerin sağlanması gerekir. İşte bugün imzalanmış belgeler de ticari ve ekonomik ilişkilerde konumlarımızı yakınlaştırmak için reel adımlar atıldığını gösteriyor.

Sizinle görüşmemizin, komisyonumuzun faaliyetinin ilişkilerimize yeni bir ivme kazandıracağını çok umuyorum.

Haydar Aliyev: Herşeyden önce, arkadaşım Leonid Daniloviç Kuçma'nın selamları için çok teşekkür ediyorum. Lütfen benim selamımı ve en iyi dileklerimi kendisine iletin. Kendisinin mart ayında Azerbaycan'a yaptığı resmi gezi bizim için önemli ve manidar bir olay oldu. Bilhassa, devletlerimiz arasında dostluk, işbirliği ve ortaklık konusunda çok gerekli sözleşmelerin, ekonomik ilişkilerimizin gelişmesi için bir dizi önemli belgelerin imzalanması bakımından. Bunun yanı sıra biz ikili ilişkilerimizle ilgili birçok konularda, Ukrayna ve Azerbaycan'ı ilgilendiren diğer konularda da birkez daha görüş alışverişinde bulunduk.

Siz haklısınız, Ukrayna ile Azerbaycan arasında siyasi ilişkiler şimdi çok üst düzeydedir. Gerçekten biz stratejik ortaklarız, uluslararası yaşamı ilgilendiren birçok konularda, çevremizde yaşanan süreçler konusunda görüşlerimizin çoğu uyuşmaktadır. Onun için de biz Ukrayna ile ilişkilerimize çok değer veriyoruz. Biz bu ilişkileri daha üst düzeylere taşımak, ekonomik ilişkilerimizi siyasi ilişkiler düzeyine çıkarmak için herşeyi yapacağız.

Hasat döneminde ve sizi zor duruma soktukları zaman Leonid Daniloviç beni aradı ve ben Ukrayna'ya yardım için tüm olanakları harekete geçirdim. Ne mutlu bana ki, Size yardımımız dokundu, ülkenizi zor durumdan kurtarmayı başardık.

Fakat konu sadece bununla sınırlı değildir. Biz Leonid Daniloviç ile hep işbirliği yaptık ve dost olduk. Ben buna çok değer veriyorum.

Ortak komisyonumuzun çalışmalarında başarılı olması iyidir. Sizin verdiğiniz bilgiler beni memnun etti. Fakat anlaşılan, bu, asla yeterli değildir. Biz ekonomi alanında daha etkin ilişkiler kurabiliriz. Bu arada yalnız votka değil, diğer ürünleri de göndermek mümkün.

Sizin ülkeniz de, bizim ülkemiz de reformlar aşamasından geçiyor, bunun zorluklarının yanı sıra, büyük avantajı da vardır. Biz bu zorlukları bertaraf edecek, ekonomik ve sosyal bakımdan daha iyi noktaya geleceğiz.

İşbirliğimizin gelişmesi için Azerbaycan herşeyi yapacaktır. Geçenlerde bizim dışişleri bakanı Ukrayna'yı ziyaret etti, ben burada ülkenizin dışişleri bakanını kabul ettim. Ukrayna'da - Yalta'da, Kiev'de kaç kez olduğumu hatırlamıyorum. En son Kiev'i Leonid Daniloviç Kuçma'nın yemin töreni nedeniyle ziyaret etmiştim. Leonid Daniloviç burada oldu. Kısacası, sık sık özel görüşmelerimiz oluyor ve devletler arası ilişkilerimiz bakımından bunların çok büyük önemi vardır.

Ben ortak komisyonumuzun çalışmasını tam destekliyorum. Sizin ilerleme kaydetmenize seviniyorum. Umarım, uzlaştığımız konulardaki çalışmaları kasım ayına gerçekleştirebilecek ve yeni, daha üst düzeylere ulaşacaksınız.

Ben sorunları, keza serbest ticaret bölgesini ilgilendiren sorunları biliyorum. Ukrayna ve Azerbaycan BDT toplantısında imzalanan protokolü onayladılar. Geçenlerde ben Rusya'nin BDT'den sorumlu Bakanı Leonid Draçeski ile bir araya geldim, kendisiyle bir görüşmemiz oldu. Dün ben BDT Genel Sekreteri Yuri Yarov'u kabul ettim. Biz gündemdeki konuları tartıştık, serbest ticaret bölgesi konusu ilk sırada yer alıyordu. Meğerse, Rusya dışında herkes bundan memnundur. Söylediğiniz üzere, Rusya çok istisnalar yapıyor.

Biz de bir takım istisnalara gidilmesinin mümkün olduğunu düşünüyoruz. Fakat bu kadar istisna olursa, o zaman serbest ticaret bölgesi ile ilgili belgenin kendisi boşuna yapılmış olur. Sadece isim olarak akıllarda kalacak, fakat gerçek sonuçları olmayacaktır. Şu konuda bana güvenebilrsiniz ve bunu Leonid Daniloviç'e de iletmenizi isterim, önümüzdeki BDT devlet başkanları zirvesinde biz bu belgenin kesin bir şekilde onaylanması için tutumumuzu kararlılıkla savunacak ve pekçok istisnalara engel olmaya çalışacağız.

Diğer önerilerinize gelince. Ukrayna'da yarım milyon Azerbaycanlı yaşıyor. Ben Kiev ziyaretim sırasında onların temsilcileri ile bir araya geldim. Leonid Daniloviç kendisi burada Ukrayna diyasporası temsilcileri ile görüştü. Bu, çok pozitif bir etkendir.

