Arama

ÇALIŞMALARI / DIŞ POLİTİKA / Azerbaycan - Amerika Birleşik Devletleri

Haydar Aliyev: Sayın Sestanovich!

Sayın Cavanaugh!

Sayın Escudero!

Sayın konuklar!

Azerbaycan`a hoş geldiniz! Ben sizinle tekrar bir araya gelmekten memnunum ve bizim görüşmelerimizin önümüzde duran çok önemli konuların çözümüne katkıda bulunacağını düşünüyorum ve buna inanıyorum.

Son günler burada, Azerbaycan`da Amerika Birleşik Devletleri`nin birçok temsilcileri ile çok önemli ve enteresan görüşmeler yapıldı. Amerika Birleşik Devletleri`nin Azerbaycan Büyükelçiliği`nde Hazar`a kıyıdaş ülkelerin ve bizim bölgenin - Kafkasya bölgesinin büyükelçileri, temsilcileri ve çevre ülkelerdeki ABD temsilcilerinin, bazı işadamlarının katılımıyla çok önemli bir konferans düzenlenmiştir. Konferansın tüm katılımcıları ile bir araya geldim ve detaylı konuştum, onları dinledim ve kendi görüşlerimi onlara aktardım, tüm bunlar benim çok ilgimi çekti.

Burada Amerika Birleşik Devletleri ile Azerbaycan arasındaki ekonomik işbirliğinden sorumlu komisyonla ilgili bir belge imzalandı ve bunu Azerbaycan adına Maliye Bakanı, Amerika Birleşik Devletleri adına ise Büyükelçi Taylor imzaladılar. Burada Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Odası ofisinin açılış töreni yapıldı. Bugün siz Azerbaycan`a teşrif ettiniz. Nitekim, şu sona ermekte olan hafta Azerbaycan`da Amerika Birleşik Devletleri haftasıdır.

Doğru, şu günler bizim için büyük matem günleridir. Biz 20 Ocak 1990`da Azerbaycan halkına karşı Sovyet Sosyalist yönetimi, komünist rejimi tarafından yapılmış terörün, tacizin, facianın 10.yıldönümü dolayısıyla anma töreni düzenledik. İnsanlar bunu unutmamışlar ve asla unutamazlar. Ocak ayında yapılan çeşitli etkinlikler ve keza 19 Ocak`ta bizim Cumhuriyet Sarayı`ndaki tören, 20 Ocak`ta yüz binlerce kişiden oluşan insan selinin Şehitler Hiyabanı`na akını ve hepsinin gelip kendi tutumlarını sergilemeleri bir yandan halkımızın tarihin bu trajik, aynı zamanda kahramanlık sayfasını unutmadığını gösteriyor. Öte yandan bu, bizim halkımızın birlik ve beraberliğini ifade ediyor. Çünkü çok büyük bir birlik, beraberlik sergilenmiş oldu.

Ben birkez daha sizi selamlıyorum ve sözü size bırakıyorum.

Stephen Sestanovich: Sayın Cumhurbaşkanı, selamlarınız için ve bizi ağırladığınız için size teşekkür ediyoruz. Bir çok heyetlerden sonra en sonuncu olarak ziyaret yapmak hep tehlikeli olmuştur. Fakat ben fırsattan yararlanarak burayı ziyaret eden tüm Amerikalılara gösterdiğiniz konukseverlik için Size teşekkür ediyorum ve bu görüşmeden dolayı birkez daha şükranlarımı sunuyorum.

1990 olaylarını anmanız bizim için de önemlidir. Zira şu durumda insan son on yılda hangi işlerin yapıldığını birkez daha gözden geçirmek zorunda kalıyor. Ocak 1990 gerçekten de çok sıkıntılı bir dönemdi. O sırada bizim tüm dikkatimiz eski düzenin çökmesine yönelikti.

