Elverişli siyasi ve coğrafi konumu, zengin doğal kaynakları, Avrupa'nın enerji güvenliğinde önemli rol oynaması açısından Azerbaycan, Belçika’nin ilgisini çekmektedir. Belçika'nın demokrasi ilkelerini savunan bir ülke olması, Brüksel’in dünyanın önemli siyasi merkezlerinden biri haline gelmesi, Avrupa Birliği ile ilgili tüm konularda Belçika’nın özel yer tutması Azerbaycan'ın söz konusu ülke ile ilişkilerini geliştirmesini zorunlu kılan unsurlardandır.

Henüz 20. yüzyılın başlarında Bakü'de Belçika Büyükelçiliği faaliyet gösterdi. Fakat Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin çöküşünden sonra o, faaliyetini durdurdu.

Siyasi İlişkiler: Azerbaycan, 1991 yılında yeniden bağımsızlığına kavuştuktan sonra, aynı yılın 31 Aralık tarihinde Belçika Krallığı Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıdı. 1992 yılı Haziran ayının 17-de ise Belçika ile Azerbaycan arasında diplomatik ilişkiler kuruldu. Azerbaycan'ın Belçika'daki Büyükelçiliği 1995 Nisan ayında, 1 Kasım 2007 tarihinde ise Belçika'nın Azerbaycan Büyükelçiliği faaliyete başladı.

Diplomatik ilişkilerin kurulması, büyükelçiliklerin açılması iki ülke arasında karşılıklı ilişkilerin gelişimi açısından geniş perspektifler sundu. Bu arada devlet ve hükümet başkanlarının temasları ve karşılıklı ziyaretleri ikili ilişkilerin gelişmesine katkıda bulundu.

Azerbaycan halkının milli lideri Haydar Aliyev 1994, 1995, 1996 yıllarında, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise 2004, 2006, 2012 yıllarında Belçika'da çalışma ziyaretinde bulunarak aynı ülkenin devlet ve hükümet yetkilileriyle görüşmeler yaptılar.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ilk kez 3 Mayıs 1994 tarihinde, NATO'nun "Barış İçin Ortaklık" programının imza törenine katılmak üzere Belçika'yi ziyareti sırasında ülkenin Başbakanı Jean-Luc Dehaene ile bir araya geldi. 1995 yılında Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Davos ve Kopenhag'da Belçika Başbakanı Jean-Luc Dehaene ile bir araya gelerek tarafları ilgilendiren konularda görüş alışverişi yaptı.

Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, 18 Nisan 1995 tarihinde Belçika ziyareti kapsamında Belçika Başbakanı Jean-Luc Dehaene ile birkez daha görüştü. Görüşmede iki ülkeyi ilgilendiren konular ele alındı. Haydar Aliyev, Belçika'nın hem ekonomik yönden, hem devlet kuruluşu alanında çok gelişmiş bir devlet olduğunu kaydetti. Belçika Başbakanı, Azerbaycan'ın ekonomik potansiyelinden haberdar olduğunu belirterek, ülkesinin bu alanda işbirliğine ilgi duyduğunu söyledi.

Belçika ile doğrudan ilişkilerin geliştirilmesinin zorunlu olması nedeniyle Haydar Aliyev, Azerbaycan'ın Belçika Büyükelçiliği’nin açılması için kararname imzaladı. Büyükelçiliğin faaliyete başlamasında amaç Azerbaycan'ın hem uluslararası örgütlerle ilişkisine yardım etmek, hem ülkemizle Belçika arasındaki ilişkileri geliştirmekti.

Azerbaycan-Belçika işbirliğinin öneminden bahseden Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev şunu söylemiştir: "Bizim bu işbirliğimizin her geçen gün gelişme kaydedeceğine ve Belçika-Azerbaycan arasında bulunan işbirliği ilişkilerinin dostluk ve ortaklık ilişkilerine dönüşeceğine eminim."

Belçika, Avrupa'nın önemli merkezlerinden biri olduğu için Haydar Aliyev, burada yapılan bir çok etkinliğe katıldı. 1996 yılında 21-27 Nisan tarihleri arasında Haydar Aliyev, Batı Avrupa ülkelerine gezisi çerçevesinde Brüksel'de bulunan Belçika Dünya Ticaret Merkezi'ni ziyaret etti. Haydar Aliyev, Belçika Uluslararası Ticaret Merkezi'nde yaptığı konuşmada ileri teknolojinin ulusal ekonomide kullanımı, çağdaş yönetim tecrübesine sahip personellerin yetiştirilmesi, petrol dışı sektörde gelişimin sağlanması birikiminin benimsenmesi için Azerbaycan’ın Avrupa Birliği üyesi ülkelerle yoğun işbirliği yaptığını söyledi.

