Arama

ÇALIŞMALARI / EKONOMİ / Avrupa ülkeleri ile ekonomik ilişkiler

Sayın Cumhurbaşkanı!

Saygıdeğer bayanlar ve baylar!

Günaydın!

Öncelikli olarak, Sizleri selamlamak ve Polonya Cumhuriyeti'ne resmi ziyaretim sırasında Ticaret Odasında Polonya iş adamları, ticaret adamları, şirket yöneticileri ile görüşme olanağı sağlanmasından memnun kaldığımı belirtmek istiyorum.

Siz biliyorsunuz ki, ben Sayın Devlet Başkanı Kwasniewski'nin davetlisi olarak sizin ülkenizde resmi ziyarette bulunmaktayım. Bu, bağımsız, egemen Azerbaycan'ın Cumhurbaşkanı'nın Polonya'yı ilk resmi ziyaretidir. Şunu söylemek istiyorum, önceki gün Polonya-Azerbaycan ilişkileri açısından çok hareketli geçti.

Biz verimli görüşmelerde bulunduk, çok önemli devletler arası, hükümetlerarası anlaşmalar imzaladık. Sayın Cumhurbaşkanı Kwasniewski de, ben de bunu Azerbaycan'ın ve Polonya'nın yaşamında tarihi bir olay olarak değerlendiriyoruz. Karşılıklı ilişkilerimizde yeni bir aşamaya giriliyor, biz tüm alanlarda işbirliği yapmamız için anlaşmalara dayanan iyi birr yasal zemin oluşturduk.

Polonya ve Azerbaycan Cumhurbaşkanlarının imzaladıkları belge - Polonya ile Azerbaycan arasında dostluğun ve işbirliğinin daha da geliştirilmesine ilişkin deklarasyon çok büyük bir öneme sahiptir. İşte bu deklarasyon bütün alanlarda işbirliğimiz için temel oluşturuyor. Tabii ki, ekonomi alanındaki işbirliği söz konusu belgede ve imzaladığımız öteki anlaşmalarda önemli yer tutmaktadır.

Düşünüyorum ki, ekonomik işbirliğimizi yaygınlaştırmak, derinleştirmek için büyük olanaklar bulunmaktadır ve biz bu olanakları şimdiye kadar değerlendiremedik. Dün akşam Sayın Cumhurbaşkanı Kwasniewski ile ben, Polonya va Azerbaycan arasında önceki yüzyıllarda da ekonomik ilişkilerin, ticari ilişkilerin bulunduğunu kanıtlayan bilgileri hatırladık. Örneğin, orta yüzyıllarda - 15. ve 16. yüzyıllarda Azerbaycan'dan Polonya'ya el işi güzel Azerbaycan halıları, pamuk, ipek, birçok başka ürünler ihraç edildiğini konuştuk. Polonya'dan Azerbaycan'a çok sayıda ürün götürüyorlardı. Bunlar ekonomik, ticari ilişkilerimizin derin kökenleri olduğunun bir kanıtıdır.

Fakat ne yazık ki, günümüzde biz henüz bu düzeyi yakalamış değiliz, oysa şimdi Polonya'nın da, Azerbaycan'ın da olanakları birkaç yüzyıl öncesine oranla daha geniştir. Bu nedenle de Polonya ziyaretim esnasında benim görevlerimden biri de Polonya ile Azerbaycan arasındaki ekonomik ilişkilerin, ticari ilişkilerin gelişmesine ivme kazandırmaktır.

Şimdi bunun için her türlü ortam ve olanaklar mevcut. Polonya, birçok zincirlerden kurtulmuştur, bu zincirler Polonya bağımsız, egemen devlet olduğu sırada bile, özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki yıllarda da mevcuttu. Şimdi Polonya kendi hayatını kendisi kuruyor, hangi yolu izlemesi, ekonomiyi nasıl kurması, ticareti nasıl ve kiminle yapması gerektiğini kendisi belirliyor. Elbette, bu, 10-15 sene önceki durumla kıyasladığımızda prensip olarak yeni bir durumdur. Ben o dönemleri de biliyorum, onun için de bu konuya değiniyorum.

