Arama

ÇALIŞMALARI / DIŞ POLİTİKA / Azerbaycan - Amerika Birleşik Devletleri

Lawrence Eagleburger: Sayın Cumhurbaşkanı, Siz her geçen gün daha iyi görünüyorsunuz. Başkan Bill Clinton ile görüşmeniz nasıl geçti?

Haydar Aliyev: Siz de iyi görünüyorsunuz. Sayın Bill Clinton ile görüşmem çok iyi geçti. Ben aynı görüşmeye Bayan Madeleine Albright, Sayın Sandy Berger, Sayın Sestanovich ve diğerlerinin de katılmasından çok memnun oldum. Biz temel konuları detaylı olarak görüştük. Bakalım, sonuç nasıl olacak.

Lawrence Eagleburger: Siz Washington`da bulunduğunuz sırada bir dizi petrol şirketi güzel açıklamalarda bulundular.

Haydar Aliyev: Evet, doğru söylüyorsunuz, Amerikan şirketleri güzel açıklamalar yaptılar. Biz Amerika`nın "Conoco" şirketine Azerbaycan`da geniş olanaklar tanıdık. "BP Amoco" şirketi Azerbaycan`da yeni büyük gaz yataklarının bulunduğuna ilişkin basına geniş bir açıklama yaptı. Biz bunu biliyorduk, fakat onlar bu alanda çalışmalar yapıp büyük bir yatağın olduğunu doğruladılar, Azerbaycan`dan Türkiye`ye gaz ihraç etme olanağını yakaldılar.

Şimdi Azerbaycan, Hazar Denizi dünyanın çok büyük ilgisini çekmektedir. Biz bu alanda güzel başarılar kazanmışız, fakat bazı basın organları, merkezleri aslında bunu böyle olmadığını göstermek için bir takım çabalarda bulunuyorlar.

Ben bugün Moskova`da yayınlanan "Rossiyskaya Gazeta"yı okudum. Orada büyük bir yazı yayınlamışlar ve Hazar Denizi`nde böyle miktarda petrol rezervlerini olmadığını kanıtlamak istiyorlar. Fakat sorun kimin ne yazdığı değil. Hazar`ın Azerbaycan`a ait bölümünde büyük petrol rezervlerinin bulunduğu bir gerçektir.

Lawrence Eagleburger: Sayın Cumhurbaşkanı bu çalımalarda bizzat Sizin hizmetleriniz çok büyüktür, bunun için Sizi takdir etmek lazım. Siz olmasaydınız, bu çalışmaların büyük bir bölümü gerçekleşmeyecekti. Bana öyle geliyor ki, bu çalışmaların başarısını Sizin kişisel başarınız olarak değerlendirmek gerek. Ben eminim, yapılan anlaşmalar hızla gerçekleşecek, bu da kendiliğinde Azerbaycan hükümetinin çok büyük gelir sağlamasına neden olacaktır.

(Lawrence Eagleburger Amerika`da yapılacak olan başkanlık seçimleri ile ilgili Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`e bilgi verdi.)

Lawrence Eagleburger: Bildiğiniz üzere, ben Cumhuriyetçi Parti üyesiyim. Senatör Mccain`in kazanmasını dilerdim. Fakat onun Güney Carolina eyaletinde dünkü yenilgisi işleri çok kötü etkiledi. Vali Bush bu çalışmada sanki her zaman öndeydi. Dünkü seçim şunu gösteriyor ki, Vali Bush, galiba, Cumhuriyetçiler Partisinden başkanlığa aday olacaktır. Fakat ben her hâlde Senatör Mccain için çalışmayı sürdüreceğim.

Sayın Cumhurbaşkanı, sizi şu konuda bilgilendirmek istiyorum, önümüzdeki Kasım ayında Cumhuriyetçiler Partisi temsilisi Beyaz Saray`da başkan olacaktır. Sizin burada yeni Amerikan Başkanı ile dostluk ilişkilerini geliştirmeniz gerek.

Haydar Aliyev: Benim burada sizin gibi bir dostum var.

Lawrence Eagleburger: Doğru. Siz Başkan Yardımcısı Albert Gor`u iyi tanıyorsunuz. Eğer o kazanırsa, o zaman bir sorun olmayacaktır. Eğer Amerika`nın yeni başkanı cumhuriyetçi birisi seçilirse, o, Azerbaycan`ın ve Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in dostu olacaktır ve ben bu konuda size güvence veriyorum.

Haydar Aliyev: Çok teşekkür ederim.

Lawrence Eagleburger: Azerbaycan ile Amerika Birleşik Devletleri arasında ilişkiler öyle bir düzeye ulaşmıştır ki, Amerika`da hangi parti temsilcisinin başkan seçilmesine bağlı kalmaksızın, biz düşünüyoruz ki, - muhtemelen siz de benim bu görüşümü paylaşıyorunuzdur, - ülkelerimizin ilişkileri her iki taraf açısından çok büyük önem arz etmektedir.

