Azerbaycan - Almanya ilişkileri


           

 
İlişkilerin tarihçesi: İki ülke arasında karşılıklı ilişkilerin başlangıcı 19.yüzyılın ikinci yarısına dayanmaktadır. 1863 yılında Almanya`nın "Siemens kardeşler" firması tarafından Gedebey bölgesindeki bakır yataklarının bulunduğu bölgede büyük bakır eritme fabrikaları inşa edilmiştir. 20.yüzyılın başlarına kadar bu fabrikalarda üretilen bakır Güney Kafkasya`da eritilen bakırın 2/3`ünü oluşturuyordu. Bunun yanı sıra Siemens kardeşler şirketi Taşkesen bölgesinde kobalt yataklarının bulunduğu arazide kobalt fabrikasını kurmuştur. Bu fabrikaların inşası sonucunda bir hayli sayıda kişi istihdam edilmiş, insanların maddi refahı artmıştır. Bu bölgede Alman sanayicilerin aktifliğinin artması sonucu çevre bölgelerde, bilhassa Azerbaycan`ın şimdiki Göygöl ve Şemkir arazilerinde Alman kolonileri oluşmuştur.

İkili siyasi ilişkiler: Almanya, Azerbaycan`ın bağımsızlığını 12 Ocak 1992 tarihinde tanıdı. Azerbaycan ile Almanya arasında diplomatik ilişkiler 20 Ocak 1992 kuruldu. 2 Eylül 1992`de Azerbaycan`ın Almanya Büüykelçiliği, 22 Eylül 1992`de ise Almanya`nın Azerbaycan Büyükelçiliği açıldı. Diplomatik ilişkilerin kurulmasından sonra Azerbaycan ve Almanya arasında ilişkiler sürekli gelişme kaydetmiştir.

22 Aralık 1995`te Almanya Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel Azerbaycan`a resmi ziyarette bulunmuştur. Klaus Kinkel ile bir araya gelen Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Almanya`nın Avrupa Birliği içinde Azerbaycan`a yardımını çok takdir etmiştir. Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorununda Almanya`nın yardımını artıracağı beklentisini dile getirmiştir.

Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, dönemin Almanya Cumhurbaşkanı Roman Herzog`un daveti üzerine 1-4 Temmuz 1996 tarihlerinde resmi ziyaret için Almanya`ya gitmiştir. Haydar Aliyev, ziyaret sırasında Almanya Cumhurbaşkanı, Başbakanı, başbakan yardımcısı ve diğer hükümet temsilcileri ile görüşmeler yapmıştır. Bu görüşmelerde ülkeler arasındaki işbirliğinin özellikleri detaylı olarak ele alınmıştır. Ermenistan tarafından Azerbaycan topraklarının işgali ve sorunun barış yoluyla çözümlenmesi konuları Azerbaycan Cumhurbaşkanının yaptığı görüşmelerin ana gündem maddesi olmuştur. Ziyaret kapsamında siyasi, ekonomik, bilimsel ve teknolojik işbirliği alanında beş anlaşma imzalanmıştır.

Geçtiğimiz yıllar zarfında Almanya ile Azerbaycan arasında savunma, siyasi güvenlik, terörle mücadele alanında işbirliği başarıyla yürütülmüştür.

Mayıs 2001`de Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer, Bundestag Başkan Yardımcısı Ante Folmer ile birlikte Azerbaycan`ı ziyaret etmiştir. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Almanya heyeti ile görüşmesinde iki ülkenin işbirliğine büyük önem verdiğini, Alman şirketlerinin Azerbaycan`da başarılı faaliyetinden memnun olduğunu, bunun sürekli olmasını istediğini bildirmiştir. Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Federal Almanya Cumhuriyeti`nin Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorunun çözümü konusunda ilgili çalışmaları yapacağına umut ettiğini söylemiştir: " ...Umarız, Minsk Grubu üyesi olarak Almanya, bizim en temel sorunumuz olan Ermenistan-Azerbaycan sorununun çözümü alanında - Azerbaycan`ın Ermenistan tarafından işgal edilmiş yüzde 20 toprağının boşaltılması ve işgal edilmiş topraklardan kovulmuş Azerilerin kendi yerlerine, yurtlarına geri dönmesi alanında - faaliyetini bundan böyle daha da artıracaktır." Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer, temsil ettiği ülkenin olanakları çerçevesinde Dağlık Karabağ sorununa yardım edeceği sözünü vermiştir.

21-22 Nisan 2004 tarihlerinde tekrar Azerbaycan`ı ziyaret eden Joschka Fischer, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile bir araya gelmiştir. Görüşmede ekonomi, politika, güvenlik konuları ele alınmıştır.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Almanya Cumhurbaşkanı`nın daveti üzerine 24-26 Ağustos 2004 tarihlerinde bu ülkeyi resmi ziyaret etmiştir. Almanya Cumhurbaşkanı Horst Kohler ve Başbakan Gerhard Schredor ile yapılan görüşmelerde ülkelerimiz arasında ikili ilişkilerin gelişmesi, karşılıklı siyasi ilişkilerin durumu, bölgesel ve uluslararası konularla ilgili görüş alışverişi yapılmıştır.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 14-16 Şubat 2007 tarihlerinde Almanya ziyareti sırasında Almanya Başbakanı Angela Merkel ile görüşmüş, ülkelerimiz, keza Azerbaycan ile Avrupa Birliği arasında mevcut ilişkilerin gelişme yönleri, ülkemizde ekonomik reformların başarıyla uygulanması, Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorunu ile ilgili müzakereler yapmıştır.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 04-06 Şubat 2010 tarihlerinde Almanya`yı birkez daha ziyaret etmiştir. Ziyaret kapsamında İlham Aliyev, Almanya Başbakanı Angela Merkel ile bir araya gelmiştir. Almanya`nın Azerbaycan`ı çeşitli alanlarda desteklemeye hazır olduğunun altını çizen Bayan Angela Merkel petrol ve doğalgaz ülkesi olan Azerbaycan`ın Almanya için önemli bir ortak olduğunu ifade etmiştir. İlham Aliyev ise çağdaşlaşma dönemi yaşayan ülkemizde Alman teknolojilerine ihtiyaç olduğunu, Azerbaycan`ın Avrupa`nın enerji güvenliği sorununun çözümlenmesine katkıda bulunmaya hazır olduğunu bildimiştir.