Azerbaycan da 1991 yılı sonlarında kendi bağımsızlığını kazandı, onca seneler, yüzyıllar sonra, nihayet, bağımsız, egemen bir devlet oldu. O, kendi kaderini kendisi çiziyor, kendi sorunlarını kendisi çözüyor, kiminle ne tür ilişkiler kuracağını kendisi belirliyor. Şimdi hem Polonya'nın, hem de Azerbaycan'ın sosyal devlet düzeninin, yaşamının ayırıcı özelliği olan tam bağımsızlık, tam özgürlük öyle bir temel oluşturmuştur ki, bu temel bize ekonomi ve ticaret dahil tüm alanlarda işbirliğimizi geliştirme ve yaygınlaştırma olanağını tanıyor.

Bunu nasıl ve hangi şekilde yapma konusuna gelince, bu, tabii ki, öyle zor bir iş değildir. Sadece olarak bizim bu yönde gerekli adımları atmamız gerekiyor. Dün ben söyledim, Azerbaycan büyük ekonomik potansiyele sahiptir. Siz biliyorsunuz, Azerbaycan eskiden beri petrol, gaz ülkesidir. Şimdi Azerbaycan kendi petrol endüstrisinin gelişmesinde ikinci aşamada bulunuyor.

Son üç yılda biz Hazar Denizi'nin Azerbaycan sektöründe bulunan petrol ve gaz yataklarının ortak işletilmesi hakkında dünyanın önde gelen uluslarötesi petrol şirketleri ile birçok büyük anlaşmalar yaptık.

Asıl olarak Azerbaycan'ın çabaları sonucunda şimdi Hazar havzası barındırdığı zenginlikleri, petrol ve gaz üretiminde büyük olanaklarını ortaya koyuyor, dünyanın, neredeyse tüm ülkelerinin dikkatini çekiyor. Bizim imzladığımız anlaşmalara dünyanın 11 ülkesinden 17 petrol şirketi katılıyor.

Hazar Denizi'nin Azerbaycan sektöründeki petrol rezervleri, belirlemelere göre, milyarlarca tonu buluyor. Hazar Denizi'nin öbür sektörlerinde de, örneğin, Kazakistan ve Türkmenistan sektörlerinde de büyük rezervler bulunmaktadır. Bu yüzden de şimdi sadece petrol ve gaz yataklarının işletilmesi ve üretimi için değil, hem de çok bol miktarda olan ürünün dünya pazarlarına taşınması için kapsamlı çalışmalar yapılıyor.

Bölgemizde Avrasya Ulaştırma Koridoru yapılmıştır. O, Doğu ile Batı arasındaki eski İpek yolu üzerinden Hazar Denizi, Azerbaycan aracılığıyla Orta Asya bölgesini Avrupa'ya bağlamaktadır. Bu tam da Polonya'nın, Polonya'daki iş çevresinin, Polonya girişimcilerinin ilgisini çekecek bir alan olabilir. Azerbaycan'da petrol ve gaz alanında büyük kimya kompleksi bulunmaktadır. Zannediyorum, biz bu alanda da işbirliği yapabiliriz.

Azerbaycan sanayisi pek çok kolu bulunan bir sanayidir. Bizde demir-çelik ve demir dışı metaller sanayi, makina yapım sanayi, büyük örme sanayi bulunmaktadır. Nitekim biz işbirliği için birçok büyük olanaklar bulabiliriz.

Azerbaycan'ın tarım sektörü de çok kollu bir nitelik taşımaktadir. Yüzyıllar öncesinde olduğu gibi, yine de pamuk üretiyor ve ihracatını yapıyoruz. Azerbaycan'da ipek de bulunuyor. Çok yüzyıllar önce buraya gönderilmiş olan halılar Azerbaycan'da bugün de üretilmektedir, üstelik onlardan daha iyi halılar üretiliyor diyebilirim.

Tarım sektöründe şarap sanayi, üzüm ve şarap ürünleri üretimi çok önemli yere sahiptir. Azerbaycan meyve, sebze, doğanın birçok nimetleri ile de zengindir. Bizim sadece bu işbirliğini başlatmamız gerekiyor. Artık bundan sonraki çalışma sürecinde birçok olanaklar ortaya çıkacaktır. Ben olayları önceden yorumlayıp bu olanaklardan öylesine bahsetmek istemiyorum.