13 Nisan 1998 tarihinde Belçika Başbakanı Jean-Luc Dehaene, Azerbaycan'a resmi ziyarette bulundu. Belçika Başbakanı’nın Azerbaycan’a ilk resmi gezisini iki ülke arasındaki ilişkilerde önemli bir gelişme olarak değerlendirmek mümkündür. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, başbakanla görüşmesinde Belçika ve Azerbaycan arasında tüm doğrultularda - ekonomi, kültür, bilim ve teknoloji alanında işbirliği yapmak için geniş olanakların bulunduğunu vurguladı. Cumhurbaşkanı, Belçika'nın Petrofina şirketinin Hazar Denizi'nin Azerbaycan sektöründe bulunan petrol yatağında yaptığı ortak çalışmaları Belçika ile ekonomik işbirliğimizin önemli bir parçası olarak değerlendirdi. Başbakan buna karşılık olarak Belçika'nın, Hazar'ın her iki kıyısında bulunan ülkelerin stratejik önemini idrak ettiğini, bu ülkelerin stratejik önemine ve istikrarına, ekonomik gelişmesine büyük değer verdiğini belirtti. Başbakan, ulaştırma ve iletişim altyapısının geliştirilmesinin önemini, bölgenin gelişimi bakımından İpek Yolunun restorasyonunun çok önemli olduğunu ve tabiatıyla Belçika'nın ileride bundan yararlanmak istediğini bildirdi.

Ziyaret çerçevesinde taraflar arasında şu belgeler imzalandı: 1. Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ile Belçika-Lüksemburg Ekonomik Birliği arasında Ortak Bildiri; 2. Belçika Krallığı Başbakanı Jean-Luc Dehaene’in Azerbaycan Cumhuriyeti'ne resmi ziyaretini konu alan ortak bildiri; 3. Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Belçika Krallığı Hükümeti arasında hava seferleri ile ilgili Sözleşme.

Belçika Başbakanı’nın Azerbaycan'a ilk ziyareti, Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ile görüşmeleri, toplantıları ve imzalanan belgeler ileride Belçika-Azerbaycan ilişkilerinin gelişmesi için çok geniş olanaklar sundu. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Belcika Krallığı Başbakanı arasında imzalanan ortak bildiri, ileride iki ülke arasında ilişkilerin gelişimi bakımından temel siyasi belge olmakla birlikte, hukuksal kurumsal altyapının oluşturulması yönünde atılan ilk adımdı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de Belçika ile ilişkilerin geliştirlmesine hep önem verdi. 18 Mayıs 2004 tarihinde İlham Aliyev Belçika Krallığı'nda çalışma ziyaretinde bulundu. İlham Aliyev, Belçika Krallığı Başbakanı Guy Verhofstadt ile bir araya geldi. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Başbakan Guy Verhofstadt Azerbaycan Cumhuriyeti ile Belçika Krallığı arasında üç belgeyi - "Çifte Vergilendirmeyi önleme ve vergi kaçakçılığını engelleme anlaşması”, "Yatırımların karşılıklı korunması ve teşviki anlaşması" ve  “Gümrük konularında karşılıklı idari yardıma ilişkin ikili anlaşma” imzaladılar.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Başbakan Guy Verhofstadt’a Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununun çözümü sürecine ilişkin yapılan görüşmeler hakkında bilgi verdi. Belçika Hükümeti Başkanı bu sorunun çözümü için ülkesinin çabalarını esirgemeyeceğini belirtti. Cumhurbaşkanı, 1995 yılından bu yana  Azerbaycan’ın Brüksel Büyükelçiliği'nin başarıyla faaliyet gösterdiğini vurgulayarak Belçika'nın da Bakü Büyükelçiliği'nin açılmasının gerektiğini bildirdi.

7 Nisan 2005 tarihinde İlham Aliyev, Belçika Temsilciler Meclisi Başkanı Herman de Croo başkanlığındaki heyeti kabul etti. İlham Aliyev, Azerbaycan'ın Barış İçin Ortaklık programına  aktif bir şekilde katıldığını vurguladı. Halihazırda Bireysel Ortaklık Eylem Planı ile ilgili ülkemizin NATO ile başarılı işbirliği yaptığını vurguladı. Cumhurbaşkanı, Azerbaycan'ın ayrıca Avrupa Birliği'nin "Yeni komşuluk politikası"na etkin bir şekilde katıldığını bildirdi. İlham Aliyev, bu politika çerçevesinde çeşitli alanlarda ülkemizin Avrupa Birliği ile ilişkilerinin sürekli gelişme kaydettiğini söyledi.