Hangi partinin zafer kazanmasına bağlı kalmaksızın bizim burada yapacağımız daha çok iş var. Birincisi, Azerbaycan ile Amerika Birleşik Devletleri arasında tam ve açık ilişkilerin kurulmasını kısıtlayan engeller kaldırılmalıdır. Hangi başkanın seçileceğine bağlı kalmaksızın bu, gerçekleşecektir.

İkinci konu - ülkelerimiz arasında politik ve ekonomik ilişkilerin daha geniş bir alanı kapsaması konusudur. Sizin şimdi bana petrol şirketleri ile ilgili söyledikleriniz bu çalışmaya mutlaka bir katkıda bulunacaktır. Mülteci sorununun tamamen çözülmesi için bizim Size yardım etmemiz gerekir. Bu konu da Amerika`da hangi parti temsilcisinin başkan seçilmesine bağlı değildir. Genel olarak, düşünüyorum ki, ülkelerimiz arasındaki ilişkiler şimdi iyidir, gelecek yıl ise daha iyi olacaktır. Eğer Amerika`da başkan cumhuriyetçi birisi olursa, ben Size bu ilişkilerin şimdikinden daha iyi olacağına güvence veriyorum.

Haydar Aliyev: Değerli arkadaşım, çok teşekkür ederim. Ben sizin düşüncelerinize tamamen katılıyorum. Zira son 5-6 yılda Amerika Birleşik Devletleri ile Azerbaycan arasında çok yaygın ilişkiler kurulmuştır. Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Kafkasya, Hazar Denizi havzası, Güney Kafkasya sorunu ile ilgilenerek burada Azerbaycan`ın tuttuğu yeri, oynadığı rolü iyi anlıyor.

Amerikan petrol şirketleri ile imzaladığımız anlaşmaların süresi 30-40 yıldır. Bazı şirketler Azerbaycan`da önceki yıllarda sağlanmış istikrarın sürekli olup-olmayacağından endişeliydiler. Azerbaycan`da iktidar değişikliğinin onların yaptığı çalışmalara zararı dokunur mu, işte bunu düşünüyorlardı. Biz yaptığımız çalışmalarla onların güvenini sağladık. Şimdi Azerbaycan`da istikrarın sürekli olacağından ve şirketlerin verimli çalışacaklarından kimse kuşku duymuyor.

Doğal olarak biz de Amerika Birleşik Devletleri`nin uyguladığı politikanın istikrarlı olmasını istiyoruz. Söylediğiniz gibi, şimdi ülkelerimiz arasında öyle ilişkiler kurulmuştur ki, Beyaz Saray`da cumhuriyetçi veyahut demokrat bir başkanın olması Azerbaycan`la Amerika Birleşik Devletleri arasında sağlanmış ilişkileri bozamaz. Bu işbirliğinin geliştirilmesi gerekiyor.

Lawrence Eagleburger: Sayın Cumhurbaşkanı doğru söylüyorsunuz. Sadece bu ilişkiler değil, hem de her iki ülkenin çıkarları da büyük önem taşımaktadır. Çok gergin bir bölgede bulunan Azerbaycan`ın bağımsızlığı da bu konuların bir bölümüdür.

Haydar Aliyev: Evet doğru. Biz Amerika Birleşik Devletleri`ne çok güveniyoruz, eğer Azerbaycan`ın bağımsızlığına yönelik herhangi bir saldırı olursa, Amerika`nın ülkemize arka çıkması gerekiyor.

Siz benim arkadaşımsınız, ben sizin istediğinizin olmasını diliyorum, bizim için farketmez.

Lawrence Eagleburger: Doğru söylüyorsunuz, ülkelerimiz arasındaki ilişkiler açısından bakıldığında bunun hiçbir farkı yok.

Sayın Cumhurbaşkanı, bir konuya daha değinmek istiyorum. Amerika Birleşik Devletleri`nin bu konuda çabalarını daha da artırması gerekiyor diye düşünüyorum. Bu da boru hattı konusudur. Bu boru hattı konusunun çözüme bağlanması için bizim mutlaka ek çabalar harcamamız gerekir.

Madem ki biz boru hattının nereye döşenmesi konusunda görüşümüzü artık belirlemiş bulunuyoruz ve bu boru hattının sırf işte bu yönde yapılmasını istiyoruz, - ki açık söylüyorum- bizim bunun parasını ödememiz gerekiyor. Biz bunu finanse etmeliyiz. Bu benim kişisel görüşümdür. Amerika`nın gelecek hükümetinin bu görüşü paylaşıp paylaşmayacağı konusunda henüz bir şey söyleyemem. Fakat bizzat ben düşünüyorum ki, biz boru hattının finansmanına ciddi bir biçimde katılmalıyız.