Bütün bunları göz önünde bulundurarak, beraberimdeki delegasyona Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi Başkanı ve Azerbaycan Kimya Endüstrisi Şirketi Başkanı'nı da dahil ettim. Şuan onlar da buradalar. Bu yüzden de Polonya tarafı onlarla doğrudan temasa geçmek, ilişkiler kurmak ve görüşmelerde bulunmak olanağına sahiptir. Bunun etkin işbirliğimizin bir başlangıcı olması ve Azerbaycan bağımsız bir devlet olduktan sonra Polonya ve Azerbaycan tanışma niteliğinde ilk görüşme olması düşüncesiyle hareket ediyorum. Söylediğim gibi, bu, Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın Polonya'yı ilk ziyaretidir. Bu nedenle de bu bir başlangıçtır ve düşünüyorum ki, bunun devamı olarak birçok iyi çalışmalar yapılabilir.

Söylemek istediğim şu ki, Azerbaycan ekonomisinde köklü dönüşümler gerçekleşmektedir. Biz ülkemizde eskiden sosyalist düzen sırasında mevcut olan ekonomik sistemden vazgeçtik. Şimdi Azerbaycan ekonomisi piyasa ekonomisi ilkeleri doğrultusunda yapılanıyor. Biz bütün alanlarda ekonomik reformları uyguluyoruz, yabancı yatırımların ülkeye girişini teşvik ediyoruz. Biz beyan ettik ve bugün de beyan ediyoruz ki, Azerbaycan'ın kapıları yabancı yatırımlar için bütün dünyaya açıktır.

Biz tarımsal reform uyguluyoruz. Kabul ettiğimiz yasa uyarınca toprak köylülere dağıtılarak onların özel mülkiyetine veriliyor, bütün alanlarda mülkiyetin özelleştirilmesi geniş kapsamlı olarak yapılıyor, ekonominin, dış ticaretin liberalizasyonu için somut önlemler alınmış, girişimcilik, özel girişimcilik için uygun ortam sağlanmıştır. Bütün bunların sonucunda biz üretimde ve ekonomide, yaklaşık olarak 1989 yılında başlanan durgunluğu gidermeyi başardık. Geçen sene biz ekonominin bütün alanlarında belli oranda büyümeyi sağladık, bu sene geçtiğimiz aylarda ise daha yüksek büyüme kaydedildi. Biz enflasyonu önlemeyi başardık. Eğer enflasyon 1994 yılında %1600 oranında seyrediyor idise, geçen sene %6 oranına kadar inmiştir, bu sene ise sıfır düzeyindedir.

Ulusal para birimimiz - manat değer kazanmaktadır. Geçen yıl o, Amerikan dolları karşılığında %10 değer kazanmıştır. Bu sene geçtiğimiz aylarda Azerbaycan'ın gayri safi milli hasılası %5.8 büyüme kaydetmiştir, sanayi ve tarim üretiminde de artış dikkati çekmektedir. Geçen yıl dış ticaret hacmi %30'luk bir artış kaydetmiştir. Biz dış ticaret dengesinde ilk pozitif bakiyeyi elde ettik. Devlet vergi geliri politikası olağan bir biçimde, plana uygun olarak yaşama geçirilmektedir. Burada bizim öyle bir sorunumuz yok.

Tabii ki, bizim ekonomik sıkıntılarımız var. Siz biliyorsunuz, Ermenistan'ın Azerbaycan'a yönelik askeri saldırısı sonucunda Ermenistan askeri birlikleri topraklarımızın %20'sini işgal etmiştir. Sonuç olarak Azerbaycan'ın bir milyondan fazla sakini bu topraklardan kovulmuştur, onların çoğu çadırlarda, çok zor koşullarda yaşıyor. Bütün bunlar ekonomik durumu, özellikle toplumsal konuların çözümünü zora sokuyor ve doğal olarak işsizlerin sayısı artıyor. Buna rağmen, biz geçen sene ve bu sene sosyal alanda da yeteri kadar büyük pozitif gelişmeyi sağlamışızdır. Ücretler, nüfusun yaşam düzeyi sürekli olarak artıyor. Biz Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası gibi uluslararası finans kuruluşları ile etkin bir işbirliği yapıyoruz. Biz iyimser bir beklenti içindeyiz ve düşünüyoruz ki, ekonomik reformların, aldığımız ve alacağımız bütün önlemlerin tutarlı bir biçimde yaşama geçirilmesi nüfusun yaşam düzeyini sürekli yükseltecek ve doğal olarak ekonomide büyümeyi sağlayacaktır.