Sayın Herman de Croo, Belçika'nın Güney Kafkasya ülkeleri, özellikle Azerbaycan ile ilişkilerine büyük önem verdiğini, Avrupa Birliği'ne entegrasyon sürecinde her zaman  Azerbaycan'ı desteklediğini söyledi. Sayın Croo, enerji ve diğer alanlarda Azerbaycan ile Avrupa Birliği arasındaki işbirliğinin sürekli genişlediğini belirtti.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 7 Kasım 2006’da Belçika'nın önde gelen düşünce kuruluşlarından biri olan Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nde yapılan siyasi panele katıldı. Panelde İlham Aliyev, Azerbaycan'ın açık kapı politikası izlediğini, ülkede yabancı yatırımlar için elverişli bir ortamın sağlandığını vurguladı. Cumhurbaşkanı, ekonominin büyüme hızına göre ülkemizin dünyada en yüksek rakama ulaştığını, Azerbaycan'ın bölgede lider bir ülke haline geldiğini söyledi. Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununu detaylı olarak anlatan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan'ın uluslararası hukuk kurallarına uymaması, bölücülüğü destekleyen politika izlemesi yüzünden sorunun çözüm bulamadığını bildirdi. 

Ziyaret sırasında Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Belçika Senatosu Başkanı Bayan Anne-Marie Lizin, AGİT  Dönem Başkanı, Belçika Dışişleri Bakanı  Karel De Gucht, Belçika Temsilciler Meclisi Başkanı Herman De Croo ve Belçika Başbakanı Guy Verhofstadt ile biraraya geldiler. Görüşmelerde Azerbaycan-AGİT ilişkileri, Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununun çözüm konuları ele alındı, Azerbaycan ile Avrupa Birliği arasında enerji alanında işbirliği ve ekonomik ilişkilerin genişletilmesi için Belçika şirketlerinin cumhuriyetimize çekme girişiminin önemi, iş forumlarının yapılmasının gerekliliği vurgulandı. Bu gezi Azerbaycan Cumhuriyeti ile Belçika Krallığı arasında ikili ve çok taraflı işbirliğinin daha da gelişmesi için geniş olanaklar sundu.

Azerbaycan-Belçika ilişkilerinin gelişmesinde parlamentolar arası çalışma gruplarının faaliyetleri bilhassa vurgulanmalıdır. Henüz 24 Kasım 2001 tarihinde Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Belçika Krallığı Parlamentosu Belçika-Azerbaycan Parlamentolar arası Dostluk Grubu temsilclerinden oluşan heyeti kabul etti.

2011 ve 2012 yıllarında aynı çalışma grupları defalarca kez Azerbaycan ve Belçika'ya ziyaretlerde bulunarak çeşitli bakanlar, devlet memurlarıyla yaptıkları görüşmelerde ileriye yönelik işbirliği olanaklarını araştırdılar.

Bu arada Azerbaycan-Belçika parlamentolar arası dostluk grubunun Azerbaycanlı Başkanı, Milletvekili Elhan Süleymanov ve Belçikalı Başkanı Philippe Blanchard’ın çabaları sonucu Mart 2012’de Belçika Temsilciler Meclisi'nde "İşgal altındaki bölgeler, unutulmuş yerler - Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununun hukuki ve insani boyutları" konulu müzakereler yapıldı.


Ekonomik ilişkiler: İki ülke arasında siyasi ilişkilerde bir takım başarılar sağlansa da, ekonomik ilişkiler henüz istenilen düzeyde değildir. Yukarıda belirtildiği üzere ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi için hukuki ve kurumsal temel bulunurken ticaret hacmi çok düşüktür. Fakat taraflar iki devlet arasında ekonomik ilişkilerin genişletilmesinden  yanadır ve bu yöndeki çabalarını yoğunlaştırıyolar. Mevcut eğilim de bu alanda bir dönüş olacağından haber veriyor. Ekonomik ilişkiler henüz yenidir ve bu süreçler gelişme kaydetmektedir.

24 Eylül 2009 tarihinde Azerbaycanlı delegelerin katılımıyla Brüksel kentinde Belçika'nın Flanders bölgesi Yatırım ve Ticaret Ajansı tarafından organize edilen "Azerbaycan ve Gürcistan: iş olanakları" konulu seminer düzenlendi. Seminer çerçevesinde Azerbaycan'ın yatırım ve ticari olanaklarına dair sunumlar yapıldı, Belçika şirketleri temsilcileriyle görüşmeler gerçekleşti. Bunun devamında, 23 Kasım 2010 tarihinde Bakü'de Azerbaycan ve Belçika şirketlerinin katılımıyla Azerbaycan-Belçika iş forumu düzenlendi. Foruma her iki taraftan temsilciler, keza Belçika'nın Flanders bölgesinin özellikle tarım, sanayi, ulaştırma ve lojistik, danışmanlık alanlarında uzmanlaşmış şirket ve kuruluşlarının temsilcileri, bunun yanı sıra Azerbaycan'dan ilgili şirketlerin temsilcileri katıldılar.