Benim bildiğim kadarıyla, Ukrayna'da Azerbaycanlılar sosyopolitik yaşamda etkin yer alıyorlar ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde onların hepsi Leonid Daniloviç Kuçma'ya oy verdi. Kısacası, o konuda bizim desteğimiz çok net, açık ve kesindir. Biliyorum, onlar cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Leonid Daniloviç Kuçma'nın adaylığını aktif bir şekilde destekledikleri için kendisinden teşekkür mektubu aldılar. Bunun için, Ukrayna'da onlara eşit vatandaşlık ve normal hayat koşulları sağlandığı için size teşekkür ederiz.

Ben anladığım kadarıyla, onlar kendi durumları, işleri ve hayatlarından büyük ölçüde memnundurlar. Bu, beni sevindiriyor. Ukrayna'da böyle bir diyasporamız olduğu için memnunuz. Bu da Ukrayna ile Azerbaycan arasında ilişkileri pekiştiren etkendir.

Belki burada, bizde Ukraynalıların sayı pek fazla değildir. Büyükelçi biliyor - kendisi Azerbaycan'da en eski Ukraynalıdır. Önceleri biz onların sayısının fazla olduğunu sanırdık. Zira o dönemler Azerbaycan'da Ruslar, Ukraynalılar ve Beyaz Ruslar arasında pek bir fark olmadığını düşünürlerdi. O dönemler sen (Ukrayna'nın Azerbaycan Büyükelçisi Boris Aleksenko'ya hitaben) Merkez Komite'de çalıştığın sırada ben senin Ukraynalı olduğunu biliyordum. O zaman hepsinin - Ukraynalılar, Ruslar, Beyaz Rusların - aynı olduğunu sanırlardı. Ancak şimdi ayırt etmeye başladık. Bu yüzden o dönemlerde ben bizde çok sayıda Ukraynalı olduğunu sanırdım. Bugün de onların yeterli sayıda olduğu denebilir.

Boris Aleksenko: 32 bin kişi.

Haydar Aliyev: O dönemlerde 100 binden fazla olduğunu sanırdık. Onlar iyi, normal koşullarda yaşıyorlar, herhangi sorunları yoktur. Eğer siz buraya daha ek sayıda Ukraynalının göç etmesini istiyorsanız, buyurabilirsiniz. Burada onların sayısının arttırılmasına herhangi bir itirazımız yoktur. Açıkçası, halkınız iyi bir halktır. Bizde, genel olarak Azerbaycan'da ve bizzat bende hem önceleri hem şimdi - bağımsızlık yıllarında - Ukrayna'ya, Ukrayna halkına karşı özel bir sempati vardı ve şu anda bu, böyledir.

Onun için de biz BDT çerçevesinde diğer konularda da böyle etkin işbirliği yapıyor, birbirimizi destekliyoruz ve tabii ki, yalnız kendi ülkelerimizin değil, genel olarak BDT'nin çıkarları için aynı tutumu sergilemeye çalışıyoruz. Ne var ki bazen orada pek verimli olmayan öneriler, girişimler vs.oluyor. Bu yüzdendir ki, biz Leonid Daniloviç ile bu anlamda uzun yıllardır işbirliği yapıyoruz, heyetlerimiz işbirliği yapıyorlar.

GUÖAM kapsamında ekonomik işbirliğinin gelişmesinin olası yollarına ilişkin görüşünüzü çok makul ve doğru buluyorum. Nitekim, aslına bakarsan, biz bu kuruluşu daha etkin işbirliği için kurduk. Gerçi, bazıları bunu başka şekilde yorumluyor ve bazı yerlerde bunu hatta az kalsın askeri bir kuruluş olarak tanıtmaya çalışıyorlar vs. Tabii, biz tüm bunlardan uzağız. Düşünyorum ki, biz GUÖAM kapsamında iyi işbirliği yapıyoruz.

GUÖAM ülkeleri arasında ekonomi alanında kendine özgü özellikleri olan işbirliği, kuşkusuz, tüm GUÖAM ülkeleri için yarar sağlayacak, bu kuruluşu güçlü kılacaktır. Zira bunun temelini ekonomi alanı oluşturuyor.

Asıl bu yönün daha da etkinleştirilmesi konusunda seni (Başbakan Birinci Yardımcısı Abas Abasov'a hitaben) ve Azerbaycan Dışişleri Bakanını görevli kılıyorum. Bunu ekonomi çizgisi doğrultusunda yapmalarını söyleyeceğim, asıl bu yön daha aktif hale getirilmeli.

Kısacası teşekkür ederim.

Yuri Yehanurov: Yardımınız için teşekkür ederim. Leonid Daniloviç'in desteklenmesi konusunda sizin - ünlü bir liderin, dünyaca bilinen bir kişinin sarfettiği kelimeler kendisi için çok önemli idi.

Haydar Aliyev: Ben sizin televizyonda büyük bir konuşma yapmıştım.

Yuri Yehanurov: Evet, çok büyük bir konuşmaydı. Bu konuşma cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Ukraynalıların düşüncesini etkiledi. Seçimler Ukrayna'da toplumun kenetlendiğini, bizim yeni bir cumhurbaşkanına ve yeni bir çizgiye sahip olduğumuzu söylemek için iyi bir fırsat oldu.

Çeviri 20 Mayıs 2000 tarihli AZERBAYCAN Gazetesinden yapılmıştır