Ekonomik ilişkiler: Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in 1-4 Temmuz 1996 tarihlerindeki Almanya gezisi Azerbaycan ile Almanya arasında ekonomik ilişkilerin gelişiminde önemli rol oynamıştır. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev Almanya`nın büyük ekonomi merkezi olan Koln kentinde FAC`nin iş çevrelerinin temsilcileri, büyük şirket yöneticileri, finans ve bankacılık sektöründe çalışan işadamları ile bir araya gelmiştir. O, Azerbaycan ekonomisinin potansiyel olanakları ve uluslararası ticaret için sağlanan ortamdan bahsederek Alman işadamlarını Azerbaycan`a yatırım yapmaya davet etmiştir. Bu gezi Azerbaycan`a yabancı yatırımların ve uluslararası kredilerin teşvikinde önemli rol oynamıştır.

Halihazırda Azerbaycan'da 100 kadar Alman şirketi faaliyet gösteriyor. Bunlardan Siemens, Ferrostaal, İnterseleckt, Mercedes-Benz ve benzeri büyük şirketler Azerbaycan'da başarılı ticari faaliyetlerde bulunuyorlar. Almanya ile Azerbaycan arasındaki yıllık ticaret hacmi yaklaşık 350-400 milyon Avrodur. Almanya`dan Azerbaycan`a başlıca olarak otomobiller, demir ve polat ürünleri, üretim cihazları ithal ediliyor.

Azerbaycan ve Almanya arasında yapılan sözleşmeler - gelir ve emlak vergileri konusunda çifte vergi uygulamasının giderilmesine ilişkin 25 Ağustos 2004 tarihli, Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Almanya Federal Cumhuriyeti Hükümeti arasında Finansal İşbirliği hakkında , Ekonomik Kalkınma Bakanlığı ve Almanya Kalkınma Bankası arasında Kredi Garanti Fonunun kurulması için mali yardımın tahsis edilmesi hakkında Finansal Sözleşme, aynı sözleşmeye ilişkin Özel Uzlaşma, Kefalet Sözleşmesi ve Sorunların Uyuşmazlık Mahkemesince araştırılması hakkında imzalanan 14 Ağustos 2006 tarihli sözleşmeler ekonomik ilişkilerin pekiştirimesine hizmet ediyor.

Kültürel ilişkiler: Azerbaycan ve Almanya arasındaki kültürel ilişkiler yoğun bir şekilde gelişiyor. Azerbaycan ile Almanya arasındaki kültürel ilişkilerin gelişmesi 22 Aralık 1995 tarihli kültürel işbirliği sözleşmesi ile bağlantılıdır. Bu sözleşme ile kurulan Azerbaycan-Almanya Karma Komisyonu`nun 4-6 Şubat 1997 tarihlerinde ve 4-6 Kasım 2002 tarihlerinde toplantıları düzenlendi.

AGİT İstanbul Zirvesi`ne katılan Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, 19 Kasım 1999`da Çırağan Sarayı`nda Almanya Federal Cumhuriyeti Başbakanı Gerhard Schroder ile bir araya gelmiştir. Görüş kapsamında Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev 1947 yılında Azerbaycan`a getirilmiş Bremen galerisi resimlerinin Almanya`ya iadesine ilişkin kararı ve mektubu AFC Başbakanı`na sunmuştur: "Sayın Başbakan, biz bu iki eseri ve New York mahkeme kararında bulunan eserleri size iade ediyoruz. Ben 1947 yılından bu yana müzemizde muhafaza edilen söz konusu eserlerle ilgili belgeleri de size sunuyorum."

2008 yılı Almanya`da Azerbaycan yılı olarak ilan edildi. Bu amaçla Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanı başkanlığında 120 kişilik heyet Almanya`yı ziyaret etti. Berlin`deki kültürel etkinlikler bir hafta sürdü. Yıl boyunca ise Almanya`nın Munich, Hamburg, Mayns, Stutgart ve diğer büyük kentlerinde Azerbaycan kültürü tanıtıldı. Almanya`da Azerbaycan yılı kapsamında 12 Haziran-15 Temmuz 2008 tarihleri arasında Dresden Galerisi`nde "Azerbaycan çağdaş sanat sergisi" düzenlendi. Sergide ünlü Azerbaycan ressamlarının eserleri sergilendi.

Almanya, Avrupa ve dünya ülkeleri arasında yeteri kadar siyasi otoriteye ve güçlü ekonomiye sahip olan ülkelerden biridir. Bu bakımdan Almanya ile ekonomik, siyasi ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi her zaman Azerbaycan`ın ilgi odağında olmuştur. Almanya için ise Azerbaycan, petrol-gaz ülkesi olarak uluslararası projelerde önemli ortaklardan biridir.