On sene gerisine göz atacak ve önümüzdeki on yılı düşünecek olursak biz dünyada yeni düzenin oluşması açısından elde edilmiş kalkınmanın ne kadar büyük ve önemli olduğunu görmezden gelemeyiz.

Aslında, bu hafta Azerbaycan`da temaslarda bulunan çok sayıda Amerikalı konuğun ziyaretini dünyanın bu yeni düzeninde Azerbaycan`ın oynadığı rolün bir göstergesi olarak değerlendirmek lâzım. Bu bölge devletlerinde ABD Büyükelçiliklerinin bulunması olgusunun kendisi şunu gösteriyor ki, bu devletler artık bağımsızlıklarına kavuşmuşlar ve onlar kendi bağımsız yaşamlarında toplumsal, ekonomik, siyasi kurumların oluşturulması için uğraşıyorlar.

Büyükelçi Taylor`un Amerika Birleşik Devletleri ile Azerbaycan arasında ekonomi alanında işbirliğinin genişlemesi için çalışma grubunun oluşturulması ile ilgili imzaladığı sözleşme, bunun yanı sıra sayın Büyükelçi Wolf`un Bakü-Ceyhan ile ilgili burada yaptığı son görüşmeler şunu birkez daha gösteriyor ki, ülkelerimiz arasındaki ekonomik ilişkileri genişletmek için pek çok büyük fırsatlar mevcuttur. Ülkelerimiz arasında karşılıklı ilişkiler her geçen gün daha da gelişmektedir ve biz bölgesel konulardaki işbirliği açısından da mevcut olanakları beraber değerlendiriyoruz.

Başkan Clinton ile İstanbul`da yaptığınız görüşmede ele aldığınız konular Amerika-Azerbaycan karşılıklı ilişkileri ile kısıtlı kalmadı, bölgesel işbirliği alanlarını da kapsadı.

Ben fırsattan yararlanarak Başkan Clinton`un selamlarını Size iletiyorum ve Sizinle görüşme sırasında söylediği kelimeleri birkez daha hatırlatıyorum. Başkan Clinton size şunu bildirdi, sizin bölgenizde kalıcı barışın sağlanması için O, başkanlık döneminin geri kalan kısmını da ve zamanının çok büyük bir bölümünü de buna harcamaya hazırdır.

Hatta biz sizin Azerbaycan halkına Yeni yıl kutlama mesajınızı duyduğumuzda kendi kendimize şunu düşündük, Başkan Clinton`un o sözleri Size böyle bir gerekçe verdi ve siz büyük kararlılıkla Azerbaycan halkına 2000 yılının Dağlık Karabağ sorunun çözüm yılı olacağına inancınızı ifade ettiniz. Kuşkusuz ki, bu alanda bir gelişme sağlamak için Amerika Birleşik Devletleri sadece çaba göstermekle kalmamaktadır.

Büyükelçi Cavanaugh AGİT Minsk Grubu`nda bizim eşbaşkanımızdır. Her halde sizin şu konuda bilginiz vardır, Minsk Grubu Dağlık Karabağ anlaşmazlığının barış yoluyla çözülmesi için yeni öneri üzerinde çalışıyor. Geçen hafta ben Sayın Cavanaugh ile birlikte BM`de, Dünya Bankası`nda ve diğer kurumlarda üst düzey görüşmeler yaparak, bu anlaşmazlığın çözümünü sağlayacağımız takdirde onların bu çalışmanın gerçekleşmesine hangi yöntemlerle katkıda bulunacaklarını araştırdık. Bu görüşmeler sırasında aynı kuruluşların yöneticileri tam ve net olarak şu bilgiyi aktardılar, onlar bu restorasyon çalışmaları için ve genel anlamda bu çözümün sağlanmasına destek olmak için gereken kaynakların boyutlarının tam bilincindedirler. Biz de, kendi adımıza, onlarla ortaklaşa çalışarak, bu anlaşmazlık kısa sürede çözülecek olursa, onun sonuçlarının giderilmesi için Size yardım etmeye hazır olduğumuzu ifade ediyoruz.