Söylediğim gibi, biz etkin bir biçimde dış yatırımların Azerbaycan'a girişini sağlıyoruz. Şunu söylemek istiyorum, çok sayıda yasa kabul ettik ve bu yasalar Azerbaycan'da dış yatırımlar için uygun ortamı sağlıyor.

Düşünüyorum ki, bunların hepsi işbirliğimiz için iyi bir temeldir. Bu yüzden de bu kısa bilgiyi aktararak şunu ifade etmek istiyorum, biz Polonya ile Azerbaycan arasında ekonomik işbirliği için sağlam bir zemin hazırlamak istiyoruz.

Polonya Ticaret Odası'na bugünkü görüşmeden dolayı teşekkür ediyorum ve umuyorum ki, bu oda ekonomik ilşikilerimizin gelişmesinde önemli bir rol oynayacaktır.

İlginize teşekkür ederim.

Anjey Arendarski: Sayın Cumhurbaşkanı, oldukça enteresan konuşmanızdan dolayı Size teşekkür ederim. Şunu bildirmek istiyorum, biz Aralık ayı başlarında ticari delegasyon oluşturacağız ve o, Bakü'ye gidecektir. Dün sayın Cumhurbaşkanı bizi kabul edeceğine söz verdi. Meslektaşlarımız-Azerbaycan iş adamları ise gerekli şirketleri kuracaklarına söz verdiler, bu yüzden de isteyen herkesi bu delegasyona katılmaya davet ediyorum.

Sayın Cumhurbaşkanının biraz daha zamanı var, sorusu olanlar sorabilirler.

Soru: Sayın Cumhurbaşkanı, bayanlar ve baylar. Ben Gdansk'tan geliyorum. İsmim Tadeus Stokovski'dir, gemi tamiri ve gemi makine aksamı ihracatı yapıyorum. Pazartesi ben Bakü'de armatörlerle görüşmelerde bulunacağım. Sorum şöyle: Azerbaycan'da gemilerinizin onarımına ilişkin program var mı, yoksa bu armatörlere mi bağlı? Bunu şu nedenle soruyorum, sizde Polonya'da üretilmiş gemi pek fazla yoktur. Onlar size petrol üretimi programının geliştirilmesi için gerekiyor. Konu tankerler, çok sayıda römorkörlerle ilgilidir. Soruyu da bu yüzden soruyorum.

Haydar Aliyev: Bu soruyu detaylı bir biçimde cevaplamak istemiyorum. Sadece şunu söyleyeceğim, Azerbaycan Hazar'da çok sayıda gemiye sahiptir. Sovyetler Birliği döneminde Hazar Denizi'nde seyrüseferler özellikle Bakü'de gerçekleştiriliyordu.

Birçok gemiler tankerlerin fonksiyonlarını yerine getiriyor, petrol ve petrol ürünleri taşıyor. Şunu ifade etmek istiyorum ki, taşınacak yüklerin hacmi daha sonraki yıllarda artacaktır. Örneğin, halihazırda Kazakistan petrolünün demir yolu aracılığıyla Karadeniz'e, Türkiye'ye ulaştırılması için tankerlerimiz onu Tengiz yatağından Bakü'ye taşıyor. Avrasya Ulaştırma Koridoru üzerinden Hazar Denizi aracılığıyla Türkmenistan'ın Krasnovodsk (red. - Türkmenbaşi) limanından Azerbaycan limanına yükler taşınıyor. Orada feribot iskelesi bulunuyor. Biz birkaç feribota sahibiz. Bütün bunlar şunu kanıtlıyor, Azerbaycan'da gemiciliğin yaygınlaşması ve gelişmesi için büyük olanaklar var, bu yüzden de sizin Azerbaycan'a gelişinizi takdirle karşılıyorum. Düşünüyorum ki, siz geldikten sonra bizim Hazar Denizi Gemicilik İşletmesi ile, diğer devlet kuruluşlarımızla işbirliği konularını daha ayrıntılı bir biçimde görüşebileceksiniz. Şimdiden şunu söyleyebilirim, bu, sizin için de, Azerbaycan için de yararlı olacaktır.