Halihazırda Azerbaycan'da ticaret, ulaştırma, lojistik, haberleşme, ayrıca tarım ve gıda ürünlerinin üretimi, projelendirme çalışmaları, inşaat ve montaj vs. alanlarda faaliyet gösteren Belçika şirketleri bulunuyor. Azerbaycan'dan Belçika'ya doğal gaz ve petrol ihraç ediliyor. Belçika'dan Azerbaycan'a ise çeşitli ekipman, makine ve elektrik malzemeleri getiriliyor.

Kültürel İlişkiler: İki ülke arasında kültür, bilim ve eğitim alanlarında geniş bir yelpazede işbirliği olanakları mevcuttur. Mayıs 2004’de Brüksel'de, Dünya Gümrük Örgütü binası önünde Azerbaycan halkının eski kültür yapıtlarından biri olan "Kitab-ı Dede Korkut" destanının baş kahramanı Dede Korkut anıtının yapılması ülkelerimiz arasındaki kültürel ilişkilerin gelişmesinde önemli bir etken oldu.

Azerbaycan Cumhuriyeti Brüksel Büyükelçisi Emin Eyyubov’un belirttiği üzere, bu ve benzeri etkinlikler çerçevesinde Belçika'da her sene Azerbaycan sanat adamlarının konserleri organize ediliyor ve ünlü sanatçıların sergileri düzenleniyor. Bu etkinliklerin organizasyonunda Haydar Aliyev Vakfı’nın eşsiz bir rolü vardır. Nitekim 2010 ve 2011 yıllarında Azerbaycan sanat adamlarının konserleri, genç Azeri ressamların sergisi ve başka etkinlikler yapılmıştır. Kültür ve Turizm, Gençlik ve Spor Bakanlıklarının desteğiyle Euronews kanalı ve diğer basın kurumlarında Azerbaycan kültürünün tanıtımıyla ilgili yayınlanan röportajların da katkısı oldu.

Eğitim alanına gelince, son yıllarda Belçika'da eğitim alan öğrenci sayısında artış söz konusudur. Burada hem resmi burslu öğrenciler, hem kendi hesaplarına öğrenim yapan öğrenciler mecuttur. Bununla birlikte her iki ülkenin üniversite ve enstitüleri arasında doğrudan ilişkilerin gelişmesine hizmet eden bazı diğer olanaklar vardır. Belçika'nın Fransızca konuşulan Valon bölgesi Dış İlişkiler Genel Komiserliği ile sağlanan anlaşma gereğince bir öğretmen ve bir öğrenci olmak üzere her yıl iki Azerbaycanlıya burs veriliyor ve onlar Brüksel Serbest Üniversitesi ve Leuven Üniversitesi'nde yaz okullarına katılıyorlar.

Belçika, Azerbaycan diasporasının etkili olduğu  ülkelerden biridir. Belçika'da Avrupa Azerbaycanlılar Merkezi, Belçika Azerbaycan Evi Derneği, Azerbaycan-Belçika Dostluk Topluluğu  ve benzeri kurumlar bulunmaktadır. Bu kurumlar Azerbaycan kültürünün, tarihinin Belçika kamuoyuna tanıtılması amacıyla çeşitli etkinlikler düzenleyerek Belçika'da oturan Azerilerle sürekli bir iletişim içindedir.


Belçika, Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununun barışçıl, uluslararası hukukun meşru ilkeleri ve devletlerin toprak bütünlüğü ilkesine dayanarak çözümünden yanadır ve uluslararası alanda tanınmış ülke sınırlarının şiddet kullanılarak değiştirilmesini kabul etmiyor.

Anlatılanları toparlarsak, Belçika Krallığı Bakü Büyükelçisi Sayın Luk Truyens’in de belirttiği üzere, günümüzde iki ülke arasında çeşitli alanlarda işbirliğinin geliştirilmesi için geniş bir potansiyel vardır ve Azerbaycan ile Belçika arasındaki işbirliğini bu boyutlara ulaştırmak gerekir. Her iki ülke üst düzeyde siyasi istişarelerin geliştirilmesini, yasama ve yürütme organları arasında işbirliğinin güçlendirilmesini istiyor. Belçika'nın 2007 yılında Güney Kafkasya ülkeleri arasında bir tek Azerbaycan'da sürekli olarak faaliyet gösteren bir büyükelçilik açması  işte bu ilişkilerin gelişmesine olan ilginin bir göstergesidir.

Taraflar BM, AGİT, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği Doğu Ortaklığı Programı, NATO Barış İçin Ortaklık  programı kapsamında etkin bir işbirliği yapmaktadırlar.