Haydar Aliyev: Siz kesinlikle doğru söylüyorsunuz. Bu, temel konulardan biridir. Eğer gerekli finansman sağlanmazsa, geçen beş yılda bizim verdiğimiz mücadele sonuçsuz kalacaktır.

Lawrence Eagleburger: Ben bu yüzden söylüyorum ki, madem Amerika Birleşik Devletleri bu boru hattı konusundaki görüşlerine netlik kazandırmışsa, aynı hattın yapımı ile ilgili harcamaların azaltılmasına yardımcı olması gerekir.

Sayın Cumhurbaşkanı, bu çalışma ziyaretiniz sırasında aynı konuların çözümü ile ilgili Amerika`nın Size yardımı konusunda her hangi bir sorunla karşılaştınız mı?

Haydar Aliyev: Hayır, ben bu çalışma ziyaretimde önceden belirlemiş olduğum sorunları çözdüm. Fakat sizin desteğinize bizim her zaman ihtiyacımız vardır. Amerika bizim stratejik dostumuzdur. Bu yüzden de bu dostluk geçici özellik taşımamaktadır, belli bir zaman aralığı için değildir.

Sayın Eagleburger, umarım, seçimlerden sonra siz Azerbaycan`a ziyarette bulunacaksınız. Ben sizi ülkemize davet ediyorum.

Lawrence Eagleburger: Ben memnuniyetle Azerbaycan`a gelmek isterim. Sonuncu defa ben Azerbaycan`da çok kısa bir süreliğine bulundum.

Haydar Aliyev: Evet, o sırada ziyaretiniz çok kısa oldu. Ama bir dahaki sefere hanımınızı da getirin, Azerbaycan`ı daha yakından tanıyın. Ben sizi davet ediyorum.

Lawrence Eagleburger: Sayın Cumhurbaşkanı, ben Sizin ülkeye ilk ziyaretimde mülteci kamplarını gezdim. Şunu soracaktım, onların kendi öz yerlerine dönmeleri konusunun çözümünde herhangi bir gelişme var mı?

Haydar Aliyev: Biliyorsunuz, şu son dönemlerde, yani geçen yılın Nisan ayında Washington`da NATO`nun kuruluşunun 50.yıldönümüne katıldığım sırada ben Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan`la doğrudan görüşmelere başladım. Sonra biz birkaç görüşme daha yaptık. Her iki taraf bu sorunun çözümü için karşılıklı tavizlerin verilmesinin gerektiği yönünde bir kanıya vardı. Biz bu tavizleri araştırdık. Fakat biliyorsunuz ki, geçen yılın Ekim ayında Ermenistan Parlamentosu`nda büyük bir terör olayı yaşandı. Bunun ardından durum biraz değişti. Fakat bu sorun barış görüşmeleri sürecini durdurmadı.

Biz hem de Minsk Grubu eşbaşkanlarının yaptığı çalışmaya büyük umut bağlıyoruz. Geçen yılın Kasım ayında AGİT`in İstanbul Zirve toplantısında ben Amerikan Başkanı Bill Clinton`la, Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac ile bu konu üzerine çok kapsamlı bir görüşme yaptım. Daha sonra ben Moskova`yı ziyaretim sırasıda Rusya Başkan Vekili Putin`le de görüşmeler yaptım. Biliyorsunuz, bu üç ülke Minsk Grubunun eşbaşkanlarıdır. Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan da benzeri görüşmeler yaptı. Bu nedenle de ben Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan`la görüşmelerimin ileride de süreceğini ve Minsk Grubunun da kendi işini yapacağını umuyorum. Biz bunların hepsini bir araya getirmeliyiz.

Ben hep söyledim, bugün birkez daha söylüyorum ki, bu anlaşmazlığı sadece barışçı yoldan çözmek mümkündür. Bunun için de olanaklar mevcuttur. Ben Başkan Bill Clinton`la Beyaz Saray`da yaptığım görüşmede bu konuyu detaylı olarak anlattım.

Lawrence Eagleburger: Biliyorum, siz bu sorunun çözüme bağlanması için gece gündüz çalışıyorsunuz, çok çabalar harcıyorsunuz. Biz de Sizin yaptığınız görüşmelerin, bulunduğunuz müzakerelerin başarıyla sonuçlanacağını umuyoruz. Zira mazlum insanların - mültecilerin kendi yerlerine dönmesi çok önemlidir, gereklidir.

Haydar Aliyev: Evet, biz bu çalışmalarda da size, Amerika`ya güveniyoruz.

© aliyev-heritage.org