Soru: Ben "Elaktrim" grubunu temsil ediyorum. Biz elektrik santralleri inşa ediyoruz. Ben ikinci kezdir konuşuyorum, Azerbaycan'a Salı günü gideceğim. Biz Türkiye'de çok sayıda elektrik santralleri inşa etmekteyiz. Bununla ilgili olarak komşuluktaki Azerbaycan'a da gelmek istiyoruz. Ben oraya bir grup Türk sanayicisi ile gideceğim. Bizi enerji ile ilgili herşey - kazanlar, türbinler, vinçler, elektrik enerjisi tesisatları için armatürler, kablolar ve bunun yanı sıra kimya sanayi makinelerine ilgi duymaktayız. Biz görüşmelerde bulunmak ve asıl olarak bu konuyu ele almak istiyoruz.

Haydar Aliyev: Salı günü sizleri Azerbaycan'da bekleyecekler. Ekonomi Bakanı da şu an burada. Siz onunla görüşüp bir anlaşmaya varabilirsiniz.

Soru: Bir soru sormak istiyorum. Ben burada meyve işleme sanayinin çok sayıda temsilcisini görüyorum. Bizim birçok şirketlerimiz, zira en büyük şirketlerimiz bu alanda işbirliğine önem vermekteler. Sayın Cumhurbaşkanı şunu soracaktım, biz bu alanda nasıl bir işbirliği yapabiliriz?

Haydar Aliyev: Ben büyük olanaklara sahip olduğumuzu söyledim. Bizde meyve, üzüm oldukça fazladır, şarap sanayisi, her çeşit bol miktarda sebze bulunuyor. Yeri gelmişken, Azerbaycan'ın orman ve dağlarında pek çok yabani meyve türleri yetişiyor. Biliyorum ki, bu meyveler Avrupa'nın ilgisini her zaman çekiyor. Sadece olarak bu konuyu daha somut bir biçimde irdelemek gerekiyor. Zannediyorum, biz işbirliği için fırsatlar bulacağız.

Anjey Arendarski: Sayın Cumhurbaşkanı, teşekkür ediyorum. Ne yazık ki, sayın cumhurbaşkanının ziyareti sona yaklaşıyor. Sayın cumhurbaşkanı büyük kibarlık göstererek niyet protokolünün kendisinin katılımı ile imzalanmasına onay verdi. Bu protokoldeki amaç ikili Ticaret ve Sanayi Odaları'nın temelini atmaktır. Protokolü Azerbaycan tarafından ekonomi bakanı, bizim tarafımızdan ise bendeniz imzalayacağız.

Polonya-Azerbaycan Ticaret-Sanaye Odasının kurulmasına ilişkin niyet protokolünün imzalanmasından sonra

Haydar Aliyev: Sayın Bayanlar ve baylar! Törene katılanların hepsini bu olay vesilesiyle kutluyorum.

Anjey Arendarski: İşin temeli atıldı. Bizim işadamları burada bulunuyorlar. Onların yarısı Pazartesi veya Salı Bakü'ye gidecekler, kısacası, herşey yolunda.

Sayın Cumhurbaşkanı, şöyle bir durum da var, iyi olan herşey eninde sonunda bitiyor. Buraya geldiğiniz için Size teşekkür etmek isterim. Sizin söyledikleriniz ve sayın bakanların anlattıkları, imzaladığımız belge işbirliğimizin yaygınlaşmasına hız katacaktır diye düşünüyorum. Ziyaretinizin bir anısı olarak Polonya işadamları adına şu kadehi Size hediye etmek isterim. Onu Azerbaycan şarabı ile doldurmanız gerekir diye düşünüyorum.

Haydar Aliyev: Polonya kadehi-Azerbaycan şarabı.

Anjey Arendarski: Biz sayın cumhurbaşkanına teşekkür ederiz.

Çeviri 29 Ağustos 1997 tarihli AZERBAYCAN Gazetesinden yapılmıştır

© aliyev-heritage.org