İzninizle şunu bir kez daha belirtmek isterim, son haftada Sizin birçok Amerikan heyetlerini, Amerikalıları kabul etmeniz, nitekim bugünkü görüşmemiz ve ülkelerimiz arasındaki ikili ilişkilerin şimdiki durumuna dayanarak son on yılda çok büyük başarıların elde olunduğunu ve tüm görüşmelerin de sağlanmış olan gelişmenin unsurları olduğunu söyleyebiliriz.

Ben konuşmamı, sözlerimi Size bir vaatte bulunarak tamamlamak istiyorum. Söz veriyorum, gelecek hafta bizlerden kimse Sizi ziyaret etmeyecektir. Sayın Cumhurbaşkanı bizi kabul ettiğiniz için Size birkez daha teşekkür ediyoruz.

Haydar Aliyev: Ben önümüzdeki hafta burada olmayacağım. Sayın Sestanovich, sözleriniz, düşünceleriniz için size teşekkür ediyorum. Başkan Clinton`un selamları benim için çok değerlidir, önemlidir. Lütfen, benim selamımı, içten dostluk duygularımı ve iyi dileklerimi Başkan Clinton`a iletiniz. Malumunuz, 1994 yılından şimdiye kadar bizim Başkan Bill Clinton ile birçok görüşmelerimiz oldu. Fakat Nisan 1999`da Washington`da, Beyaz Saray`da görüşmemiz sırasında O, bana şunu söyledi, ben başkanlık dönemim bitmeden önce Dağlık Karabağ, Ermenistan-Azerbaycan ihtilafını mutlaka çözeceğim. Aynı sözleri 19 Kasım`da İstabul`daki görüşmemizde de söyledi ve o görüşmede siz de vardınız. Başkan Bill Clinton bu verdiği sözde durduğu için ben çok sevindim. Bu, bize gerçekten 2000 yılında bu anlaşmazlığın barışçıl yoldan çözümünü sağlayacağımız umudunu veriyor.

Siz tamamen doğru söylediniz, işte bu düşüncelere dayanarak ben Azerbaycan vatandaşlarının, Azerbaycan halkının yeni yılını kutlarken şunu beyan ettim, 2000 yılında anlaşmazlık barış yoluyla çözülecek ve yerinden, yurdundan zorla göç ettirilen, zorlu koşullarda çadırlarda barınan yurttaşlarımız kendi evlerine dönecekler.

Size şunu söyleyebilirim ki, benim sözlerim bizim kamuoyunun çöğunluğunda büyük coşku, büyük güven, büyük umut uyandırmıştır. Bazıları ise buna inanmıyorlar, hatta beni asılsız açıklamalar yapıyormuşum diye eleştiriyorlar. Fakat ben inanıyorum ve umuyorum ki, sizin, bizim, Minsk Grubu`nun - hepimizin ortak çabaları sonucunda biz 2000 yılında bu sorunu çözebileceğiz.

Ben Büyükelçi Cavanaugh`un Minsk Grubu çerçevesinde yaptığı çalışmaları da çok takdir ediyorum. Genel olarak, Amerika Birleşik Devletleri`nin son aylarda hem Minsk Grubu çerçevesinde, hem de bizimle ikili görüşmelerde ve diğer taraflarla görüşmelerde bu sorunun çözüme bağlanması için ciddi çabalarda bulunduğunu gözlemliyoruz ve bunları çok takdir ediyoruz.

Tabii ki, Minsk Grubu eşbaşkanlarının yeni önerisi öyle bir öneri olmalı ki, o görüşmeler sürecine hız kazandırsın ve tekrar bu süreç gerilemesin. Ben bunun özellikle altını çiziyorum, zira önceki dönemlerde bazen Minsk Grubu`nun önerileri bizim barış sürecine yardım etmek yerine, onun gerilemesine neden olmuştur. Fakat bununla birlikte Amerika Birleşik Devletleri ile Azerbaycan arasında bu konu üzerine yapılan ikili görüşmeler bizim için çok önemlidir ve bizim için müstesna bir önem taşımaktadır.

Son dönemlerde - aşağı yukarı şu son bir iki ayda - Amerika Birleşik Devletleri hükümetinin, keza Sayın Sestanovich, bizzat sizin, Sayın Cavanaugh`un ve diğer şahısların işgal edilmiş topraklar kurtarıldıktan sonra restorasyon çalışmaları ile ilgili attığı fiili adımlar çok değerlidir. Minsk Grubu`nun kuruluşundan şimdiye kadar geçen yedi sene içinde anlaşmazlığın çözüme bağlanması için pek çok toplantılar, pek çok görüşmeler yapıldı. Fakat işgalden kurtarılan bölgelerin onarımı ile ilgili henüz bir öneri ileri sürülmedi. Ama şimdi sizin tarafınızdan bu konuda fiili çalışmalar yapılmaktadır. Bu, bizde büyük şükran duygusu uyandırıyor ve öte yandan şunu gösteriyor ki, sizin de işgal edilmiş toprakların kısa sürede kurtarılacağına ilişkin bir gerekçeniz var, siz buna inanıyorsunuz, biliyorsunuz ve bu nedenle de orada onarım çalışmaları için gerekli hazırlıkların yapılması kaçınılmazdır.

Biz anlıyoruz ki, işgal edilmiş topraklarda onarım çalışmaları için - ki onarım derken orada her şeyin yeni baştan yapılması gerekir, zira biliyorsunuz, geçen defa Sayın Cavanaugh Ağdam bölgesini ziyaret ettiydi, orada o bölgeler tamamen yerle bir edilmişti,- onların restorasyonu için oldukça çok iş yapmak gerekecektir.

Bu çalışmada da Amerika Birleşik Devletleri hükümetinin, Dünya Bankası`nın ve uluslararası finans kuruluşlarının büyük yardımları olmalıdır. Eğer onlar olmazsa, bir şey yapmak mümkün olmayacaktır. Ben sizin bu faaliyetinizi çok takdir ediyorum ve düşünüyorum ki, şimdi bizim kısa sürede barışı sağlamamız ve kısa sürede onarım çalışmalarına başlamamız gerekmektedir.

Stephen Sestanovich: Sayın Cumhurbaşkanı, ben Size tam katılıyorum, mültecilerin kendi yurtlarına, yuvalarına geri dönmesi için yapılacak pek çok çalışmaya hazır olmanın kendisi de çok büyük bir önem taşımaktadır. Nitekim bu mülteciler uzun süre kendi evlerinden uzak kalmışlar, onların günlük yaşamlarına geri dönmeleri için çok yardıma ihtiyaç duyulacaktır.

Aslında, bu anlaşmazlığın çözümünde en büyük destek o kişilerde bir güvenin olmasıdır diye düşünüyorum. Onlar evlerine döndükten sonra yardım yapılacaktır, onların yaşamı yeniden kurulacaktır ve böylece, onlar eski hallerine dönüp yaşamlarını düzene sokacaklar. İşte bu yüzden de biz bu konuyu çözüm sürecinin bir bölümü olarak değerlendiriyoruz ve üstelik çok önemli bir bölümü olarak görüyoruz. Bu yüzden de bu konudaki hazırlıklarımızı daha üst düzeye taşımaya çalışıyoruz. Kuşkusuz ki, bu konuda gerçekçi olmak gerekir ve bunun kısa bir süreyi kapsayacak bir süreç olmayacağını unutmamak lâzım. Bu görüşme için Size bir kez daha teşekkürümü sunuyorum.

Haydar Aliyev: Teşekkür ederim.

© aliyev-heritage.org